เลือดออกจากกระเพาะอาหารเกิดจากอะไร

      ภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร เป็นสัญญาณเตือนอันตราของโรคทางเดินอาหารที่สำคัญหลายโรค เรามาทำความรู้จักวิธีการสังเกตอาการเบื้องต้น และการตรวจหาสาเหตุกันก่อน

ภาวะเลือดออกในทางเดินอาหาร เป็นสัญญาณเตือนอันตราของโรคทางเดินอาหารที่สำคัญหลายโรค เรามาทำความรู้จักวิธีการสังเกตอาการเบื้องต้น และการตรวจหาสาเหตุกันก่อน

Q: ทราบได้อย่างไรว่า มีเลือดออกในทางเดินอาหารหรือไม่

A: มีวิธีการสังเกตเบื้องต้น โดยการสังเกตสีของอุจจาระของเราเองทุกวัน ถ้าลักษณะอุจจาระมีสีดำเป็นมูกๆ มีกลิ่นเหม็นคาวผิดปกติ แสดงว่าน่าจะมีความผิดปกติที่ทางเดินอาหารส่วนต้นๆ เช่น เป็นโรคแผลในกระเพาะอาหาร หรือลำไส้เล็ก จนมีเลือดออกในบริเวณนี้ เพราะเลือดต้องใช้เวลานานในการเดินทางผ่านลำไส้ก็อาจจะถูกขับออกมากับอุจจาระ จึงถูกแบคทีเรียหรือกรดในกระเพาะและทางเดินอาหาร เปลี่ยนสีเลือดจากสีแดงกลายเป็นสีดำ แต่ถ้าลักษณะของอุจจาระออกมาเป็นสีแดงสดๆ โดยมีอุจจาระสีปกตินำออกมาก่อนแล้วมีเลือดสดๆ ออกตามมา แสดงว่าน่าจะมีโรคอยู่ที่บริเวณลำไส้ใหญ่ ซึ่งลักษณะนี้จะพบโรคที่เป็นบ่อยๆ ได้แก่ ริดสีดวงทวาร เนื้องอก มะเร็ง แผลที่ลำไส้ใหญ่ และผนังลำไส้ใหญ่โป่งพอง

Q: เราจะมีวิธีการตรวจหาสาเหตุของภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารได้อย่างไร

A: ปัจจุบันวิธีการตรวจหาสาเหตุที่ดีที่สุด คือ การส่องกล้องประเมินสภาพกระเพาะอาหารและลำไส้ซึ่งมีความแม่นยำสูง และในบางกรณียังสามารถทำการรักษา ด้วยวิธีการห้ามเลือดได้ในขณะที่ส่องกล้อง โดยไม่ต้องทำการผ่าตัดใหญ่ และถ้าตรวจพบเนื้องอกก็ยังสามารถใส่เครื่องมือตัดชิ้นเนื้องอก นำออกมาตรวจเพิ่มเติมได้ด้วย

**เนื่องจากอุบัติการณ์มะเร็งลำไส้ใหญ่ เป็นมะเร็งที่พบได้อันดับต้นๆ ในคนทั่วไป และเป็นมะเร็งที่สามารถป้องกันได้ และรักษาได้โดยไม่ต้องผ่าตัด ถ้าตรวจพบในระยะเริ่มแรก การตรวจคัดกรองมะเร็งลำไส้ใหญ่จึงเป็นสิ่งสำคัญ ตามข้อแนะนำของสหรัฐอเมริกา แนะนำให้ผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไปควรตรวจส่องกล้องอย่างน้อย 1 ครั้งและตรวจต่อเนื่องทุก 3-5 ปี ก่อนเกิดอาการ หรือความผิดปกติที่รุนแรง หรือในคนที่เป็นกลุ่มเสี่ยง เช่น มีบุคคลในครอบครัวเป็นมะเร็งทางเดินอาหารส่วนอื่นๆ แนะนำให้ตรวจได้ก่อนอายุ 50 ปี

การขับถ่ายเรื่องปกติที่ทุกคนต้องทำเป็นกิจวัตร แต่ความเป็นจริงแล้วอาจมีอันตรายแอบแฝงอยู่ซึ่งหากพบความผิดปกติบางอย่างเช่น พบเลือดที่ปนมากับอุจจาระ ร่วมกับมีอาการเจ็บที่บริเวณรูทวารหรือปวดท้องร่วมอยู่ด้วย อาจเป็นภัยเงียบที่นำไปสู่โรคร้ายได้อย่างไรก็ตามอันตรายที่มาจากการขับถ่ายเป็นเลือด(Hematochezia)สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุซึ่งจะแบ่งออกเป็น 3 ส่วนหลักๆ ได้แก่

1. ทางเดินอาหารส่วนต้น

2. ทางเดินอาหารส่วนกลาง

3. ทางเดินอาหารส่วนปลาย

อาการที่เกิดขึ้น                             

โดยภาวะเลือดออกช่วงแรก จะมีลักษณะเป็นเลือดสีแดง เมื่อเลือดออกมาสักพัก ก็จะใช้เวลาหรือมีการทำปฏิกิริยากับกรดในกระเพาะ เลือดสีแดงจะมีการเปลี่ยนสีกลายเป็นสีดำ ดังนั้นถ้าสมมุติว่าเลือดออกจากทางเดินอาหารส่วนต้น ส่วนใหญ่มักจะเป็นเลือดสีดำ และสำหรับโรคที่ตามมาในเรื่องของเลือดออกในทางเดินระบบอาหาร ต้องแบ่งออกเป็นแต่ละส่วนของทางเดินระบบอาหารว่าเป็นส่วนไหนเช่น

1.ทางเดินอาหารส่วนต้น ปัญหาเลือดออกส่วนใหญ่มักจะมาจากเรื่องของการอักเสบหรือว่าการเป็นแผลในกระเพาะซึ่งการเป็นแผลในกระเพาะสามารถนำมาซึ่งกระเพาะอาหารทะลุได้รวมถึงปัญหาอีกอย่างหนึ่งที่สำหรับทางเดินอาหารส่วนต้นที่ต้องคอยเฝ้าระวัง คือเรื่องมะเร็งในกระเพาะอาหาร ซึ่งในปัจจุบัน มีสัดส่วนคนไข้ที่เป็นมะเร็งในกระเพาะอาหารมากขึ้นเรื่อยๆ

2.ทางเดินอาหารส่วนปลาย ปัญหาที่เจอได้บ่อยที่สุดในเรื่องทางเดินอาหารส่วนปลายที่มีเลือดออกก็คือภาวะเลือดออกจากริดสีดวงทวารแต่ในขณะเดียวกันต้องคอยเฝ้าระวังปัญหาเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนปลายที่เป็นอันตรายได้อาทิมะเร็งในลำไส้ใหญ่ ภาวะดังกล่าวนี้การคัดกรองไม่ว่าจะเป็นเรื่องของมะเร็งกระเพาะอาหารหรือมะเร็งในลำไส้ใหญ่เป็นสิ่งสำคัญเพราะปัญหาดังกล่าว สามารถพบได้ในระยะต้นของโรคก็สามารถรักษาได้

ความเสี่ยงที่จะเกิดเป็นมะเร็ง

นอกจากนี้สัญญาณเตือนที่ทำให้ คนไข้มีโอกาสเสี่ยงเป็นมะเร็งระบบทางเดินอาหารนั้นจะไม่มีอาการอะไรเป็นพิเศษ ส่วนใหญ่แล้วคนไข้จะมีอาการก็ต่อเมื่อโรคเป็นค่อนข้างเยอะซึ่งคนไข้หลายๆคน ควรเข้ารับการคัดกรองมะเร็งในทางเดินอาหาร การคัดกรองจะทำในกรณีที่หนึ่งคือมีอายุเกิน 50 ปี กรณีที่สองคือมีอาการบางอย่างที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งทางเดินอาหารเช่น น้ำหนักลดลงโดยไม่ทราบสาเหตุ,ถ่ายอุจจาระออกมาแล้วมีเลือดปน หรือมีอาการปวดท้องเรื้อรัง อาการเหล่านี้อาจจะเป็นสัญญาณเตือนสำหรับโรคมะเร็งทางเดินอาหารได้

วิธีแก้ไขอาการ

เมื่อเกิดอาการขับถ่ายเป็นเลือด คนไข้สามารถรับประทานยาเพื่อยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อโรคได้หรือควรมาพบแพทย์ทันทีเพราะในภาวะเลือดออกบางครั้งผู้ป่วยอาจจะคิดว่าไม่มีภาวะอันตราย แต่อาจเป็นสัญญาณของโรคอันตรายร้ายแรงได้ อย่างเช่นโรคมะเร็งในทางเดินอาหารหรือแผลในทางเดินอาหารซึ่งการส่องกล้องเป็นเทคโนโลยีที่เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการถ่ายเป็นเลือด สามารถใช้ได้ทั้งเรื่องของการวินิจฉัยและการรักษาอีกด้วย

บทความโดย : นายแพทย์ อัครวุฒิ จันทราพิรัตน์ แพทย์ผู้ชำนาญการด้าน ระบบทางเดินอาหารและตับ

ศูนย์ระบบทางเดินอาหารและเอ็นโดสโคป  ชั้น 3 โรงพยาบาลเวิลด์เมดิคอล ถนนแจ้งวัฒนะ โทร. 02-836-9999 ต่อ 3821-2