กลอนนิราศภูเขาทองมีคุณค่าด้านสังคมอย่างไรบ้าง

๏ เดือนสิบเอ็ดเสร็จธุระพระวสารับกฐินภิญโญโมทนาชุลีลาลงเรือเหลืออาไลยออกจากวัดทัศนาดูอาวาศเมื่อตรุษสารทพระวสาได้อาไศรยสามระดูอยู่ดีไม่มีไภยมาจำไกลอารามเมื่อยามเย็นโอ้อาวาศราชบุรณะพระวิหารแต่นี้นานนับทิวาจะมาเห็นเหลือรำฦกนึกน่าน้ำตากระเด็นเพราะขุกเข็ญคนพาลมารานทางจะยกหยิบธิบดีเปนที่ตั้งก็ใช้ถังแทนสัดเห็นขัดขวางจึ่งจำลาอาวาศนิราศร้างมาอ้างว้างวิญญาในสาครถึงน่าวังดังหนึ่งใจจะขาดคิดถึงบาทบพิตรอดิศรโอ้ผ่านเกล้าเจ้าประคุณของสุนทรแต่ปางก่อนเคยเฝ้าทุกเช้าเย็นพระนิพพานปานประหนึ่งศีศะขาดด้วยไร้ญาติยากแค้นถึงแสนเข็ญทั้งโรคซ้ำกรรมซัดวิบัติเปนไม่เลงเห็นที่ซึ่งจะพึ่งพาจะสร้างพรตอดส่าห์ส่งบุญถวายประพฤฒิฝ่ายสมถะทั้งวสาเปนสิ่งของฉลองคุณมุลิกาขอเปนข้าเคียงพระบาททุกชาติไปถึงน่าแพแลเห็นเรือที่นั่งคิดถึงครั้งก่อนมาน้ำตาไหลเคยหมอบรับกับพระจมื่นไวยแล้วลงในเรือที่นั่งบัลลังก์ทองเคยทรงแต่งแปลงบทพจนาดถ์เคยรับราชโองการอ่านฉลองจนกฐินสิ้นแม่น้ำในลำคลองมิได้ข้องเคืองขัดหัทยาเคยหมอบใกล้ได้กลิ่นสุคนธ์ตระหลบลอองอบรศรื่นชื่นนาสาสิ้นแผ่นดินสิ้นรศสุคนธาวาศนาเราก็สิ้นเหมือนกลิ่นสุคนธ์ดูในวังยังเห็นหอพระอัฐิตั้งสติเติมถวายฝ่ายกุศลทั้งปิ่นเกล้าเจ้าพิภพจบสกลให้ผ่องพ้นไภยสำราญผ่านบุรินถึงอารามนามวัดประโคนปักไม่เห็นหลักฦๅเล่าว่าเสาหินเปนสำคัญปันแดนในแผ่นดินมิรู้สิ้นสุดชื่อที่ฦๅชาขอเดชะพระพุทธคุณช่วยแม้นมอดม้วยกลับชาติวาศนาอายุยืนหมื่นเท่าเสาศิลาอยู่คู่ฟ้าดินได้ดังใจปองไปพ้นวัดทัศนาริมท่าน้ำแพประจำจอดรายเขาขายของมีแพรผ้าสารพัดสีม่วงตองทั้งสิ่งของขาวเหลืองเครื่องสำเภาถึงโรงเหล้าเตากลั่นควันโขมงมีคันโพงผูกสายไว้ปลายเสาโอ้บาปกรรมน้ำนรกเจียวอกเราให้มัวเมาเหมือนหนึ่งบ้าเปนน่าอายทำบุญบวชกรวดน้ำขอสำเร็จสรรเพ็ชญ์โพธิญาณประมาณหมายถึงสุราพารอดไม่วอดวายไม่ใกล้กรายแกล้งเมินก็เกินไปไม่เมาเหล้าแล้วแต่เรายังเมารักสุดจะหักห้ามจิตรจะคิดไฉนถึงเมาเหล้าเช้าสายก็หายไปแต่เมาใจนี้ประจำทุกค่ำคืนถึงบางจากจากวัดพลัดพี่น้องมามัวหมองม้วนหน้าไม่ฝ่าฝืนเพราะรักใคร่ใจจืดไม่ยืดยืนจึงต้องขืนใจพรากมาจากเมืองถึงบางพลูคิดถึงคู่เมื่ออยู่ครองเคยใส่ซองส่งให้ล้วนใบเหลืองถึงบางพลัดเหมือนพี่พลัดมาขัดเคืองทั้งพลัดเมืองพลัดสมรมาร้อนรนถึงบางโพธิ์โอ้พระศรีมหาโพธิ์ร่มนิโรธรุกขมูลให้ภูลผลขอเดชะอานุภาพพระทศพลให้ผ่องพ้นไภยพาลสำราญกายถึงบ้านญวนล้วนแต่โรงแลสพรั่งมีของขังกุ้งปลาไว้ค้าขายตรงน่าโรงโพงพางเขาวางรายพวกหญิงชายพร้อมเพรียงมาเมียงมองจะเหลียวกลับลับเขตรประเทศสถานทรมานหม่นไหม้ฤไทยหมองถึงเขมาอารามอร่ามทองพึ่งฉลองเลิกงานเมื่อวานซืนโอ้ปางหลังครั้งสมเด็จพระบรมโกษฐ์มาผูกโบสถ์ก็ได้มาบูชาชื่นชมพระพิมพ์ริมผนังยังยั่งยืนทั้งแปดหมื่นสี่พันได้วันทาโอ้ครั้งนี้มิได้เห็นเล่นฉลองเพราะตัวต้องตกประดาษวาศนาเปนบุญน้อยพลอยนึกโมทนาพอนาวาติดชลเข้าวนเวียนดูน้ำวิ่งกลิ้งเชี่ยวเปนเกลียวกลอกกลับกระฉอกฉาดฉัดฉวัดเฉวียนบ้างพลุ่งพลุ่งวุ้งวงเหมือนกงเกวียนดูเปลี่ยนเปลี่ยนคว้างคว้างเปนหว่างวนทั้งหัวท้ายกรายแจวกระชากจ้วงครรไลล่วงเลยทางมากลางหนโอ้เรือพ้นวนมาในสาชลใจยังวนหวังสวาดิ์ไม่คลาศคลาตลาดแก้วแล้วไม่เห็นตลาดตั้งสองฟากฝั่งก็แต่ล้วนสวนพฤกษาโอ้รินรินกลิ่นดอกไม้ใกล้คงคาเหมือนกลิ่นผ้าแพรร่ำดำมะเกลือเห็นโศกใหญ่ใกล้น้ำระกำแฝงทั้งรักแซงแซมสวาดิ์ประหลาดเหลือเหมือนโศกพี่ที่ระกำก็ซ้ำเจือเพราะรักเรื้อแรมสวาดิ์มาคลาศคลายถึงแขวงนนท์ชลมารถตลาดขวัญมีพ่วงแพแพรพรันเขาค้าขายทั้งของสวนล้วนแต่เรือเรียงรายพวกหญิงชายชุมกันทุกวันคืนมาถึงบางธรณีทวีโศกยามวิโยคยากใจให้สอื้นโอ้สุธาหนาแน่นเปนแผ่นพื้นถึงสี่หมื่นสองแสนทั้งแดนไตรเมื่อเคราะห์ร้ายกายเราก็เท่านี้ไม่มีที่พสุธาจะอาไศรยล้วนหนามเหน็บเจ็บแสบคับแคบใจเหมือนนกไร้รังเร่อยู่เอกาถึงเกร็ดย่านบ้านมอญแต่ก่อนเก่าผู้หญิงเกล้ามวยงามตามภาษาเดี๋ยวนี้มอญถอนไรจุกเหมือนตุ๊กตาทั้งผัดหน้าจับกระเหม่าเหมือนชาวไทยโอ้สามัญผันแปรไม่แท้เที่ยงเหมือนอย่างเยี่ยงชายหญิงทิ้งวิไสยนี่ฤๅจิตรคิดหมายมีหลายใจที่จิตรใครจะเปนหนึ่งอย่าพึงคิดถึงบางพูดพูดดีเปนศรีศักดิ์มีคนรักรศถ้อยอร่อยจิตรแม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตรจะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจาถึงบ้านใหม่ใจจิตรก็คิดอ่านจะหาบ้านใหม่มาดเหมือนปราถนาขอให้สมคะเนเถิดเทวาจะได้ผาศุกสวัสดิ์กำจัดไภยถึงบางเดื่อโอ้มะเดื่อเหลือประหลาดบังเกิดชาติแมลงหวี่มีในไส้เหมือนคนพาลหวานนอกย่อมขมในอุประมัยเหมือนมะเดื่อเหลือระอาถึงบางหลวงเชิงรากเหมือนจากรักสู้เสียศักดิ์สังวาศพระสาสนาเปนล่วงพ้นรนราคราคาถึงนางฟ้าจะมาให้ไม่ไยดีถึงสามโคกโศกถวิลถึงปิ่นเกล้าพระพุทธเจ้าหลวงบำรุงซึ่งกรุงศรีประทานนามสามโคกเปนเมืองตรีชื่อประทุมธานีเพราะมีบัวโอ้พระคุณสูญลับไม่กลับหลังแต่ชื่อตั้งก็ยังอยู่เขารู้ทั่วโอ้เรานี้ที่สุนทรประทานตัวไม่รอดชั่วเช่นสามโคกยิ่งโศกใจสิ้นแผ่นดินสิ้นนามตามเสด็จต้องเที่ยวเตร็ดเตร่หาที่อาไศรยแม้นกำเนิดเกิดชาติใดใดขอให้ได้เปนข้าฝ่าธุลีสิ้นแผ่นดินขอให้สิ้นชีวิตรบ้างอย่ารู้ร้างบงกชบทศรีเหลืออาไลยใจตรมระทมทวีทุกวันนี้ก็ซังตายทรงกายมาถึงบ้านงิ้วเห็นแต่งิ้วละลิ่วสูงไม่มีฝูงสัตว์สิงกิ่งพฤกษาด้วยหนามดกรกดาษระดะตานึกก็น่ากลัวหนามขามขามใจงิ้วนรกสิบหกองคุลีแหลมดังขวากแซมเซี่ยมแซกแตกไสวใครทำชู้คู่ท่านครั้นบรรไลยก็ต้องไปปีนต้นน่าขนพองเราเกิดมาอายุเพียงนี้แล้วยังคลาศแคล้วครองตัวไม่มัวหมองทุกวันนี้วิปริตผิดทำนองเจียนจะต้องปีนบ้างฤๅอย่างไรโอ้คิดมาสารพัดจะตัดขาดตัดสวาดิ์ตัดรักมิยักไหวถวิลหวังนั่งนึกอนาถใจถึงเกาะใหญ่ราชครามพอยามเย็นดูห่างย่านบ้านช่องทั้งสองฝั่งระวังทั้งสัตว์น้ำจะทำเข็ญเปนที่อยู่ผู้ร้ายไม่วายเว้นเที่ยวซ่อนเร้นตีเรือเหลือระอาพระสุริยงลงลับพยับฝนดูมัวมนมืดมิดทุกทิศาถึงทางลัดตัดทางมากลางนาทั้งแฝกคาแขมกกขึ้นรกเรี้ยวเปนเงาง้ำน้ำเจิ่งดูเวิ้งว้างทั้งกว้างขวางขวัญหายไม่วายเหลียวเห็นดุ่มดุ่มหนุ่มสาวเสียงกราวเกรียวล้วนเรือเพรียวพร้อมหน้าพวกปลาเลยเขาถ่อคล่องว่องไวไปเปนยืดเรือเราฝืดเฝือมานิจาเอ๋ยต้องถ่อค้ำร่ำไปทั้งไม่เคยประเดี๋ยวเสยสวบตรงเข้าพงรกกลับถอยหลังรั้งรอเฝ้าถ่อถอนเรือขย่อนโยกโยนกะโถนหกเงียบสงัดสัตว์ป่าคณานกน้ำค้างตกพร่างพรายพระพายพัดไม่เห็นคลองต้องค้างอยู่กลางทุ่งพอหยุดยุงฉูชุมมารุมกัดเปนกลุ่มกลุ่มกลุ้มกายเหมือนทรายซัดต้องนั่งปัดแปะไปมิได้นอนแสนวิตกอกเอ๋ยมาอ้างว้างในทุ่งกว้างเห็นแต่แขมแซมสลอนจนดึกดาวพราวพร่างกลางอัมพรกะเรียนร่อนร้องก้องเมื่อสองยามทั้งกบเขียดเกรียดกรีดจังหรีดเรื่อยพระพายเฉื่อยฉิวฉิววะหวิวหวามวังเวงจิตรคิดคนึงรำพึงความถึงเมื่อยามยังอุดมโสมนัศสำรวลกับเพื่อนรักสพรักพร้อมอยู่แวดล้อมหลายคนปรนนิบัติโอ้ยามเข็ญเห็นอยู่แต่หนูพัดช่วยนั่งปัดยุงให้ไม่ไกลกายจนเดือนเด่นเห็นนกกระจับจอกรดะดอกบัวเผื่อนเมื่อเดือนหงายเห็นร่องน้ำลำคลองทั้งสองฝ่ายข้างน่าท้ายถ่อมาในสาครจนแจ่มแจ้งแสงตวันเห็นพรรณผักดูน่ารักบรรจงส่งเกสรเหล่าบัวเผื่อนแลสล้างริมทางจรก้ามกุ้งซ้อนเสียดสาหร่ายใต้คงคาสายติ่งแกมแซมสลับต้นตับเต่าเปนเหล่าเหล่าแลรายทั้งซ้ายขวากระจับจอกดอกบัวบานผกาดาษดาดูขาวดั่งดาวพรายโอ้เช่นนี้สีกาได้มาเห็นจะลงเล่นกลางทุ่งเหมือนมุ่งหมายที่มีเรือน้อยน้อยจะลอยพายเที่ยวถอนสายบัวผันสันตวาถึงตัวเราเล่าถ้ายังมีโยมหญิงไหนจะนิ่งดูดายอายบุบผาคงจะใช้ให้ศิษย์ที่ติดมาอุส่าห์หาเอาไปฝากตามยากจนนี่จนใจไม่มีเท่าขี้เล็บขี้เกียจเก็บเลยทางมากลางหนพอรอนรอนอ่อนแสงพระสุริยนถึงตำบลกรุงเก่ายิ่งเศร้าใจมาทางท่าน่าจวนจอมผู้รั้งคิดถึงครั้งก่อนมาน้ำตาไหลจะแวะหาถ้าท่านเหมือนเมื่อเปนไวย[๑]ก็จะได้รับนิมนต์ขึ้นบนจวนแต่ยามยากหากว่าถ้าท่านแปลกอกมิแตกเสียฤๅเราเขาจะสรวลเหมือนเข็ญใจใฝ่สูงไม่สมควรจะต้องม้วนหน้ากลับอัประมาณมาจอดท่าหน้าวัดพระเมรุข้ามริมอารามเรือเรียงเคียงขนานบ้างขึ้นล่องร้องลำเล่นสำราญทั้งเพลงการเกี้ยวแก้กันแซ่เซงบ้างฉลองผ้าป่าเสภาขับระนาดรับรัวคล้ายกับนายเส็งมีโคมรายแลอร่ามเหมือนสำเพ็งเมื่อคราวเคร่งก็มิใคร่จะได้ดูอ้ายลำหนึ่งครึ่งท่อนกลอนมันมากช่างยาวลากเลื้อยเจื้อยจนเหนื่อยหูไม่จบบทลดเลี้ยวเหมือนเงี้ยวงูจนลูกคู่ขอทุเลาว่าหาวนอนได้ฟังเล่นต่างต่างที่ข้างวัดจนสงัดเงียบหลับลงกับหมอนประมาณสามยามคล้ำในอัมพรอ้ายโจรจรจู่จ้วงเข้าล้วงเรือนาวาเอียงเสียงกุกลุกขึ้นร้องมันดำล่องน้ำไปช่างไวเหลือไม่เห็นหน้าสานุศิษย์ที่ชิดเชื้อเหมือนเนื้อเบื้อบ้าเคอะดูเซอะซะแต่หนูพัดจัดแจงจุดเทียนส่องไม่เสียของขาวเหลืองเครื่องอัฏฐะด้วยเดชะตบะบุญกับคุณพระไชยชนะมารได้ดังใจปองครั้นรุ่งเช้าเข้าเปนวันอุโบสถเจริญรศธรรมาบูชาฉลองไปเจดีย์ที่ชื่อภูเขาทองดูสูงล่องลอยฟ้านภาไลยอยู่กลางทุ่งรุ่งโรจน์สันโดดเด่นเปนที่เล่นนาวาคงคาใสที่พื้นลานฐานบัตรถัดบันไดคงคงไลยล้อมรอบเปนขอบคันมีเจดีย์วิหารเปนลานวัดในจังหวัดวงแขวงกำแพงกั้นที่องค์ก่อย่อเหลี่ยมสลับกันเปนสามชั้นเชิงชานตระหง่านงามบันไดมีสี่ด้านสำราญรื่นต่างชมชื่นชวนกันขึ้นชั้นสามประทักษิณจินตนาพยายามได้เสร็จสามรอบคำนับอภิวันท์มีห้องถ้ำสำหรับจุดเทียนถวายด้วยพระพายพัดเวียนอยู่เหียนหันเปนลมทักขิณาวัตรน่าอัศจรรย์แต่ทุกวันนี้ชราหนักหนานักทั้งองค์ฐานรานร้าวถึงเก้าแสกเผลอแยกยอดสุดก็หลุดหักโอ้เจดีย์ที่สร้างยังร้างรักเสียดายนักนึกน่าน้ำตากระเด็นกระนี้ฤๅชื่อเสียงเกียรติยศจะมิหมดล่วงน่าทันตาเห็นเปนผู้ดีมีมากแล้วยากเย็นคิดก็เปนอนิจจังเสียทั้งนั้นขอเดชะพระเจดีย์คิรีมาศบรรจุธาตุที่ตั้งนรังสรรค์ข้าอุส่าห์มาเคารพอภิวันท์เปนอนันต์อานิสงส์ดำรงกายจะเกิดชาติใดใดในมนุษย์ให้บริสุทธสมจิตรที่คิดหมายทั้งทุกข์โศกโรคไภยอย่าใกล้กรายแสนสบายบริบูรณ์ประยูรวงค์ทั้งโลโภโทโสแลโมหะให้ชนะใจได้อย่าใหลหลงขอฟุ้งเฟื่องเรืองวิชาปัญญายงทั้งให้ทรงศีลขันธ์ในสันดานอีกสองสิ่งหญิงร้ายแลชายชั่วอย่าเมามัวหมายรักสมัคสมานขอสมหวังตั้งประโยชน์โพธิญาณตราบนิพพานภาคน่าให้ถาวรพอกราบพระปะดอกประทุมชาตพบพระธาตุสถิตย์ในเกสรสมถวิลยินดีชุลีกรประคองช้อนเชิญองค์ลงนาวากับหนูพัดมัสการสำเร็จแล้วใส่ขวดแก้ววางไว้ใกล้เกษามานอนกรุงรุ่งขึ้นจะบูชาไม่ปะตาตันอกยิ่งตกใจแสนเสียดายหมายจะชมบรมธาตุใจจะขาดคิดมาน้ำตาไหลโอ้บุญน้อยลอยลับครรไลไกลเสียน้ำใจเจียนจะดิ้นสิ้นชีวันสุดจะอยู่ดูอื่นไม่ฝืนโศกกำเริบโรคร้อนฤไทยเฝ้าใฝ่ฝันพอกรู่กรู่สุริฉายขึ้นพรายพรรณให้ล่องวันหนึ่งมาถึงธานีประทับท่าน่าอรุณอารามหลวงค่อยสร่างทรวงทรงศีลพระชินศรีนิราศเรื่องเมืองเก่าของเรานี้ไว้เปนที่โสมนัสทัศนาด้วยได้ไปเคารพพระพุทธรูปทั้งสถูปบรมธาตุพระสาสนาเปนนิไสยไว้เหมือนเตือนศรัทธาตามภาษาไม่สบายพอคลายใจใช่จะมีที่รักสมัคมาดแรมนิราศร้างมิตรพิศมัยซึ่งครวญคร่ำทำทีพิรี้พิไรตามนิไสยกาพย์กลอนแต่ก่อนมาเหมือนแม่ครัวขั้วแกงแพนงผัดสารพัดเพียญฉนังเครื่องมังสาอันพริกไทยใบผักชีเหมือนสีกาต้องโรยหน้าเสียสักหน่อยอร่อยใจจงทราบความตามจริงทุกสิ่งสิ้นอย่านึกนินทาแกล้งแหนงไฉนนักเลงกลอนนอนเปล่าก็เศร้าใจจึงร่ำไรเรื่องร้างเล่นบ้างเอย ฯ

ข้อคิดเรื่องนิราศภูเขาทอง3ข้อ นิราศภูเขาทองมีคุณค่าอย่างไร นิราศภูเขาทอง สะท้อนภาพวิถีชีวิตของผู้คนริมฝั่งแม่น้ําในสมัยนั้น อย่างไร วิเคราะห์นิราศภูเขาทอง แผนผังนิราศภูเขาทอง คุณค่าด้านวรรณศิลป์

กลอนนิราศภูเขาทองมีคุณค่าด้านสังคมอย่างไรบ้าง

กระทู้ที่เกี่ยวข้อง

การโฆษณา

ข่าวล่าสุด

การโฆษณา

ผู้มีอำนาจ

การโฆษณา

เกี่ยวกับ

ถูกกฎหมาย

ช่วย

ทางสังคม