นิลินต้องการหาค่าเฉลี่ยของจำนวนเต็ม 3 จำนวน 2 7 9 สิ่งแรกที่ควรทำคือข้อใด

บทเรียน 6.1 ชนิดข้อมูลคืออะไร ?

สารบัญ Show

ตัวดำเนินการ
1. ตัวดำเนินการเลขคณิต
2. ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ
3. ตัวดำเนินการทางตรรกะ
4. ตัวดำเนินการแบบบิต
5. ตัวดำเนินการกำหนดค่าเชิงประกอบ
6. ตัวดำเนินการเพิ่มค่าและลดค่า
นิพจน์
ตัวดำเนินการกับลำดับความสำคัญ

บทเรียน 6.2 ลงมือปฏิบัติเกี่ยวกับชนิดข้อมูล

สำหรับในตอนนี้ จะมีวีดีโอทั้งหมด 2 ชุด โดยแนะนำว่าให้ทุกคน ควรที่จะตอบคำถามระหว่างวีดีโอในช่อง Comment ด้วยนะครับ ^_^

เสร็จสิ้น และดำเนินการต่อ

🐣 หากมีคำถามระหว่างเรียนสามารถสอบถามได้เลยที่ 💬 borntoDev Discord Community

Discussion

161 ความคิดเห็น

ตัวดำเนินการ
นิพจน์
ตัวดำเนินการกับลำดับความสำคัญ

ตัวดำเนินการ

ในการเขียนโปรแกรมตวดำเนินการจะเป็นตัวทำหน้าที่รวมค่าต่างๆ และกระทำกับค่าต่างๆ ให้เป็นค่าเดียวกัน อย่างเช่นโปรแกรมในบทที่ผ่านมามีการนำข้อมูลที่เป็นตัวแปรมาคูณกับค่าคงที่ ซึ่งจะต้องใช้ตัวดำเนินการทางคณิตศาสตร์เพื่อทำการคูณ ตัวดำเนินการมีหลายประเภทดังต่อไปนี้

ตัวดำเนินการเลขคณิต
ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ
ตัวดำเนินการทางตรรกะ
ตัวดำเนินการแบบบิต
ตัวดำเนินการกำหนดค่าเชิงประกอบ
ตัวดำเนินการเพิ่มค่าและลดค่า

1. ตัวดำเนินการเลขคณิต

ใช้สำหรับกระทำการคำนวณทางคณิตศาสตร์ เช่น บวก ลบ คูณ หาร โดยจะนำข้อมูลตัวหนึ่งไปกระทำกับอีกตัวหนึ่ง โดยใช้ผลลัพธ์เป็นตัวเลขทางคณิตศาสตร์ ตัวดำเนินการทางคณิตศาสตร์ แบ่งออกได้ดังต่อไปนี้

ตารางที่ 3.4.1 ตารางแสดงตัวดำเนินการเลขคณิต

ตัวดำเนินการ	กระบวนการ	ข้อมูลที่ถูกกระทำ	ข้อมูลผลลัพธ์
+	บวก (Addition)	จำนวนเต็ม,จำนวนจริง	จำนวนเต็ม,จำนวนจริง
-	ลบ (Subtraction)	จำนวนเต็ม,จำนวนจริง	จำนวนเต็ม,จำนวนจริง
*	คูณ (Multiplication)	จำนวนเต็ม,จำนวนจริง	จำนวนเต็ม,จำนวนจริง
/	หาร (Real Number Division)	จำนวนเต็ม,จำนวนจริง	จำนวนจริง
%	การหารแบบเอาเศษ (Modulus)	จำนวนเต็ม	จำนวนเต็ม

ตัวอย่างที่ 3.4.1 โปรแกรมพิมพ์ผลลัพธ์จากการใช้ตัวดำเนินการคำนวณ 1 ตัว

1	//Program: SignOp.c
2	#include <stdio.h>
3	int main() {
4	int a = 4, b, c, d;
5	b = a + 5;
6	c = a - 5;
7	d = -c;
8	printf("a, b, c and d is ");
9	printf("%d, %d, %d and %d. \n", a, b, c, d);
10	b = a * 5;
11	c = a / 5;
12	d = a % 5;
13	printf("a, b, c and d is ");
14	printf("%d, %d, %d and %d. \n", a, b, c, d);
15	printf("7.0/2 is %f. \n", 7.0/2);
16	printf("a/5.0 is %f. \n", a/5.0);
17	printf("b/4.5 is %f. \n", b/4.5);
18	getch();
19	}

ผลลัพธ์ คือ

a, b, c, and d is 4, 9, -1, and 1.
a, b, c, and d is 4, 20, 0, and 4.
7.0/2 is 3.500000.
a/5.0 is 0.800000.
b/4.5 is 4.444444.

ตัวอย่างที่ 3.4.2 โปรแกรมพิมพ์ผลลัพธ์จากการใช้ตัวดำเนินการแปลงชนิดข้อมูล

1	//Program: Cast.c
2	#include <stdio.h>
3	int main() {
4	int num1, num2, num3, sum;
5	float average;
6	printf("Enter first integer: ");
7	scanf("%d", &num1);
8	printf("\nEnter second integer: ");
9	scanf("%d", &num2);
10	printf("\nEnter third integer: ");
11	scanf("%d", &num3);
12	sum = num1 + num2 + num3;
13	average = (float) sum / 3;
14	printf("\nAverage of the three number is ");
15	printf("%6.4f. \n", average);
16	getch();
17	}

ผลลัพธ์ คือ

หมายเหตุ

หมายถึง ให้กดปุ่ม Enter บนแป้นพิมพ์

จากตัวอย่าง 3.4.2 คำสั่ง sum / 3 ควรจะให้ผลลัพธ์เป็นจำนวนเต็ม 8 เนื่องจากตัวถูกดำเนินการทั้งสองตัวมีชนิดเป็นจำนวนเต็ม แต่ในที่นี้เราได้แปลงชนิดข้อมูลของตัวแปร sum แบบชั่วคราว จากจำนวนเต็มให้เป็นจำนวนจริง โดยใช้ (float) ทำให้ sum / 3 ในบรรทัดที่ 13 ให้ผลลัพธ์เป็นจำนวนจริงก่อนนำไปกำหนดให้เป็นค่าของตัวแปร average

2. ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ

ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ (Relation Operators) จะนำข้อมูลสองค่ามาเปรียบเทียบกัน โดยข้อมูลทั้งสองค่าจะต้องเป็นข้อมูลประเภทเดียวกัน ผลลัพธ์ที่ได้จะเป็นค่าทางลอจิก คือ จริงหรือเท็จ

ตารางที่ 3.4.2 ตารางแสดงตัวดำเนินการเปรียบเทียบ

ตัวดำเนินการ	การกระทำ
==	เท่ากับ
!=	ไม่เท่ากับ
<=	น้อยกว่าหรือเท่ากับ
>=	มากกว่าหรือเท่ากับ
>	มากกว่า
<	น้อยกว่า

ตัวอย่างที่ 3.4.3 โปรแกรมทดสอบการใช้ตัวดำเนินการเปรียบเทียบ

1	//Program: TrueFalse.c
2	#include <stdio.h>
3	int main() {
4	printf("18 > 9 = %d\n", 18 > 9);
5	printf("11 < -9 = %d\n", 11 < -9);
6
7	int result1, result2;
8	float a = 9.0, b = 9.01;
9	result1 = a > b;
10	result2 = a < b;
11
12	printf("a = %0.2f, b = %0.2f\n", a,b);
13	printf("result1 [a > b] = %d \n", result1);
14	printf("result2 [a < b] = %d \n", result2);
15	getch();
16	}

ผลลัพธ์ คือ

18 > 9 = 1
11 < -9 = 0

a = 9.00, b = 9.01
result1 [a > b] = 0
result2 [a < b] = 1

3. ตัวดำเนินการทางตรรกะ

ตัวดำเนินการทางตรรกะ (Logical Operator) ประกอบด้วย การทำ AND(และ) , OR(หรือ) และNOT(นิเสธ) เมื่อกระทำกับค่าใด ผลลัพธ์ที่ออกมาจะเป็นจริงหรือเท็จ ตัวดำเนินการทางตรรกะแสดงได้ ดังตารางต่อไปนี้

ตารางที่ 3.4.3 ตารางแสดงตัวดำเนินการทางตรรกะ

ตัวดำเนินการ	การกระทำ
&&	ดำเนินการ AND ค่าสองค่า ถ้าค่าทั้งสองเป็นจริง ผลลัพธ์จะเป็นจริง
\|\|	ดำเนินการ OR ค่าสองค่า ถ้าค่าทั้งสองเป็นเท็จ ผลลัพธ์จะเป็นเท็จ
!	ดำเนินการ NOT เปลี่ยนค่า จากจริงเป็นเท็จ จากเท็จเป็นจริง

จากตารางค่าความจริงของนิพจน์ตรรกะ เมื่อ 0 แทนค่าเท็จ และ 1 แทนค่าจริง แสดงดังตาราง

ตารางที่ 3.4.4 ตารางค่าความจริงของนิพจน์ตรรกะ

p && q จะมีค่าจริง เมื่อ p และ q มีค่าจริงทั้งคู่ มิฉะนั้นจะมีค่าเป็นเท็จ
p || q จะมีค่าจริง เมื่อ p และ q มีค่าเท็จทั้งคู่ มิฉะนั้นจะมีค่าเป็นจริง
!p จะมีค่าจริง เมื่อ p มีค่าเท็จ และ !p จะมีค่าเท็จ เมื่อ p มีค่าจริง

ตัวอย่างที่ 3.4.4 โปรแกรมแสดงค่าของนิพจน์ตรรกะ

1	//Program: Logic.c
2	#include <stdio.h>
3	int main() {
4	int x, y;
5
6	printf("Enter an value of x: ");
7	scanf("%d", &x);
8	printf("Enter an value of y: ");
9	scanf("%d", &y);
10
11	printf("\nExample of logical expressions\n");
12	printf("------------------------------\n");
13	printf(" x && y %d\n", x && y);
14	printf(" x \|\| y %d\n", x \|\| y);
15	printf(" !x %d\n", !x);
16	printf(" !y %d\n", !y);
17	printf("(x > 0) && (y > 0) %d\n", (x > 0) && (y > 0));
18	printf("(x > 0) \|\| (y > 0) %d\n", (x > 0) \|\| (y > 0));
19	printf("(x > y) \|\| (y > x) %d\n", (x > y) \|\| (y > x));
20	printf("(x > y) && (y > x) %d\n", (x > y) && (y > x));
21	getch();
22	}

ผลลัพธ์ คือ

Enter an value of x: 6

Enter an value of y: -2

Example of logical expressions
------------------------------
        x && y        1
        x || y        1
        !x            0
        !y            0
(x > 0) && (y > 0)    0
(x > 0) || (y > 0)    1
(x > y) || (y > x)    1
(x > y) && (y > x)    0

หมายเหตุ

หมายถึง ให้กดปุ่ม Enter บนแป้นพิมพ์

4. ตัวดำเนินการแบบบิต

จะนำข้อมูลสองค่ามาเปรียบเทียบกัน โดยข้อมูลทั้งสองค่าจะต้องเป็นข้อมูลประเภทเดียวกัน ผลลัพธ์ที่ได้จะเป็นค่าทางลอจิก คือ จริงหรือเท็จ

ตารางที่ 3.4.5 ตารางแสดงตัวดำเนินการแบบบิต

ตัวดำเนินการ	การกระทำ
&	ดำเนินการ AND ให้ค่าของบิตผลลัพธ์เป็น 1 ถ้าบิตที่นำมาดำเนินการ And กันเป็น 1 ทั้งคู่ กรณีอื่น ๆ จะให้ค่าของบิตผลลัพธ์เป็น 0
\|	ดำเนินการ OR ให้ค่าของบิตผลลัพธ์เป็น 0 ถ้าหากบิตที่นำมาดำเนินการ or กันเป็น 0 ทั้งคู่ กรณีอื่น จะให้ค่าของบิตผลลัพธ์เป็น 1
^	ดำเนินการ Exclusive OR (XOR) การกำหนดค่าให้ตัวแปรทางซ้ายมือลดค่าลงเท่ากับค่า (expression) หรือตัวแปรทางขวามือ
~	ดำเนินการ NOT กลับค่าบิตจาก 0 เป็น 1 และจาก 1 เป็น 0 (1's complement)
>>	ดำเนินการ Shift right เลื่อนทุกบิตไปทางขวา
<<	ดำเนินการ Shift left เลื่อนทุกบิตไปทางซ้าย

5. ตัวดำเนินการกำหนดค่าเชิงประกอบ

การใช้ตัวดำเนินการบางประเภทสามารถนำมารวมกันเป็น ตัวดำเนินการกำหนดค่าเชิงประกอบ (Compound Assisgnment) ได้ มีรูปแบบคือ

มีความหมายเทียบเท่ากับ

เมื่อ op เป็นตัวดำเนินการคำนวณใดๆ ดังตัวอย่างต่อไปนี้

ตารางที่ 3.4.6 ตารางแสดงตัวอย่างการใช้ตัวดำเนินการกำหนดค่าเชิงประกอบ

ตัวดำเนินการ	ตัวอย่าง	การประมวลผล
*=	*a = 1.25**	a = a * 1.25
/=	b /= c	b = b / c
%=	d %= 3	d = d % 3
+=	x += 1	x = x + 1
-=	y -= z	y = y - z

ตัวอย่างที่ 3.4.5 โปรแกรมแสดงการใช้ตัวดำเนินการกำหนดค่าเชิงประกอบ

1	//Program: ComAssi.c
2	#include <stdio.h>
3	int main() {
4	int a = 0, b = 5;
5
6	a += 4;
7	printf("a is %d.\n",a);
8	a *= 3;
9	printf("a is %d.\n",a);
10	a /= 4;
11	printf("a is %d.\n",a);
12	a %= 5;
13	printf("a is %d.\n",a);
14	a = 7;
15	a /= a - b;
16	printf("a is %d.\n",a);
17	b *= b + a;
18	printf("b is %d.\n",b);
19	getch();
20	}

ผลลัพธ์ คือ

a is 4.
a is 12.
a is 3.
a is 3.
a is 3.
a is 40.

จากโปรแกรม สามารถอธิบายได้ ดังนี้

บรรทัดที่	คำสั่ง	ลักษณะการทำงาน
6	a += 4	a = a + 4
8	a *= 3	*a = a 3**
10	a /= 4	a = a / 4
12	a %= 5	a = a % 5
15	a /= a - b	a = a / (a - b)
17	b *= b + a	*b = b (b + a)**

6. ตัวดำเนินการเพิ่มค่าและลดค่า

ตัวดำเนินการเพิ่มค่า (Increment Operator) ใช้เครื่องหมาย ++

ตัวดำเนินการลดค่า (Decrement Operator) ใช้เครื่องหมาย --

โดยการเพิ่มค่า หรือการลดค่าด้วยตัวดำเนินการดังกล่าว จะเพิ่มทีละหนึ่ง หรือลดทีละหนึ่ง และจะต้องใช้กับตัวแปรโดดๆ โดยสามารถใช้เครื่องหมาย ++ และ -- เขียนนำหน้าตัวแปร (Prefix) หรือหลังตัวแปร (Postfix) ก็ได้ เช่น ++i หรือ i++ แต่ทั้งสองแบบนี้จะมีวิธีการจัดการกับค่าที่แตกต่างกัน ดังตาราง

ตารางที่ 3.4.7 ตารางแสดงตัวดำเนินการเพิ่มค่าและลดค่า

ตัวดำเนินการ	นิพจน์	ความหมาย
++ (Prefix)	++a	เพิ่มค่าให้กับ a หนึ่งค่าก่อน จึงนำค่าใหม่ของ a ในนิพจน์นี้ไปใช้
++ (Postfix)	a++	นำค่าปัจจุบันของ a ในนิพจน์นี้ไปใช้ก่อน จึงเพิ่มค่าให้กับ a หนึ่งค่า
-- (Prefix)	--b	ลดค่าให้กับ b หนึ่งค่าก่อน จึงนำค่าใหม่ของ b ในนิพจน์นี้ไปใช้
-- (Postfix)	b--	นำค่าปัจจุบันของ b ในนิพจน์นี้ไปใช้ก่อน จึงลดค่าให้กับ b หนึ่งค่า

หมายเหตุ

++i ,i++ หมายถึง i = i + 1
--j ,j-- หมายถึง j = j - 1

ตัวอย่างที่ 3.4.6 โปรแกรมแสดงการเพิ่มและลดค่าตัวแปร

1	//Program: IncDec.c
2	#include <stdio.h>
3	int main() {
4	int x = 8;
5
6	printf("x is %d.\n" ,x);
7	printf("x++ is %d.\n" ,x++);
8	printf("x is %d.\n" ,x);
9
10	x = 4;
11	printf("x is %d.\n" ,x);
12	printf("--x is %d.\n" ,--x);
13	printf("x is %d.\n" ,x);
14	getch();
15	}

ผลลัพธ์ คือ

x is 8.
x++ is 8.
x is 9.

x is 4.
--x is 3.
x is 3.

นิพจน์

นิพจน์ (Expression) ในภาษาซีนี้ ประกอบด้วย ค่าคงตัว ค่าคงที่ หรือตัวแปร 1 จำนวน หรือกลุ่มของค่าคงตัว ค่าคงที่ หรือตัวแปรพร้อมด้วยตัวดำเนินการของภาษาซี ตัวดำเนินการที่ใช้ในนิพจน์ที่กล่าวถึงได้แก่ ตัวดำเนินการกำหนดค่า ตัวดำเนินการคำนวณ และตัวดำเนินการบอกตำแหน่งบนหน่วยความจำ

ans = 100 - 50
score = midterm + final +quiz
income = salary + (ot * RATE) + bonus - tax

จากนิพจน์คณิตศาสตร์ข้างต้น พบว่า ans, score และ income เป็นตัวแปรที่ใช้เก็บผลลัพธ์จากการคำนวณ ส่วนนิพจน์ด้านขวาจะเป็นนิพจน์แบบหลายตัวแปร ซึ่งสามารถมีได้ทั้งตัวแปร และค่าคงที่ รวมถึงตัวดำเนินการคณิตศาสตร์ เช่น + - * / เป็นต้น ซึ่งในการสร้างสูตรคำนวณค่าตัวเลข ซึ่งเป็นสูตรที่มีความซับซ้อน จะต้องระมัดระวังในการจัดลำดับนิพจน์ เพื่อให้คอมพิวเตอร์ประมวลผลได้อย่างถูกต้อง ทั้งนี้ตัวดำเนินการต่างๆ ที่นำมาใช้เพื่อการคำนวณนั้น แต่ละตัวจะมีลำดับความสำคัญที่แตกต่างกัน เช่น เมื่อพบเครื่องหมาย + และ * การประมวลผลจะกระทำที่ตัวดำเนินการ * ก่อน เพราะจะมีลำดับความสำคัญสูงกว่า + นั่นเอง

ตัวดำเนินการกับลำดับความสำคัญ

ตัวดำเนินการแต่ละตัวจะมีลำดับความสำคัญก่อนหลังที่แตกต่างกัน โดยการประมวลผลจะกระทำกับตัวดำเนินการที่มีลำดับควาสำคัญสูงก่อน แต่ถ้ากรณีที่มีลำดับความสำคัญเท่ากัน ตามปกติจะกระทำกับตัวดำเนินการจากซ้ายไปขวา

ตารางที่ 3.4.7 ตารางแสดงตัวดำเนินการกับลำดับความสำคัญ

ลำดับความสำคัญ	ตัวดำเนินการ	ความหมาย
1	()	เครื่องหมายวงเล็บ
2	++, --	ตัวดำเนินการเพิ่มค่า/ลดค่า
3	-, !	ยูนารีลบ (เอกภาคลบ) และตรรกะ NOT
4	*, /, %	คูณ หาร โมดูลัส
5	+, -	บวก ลบ

ตัวอย่างที่ 3.4.7 โปรแกรมพิมพ์ผลลัพธ์จากการใช้ตัวดำเนินการคำนวณมากกว่า 1 ตัว

1	//Program: MultOp.c
2	#include <stdio.h>
3	int main() {
4	int a = 1, b = 2, c = 3,d,e;
5
6	d = a * -b + c;
7	e = a * (-b + c);
8	printf("d is %d, e is %d. \n", d, e);
9
10	d = a + b * c;
11	e = (a + b) * c;
12	printf("d is %d, e is %d. \n", d, e);
13
14	d = b % c + a;
15	e = b % (c + a);
16	printf("d is %d, e is %d. \n", d, e);
17
18	d = c - b / a * a;
19	e = (c - b) / (a * a);
20	printf("d is %d, e is %d. \n", d, e);
21
22	printf("8 + 2 * 6 / 3 - 2 is %d. \n", 8 + 2 * 6 / 3 - 2);
23	printf("5 % 5 + 5 * 5 - 5 / 5 is %d. \n", 5 % 5 + 5 * 5 - 5 / 5);
24	getch();
25	}