ระบบประสาท มีหน้าที่ควบคุมและประสานการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย โดยจะรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์สิ่งแวดล้อมภายนอกรอบตัวแล้วสั่งการให้ร่างกายตอบสนองต่อสิ่งเร้านั้นอย่างเหมาะสม เพื่อรักษาสมดุลของระบบต่าง ๆ แม้ว่าระบบประสาทจะมีการทำงานที่ค่อนข้างซับซ้อน แต่ข้อมูลต่อไปนี้อาจช่วยให้เข้าใจถึงความสำคัญและการทำงานของระบบประสาทมากยิ่งขึ้น ระบบประสาท คือ อะไร ? ระบบประสาทเกิดจากเซลล์ประสาททั้งหมดในร่างกาย โดยทำหน้าที่เป็นศูนย์รวบรวมข้อมูลจากสิ่งแวดล้อมภายนอกผ่านทางประสาทสัมผัสต่าง ๆ จากนั้นจะวิเคราะห์ข้อมูลแล้วสั่งการให้อวัยวะต่าง ๆ ตอบสนองต่อสิ่งเร้าอย่างเหมาะสม ในขณะเดียวกันเส้นประสาทก็จะส่งสัญญาณความเจ็บปวดไปยังสมองด้วย เช่น เมื่อมือไปสัมผัสกับจานร้อน ๆ เราจะปล่อยมือออกจากจานนั้นทันทีโดยอัตโนมัติ เป็นต้น ระบบประสาทแบ่งออกเป็น 2 ส่วนตามตำแหน่งในร่างกาย คือ
ระบบประสาททำงานอย่างไร ? การทำงานของระบบประสาทขึ้นอยู่กับเซลล์ประสาท ซึ่งมีอยู่หลายพันล้านเซลล์และมีหน้าที่แตกต่างกันไป เช่น เซลล์ประสาทรับความรู้สึกจะทำหน้าที่รับข้อมูลจากตา หู จมูก ลิ้น และผิวหนังไปยังสมอง หรือเซลล์ประสาทสั่งการมีหน้าที่รับคำสั่งจากสมองและไขสันหลัง เพื่อควบคุมการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ เป็นต้น โดยเซลล์ประสาททั้งหมดจะส่งผ่านข้อมูลถึงกันผ่านกระบวนการไฟฟ้าเคมีจนเกิดการเชื่อมโยงเป็นเครือข่าย ทำให้มีผลต่อความคิด การเรียนรู้ การเคลื่อนไหว และพฤติกรรมต่าง ๆ ของคนเรา ซึ่งมีรายละเอียดแต่ละด้าน ดังนี้ ความฉลาดและความจำ ระบบประสาทของเด็กแรกเกิดประกอบด้วยเซลล์ประสาทที่ยังไม่เชื่อมโยงกัน แต่เมื่อเด็กเจริญเติบโตและมีการเรียนรู้ จะเกิดการส่งผ่านข้อมูลระหว่างเซลล์ประสาทมากขึ้น ทำให้เซลล์ประสาทเชื่อมโยงถึงกันและเกิดเป็นกระแสประสาท ซึ่งการเชื่อมโยงดังกล่าวนั้นจะมีผลต่อความฉลาดของเด็ก โดยสมองของเด็กจะพัฒนาได้เร็วและเกิดการเชื่อมโยงของเซลล์ประสาทเป็นเครือข่ายเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เมื่อเทียบกับสมองของผู้ใหญ่ นักวิทยาศาตร์จึงเชื่อว่าการฝึกสมองและการเรียนรู้สิ่งใหม่ ๆ จะช่วยกระตุ้นสมองให้เกิดการเชื่อมโยงของเซลล์ประสาทมากขึ้น ทั้งนี้ ข้อมูลที่ได้จากการเรียนรู้ การทดลอง และการมองเห็นจะถูกเก็บไว้ที่เปลือกสมองหรือคอร์เทกซ์ (Cortex) ก่อน แล้วข้อมูลที่มีความสำคัญจะถูกส่งไปยังสมองส่วนที่มีหน้าที่เก็บความทรงจำอย่างฮิปโปแคมปัส (Hippocampus) หรืออะมิกดะลา (Amygdala) เพื่อสร้างเป็นความทรงจำระยะยาวต่อไป การทำงานพื้นฐานของร่างกาย ระบบประสาทอัตโนมัติจะทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น การหายใจ และการย่อยอาหาร เป็นต้น โดยแบ่งเป็น 2 ระบบย่อย คือ ระบบประสาทซิมพาเทติกที่ทำหน้าที่เตรียมร่างกายให้พร้อมเผชิญภาวะเครียดหรืออันตราย และระบบประสาทพาราซิมพาเทติกที่ทำหน้าที่ในภาวะผ่อนคลาย การเคลื่อนไหว สมองใหญ่หรือซีรีบรัม (Cerebrum) เป็นสมองส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย โดยสมองซีกซ้ายจะควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายด้านขวา และสมองซีกขวาจะควบคุมการทำงานของร่างกายด้านซ้าย เช่น สมองซีกซ้ายจะควบคุมและสั่งการให้เท้าด้านขวาเหยียบคันเร่งขณะขับรถ เป็นต้น ประสาทสัมผัส การรับรู้ผ่านประสาททั้ง 5 ไม่ว่าจะเป็็นการมองเห็น การได้ยิน การได้กลิ่น การรับรส และการรับสัมผัสขึ้นอยู่กับกระบวนการต่าง ๆ ในสมอง ดังนี้
วิธีดูแลรักษาระบบประสาทให้ทำงานเป็นปกติ ระบบประสาทมีความสำคัญต่อร่างกายมาก จึงควรดูแลรักษาระบบประสาทและระมัดระวังไม่ให้เกิดความผิดปกติ โดยอาจปฏิบัติตามคำแนะนำ ดังนี้
|