พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย ม. 2

มธั ยมศกึ ษาปี ท่ี 2

เห็นคุณค่าในการปฏิบัติตนตามสถานภาพ บทบาท สิทธเิ สรภี าพ
หน้าที่ ในฐานะพลเมืองดี ตามวถิ ีประชาธปิ ไตย ( ส ๒.๑ ม.๒/๒)

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๑. สถานภาพ บทบาท สิทธิเสรีภาพ หน้าท่ีในฐานะ
พลเมืองดีตามวถิ ีประชาธิปไตย

การเป็นพลเมอื งดีตามวถิ ีประชาธิปไตย

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๑. สถานภาพ บทบาท สิทธิเสรีภาพ หน้าที่ในฐานะ
พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย

พ จ น า นุ ก ร ม ฉ บั บ ร า ช บั ณ ฑิ ต ย ส ถ า น ไ ด้ ใ ห้ ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง “ พ ล เ มื อ ง ”
ว่าหมายถึง ประชาชนราษฎร หรือชาวประเทศ “พลเมืองดี” จึงหมายถึง ผู้ที่ปฏิบัติหน้าที่
พลเมอื งได้ครบถ้วน ท้ังกิจที่ต้องทา และกิจท่ีควรทา

พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย คือ พลเมืองท่ีดาเนินชีวิตในสังคมโดยยึดหลัก
ป ร ะ ช า ธิ ป ไ ตย ใน ก า ร อ ยู่ ร่ว ม กั น รู้จัก เค า ร พ ใน สิ ท ธิเ ส รีภ า พ ข อง บุ ค ค ล อื่ น เ ค า ร พ
ปฏิบตั ิตนตามกฎหมายและกติกาที่รว่ มกันสรา้ ง มคี วามรบั ผดิ ชอบและทาประโยชน์ต่อสังคม
ส่วนรวมอันจะก่อให้เกิดการพัฒนาสังคมให้เป็นสั งคมที่สงบสุขมีความเจริญก้าวหน้ า
และเป็นสังคมประชาธปิ ไตยอย่างแท้จรงิ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๑. สถานภาพ บทบาท สิทธิเสรีภาพ หน้าที่ในฐานะ
พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย

ก า ร เป็น พล เ มือ ง ดี ตา ม วิถี ป ร ะ ช าธิป ไต ย น้ั น ป ร ะ ช าช น จ ะ ต้ อ ง เ ข้า ใจ แ ล ะ มีวิ ถี ชี วิ ต
โดยยึดหลักประชาธิปไตยด้วย ท้ังน้ีจะต้องทาความเข้าใจความหมายของประชาธิปไตย
ใน ๓ ลักษณะดังน้ี

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๑. ประชาธปิ ไตยในฐานะที่เป็นอุดมคติ หมายถึง การมคี วามศรทั ธาและความเชื่อม่ัน
ในเหตผุ ลความสามารถ อิสรภาพ ความเสมอภาค สิทธแิ ละเสรภี าพของมนุษย์

๒. ประชาธิปไตยในฐานะที่เป็นระบบการเมือง และวิธีการจัดระเบียบการปกครอง
หมายถึง ระบบการเมืองท่ีถือว่าอานาจสูงสุดเป็นของประชาชน หรือการปกครองของ
ประชาชน โดยประชาชน และเพ่ือประชาชน ซ่ึงเป็นระบบการปกครองที่ประชาชนเข้ามามี
ส่ วนร่วมในการตัดสิ นใจ และควบคุมตรวจสอบการทางานของรัฐ ผู้แทนที่ประชาชน
เลือกสรรแล้วจะต้องเขา้ ไปทาหน้าที่รกั ษาผลประโยชน์ของส่วนรวม

๓. ประชาธปิ ไตยในฐานะท่ีเปน็ วถิ ีชวี ติ หรอื การดาเนินชวี ติ ประจาวนั หมายถึง การอยู่
ร่วมกันโดยปฏิบัติต่อกันด้วยความเสมอภาค เคารพในสิทธิ-เสรีภาพของสมาชิกทุกคน
เคารพกฎเกณฑ์ของสังคม ร่วมกันรับผิดชอบและทาประโยชน์เพื่อส่วนรวม ตลอดจนใช้
สติปัญญาแก้ปัญหาโดยสันติวธิ ี

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

อนุสาวรียป์ ระชาธิปไตย สร้างข้ึนเพอื่ ระลึกถึงเหตุการณ์
การเปล่ียนแปลงการปกครองจากระบอบ

สมบูรณาญาสิทธิราชย์เปน็ ระบอบประชาธิปไตย

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๑.๑ สถานภาพ บทบาทหน้าท่ี สิทธิและเสรีภาพของพลเมอื งดี
ตามวถิ ีประชาธิปไตย

สถานภาพ หม ายถึ ง ตาแห น่ งข องบุ คคลท่ี สั งค มกา หนดข้ึน หรือได้ รับจา ก
ก า ร เป็ น ส ม า ชิ ก ข อ ง ก ลุ่ ม แ ล ะ ข อ ง สั ง ค ม เป็ น ปั จ จั ย ท่ี ช่ ว ย ใ น ก า ร จั ด ร ะ เบี ย บ สั ง ค ม
และเป็นตัวกาหนดบุคคลให้รูจ้ กั หน้าที่และความรบั ผิดชอบ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

ลักษณะของสถานภาพ มดี ังน้ี

เปน็ สิ่งเฉพาะบุคคลท่ีทาให้ ลักษณะของ บุคคลหน่ึงอาจมีหลายสถานภาพ
แตกต่างไปจากผู้อ่ืน สถานภาพ เช่น เด็กชายอธิชาติ เป็นนักเรยี น
เป็นหัวหน้าช้ันเรยี น และเป็นบุตร
เช่น น่านฟ้าเปน็ นักเรยี น ของผูอ้ านวยการโรงเรยี น
พงษ์ ศักดิ์เป็นข้าราชการ
เป็นตัวกาหนดว่าบุคคลน้ัน
เป็นสิทธแิ ละหน้าท่ี มีหน้าท่ีและความรบั ผดิ ชอบ
ท้ังหมดที่บุคคลมีอยู่
ในการติดต่อกับผู้อื่น อย่างไรในสังคม
และสังคมส่วนรว่ ม

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

ประเภทของสถานภาพ สถานภาพจาแนกออกเป็น ๒ ประเภทดังนี้

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

นักเรียน นักศึกษา และบณั ฑิต คือสถานภาพที่ได้จากการศึกษา

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๑.๒ การปฏิบัติตนเป็นพลเมอื งดีตามสถานภาพ บทบาท หน้าท่ี
สิ ทธิและเสรีภาพ

๑) การเป็นสมาชิกท่ีดีของครอบครวั เช่น บดิ า
ม า ร ด า ค ว ร ดูแ ล อ บ ร ม ส่ั ง ส อ น บุ ต ร ใ ห้ ก ร ะ ท า แ ต่ ส่ิ ง ที่
ถูกต้อง สอนให้ประพฤติตนอยู่ในศีลธรรม และให้
การศึ กษาเพ่ือให้มีความรู ้สาหรับการประกอบอาชีพ
ส่ วนบุ ตรควรมีความกตัญญู ดูแลปรนนิ บัติ บิดา
มารดารวมถึงการประพฤติตนเป็นคนดีเพื่อตอบแทน
พ ร ะ คุ ณ ส ม า ชิ ก ใ น ค ร อ บ ค รั ว ค ว ร อ ยู่ ร่ ว ม กั น
โดยให้เกียรติซ่ึงกันและกัน มีเหตุมผี ลมคี วามเข้าใจกัน
และถนอมน้าใจกันให้มาก

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๑.๒ การปฏิบัติตนเปน็ พลเมอื งดีตามสถานภาพ บทบาท หน้าท่ี
สิ ทธิและเสรีภาพ

๒) การเป็นสมาชิกท่ีดีของโรงเรยี น เช่น ครูควรอบรมส่ังสอนนักเรยี นให้เป็นคนเก่ง
และคนดี ปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดีแก่นักเรียน ส่ังสอนด้วยความเมตตาและให้ความ
ยุติธรรมแก่นักเรียนอย่างเสมอภาค ส่วนนักเรียนควรต้ังใจเรียน มีความอ่อนน้อมถ่อมตน
และรบั ผิดชอบในงานท่ีได้รบั มอบหมาย

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๑.๒ การปฏิบตั ิตนเปน็ พลเมอื งดีตามสถานภาพ บทบาท หน้าที่
สิ ทธิและเสรีภาพ

๓) การเป็นพลเมืองดีของชุมชน สั งคม และประเทศชาติ พลเมืองดีนอกจาก
ต้องทาหน้าที่ตามที่รฐั ธรรมนูญบญั ญัติไวแ้ ล้ว ยังต้องปฏิบตั ิหน้าที่อนื่ ๆ อีกเช่น

(๑) การเข้ารว่ มกิจกรรมทางการเมอื งการปกครอง
(๒) การมสี ่วนรว่ มในการปอ้ งกันและแก้ไขปัญหาท่ีเกิดข้ึนในสังคม
(๓) การมสี ่วนรว่ มในการปอ้ งกัน และแกไ้ ขปัญหาสังคมและสิ่งแวดลอ้ ม
(๔) การปฏิบตั ิตนเปน็ พลเมอื งดี
(๕) มคี วามรบั ผดิ ชอบต่อสังคมและประเทศชาติ
(๖) ยดึ ถือประโยชน์ส่วนรวมเปน็ หลัก
(๗) มจี ติ สาธารณะ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

ประชาชนร่วมกันต่อต้านการทจุ ริตของเจ้าหน้าท่ีรัฐ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๒. แนวทางส่งเสริมการปฏิบัติตนเปน็ พลเมืองดี
ตามวถิ ีประชาธิปไตย

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๒.๑ คณุ ค่าของการปฏิบตั ิตนเป็นพลเมอื งดีตามวถิ ีประชาธิปไตย

ก า ร ที่ ส ม า ชิ ก ใน สั ง ค ม ป ร ะ ช า ธิป ไ ต ย รู้จั ก ป ฏิ บัติ ตน เป็ น พ ล เ มือง ดี ตา ม วิ ถี
ประชาธปิ ไตยมคี ณุ ค่าต่อสังคม ดังน้ี

๑) ทาให้สังคมและประเทศชาติมกี ารพฒั นาไปได้อยา่ งมนั่ คง
๒) ทาให้เกิดความรกั และความสามคั คี ในหมูค่ ณะ
๓) สังคมมคี วามเปน็ ระเบยี บเรยี บรอ้ ย
๔) สังคมมีความเป็นธรรมเมอ่ื สมาชิกทกุ คนได้รบั สิทธิหน้าที่ เสรภี าพจากกฎหมาย
เท่าเทียมกัน
๕) ทาให้สมาชิกในสังคมมคี วามเอื้อเฟ้ อื เผ่ือแผแ่ ละมนี ้าใจต่อกัน
๖) การเปน็ พลเมอื งดีแสดงถึงความเป็นผูม้ วี นิ ัยในตนเอง

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

๒.๑ คณุ ค่าของการปฏิบัติตนเป็นพลเมอื งดีตามวิถีประชาธิปไตย

การร่วมกันรักษาความสะอาดในพ้ืนที่ชุมชน ถือเป็นหน้าที่ของพลเมอื งดี

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๒.๒ แนวทางส่งเสริมการปฏิบัติตนเปน็ พลเมอื งดีตามวิถี
ประชาธิปไตย

๑) การส่งเสริมพัฒนาตนเองให้เป็นพลเมืองท่ีมีคุณภาพ กล่าวคือ บุคคลต้อง
พัฒนาตนเองท้ังในด้านความรู้ ความสามารถ และคุณธรรมจริยธรรม เพ่ือที่จะได้เป็น
พลเมอื งท่ีมคี ุณภาพของสังคม และประเทศชาติด้วยการต้ังใจศึกษาเล่าเรยี น จะได้สามารถ
ประกอบอาชีพสุจริตหาเลี้ยงตนเองและครอบครัว รวมท้ังใช้ความรู้ความสามารถน้ัน
ให้เป็นประโยชน์ต่อสังคมและประเทศชาติ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชนั้ มัธยมศึกษาปที ่ี ๒

๒.๒ แนวทางส่งเสริมการปฏิบตั ิตนเป็นพลเมอื งดีตามวิถี
ประชาธิปไตย

๒) การส่งเสรมิ ให้บุคคลอืน่ ปฏิบตั ิตนเปน็ พลเมอื งดี เช่น
ทาตนเปน็ แบบอยา่ งท่ีดี
เผยแพรพ่ ลเมอื งดีตัวอยา่ งให้เปน็ ที่รบั รูใ้ นสังคม
ส่งเสรมิ ให้ประชาชนเห็นความสาคัญของการปฏิบตั ิตนเป็นพลเมอื งดี
จดั กิจกรรมท่ีเป็นการส่งเสรมิ ให้เยาวชนและประชาชนปฏิบตั ิตนเปน็ พลเมอื งดี

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปีท่ี ๒

การมอบรางวัลให้แก่บุคคลท่ีทาประโยชน์ให้แก่ประเทศชาติ

สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ชน้ั มัธยมศึกษาปที ่ี ๒