การแลกเปลี่ยนอารยธรรม ส่ง ผล ต่อ การเปลี่ยนแปลง ของโลก อย่างไร

การติดต่อระหว่างโลกตะวันตกกับโลกตะวันออก

การติดต่อระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตกมีการติดต่อกันมาเป็นเวลากว่า 2,000 ปี

ด้วยเหตุผลทางเศรษฐกิจ การค้า การทำสงคราม การขยายดินแดน การเผยแพร่ศาสนาแลอื่น ๆ ก่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนความเจริญ โดยมีสาเหตุและรูปแบบการติดต่อที่สำคัญดังนี้

1. การติดต่อค้าขาย ในระยะแรกของการติดต่อระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตก เริ่มต้นจากการค้าขาย ที่พ่อค้าชาวตะวันตกกับตะวันออกได้อาศัยเส้นทางที่เรียกกันในสมัยหลังว่า “เส้นทางสายไหม”(Silk Road) เส้นทางนี้เริ่มจากกรุงฉางชาน (เมืองซีอานในปัจจุบัน) ประเทศจีนไปทางตะวันตก ผ่านทะเลทรายในเอเชียกลาง จนถึงเมืองท่าริมฝั่งทะเลเมดิเตอร์เรเนียน แล้วลงเรือต่อไปทวีปยุโรป สินค้าสำคัญที่พ่อค้าชาวตะวันตกต้องการคือผ้าไหม ส่วนสินค้าที่โลกตะวันออกต้องการ เช่น หินมีค่า งาช้าง เป็นต้น ต่อมาเส้นทางทางบกได้ลดความสำคัญลงเมื่อมีการ พัฒนาเทคนิคการต่อเรือและเดินเรือทำให้การติดต่อค้าขายขยายวงกว้าง เส้นทางการค้าจึงได้ เปลี่ยนมาเป็นเส้นทางทางทะเลที่เรียกกันในสมัยหลังว่า “เส้นทางเครื่องเทศ” (Spice Route) เนื่องจากชาวตะวันตกมีความต้องการเครื่องเทศและเนื้อสัตว์มากขึ้น

เส้นทางสายไหม(ทางบก) และเส้นทางเครื่องเทศ (ทางทะเล) ที่มา : www.wikimedia.com

2. การเผยแผ่ศาสนา เนื่องจากชาวตะวันตกมีความเชื่อระผู้เป็นเจ้าจะพอพระทัย หากสามารถชักชวนผู้ที่อยู่ห่างไกลมานับถือศาสนาคริสต์ได้และคิดว่าชาวพื้นเมืองที่นับถือศาสนาริสต์จะให้ความเชื่อถือตนมากกว่าพวกที่ไม่ได้นับถือ เป็นเหตุให้ชาวตะวันตกต้องการจะเผยแผ่ศาสนาไปยังดินแดนโลกตะวันออกพร้อมกับการค้าขายดังนั้นการเผยแผ่ศาสนาจึงทำให้เกิดการ แลกเปลี่ยนอารยธรรมระหว่างกัน

3. การทำสงครามและการขยายอำนาจ เช่น สงครามครูเสด ซึ่งเป็นสงครามระหว่างคริสต์ศาสนิกชนตะวันตกกับพวกมุสลิมในตะวันออกกลาง ส่งผลให้ชาวตะวันตกได้มีโอกาสสัมผัสกับอารยธรรมของโลก ตะวันออก และเกิดการแลกเปลี่ยนอารยธรรมและการติดต่อทางการค้าและนำไปสู่การฟื้นฟูศิลปะวิทยาการของยุโรปในเวลาต่อมา นอกจากการทำสงครามแล้วยังมีการขยายอำนาจไปยังดินแดนอื่น เช่น ในสมัยพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช แห่งมาซิโดเนีย มีการขยายอำนาจจากดินแดนกรีกไปจนถึงเอเชียกลาง ทำให้อิทธิพลของอารยธรรมกรีกได้แผ่ขยาย

4. การผจญภัยแสวงหาโชค ในยุคฟื้นฟูศิลปวิทยาของชาวตะวันตกเริ่มหันมาสนใจเรื่อง รอบๆ ตัว ความเชื่อว่าโลกแบน และเรือที่แล่นไปในท้องทะเลอันกว้างใหญ่อาจตกขอบโลก จึงทำให้ชาวตะวันตกหันมาสนใจต่อความลี้ลับของท้องทะเลที่ขวางกั้นพวกเขากับโลกของตะวันออก ประกอบกับการพัฒนาเรือที่มีความ แข็ง แรง ที่สามารถแล่นในมหาสมุทรได้ดีขึ้น ทำให้ชาวตะวันตกมีโอกาสเดินทางไปเผชิญโชคไปค้าขายหรือไป ตั้งถิ่นฐานในดินแดนใหม่ และได้นำวัฒนธรรมการดำรงชีวิตของชาวตะวันตกไป เผยแพร่ ด้วย

โลกตะวันตก

กับโลกตะวันออก

มีการติดต่อกันมาเป็นเวลากว่า 2,000 ปี มาแล้ว ด้วยเหตุผลทางการค้า การทูต การทำสงครามและการเผยแพร่ศาสนา ทำให้เกิดการและเปลี่ยนวัฒนธรรมซึ่งกันและกัน

1. การขยายอำนาจ เช่นพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชแห่งมาซิโดเนีย รุกรานเอเชียจนถึงอินเดีย จนถึงลุ่มแม่น้ำสินธุ

มีผลให้ สถาปัตยกรรมกรีก

ปรากฏในเอเชียโดยเฉพาะการหล่อพระพุทธรูป การขยายอำนาจของมองโกลสู่เอเชียกลาง

และยุโรปตะวันออก

จนถึงฮังการี

และสงครามครูเสด

ล้วนทำให้เกิดการผสมผสานแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมระหว่างกัน

พระพุทธรูปสมัยคันธาระ
ที่มา : http://www.indiaindream.com/

2. การแสวงหาพันธมิตร จักรพรรดิจีนสมัยราชวงศ์ฮั่น

สร้างพันธมิตรกับอาณาจักรทางตะวันตกของจีนโดนส่งจางเชียน

ไปเป็นทูต เพื่อร่วมมือกันป่าพวกป่าเถื่อนฉงหนู ทำให้รับรู้เรื่องราวของอาณาจักรโรมันที่รุ่งเรือง เส้นทางที่จางเชียนเดินทางไปนั้นต่อมาเรียกว่าเส้นทางสายไหมหรือเส้นทางแพรไหม (The Silk Rood) เป็นเส้นทางบกที่ใช้ติดต่อระหว่างเอเชียกับยุโรป ก่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนอารยธรรมกันอย่างกว้างขวาง บุคคลสำคัญที่เดินทางตามเส้นทางสายไหม

คือพระถังซำจั๋ง

เดินทางเพื่อศึกษาพระพุทธศาสนาในอินเดีย และมาร์โค โปโล

ชาวเมืองเวนิส ได้เดินทางมารับราชการในราชสำนักสมัยจักรพรรดิกุบไลข่าน

เส้นทางสายไหมซึ่งในอดีตใช้เป็นเส้นทางติดต่อระหว่างทวีปเอเชียและยุโรป

ที่มา : http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Transasia_trade_routes_1stC_CE_gr2.png

ภาพวาดมาร์โค โปโล ขณะกำลังเฝ้าจักรพรรดิกุบไลข่าน

ที่มา : http://kakuzeroom.blogspot.com/2010_09_01_archive.php

3. การเผยแพร่ศาสนา ในสมัยโบราณมีการเผยแพร่ศาสนาพุทธ

และศาสนาอิสลาม

ในทวีปเอเชียด้วยกันและการเผยแพร่ศาสนาคริสต์

ไปยังทวีปเอเชียในประเทศจีน ญี่ปุ่นและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

4. การค้าขาย ในสมัยโบราณสินค้าผ้าไหมของจีนเป็นที่ต้องการของชนชั้นสูงของโรมัน ในสมัยกลางโลกตะวันออกเป็นแหล่งเครื่องเทศที่สำคัญ จึงทำให้โลกตะวันตกแสวงหาเส้นทางการเดินเรือมายังแหล่งเครื่องเทศโดยตรง ซึ่งการเดินทางมาถึงของชาติตะวันตกก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างมากในเอเชียในเวลาต่อมาโดยเฉพาะการตกเป็นอาณานิคมของชาติตะวันตก

เส้นทางเป็นช่องทางสำคัญที่กระจาย อารยธรรมจีนโบราณสู่บริเวณใกล้เคียง

5. การชอบผจญภัย นักเดินเรือที่ชอบเดินทางไปยังดินแดนต่างๆด้วยความอยากรู้และท้าทาย ดังเช่น อิบน์ บัตตูตา

ชาวโมร๊อกโก เดินทางทั้งทางบก ทางเรือ ทั้งในแอฟริกา ตะวันออกกลาง จีนและตอนใต้ของสเปน บันทึกเรื่องราวของเขาเป็นแรงบันดาลใจแก่คนรุ่นใหม่ได้ทำตามทำให้เกิดการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมระหว่างโลกตะวันออกกับโลกตะวันตก

เรือที่ใช้เดินทางในสมัยโบราณ

ที่มา : http://www.chiangmainews.co.th/page/wp-content/uploads/2012/03/DSC_2309-copy-copy.jpg

1. ความต้องการสินค้าจากโลกตะวันออก เครื่องอุปโภคบริโภคเป็นผลของการสร้างสรรค์อารยธรรม สมัยจักรวรรดิโรมันความนิยมแต่งกายของชั้นชนสูงด้วยผ้าไหมจากจีน

จนทำให้ทองของจักรวรรดิโรมันไม่พอใช้จ่ายเพราะนำไปซื้อผ้าไหมจากจีน ในสมัยกลางโลกตะวันตกรู้จักใช้เครื่องเทศและพริกไทยปรุงอาหาร จึงกลายเป็นของจำเป็น แต่ต้องซื้อผ่านพ่อค้าคนกลางคือชาวอาหรับ ในช่วงสงครามครูเสดมีราคาสูงมาก ทำให้โปรตุเกสสำรวจทางทะเลเพื่อแสวงหาเส้นทางเดินเรือมายังหมู่เกาะเครื่องเทศโดยตรงได้สำเร็จ และได้กำไรอย่างมหาศาลจากสินค้าดังกล่าว
ตัวอย่างของวัฒนธรรมที่เกิดจาการแลกเปลี่ยนกัน ดังเช่น
เส้นสปาเก็ตตี้ของอิตาลี ดัดแปลงมาจากเส้นบะหมี่ของจีนโดยมาร์โคโปโลเป็นผู้นำไปเผยแพร่
วัฒนธรรมการดื่มน้ำชาของชาวตะวันตก

เกิดจากปลายคริสต์ศตวรรษที่18 อังกฤษซื้อใบชาจากจีนเป็นจำนวนมาก และต่อมานำไปปลูกในอาณานิคมของอังกฤษในลังกา อินเดีย และนำไปปรุงรสกลิ่นตามความนิยม

เครื่องเทศ จัดเป็นสินค้าที่ชาวยุโรปต้องการเพื่อนำไปปรุงอาหาร

ที่มา : http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Spicesindia.jpg

2.เลขอารบิก

และระบบคำนวณ โดยเฉพาะวิชาเรขาคณิต เลขคณิต และพีชคณิต ที่สำคัญ คือ การคิดระบบตัวเลข 1-9เดิมเลขโรมันกำหนดใช้จำนวนค่าของตัวเลขเพิ่มขึ้นตามจำนวนขีด ซึ่งไม่สะดวกเมื่อจำนวนเพิ่มขึ้น แต่เมื่อชาวอินเดียคิดค้นเครื่องหมายแทนตัวเลขสิบตัวแต่ละตัวมีค่าตามที่ตั้งไว้เช่น หนึ่ง(1)สอง(2)สาม(3)สี่(4)ห้า(5)หก(6)และเมื่อตัวเลขเพิ่มขึ้นเป็นหลักสิบหลักร้อยหลักพัน หรือมากขึ้นเรื่อยๆ ก็นำตัวเลขมาผสมกันตามหลักที่กำหนดไว้ ทำให้การคำนวณ การทำกิจกรรมเกี่ยวกับตัวเลขมีความสะดวกขึ้นมาก ตัวเลขเหล่านี้เรียกว่า เลขอารบิก โดยชาวอาหรับนำไปจากอินเดียและชาวยุโรปรับไปอีกต่อหนึ่ง

เลขโรมัน	เลขอารบิก	ค่าของตัวเลข	เลขโรมัน	เลขอารบิก	ค่าของตัวเลข
I	1	หนึ่ง	C	100	หนึ่งร้อย
II	2	สอง	CC	200	สองร้อย
III	3	สาม	CCC	300	สามร้อย
IV	4	สี่	CD	400	สี่ร้อย
V	5	ห้า	D	500	ห้าร้อย
VI	6	หก	DC	600	หกร้อย
VII	7	เจ็ด	DCC	700	เจ็ดร้อย
VIII	8	แปด	DCCC	800	แปดร้อย
IX	9	เก้า	CM	900	เก้าร้อย
X	10	สิบ	M	1,000	หนึ่งพัน
XI	11	สิบเอ็ด	MM	2,000	สองพัน
XII	12	สิบสอง	MMXI	2,011	สองพันสิบเอ็ด
XX	20	ยี่สิบ	MMDLIV	2,554	สองพันห้าร้อยห้าสิบสี่
XXX	30	สามสิบ	MMM	3,000	สามพัน
XL	40	สี่สิบ	MMMCMXCIX	3,999	สามพันเก้าร้อยเก้าสิบเก้า
L	50	ห้าสิบ
LX	60	หกสิบ
LXX	70	เจ็ดสิบ
LXXX	80	แปดสิบ
XC	90	เก้าสิบ

ความก้าวหน้าด้านการคำนวณเป็นผลมาจากความต้องการของมนุษย์ที่หาทางคิดค้นวิธีการต่างๆเพื่อความสะดวกในการดำรงชีวิต เช่นการแลกเปลี่ยนสินค้า การค้าขาย การคำนวณผลตอบผลตอบแทนฯลฯกิจกรรมต่างๆเหล่านี้ต้องหาวิธีการคำนวณเพื่อหาคำตอบ
3. เข็มทิศจีน

สามารถประดิษฐ์เข็มทิศได้เป็นชาติแรกของโลก และสามารถใช้ในการเดินเรือ เมื่อชาวอาหรับมาติดต่อกับจีนได้นำความรู้เรื่องเข็มทิศไปใช้และชาวยุโรปก็รับความรู้จากอาหรับไปอีกต่อหนึ่ง

เข็มทิศจีน
ที่มา : http://www.matichon.co.th/online/2011/03/12996757281299676676l.jpg

สรุป ระหว่างประมาณ ค.ศ.500-1,500 โลกตะวันออกมีความเจริญรุ่งเรืองมากกว่าโลกตะวันตก แต่หลังจากโลกตะวันตกเข้าสู่การฟื้นฟูศิลปะวิทยาการ การปฏิวัติวิทยาศาสตร์ การปฏิวัติอุตสาหกรรม แนวคิดเรื่องจักรวรรดินิยม จึงทำให้อารยธรรมยุโรปเจริญรุดหน้ามากกว่ารวมทั้งอำนาจทางเศรษฐกิจ และการทหารที่เข้มแข็ง ในขณะที่โลกตะวันออกยังไม่มีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ โลกตะวันออกจึงด้อยความเจริญกว่า และเป็นผู้รับอารยธรรมของโลกตะวันตกมาใช้ในการดำเนินชีวิตประจำวันจนกระทั่งถึงปัจจุบัน