บทท่ี 1 บทนํา 1.1 ท่มี าและความสาํ คัญ แอสฟลตคอนกรีต (Asphalt Concrete) หมายถึง วัสดุทําผิวทางที่มีคุณภาพสูง ประกอบดวย แอสฟลตซีเมนต (Asphalt Cement) และมวลรวม (Aggregates) ผสมใหเขากันดวย ความรอนที่อุณหภูมิสูงในเคร่ืองผสม จากนั้นจึงนําไปปูลาดทําเปนผิวทางของถนนในขณะท่ีสวนผสม ยังรอนอยูแลวบดอัดใหแนนและเรียบเปนถนนลาดยางที่มีผิวทางคุณภาพดี แข็งแรง สีคอนขางดํา สามารถรับปริมาณการจราจรหนาแนนมากได จึงมักใชสําหรับสรางถนนลาดยางคุณภาพดีท่ัวไป รวมถึงลานจอดรถขนาดใหญ โดยคุณสมบัติของแอสฟลตคอนกรีตจะขึ้นอยูกับคุณภาพของแอสฟลต ซีเมนต และมวลรวม ซึ่งเปนสวนประกอบทสี่ ําคัญของสว นผสม ตลอดจนสัดสวนที่ใชในการออกแบบ สวนผสม และกระบวนการในการผลิตสวนผสม ในการออกแบบถนนลาดยางแอสฟลตคอนกรตี จาํ เปนจะตอ งอาศัยความสัมพันธท่ีเหมาะสม กันระหวางปริมาณวัสดุมวลรวม ขนาดคละของวัสดุมวลรวมและปริมาณแอสฟลต ปริมาณที่เลือกใช น้ันจะตองมีความเหมาะสม โดยถาใชแอสฟลตมากหรือนอยเกินไปจะเกิดปญหาเรื่องความทนทาน ของผิวทางแอสฟลตคอนกรีต ซ่ึงอาจเกิดการชํารุด เสียหายหรือหมดอายุการใชงานกอนเวลาอันควร ดังนั้น ข้ันตอนในการเลือกใชอัตราสวนของปริมาณวัสดุมวลรวม และปริมาณแอสฟลตท่ีเหมาะสม โดยท่ัวไปนิยมใชการออกแบบสวนผสมแอสฟลตคอนกรีตโดยวิธีมารแชลล(ชื่อภาษาอังกฤษ) ซึ่งเปน การหาปริมาณแอสฟลตที่เหมาะสมซ่ึงจะสงผลตอคุณภาพของแอสฟลตคอนกรีต โดยจะทําการ ทดสอบคาเสถียรภาพ (Stability) คาการไหล (Flow) ความหนาแนน (Density) และชองวาง (Void) ของกอนตัวอยางทดสอบ ซึ่งวิธีการออกแบบสวนผสมแอสฟลตคอนกรีตโดยวิธีมารแชลลเปนวิธีการ ทดสอบทมี่ ีความสําคัญมาก แตใ นปจ จุบันพบวาผูที่เกีย่ วของเก่ียวกับการออกแบบและการทดสอบยัง ขาดความรูความเขาใจในการทดสอบ อยางถูกตองและไดมาตรฐานวิธีการข้ันตอนการทดสอบ เน่ืองจากยังขาดคูมือปฏิบัติการทดสอบ โปรแกรมการคํานวณผลการทดสอบ และส่ือการเรียนรู สําหรบั การทดสอบท่สี มบูรณถ กู ตอ ง และสามารถเขา ใจไดโดยงาย เนื่องจากสาขาวิชาวิศวกรรมโยธา คณะวิศวกรรมศาสตร มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล รัตนโกสินทร พื้นท่ีศาลายา มีอุปกรณ เครื่องมือสําหรับการออกแบบและการทดสอบแอสฟลต คอนกรีตโดยวิธีมารแชลล แตไมไดมีการนํามาใชงานในการจัดการเรียนการสอนเปนระยะเวลานาน และอุปกรณ เครื่องมือบางช้ินของชุดการทดสอบ มีการชํารุดเสียหาย สงผลใหไมสามารถทําการ ทดสอบ และจดั การเรยี นการสอนไดอยางเต็มประสทิ ธิภาพ จากปญ หาและเหตผุ ลดงั กลา ว ทางคณะ 2 ผูจัดทําจึงมีความสนใจท่ีจะทําการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับ “การศึกษาวิธีการ ขั้นตอนการทดสอบ แอสฟลตคอนกรีตโดยวิธีมารแชลล” โดยดําเนินการศึกษาเกี่ยวกับวิธีการและข้ันตอนการทดสอบ การใชอุปกรณเครื่องมือสําหรับการทดสอบ และจัดทําคูมือปฏิบัติการทดสอบ โปรแกรมการคํานวณ ผลการทดสอบ และส่ือการเรียนรูสําหรับการทดสอบแอสฟลตคอนกรีตโดยวิธีมารแชลล เพื่อใหผูท่ี สนใจศึกษาสามารถเขาใจเนื้อหาไดงาย และเกิดการเรียนรูไดเปนอยางดี ซ่ึงกอใหเกิดประโยชนตอ การจัดการเรยี นการสอนในรายวชิ าปฏิบัติการวิศวกรรมการทาง 1.2 วัตถุประสงค 1. เพ่ือศกึ ษาวิธีการและข้นั ตอนการทดสอบแอสฟลตคอนกรตี โดยวธิ ีมารแ ชลล 2. เพ่ือจดั ทาํ คมู อื ปฏิบตั ิการทดสอบ โปรแกรมการคํานวณผลการทดสอบ และสอ่ื การเรยี นรู สําหรับการทดสอบแอสฟล ตคอนกรตี โดยวิธมี ารแ ชลล 1.3 ขอบเขต ในการศึกษาวิจัยในคร้ังน้ี เปนการศึกษาในสวนของการศึกษาวิธีการ ขั้นตอนการทดสอบ แอสฟลตคอนกรีตโดยวิธีมารแชลล ตามมาตรฐานกรมทางหลวง (ทล.-ม. 408/2532) และมาตรฐาน ASTM D 1559-89 และAASHTO T 245-82 โดยใชวัสดุหลักในการออกแบบตัวอยางทดสอบ แอสฟล ตค อนกรีต 2 ชนิดคือ วัสดุมวลรวมหนิ ปูน และแอสฟลตซีเมนต โดยมขี อบเขตการดําเนินงาน การศกึ ษาวิจัยดังตอ ไปนี้ 1. ศึกษาวิธีการและข้ันตอนการทดสอบแอสฟลตคอนกรีตโดยวิธีมารแชลล และตรวจสอบ ความพรอ ม ความสมบรู ณข องอปุ กรณเ คร่ืองมือทดสอบทม่ี ีอยขู องสาขาวิศวกรรมโยธา 2. การจัดเตรียมวสั ดุท่ีใชสาํ หรับการทําตัวอยางทดสอบ โดยใชวัสดุมวลรวมหินปูน 4 ขนาด คือ หนิ ฝนุ , 3/8 นวิ้ , 1/2 นิว้ , 3/4 นว้ิ และยางแอสฟล ตซีเมนต เกรด AC 60-70 3. การทดสอบคณุ สมบตั พิ น้ื ฐานวัสดุของวัสดุมวลรวม และยางแอสฟลตซ เี มนต 4. การออกแบบสวนผสม และการทดสอบตวั อยางแอสฟล ตค อนกรีตโดยวิธมี ารแชลล 5. จัดทําคูมือปฏิบัติการทดสอบ โปรแกรมการคํานวณผลการทดสอบ และส่ือการเรียนรู สําหรับการทดสอบแอสฟล ตค อนกรีตโดยวิธมี ารแ ชลล 1.4 ประโยชนท่คี าดวาจะไดร บั 1. เขาใจวิธกี าร และข้ันตอนการทดสอบแอสฟลตคอนกรีตโดยวิธีมารแชลล และสามารถใช อปุ กรณเคร่อื งมอื ในการทดสอบใหไ ดเ กดิ ประโยชนสูงสุด 2. ไดคูมือปฏิบตั ิการทดสอบ โปรแกรมการคํานวณผลการทดสอบ และส่ือการเรียนรสู ําหรับ การทดสอบแอสฟลตค อนกรีตโดยวิธมี ารแชลล 3. ชวยใหวิศวกร ชางเทคนิคทั่วไป ตลอดจนผูที่สนใจเก่ียวกับงานแอสฟลตคอนกรีต สามารถนําไปใชเปนคมู อื ในการปฏบิ ัตงิ านไดอยา งถกู ตอง 3 1.5 แผนการดาํ เนนิ การ ในการจัดทําโครงงานเร่ือง “การศึกษาวิธีการ ข้ันตอนการทดสอบแอสฟลตคอนกรีตโดย วิธีมารแชลล” มีการกําหนดระยะเวลาดําเนินงาน ต้ังแตเดือน 4 ธันวาคม พ.ศ. 2563 ถึงเดือน กุมภาพันธ พ.ศ. 2564 โดยมีรายละเอียดดังตารางที่ 1-1 ตารางที่ 1-1 แผนการดําเนนิ การ 2563 ระยะเวลา (ปก ารศึกษา) ขั้นตอนการดําเนนิ การ 2564 ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. 1. ศึกษาทฤษฎที ีเ่ กยี่ วของ และรวบรวมของขอมูล 2. เสนอโครงงานและการ ฝกสห ิกจ ึศกษา ิม ุถนายน - ุตลาคม วางแผนจัดทําโครงงาน 3. จัดเตรยี มวัสดทุ ใ่ี ชในการ ทําตัวอยางทดสอบ 4. ทําการทดสอบและ ออกแบบตัวอยาง 5. จัดทําโปรมแกรมและสือ่ การสอนคูมอื ปฏิบัติการ ทดสอบ 6. จัดทาํ โครงการฉบบั สมบูรณและนาํ เสนอโครงการ บทที่ 2 ทฤษฎีทเ่ี กย่ี วขอ ง 2.1 ขั้นตอนการปฏบิ ัตงิ าน การศกึ ษาและคน ควา การรวบรวมขอมลู การเรยี บเรยี ง จดั เตรยี มวสั ดทุ ่ใี ชในการทาํ ตัวอยา งทดสอบ ทาํ การทดสอบและออกแบบ จดั ทาํ โปรมแกรมและส่ือการสอน ตวั อยาง คมู ือปฏบิ ตั ิการทดสอบ จัดทํารูปเลมโครงการฉบบั สมบรู ณ ภาพท่ี 2.1 แผนภาพการปฏิบัตงิ าน 5 2.2 ทฤษฎที ีเ่ กี่ยวของ 2.2.1 ความรเู กี่ยวกบั ยางแอสฟล ต ยางแอสฟลต (asphalt) หรือ ไบนเดอร (binder) เปนศพั ทท ี่ชาวอเมริกันใชเรยี กยางมะตอย แตช าวอังกฤษจะเรียกวา บิทเู มน (bitumen) เปน วัสดุทเ่ี กิดในธรรมชาติและเปน ผลพลอยไดจากการ กลั่นน้ํามัน มีแหลงกําเนิดจาก 3 แหลงใหญๆ คือ ในธรรมชาติเปนหินแอสฟลต (rock asphalt) ท่ี นํามาเผาเอาแอสฟลตออกมาจากแหลงใตดินท่ีเปนบอแอสฟลตอยูลึกลงไปใน ดิน lake asphalt มี มากใน Trinidad ในสหราชอาณาจักรอังกฤษ และจากการกล่ันนํ้ามันดิบ หลังจากกลั่นเอาเบนซิน และดีเซลออกไปท่ีเหลืออยูเปนยางแอสฟลตแข็ง (asphalt cement, AC.) ท่ีมีความเขมขนและแข็ง ตา งกนั ไปตามสภาพของแหลง 2.2.1.1 ประเภทของยางแอสฟลต ยางแอสฟลตท่ใี ชท าํ ผวิ ทางในปจจบุ ันแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ คือ 1. แอสฟล ตซ ีเมนต AC. เปนยางท่ีไดจากหินแอสฟลตธรรมชาติ หรือผลพลอยไดจากการกลั่นน้ํามัน มีลักษณะแข็ง และเหนียว ยางนี้ยังแบงซอยออกเปนชนิดตาง ๆ ตามความแข็งซ่ึงวัดเปนคา penetration grade, pen. การวัดคา pen.นี้ ทําโดยเอาตัวอยางยางใสลงในกระปองเสนผาศูนยกลางประมาณ 5 ซม. สูง 3-5 ซม. แชในน้ําท่ีมีอุณหภูมิคงท่ี 25o c แลวใชเข็มที่ติดตั้งบนแทนกดลงบนผิวยาง ในชวงเวลาหน่ึง เข็มจมลงไปเทาไรก็เปนคา pen ของยางน้ัน โดยจะมีคาต้ังแต 10 ถึง 120 pen. ตัวเลขนอยแสดงวา ยางยิ่งแข็งมาก 2. ยางคตั แบกแอสฟลต (cut back) เปน ยางเหลวทีอ่ ณุ หภูมิปกติทไี่ ดจ ากการใชยาง AC ผสมกับสารทําละลาย เพอื่ ใหยางแขง็ AC นั้นเหลวออนลง เพื่อใหสะดวกในการใชงานไมตองใหความรอนสูงมาก แบงออกเปนชนิดใหญๆได 3 กลมุ คือ - rapid curing, RC. เปนยางเหลวท่ีผสมยาง AC กับสารตัวทําละลายท่ีเปนนํ้ามันเบนซิน เมื่อนําไปใชงานน้ํามันเบนซินจะระเหยออกไปไดเร็ว เหลือแตยางแข็ง AC จับอยูบนหินผิวทาง ยาง ชนิดน้ียังแบงออกเปนเกรดตาง ๆ ตามความหนืดเหนียวของมัน เชน RC0 , RC1 ถึง RC5 ตัวเลขยิ่ง มากความเหนียวหนืดก็มีมาก จะระเหยไดชากวา บางทีการแบงเกรดใชตามระบบการวัดความหนืด เปน RC1000 หรือ RC2000 ซง่ึ กม็ คี วามหมายคลา ยๆ กนั - medium curing, MC. เปน ยางเหลวท่ีผสมยาง AC กบั สารตัวทําละลายพวกนํา้ มันกา ซ ซ่ึง การระเหยตัวของ สารทําละลายน้ีจะชากวาเบนซิน เหมาะกับงานผิวทางบางชนิดที่ไมตองการใหมัน ระเหยตัวเร็วเกินไป เชน งานไพรมโคดท่ีตองการท้ิงระยะเวลาใหนํ้ายางซึมลงไปตามรองชองวางของ ชนั้ หินพ้ืนทางเพอื่ เปน รากยึดเกาะผิวทางกับชนั้ พ้นื ทาง มกี ารแบงเกรดตาง ๆ เชนเดยี วกบั พวก RC - slow curing, SC. เปนยางเหลวท่ีผสมยาง AC กบั สารตวั ทําละลายพวกนํ้ามันดเี ซล ซ่งึ การ ระเหยตัวย่ิงชา มากกวา สองตัวแรก 6 3. ยางอีมลั ชั่น หรือ อมี ลั ซฟี ายแอสฟลต (emulsified asphalt) เปนยางนํ้าที่ไดจากการใชยาง AC ทําใหมันรอนและทําใหแตกตัวออกเปนอณูเล็ก ๆ ดวย อีมัลซีฟายเออร เพ่ือใหมันจับผสมกับอณูของนํ้าเปนยางนํ้า โดยมีเน้ือยางอยูประมาณ 50-60% เหมาะใชงานทําผิวทางในพื้นท่ีที่มีฝนตกชุก หินแมจะเปยกนํ้าก็ใชกับยางนี้ได มันจะจับเกาะผิวของ หนิ แมวา ผวิ จะเปย ก และเมอื่ น้ําระเหยไปหมดก็เหลือแตเน้ือยางจับแนนอยูท่ผี ิวของหินทาํ หนาที่ เปน ตัวยึดประสานใหหินตืดกัน สะดวกกวาการใชยางคัทแบกหรือยางแข็งAC ที่หินตองมีผิวที่แหงและ ปราศจากความชื้น แตก็มีขอดอยกวาตรงที่ตองคอยกลิ้งถังเก็บยางหรือกวนในถังเก็บอยางสม่ําเสมอ เพ่อื มิใหอ นภุ าคของยาง AC ตกตะกอนแยกตัวออกจากนาํ้ ยางท้ัง 3 ประเภทใชทําผิวทางไดอยางดี ข้ึนกับวาจะเปนผิวทางชนดิ ใดและสภาพการใชง าน เปนอยางไร เชนผิวทางแอสฟลตคอนกรีตที่เปนมวลผสมรอนระหวางยาง AC กับหินขนาดตางๆ รวมท้ังหินฝุนท่ีตองผานขบวนการเผาหินใหรอนปราศจากความชื้น แลวผสมกับยาง AC ท่ีทําใหรอน และเหลวพอท่ีจะกวนผสมใหเ ขากันและเคลือบผวิ เม็ดหินอยางทั่วถึง กอนนําไปปูลาดบนพื้นทางและ บดทับใหแนนเปนผิวทาง เม่ือกอนน้ีการทําผิวทางใชยาง AC 80/100 pen. ในการผสมแตปรากฏวา ในฤดูรอนอากาศบานเรารอนมาก ผิวทางท่ีปูไวดวยยางที่ออนมีความออนน่ิม ผูหญิงท่ีใสสนสูงปลาย เรียวเล็กเมื่อเดินขามถนนผิวทางชนิดนี้ สนรองเทาจะจมลงจนถอนไมข้ึน และถนนจะเกิดรองลอได งายและเรว็ จึงไดเ ปลย่ี นขอ กาํ หนดใหใ ชยางท่ีแขง็ มากข้ึนโดยใชย าง AC 60/70 pen. ในปจจุบัน พวกยางคัทแบกใชผสมกับหินทําเปน pre-mix ไดสะดวก เพราะไมตองใชความ รอนเผาหินหรือตมยางมาก เพียงใหความชืน้ ทีผ่ ิวหมดไป และยางเหลวพอทจ่ี ะกวนผสมใหเขา เปน เน้ือ เดียวกันก็พอ บางครั้งอากาศรอนมาก หินแหง และยางเหลวพอก็ไมตองใชความรอนเลย เหมาะกับ งานซอมผิวทางหรือหลมุ บอ สวนยางอีมลั ช่ันน้ัน สะดวกมากท้ังงานกอสรางและงานซอมบํารุงผิวทาง เพราะไมตองกังวลกับสภาพอากาศ แมจะมีฝนตกพรําๆ หินเปยกบางก็ยังทํางานผิวทางได ไมตองใช ความรอ นใดๆท้ังสิน้ 2.2.2 ความรูเกย่ี วกับวสั ดุมวลรวม 2.2.2.1 ประเภทของมวลรวม สามารถแบงมวลรวมตามแหลง กาํ เนิดออกเปน 2 กลุม คือ 1. มวลรวมท่ีเกิดจากธรรมชาติ (Natural Mineral Aggregate) เกิดจากขบวนการกัดกรอ น และเสียดสีตามธรรมชาติ 2. มวลรวมท่ีมนุษยทําขึ้น (Artificial Aggregate) เชนมวลรวมเบาบางประเภทที่ไดจากการ เผาดนิ เปน ตน ถาแบง มวลรวมตามความหนาแนนหรือหนว ยนาํ้ หนกั จะแบงได 3 กลุม คอื 1. มวลรวมเบา (Lightweight Aggregate) มีความหนาแนนตง้ั แต 300-1,100 กก. / ลบ.ม. 2. มวลรวมปกติ (Normal Welght Aggregate) มีความหนาแนน ต้งั แต 2,400-3,000 กก. / ลบ.ม. 3. มวลรวมหนัก (Heavywelght Aggregate) มคี วามหนาแนนมากกวา 4,000 กก. / ลบ.ม. ถา แบงมวลรวมตามขนาดเราสามารถแบงไดเปน 2 กลมุ คอื 1. วัสดุมวลหยาบ (Coarse Aggregate) 2. วัสดุมวลรวมละเอยี ด (Fine Aggregate) 7 โดยวัสดมุ วลรวมสําหรบั ใชทําแอสฟลตคอนกรีต (Asphalt Concrete) ประกอบดว ย 1. วัสดุมวลหยาบ (Coarse Aggregate) หมายถึง วัสดุมวลรวมท่ีคางบนตะแกรงรอน เบอร 4 ข้ึนไป โดยอาจมีวัสดุมวลรวมละเอียดปนอยูบาง ปกติจะใชวัสดุมวลรวมหยาบตั้งแต 2 ขนาด ข้ึนไปผสมกันเชนใชห ินขนาดโตสุด19.0 มิลลเิ มตร ผสมกับหนิ ขนาดโตสดุ 9.5 มลิ ลิเมตร เปน ตน เพ่ือ ลดการแยกตัว (Segregation) ไดแก หินยอย (Crushed Rock) หรือวัสดุอื่นใดที่กรมทางหลวงชนบท อนุมตั ใิ หใ ชไ ด ซึ่งมีคุณสมบัตติ ามทกี่ ําหนด 2. วัสดุมวลรวมละเอียด (Fine Aggregate) หมายถึง วัสดุมวลรวมที่มีขนาดผานตะแกรง เบอร 4 ลงมา ไดแก วัสดุหินฝุน ทราย หรือวัสดุอ่ืนใด ที่กรมทางหลวงชนบทอนุมัติใหใชได ซ่ึงมี คณุ สมบตั ิตามที่กาํ หนด 3. วัสดุผสมแทรก (Mineral Filler) หมายถึง วัสดุมวลรวมที่มีขนาดผานตะแกรงเบอร 30 ลงมา วัสดุมวลรวมทีมีความละเอียดสําหรับใชผสมกับวัสดุมวลรวมคละเพื่อปรับปรุงคุณลักษณะ ใน กรณีท่ีเม่ือผสมวัสดุมวลรวมหยาบและวัสดุมวลรวมละเอียดเปนวัสดุมวลรวมคละแลวสวนละเอียดมี ไมเพียงพอ วัสดุผสมแทรกไดแก ฝุนหิน (Stone Dust) ปูนซีเมนต (Portland Cement) ปูนขาว (Hydrate Lime) หรือวัสดุพวก Non-Plastic ท่ีกรมทางหลวงชนบทอนุมัติใหใชได ซึ่งมีคุณสมบัติ ตามทกี่ าํ หนด 2.2.2.2 คุณสมบตั ขิ องวสั ดมุ วลรวม คุณสมบัติของวัสดุมวลรวม (Aggregate Properties) การเลือกใชวัสดุมวลรวมเพื่อใชเปน สวนผสมในแอสฟลตคอนกรีตข้ึนกับวัสดุท่ีหาไดราคาปริมาณของวัสดุและชนิดของการกอสรางวัสดุ มวลรวมท่เี หมาะสมสาํ หรับทําเปนสว นผสมในแอสฟลตคอนกรตี พิจารณาจากองคป ระกอบตอไปนี้ 1. ขนาตและการกระจายตวั (Size and Gradation) ขนาดใหญสุด (Maximum Size) ของ วัสดุมวลรวมและการกระจายตัว (Gradation) ถูกควบคุมโดยขอกําหนด (Specification) ขนาดใหญ สุดสัมพันธกับความหนานอ ยสุดท่ีปแู อสฟลตค อนกรีต 2. ความสะอาด (Cleanliness) วัสดุมวลรวมบางอยางมีสิ่งแปลกปลอมปนอยูหรือสารที่ไม พึงประสงค (Deleterious Substance) ทําใหเปนที่ไมตองการสําหรับใชเปนสวนผสมในแอสฟลต คอนกรีต เชนวัชพืชหินท่ีกะเทาะเปนแผน (Shale) อนุภาคที่ออน (Soft Particles) กอนดินเหนียว (Clay Lumps) และฝุนละเอียดท่ีเคลือบบนผิววัสดุมวลรวมความสะอาดของวัสดุมวลรวมบางคร้ังหา โดยตาของผูควบคุมงานโดยปกติใชการวิเคราะหดวยตะแกรงแบบลาง (Washed-Sieve) การหาดิน เหนียวท่ีปนอยูในวัสดุมวลรวมละเอียดถูกพัฒนาโดย California Division of Highways คือการ ทดสอบ Sand Equivalent SE 3. ความแข็งเหนียว (Toughness) วัสดุมวลรวมจะถูกบดยอยและขัดสีระหวางการผลิต การปและการบดอัดในการกอสรางเปนถนนแบบแอสฟลตคอนกรีตวัสดุมวลรวมจะถูกขัดสีภายได น้ําหนักของการจราจรดังนั้นวัสดุมวลรวมตองสามารถตานทานการบดยอยการเปลี่ยนแปลงการ กระจายตัว (Degradation และแตกหัก (Disintegation) วัสดุมวลรวมท่ีใชทําผิวถนนแบบแอสฟลต คอนกรตี จงึ ตองการวสั ดทุ แ่ี ขง็ เหนยี วกวาวสั ดชุ ้ันทตี่ ่าํ กวา 4. เนื้อผิว (Surface Texture) เน้ือผิวของวัสดุมวลรวมมีอิทธิพลตอความสามารถในการปู และการบดอัดความแข็งแรงของแอสฟลตคอนกรีตวัสดุมาลรวมที่มีผิวขรุขระเหมือนกระดาษทรายมี แนวโนม เพมิ่ ความแข็งแรงของแอสฟลตคอนกรีตและตองการปริมาณแอสฟลตที่มากกวา วัสดุมวลรวม 8 ที่มีผิวเรียบวัสดุมวลรวมท่ีมีผิวเรียบแอสฟลตสามารถเคลือบเปนฟลมไดงายกวา แตการยึดเกาะตํ่า กวาวสั ดุมวลรวมทมี่ ผี วิ ขรขุ ระ 5. รูปรางของเม็ดวัสดุ (Particle Shape) เหมือนเนื้อผิวของวัสดุมวลรวมคือมีอิทธิพลตอ ความงา ยในการปแู ละการบดอดั และความแข็งแรงของวัสดุรูปรา งบิดเบี้ยวหรือเปนเหลย่ี มมุมของเม็ด วัสดุเชนหินและกรวดบดยอยบางชนิดมีแนวโนมประสานขัดเหลี่ยมกันเม่ือบดอัดและดานทานการ เคล่ือนตัวการประสานขัดเหลี่ยมท่ีดีที่สุดโดยปกติเกิดกับวัสดุที่มีเหล่ียมแหลมคมและเปนลูกบาศก และมีการประสานขัดเหลี่ยมนอยเมื่อวัสดุมีรูปรางกลมมนรูปรางเมตวัสดุท่ีกลมมนโดยมากเปนกรวด และทรายธรรมชาติที่เกิดจากพัดพาของนํ้าเม่ือนํามาใชงานแอสฟลตคอนกรีตท่ีตองการความแนนสูง จํานวนของแอสฟลตในสวนผสมโดยปกติมากสวนผสมแอสฟลตคอนกรีตจํานวนมากมีทั้งวัสดุท่ีมี รูปรางเปนเหลี่ยมมุมและกลมวัสดุมวลรวมหยาบโดยปกติไดจากการบดยอยวสั ดุมวลรามละเอียดโดย ปกตไิ ดจากทรายธรรมชาติซงึ่ มีรูปรางกลม 6. การดูดซึมของวัสดุมวลรวม (Absorption) การดูดซึมของวัสดุมวลรวมโดยปกติถูกแสดง โดยจํานวนการดูดซึมนํ้าเม่ือแชวัสดุมวลรวมไวในน้ําวัสดุที่มีรูพรุนโดยปกติจะดูดซึมแอสฟลตซีเมนต ดวยซึง่ มแี นวโนมท่ีทําใหส ว นผสมแหงหรือมีแรงยึดเกาะนอยแอสฟล ตจาํ นวนมากจะถูกใชในสวนผสม เพ่อื ชดเชยแอสฟลตท ี่ถูกดูดซึมเขา ไปในวัสดุมวลรวมโดยปกตวิ ัสดุที่มีรูพรุนสงู จะไมไดรับความนิยมใน การใชงานเวน แตตองการคุณภาพอนื่ ๆ อเนกเปย ลดั ดา ไดส รปุ จากศึกษาไวว าวสั ดุมวลรวมท่ีมีการดูด ซึมท่ีเหมาะสม ไดแก วัสดุมวลรวมท่ีมีคาการดูดซึมนํ้า (Water Absorption) ประมาณรอยละ 0.5 การดูดซึมดังกลาวจะชวยใหเกิดการยึดเกาะระหวางเม็ดวัสตุกับแอสฟลตดีขึ้นถาการดูดซึมสูงเกินไป จะไมชวยเพ่ิมคุณภาพของสวนผสม แตจะดูดซึมแอสฟลตมากเกินไปวัสดุมวลรวมที่มีความพรุนตํ่า เกินไปจะดูดซึมไดเฉพาะน้ํามันที่ผสมอยูในแอสฟลตทําใหเหลือเฉพาะเน้ือแอสฟลตเคลือบอยูบนผิว ของวัสดุมวลรวมอาจทําใหการยึดเกาะไมดีพอ Hinrichsen และ Heggen กลาววาถาไมรูคาการดูด ซึมแอสฟลตของวัสดุมวลรวมโดยปกติจะมีคาประมาณรอยละ 50-80 ของการดูดซึมนํ้าของวัสดุมวล รวม แต Scherocman และ Wood ระบุวาคาการดูดซึมแอสฟลตโดยปกติประมาณรอยละ 40-60 ของการดูดซึมนาํ้ 7. การเขากันไดกับแอสฟลตของวัสดุมวลรวม (Ainity for Asphalt) การหลุดลอกของฟลม แอสฟลตจากวัสดุมวลรวมเนื่องจากนํ้าอาจทําใหวัสดุไมเหมาะสมสําหรับใชทําเปนสวนผสมแอสฟลต คอนกรตี จากพฤตกิ รรมน้ีเราแบงวัสดุมวลรวมเปน 2 ประเภท - วัสดุมวลรวมที่ชอบน้ํา (Hydrophilic) ซ่ึงวัสดุประเภทน้ีจะเปยกหรือยึดเกาะกับนํ้าได ดีกวาแอสฟลตวัสดุพวกน้ีจะมีประจุท่ีผิวเปนลบ (Electronegative) ซ่ึง ไดแก วัสดุประเภท Siliceous ไดแ ก Quartzite และหนิ แกรนิตบางพวก - วสั ดุมวลรวมท่ีเกลียดนํา้ (Hydrophobic) ซึง่ วสั ดุประเภทนีจ้ ะเปยกหรือยึดเกาะของเหลว ประเภทนํ้ามันไดดีกวาน้ําวัสดุพวกนี้จะมีประจุท่ีผิวเปนบวก (Electropositive) ซึ่ง ไดแก วัสดุ ประเภท Calcareous ไดแก หินปูน Dolorite และ Taprock ดังนั้นควรหลีกเล่ียงวัสดุมวลรวมที่ทํา ใหเ กิดการหลดุ ลอกไดง า ย 9 2.3 การออกแบบสวนผสมแอสฟลตคอนกรตี โดยวธิ ีมารแ ชลล คุณสมบัติของแอสฟลตคอนกรีตนอกจากนี้จะข้ึนอยูกับคุณสมบัติของวัสดุท่ีนํามาใชแลว ยัง ข้ึนอยูกับอัตราสวนผสมของวัสดุท่ีใชดวย ดังนั้น การออกแบบเพื่อหาอัตราสวนที่เหมาะสมจึงจําเปน ท้ังน้ีเพ่ือใหไดแอสฟลตคอนกรีตที่มีคุณสมบัติตามที่ตองการและถูกตองตามขอกําหนดของงานดวย ขน้ั ตอนท่ตี องดาํ เนนิ การต้ังแตเ ร่ิมตนจนกระท่งั ไดส ูตรสวนผสมสาํ หรบั ทํางาน (Job Mix Formula) มี ดงั ตอไปน้ี 2.3.1 การเลอื กแหลงวัสดุ กอนอื่นตองศึกษารายละเอียดของแบบกอสรางและขอกําหนดอยางละเอียด รวมท้ังปริมาณ จราจร ภูมปิ ระเทศ ภมู ิอากาศ ฯลฯ เพื่อนาํ มาใชเ ปน ขอ มูลสาํ หรับพิจารณาวา ควรใชวัสดชุ นิดใด จาก แหลง ใด โดยคํานงึ ถงึ ความสะดวก ประหยดั กําลงั การผลิต ตลอดจนผลการใชง านอดีตของวสั ดุแหลง น้ัน 2.3.2 การเก็บตัวอยางแอสฟลตซีเมนต 2.3.2.1 ตวั อยา งสวนแรก ใชส ําหรบั ทดสอบเพือ่ ตรวจสอบวา มคี ุณสมบัตถิ กู ตอ งตามขอ กาํ หนดหรือไม 2.3.2.2 ตวั อยา งสวนทส่ี อง ใชสําหรับทดสอบคุณสมบัติซึ่งจําเปนตองทราบ สําหรับใชเปนขอมูลในการออกแบบ คณุ สมบตั เิ หลา นี้ ไดแ ก - ความถว งจาํ เพาะ ตามวธิ ีการทดสอบ ASTM D 70 - กราฟแสดงความสมั พนั ธระหวา งความหนดื จลน (ASTM D 2170) กบั อุณหภูมิ 2.3.2.3 ตัวอยา งสวนทส่ี าม เก็บไวเตรยี มกอ นตวั อยางแอสฟลตค อนกรีต 2.3.3 การเก็บตัวอยางวสั ดุมวลรวม 2.3.3.1 วัสดผุ สมแทรก - ความถวงจาํ เพาะ ตามวิธกี ารทดสอบ ASTM D 546 - ทดสอบเพอื่ ตรวจสอบคณุ สมบตั ิตามท่ีระบุไวใ นขอกาํ หนด - ทดสอบหาขนาดคละ ตามวิธีการทดสอบ ASTM D 854 หรือ C 188 - ตัวอยางท่ีเหลือเก็บไวเตรียมกอนตัวอยางแอสฟลตคอนกรีต ตามวิธีการทดสอบ ASTM D 1559 2.3.3.2 วัสดุมวลรวมจากยุงหนิ เยน็ หรือจากกอง (Stockpile) หรอื จากแหลง ผลิต - ทดสอบเพื่อตรวจสอบคุณสมบตั ติ ามทีร่ ะบุไวใ นขอกาํ หนด - ทดสอบหาขนาดคละ ตามวธิ ีการทดสอบ ASTM C 117 หรือ C 136 - ทดสอบหาดชั นีความแบนและดชั นีความยาว ตามวิธีการทดสอบ BS 812 10 - หาอัตราสวนผสมซ่ึงทําใหขนาดคละรวม (Combined Gradation) ตรงตามขอกําหนด กรณีทใ่ี ชวัสดมุ วลรวมแทรกใหนาํ มาคิดดวย - ปอนวัสดุมวลรวม (ไมรวมวัสดุผสมแทรก) จากยุงหินเยน็ (Cold Bins) ตามอัตราสวนผสม ท่ไี ดออกแบบ เขาหมอ เผา (Dryer) เพ่อื เกบ็ ตวั อยางจากยงุ หินรอ น(Hot Bins) 2.3.3.3 วสั ดมุ วลรวมจากยงุ หนิ รอ น - ทดสอบหาขนาดคละ ตามวธิ ีการทดสอบ ASTM C 117 หรือ C 136 - ทดสอบหาดชั นคี วามแบนและดัชนคี วามยาว ตามวิธีการทดสอบ BS 812 - ทดสอบหาคา ความถวงจาํ เพาะแบบ Bulk (Oven-Dry Basis) - วัสดมุ วลรวมหยาบ ตามวธิ ีการทดสอบ ASTM C 127 - วัสดุมวลรวมละเอียด ตามวิธีการทดสอบ ASTM C 128 - หาอัตราสวนผสมซึ่งทําใหไดขนาดคละรวม (Combined Gradation)ใกลเคียงกับขนาด คละรวมของวสั ดุจากยงุ หนิ เยน็ มากทส่ี ดุ และอยใู นขอกําหนดกรณีทใี่ ชวัสดผุ สมแทรกใหน ํามาคิดดวย - จากผลทดสอบ และอัตราสวนผสม คํานวณหาดัชนีความแบนและดัชนีความยาวของวัสดุ มวลรวมที่ผสมกันแลว ซึ่งจะตองใชไ ดตามขอ กาํ หนด - ผสมทดลองเพ่ือทํากอนตัวอยางแอสฟลตคอนกรีตขนาดเสนผานศูนยกลาง 101.6 มิลลิเมตร (4 น้ิว) 1 สูง 63.5 * 1.3 มิลลิเมตร (2.5 * 0.05 น้ิว) ตามวิธีการทดสอบ ASTM D 1559 โดย 2.3.4 ใชอตั ราสวนผสมของวัสดุมวลรวม 2.3.4.1 การใชป รมิ าณแอสฟล ต ใชปริมาณแอสฟลตผสมอยางนอย 5 คาโดยเพ่ิมหรือลดคร้ังละ 0.5 เปอรเซ็นตโดยมวลของ วสั ดุมวลรวมแตล ะคา ของปริมาณแอสฟล ตท่ใี ชผ สมใหท าํ ตัวอยา งไมน อยกวา 3 กอ น 2.3.4.2 นําตัวอยางแอสฟลตค อนกรีตทกุ กอ นมาทดสอบดงั น้ี - ทดสอบหาความแนน (Density) ตามวิธีการทดสอบ ASTM D 2728 หรือ 1188 แลวหา คา เฉลย่ี (คา ท่ีผิดปกติไมน ํามาเฉล่ียดวย) - ทดสอบหาความเสถยี รภาพ (Stability) และคาการไหล (Flow) ตามวิธกี ารทดสอบ ASTM D 1559 แลว หาคา เฉลี่ย (คาท่ผี ิดปกตไิ มนํามาเฉล่ยี ดวย) - ทดสอบหา Theoretical Maxi กานา Specific Gravity ของแอสฟลตค อนกรีตตามวิธีการ ทดสอบ ASTM D 2041 - คาํ นวณหาคาตา ง ๆ จากสูตรตอ ไปน้ี G = 100 (3-1) (3-2) ag �GPFF+GP11+GP22+GP33+GP44� (100−b) GV = �1G0m0−Gbac� 11 x = 100 (GV−Gag) Gac (3-3) �GV×Gag� (3-4) 100a b = (100+a) โดยท่ี PF = ปริมาณวัสดุผสมแทรก เปนเปอรเซ็นตโ ดยมวลของวสั ดมุ วลรวมท้งั หมด P1 = ปรมิ าณวัสดุมวลรวมจาก Hot Bin 1 เปน เปอรเ ซ็นตโ ดยมวลของวสั ดมุ วลรวมทง้ั หมด P2 = ปริมาณวสั ดุมวลรวมจาก Hot Bin 2 เปนเปอรเซ็นตโ ดยมวลของวัสดมุ วลรวมทง้ั หมด P3 = ปริมาณวัสดมุ วลรวมจาก Hot Bin 3 เปน เปอรเ ซ็นตโดยมวลของวสั ดมุ วลรวมท้ังหมด P4 = ปรมิ าณวัสดุมวลรวมจาก Hot Bin 4 เปนเปอรเ ซ็นตโ ดยมวลของวัสดมุ วลรวมทงั้ หมด Gag = ความถวงจําเพาะของวัสดุมวลรวมท่ีผสมกันแลว (Average Specific Gravity Blend) Gm = Theoretical Maximum Specific Gravity GV = Virtual Specific Gravity GF = ความถว งจําเพาะของวัสดุผสมแทรก G1 = ความถว งจําเพาะของวสั ดมุ วลรวมจาก Hot Bin 1 G2 = ความถวงจาํ เพาะของวัสดุมวลรวมจาก Hot Bin 2 G3 = ความถว งจําเพาะของวสั ดุมวลรวมจาก Hot Bin 3 G4 = ความถวงจําเพาะของวัสดมุ วลรวมจาก Hot Bin 4 G1 = ความถว งจาํ เพาะของวสั ดมุ วลรวมจาก Hot Bin 1 b = ปริมาณแอสฟลต เปนเปอรเซ็นตโดยมวลของแอสฟลตคอนกรีต (% Asphalt by Mass of Mix) x = ปริมาณแอสฟลตที่ถูกดูดซึมโดยวัสดุมวลรวม เปนเปอรเซ็นตโดยมวลของแอสฟลต คอนกรีต (Asphalt Lost) c = ปริมาณแอสฟลตประสิทธิผล (Effective Asphalt) เปนเปอรเซ็นตโดยมวลของ แอสฟล ตค อนกรีต (% Effective Asphalt cement by Mass of Mix) j = ปริมาณแอสฟลตประสิทธิผล (Effective Asphalt) เปนเปอรเซ็นตโดยปริมาตรของ แอสฟลตค อนกรีต (% Volume of Effective Asphalt cement by Volume of Mix) i = ความหนาแนน (Density) ของแอสฟลตค อนกรตี , กรัมตอมิลลลิ ติ ร k = ปริมาณของวัสดุมวลรวม เปนเปอรเซ็นตโดยปริมาตรของแอสฟลตคอนกรีต (%Volume of Aggregate by Volume of Mix ) l = ปริมาณชองวางระหวา งวสั ดุมวลรวม (VMA) เปนเปอรเซ็นตโดยปรมิ าตรของแอสฟล ต คอนกรีต (% Voids in the Mineral Aggregate by Volume of Mix) 12 m = ปริมาณชองวางของอากาศ (Air Voids) เปนเปอรเซ็นตโดยปริมาตรของแอสฟลต คอนกรีต (% Air Voids by Volume of Mix) n = ปริมาณชองวางในวัสดุมวลรวมที่ถูกแทนท่ีดวยแอสฟลต (% Voids Filled with Bitumen by Voids in Mineral Aggregate) - เลือกปริมาณแอสฟลตท่ีเหมาะสมที่สุด เพ่ือใชเปนสูตรสวนผสมสําหรับทํางาน (Job Mix Formula) - สตู รสว นผสมสําหรับทํางานควรมรี ายละเอยี ดตา ง ๆ ดังนี้ 1. ชนิด แหลง และคุณสมบัตขิ องวัสดุทุกชนดิ ทใ่ี ช 2. อัตราสวนผสมของวัสดุมวลรวมท้ังยุงหินเย็นและยุงหินรอน กรณีท่ีมีวัสดุผสมแทรกดวย ใหร ะบุไวดวย 3. ขนาดคละรวม (Combined Gradation) ของวสั ดมุ วลรวม 4. ปรมิ าณแอสฟลตทใ่ี ช 5. สวนคลาดเคลือ่ นทย่ี อมให (Allowable Tolerance) 6. คุณสมบัติของแอสฟล ตค อนกรีตเม่ือผสมตามท่ีออกแบบไวน ้ี 7. อณุ หภูมติ าง ๆ ไดแก อุณหภมู ิวัสดุมวลรวมและแอสฟลตกอ นผสมกันอุณหภูมเิ มื่อผสม เสร็จอุณหภูมขิ ณะปู และอุณหภูมขิ ณะบดทับ 8. เงื่อนไขที่ใชอ อกแบบ เชน ออกแบบโดยวธิ ีทาํ 50 ถึง 75 ครงั้ เปน ตน 9. กรณีผลการออกแบบไดแอสฟลตคอนกรีตท่ีมีคุณสมบัติไมเปนไปตามขอกําหนด ให เปลยี่ นอตั ราสวนผสมของมวลรวมและทดสอบใหม 10. เงอื่ นไขท่ใี ชในการออกแบบ (Design Criteria) 11. เกณฑความคลาดเคล่ือนท่ียอมให (Allowable) สําหรับสูตรสวนผสมเฉพาะงาน ดัง ตารางที่ 2-2 (ตามขอกําหนดของกรมทางหลวง) 12. ขนาดคละของวัสดุมวลรวมและปรมิ าณแอสฟล ตซ ีเมนตท ่ีใช 13. ขอเสนอแนะขีดจาํ กดั คาตํ่าสดุ ของชองวา งระหวางวัสดุมวลรวมในแอสฟลตคอนกรีต ซึ่ง จะใหความหนาท่ีนอยท่ีสุดของชั้นแอสฟลตท่ีเคลือบวัสดุมวลรวมอยูไดโดยไมทําใหมีชองวางอากาศ นอยเกินไป ดงั ตารางท่ี 2-1 ตารางท่ี 2-1 ขอ กาํ หนดในการออกแบบแอสฟลตคอนกรตี Course Wearing Wearing Binder Binder Description Course Course Course Course Shoulder 25 mm. Course 9.5 mm. 12.5 mm. 19 mm. Blow 75 75 75 75 50 8006 8006 8006 7117 7117 Stability,N (lb) (1800) (1800) (1800) (1600) (1600) 8-16 8-16 Flow0.25 8-16 8-16 8-16 3-6 3-5 mm.(0.01 in.) Percent Air Voids 3-5 3-5 3-6 13 Percent Voids in Mineral Aggreggte 15 14 13 12 14 (VMA),min Stability/Flow,Min N/0.25mm. 712 712 712 645 645 (lb/0.01 in) (160) (160) (160) (145) (145) Percent Strength 75 75 75 75 75 Index, Min ตารางท่ี 2-2 เกณฑค วามคลาดเคลื่อนท่ยี อมใหส าํ หรับสตู รผสมเฉพาะงาน เปอรเ ซ็นต ผานตะแกรงขนาด ±5 ±4 2.36 มลิ ลเิ มตร (เบอร8 ) และขนาดใหญก วา ±3 1.18 มิลลิเมตร (เบอร1 6) 0.600 มิลลเิ มตร (เบอร3 0) 0.300 มลิ ลเิ มตร (เบอร50) ±2 0.150 มลิ ลเิ มตร (เบอร1 00) ±0.3 จ.075 มิลลเิ มตร (เบอร200) ปรมิ าณแอสฟลต ตารางท่ี 2-3 ขนาดคละของขนาดมวลรวมและปริมาณแอสฟลตซีเมนตท่ีใช ขนาดท่ีใช มิลลิเมตร 9.5 12.5 19.0 25.0 เรยี ก (นวิ้ ) (3/8) (1/2) (3/4) (1) Wearing Wearing Binder Binder สาํ หรับช้ันทาง Course Course Course Course ความหนา (มลิ ลเิ มตร) 25-35 40-70 40-80 70-100 ขนาดตระแกรง มลิ ลิเมตร (นวิ้ ) ปรมิ าณผา นตะแกรง เปอรเซ็นตโดยมวล 37.5 (1 ½) 100 25.0 (1) 100 90-100 19.0 (3/4) 100 90-100 - 12.5 (1/2) 100 80-100 - 56-80 9.5 (3/8) 90-100 - 56-80 - 4.75 (เบอร 4) 55-85 44-74 35-65 29-59 2.36 (เบอร 8) 32-67 28-58 23-49 19-45 1.18 (เบอร 16) - - - - 0.600 (เบอร 30) - - - - 0.300 (เบอร 50) 7-23 5-21 5-19 5-17 0.150 (เบอร 100) - - - - 0.075 (เบอร 200) 2-10 2-10 2-8 1-7 14 ปรมิ าณแอสฟล ตซเี มนต เปอรเซ็นตโ ดยมวลของวสั ดุ 4.0-8.0 3.0-7.0 3.0-6.5 3.0-6.0 มวลรวม ตารางที่ 2-4 คาตํ่าสุดของเปอรเซ็นตชองวางระหวางวัสดุมวลรวม (Minimum Percnt Voids in Mineral Aggregate) Light Traffic Medium Traffic Heavy Traffic Marshall Method SurFace Base SurFace Base SurFace Base Mix Critcria’ Min Max Min Max Min Max Cbmpaction,number 35 50 75 of blows each end of specimen Stability , N 3336 - 5338 - 8006 - (lb) (750) - (1200) - (1800) - Flow, 0.25 mm (0.01in) 8 18 8 16 8 14 Percent Air Voids 3 5 3 5 3 5 Percent Voids Filled With Asphalt (VFA) 70 80 65 78 65 75 Minimum VMA (%) (varies with air voids and aggregate size) Nominal Maximium Particle Size1,2 Design Air Voids Percent3 Mm In. 3.0 4.0 5.0 1.18 No. 16 21.5 22.5 23.5 2.36 No. 8 19.0 20.0 21.0 4.75 No.4 16.0 17.0 18.0 9.5 3/8 14.0 15.0 16.0 12.5 1/2 13.0 14.0 15.0 19.0 3/4 12.0 13.0 14.0 25.0 1.0 11.0 12.0 13.0 37.5 1.5 10.0 11.0 12.0 50 2.0 9.5 10.5 11.5 63 2.5 9.0 10.0 11.0 โดยพ้นื ฐานแลวอาจจะกลาวไดว า วธิ ที ดสอบนี้เปนชนดิ หนง่ึ ของการทดสอบแบบ Unconfi ned Compression ซึ่งในสภาพความเปนจริงของผิวจราจรจะถูกกดทับโดยนํ้าหนักยานพาหนะชั้น พื้นทาง และผิวจราจรรอบขาง ดังนั้นการทดสอบโดยวิธีนี้จึงมีความสัมพันธกับการเสียรูปของผิว 15 จราจรเพียงระดับหน่ึงเทาน้ัน ผลทดสอบโดยท่ัวไปพบวาการเพิ่มปริมาณยางจะมีผลทําใหคุณสมบัติ ในการไหลเพิ่มข้ึนเร่ือย ๆ ในขณะที่คาเสถียรภาพจะเพ่ิมข้ึนเชนกันจนกระท่ังปริมาณยางเพ่ิมข้ึนถึง ขีดจาํ กัดระดับหนง่ึ เสถียรภาพจะลดลง ดังน้ันในการออกแบบสวนผสมของบางองคกร (เชน Asphalt Institute) จะมีการกําหนดคาเสถียรภาพตํ่าสุด และกําหนดคาการไหลเปนชวงโดยแตกตางกันตาม วัตถุประสงคการใชงาน (เชน ทําถนน หรือสนามบิน เปนตน) นอกเหนือจากปริมาณยางท่ีใชใน สวนผสมแลว คาเสถียรภาพและ การไหลของแอสฟลตคอนกรีตยังข้ึนอยูกับชนิดของยาง ชั้น คุณภาพ (Grade) ของมวลรวม รูปราง (Shape) ของมวลรวม คุณสมบัติทางธรณีวิทยาของมวลรวม (สาํ คัญทส่ี ุดคอื ความพรุน Porosity) พลังงานในการบดทับ และอน่ื ๆ สาํ หรับการนําผลการทดสอบมาใชก ับงานจรงิ ไดแ ก การเลือกสดั สวน หรอื การคละขนาด ของวัสดุมวลรวมและการหาปริมาณยางแอสฟลตท่ีเหมาะสม (Optimum asphalt cement content) ท้ั ง น้ี Department of Transportation and Development (DOTD) แ ห ง ม ล รั ฐ Louisiana ไดแนะนําวิธีการเลือกปริมาณยางแอสฟลตท่ีเหมาะสม โดยใหพิจารณาเลือกปริมาณ แอสฟลตที่ใหรอยละของชองวางหรือโพรงอากาศ (% Air Void) ของคากึ่งกลางที่กําหนด (เชน หาก กาํ หนดไววา %Air Voids จะตอ งอยูร ะหวางรอยละ 3-5 ก็ควรเลือกที่รอยละ 4) แลว พจิ ารณาคาของ ตัวแปรอ่ืน ๆ (Stability, Flow, VMA , VFB ) ณ ปริมาณยางเดียวกัน หากอยูในชวงตามเกณฑ กําหนดไวถือวาใชได หากไมไดตามที่กําหนดจะตองเลือกปริมาณชองวางหรือโพรงอากาศ (%Air voids) ที่ใกลเคียงกัน แลวพิจารณาจนกระท่ังคาของตัวแปรอ่ืน ๆ อยูในชวงท่ีเกณฑกําหนด (โดย อา งอิงจากหลกั เกณฑในการออกแบบสวนผสมทแี่ นะนําโดย The Asphalt Institute) ภาพท่ี 2.2 ลักษณะความสัมพันธระหวางคุณสมบัติตาง ๆ ท่ีมีผลตอปริมาณแอสฟลตซีเมนต โดย วธิ ีการทดสอบแบบ Marshall (อางอิงจาก The Asphalt Institute) 16 ภาพที่ 2.3 สว นตาง ๆ ของแอสฟลตแสดงโดย (a) มวล (b) ปรมิ าตร เมอื่ a = ปรมิ าณแอสฟล ตท่ีใชผสม,เปอรเซน็ ตโดยมวลของวัสดมุ วลรวม x = ปริมาณแอสฟลตท ่ีถูกดูดซึมโดยวสั ดมุ วลรวม,เปอรเ ซ็นตโ ดยมวลของวสั ดมุ วลรวม i = ความหนาแนนของแอสฟล ตคอนกรตี , กรัมตอมลิ ลลิ ิตร Gac = ความถว งจําเพาะของแอสฟลตซีเมนต Gag = ความถวงจาํ เพาะของวัสดุมวลรวม จากภาพท่ี 2.3 (a) เทียบอตั ราสว นดา นซา ยมอื กบั ดานขวามือของภาพ จะได b = a ∴ b = 100a 100 (100+a) (100+a) x y (100−b) 100 = (100−b) ∴ b = 100 c=b−y ∴ c = b − x(100−b) 100 จากภาพท่ี 2.3 (b) เทยี บอตั ราสวนดา นซา ยมือกับดา นขวามือของภาพ จะได j = �Gcac� ∴j= c×i 100 �10i 0� Gac \=k �(10G0a−cb)� ∴ k = (100−b) �10i 0� Gac 100 17 เมอ่ื กําหนดให \= = 100 − \= = − 100 \= 2.4 มาตรฐานงานผิวจราจรแบบแอสฟล ตค อนกรีต แอสฟลตคอนกรตี (Asphalt Concrete) หมายถงึ วสั ดทุ ี่ไดจ ากการผสมรอนระหวา งมวลรวม (Aggregate) กับแอสฟลตซีเมนต (Asphalt Cement) ที่โรงงานผสมแอสฟลตคอนกรีต (Asphalt Concrete Mixing Plant) โดยการควบคุมอัตราสวนผสมและอุณหภูมิตามท่ีกําหนดมีวัตถุประสงค เพ่ือใชในงานกอสรางงานบูรณะและบํารุงทางโดยการปูหรือเกลีย่ แตงและบดทับบนช้ันทางใด ๆ ที่ได เตรียมไวและผานการตรวจสอบแลวใหถูกตองตามแนวระดับความลาดขนาดตลอดจนรูปตัดตามท่ีได แสดงไวในแบบ 2.4.1 มาตรฐานอางถงึ 2.4.1.1 มาตรฐานกรมโยธาธิการและผงั เมอื งมยผ. 2104-57 มาตรฐานกรมโยธาธิการและผังเมืองมยผ. 2104-57: มาตรฐานวัสดุมวลรวมสําหรับงาน แอสฟลตคอนกรีต (Aggregates for Asphalt Concrete) 2.4.1.2 มาตรฐานกรมโยธาธกิ ารและผังเมอื งมยผ. 2122-53 มาตรฐานกรมโยธาธิการและผงั เมืองมยผ. 2122-53: มาตรฐานงานแทคโคท (Tack Coat) 2.4.1.3 มาตรฐานกรมโยธาธิการและผงั เมอื งมยผ. 2217-59 มาตรฐานกรมโยธาธิการและผังเมืองมยผ. 2217-59: มาตรฐานการทดสอบแอสฟลต คอนกรีตโดยวิธมี ารแ ชลล (Marshall) 2.4.1.4 มาตรฐานผลิตภณั ฑอ ุตสาหกรรมมอก. 551 มาตรฐานผลิตภณั ฑอตุ สาหกรรมมอก. 551: แอสฟลตซเี มนตส าํ หรับงานทาง 2.5 การใชโ ปรแกรม PowerPoint 2019 PowerPoint เปนหน่ึงในโปรแกรมในชุด Microsoft Office ซึ่งไดรับความนิยมเปนอยาง มากในการใชสรางงานนําเสนอหรือพรเี ซนเตชัน หรอื ที่เราเรยี กกันติดปากวา สไลด วนั น้จี ะมาแนะนํา การใชง าน PowerPoint 2019 ในเบ้อื งตน 2.5.1 เมือ่ เปด โปรแกรม PowerPoint 2019 ขนึ้ มาครง้ั แรก จะมีหนา ตาดังน้ี 18 ภาพที่ 2.4 หนา ตางโปรแกรม PowerPoint 2019 เมอื่ เปดขึ้นมาครั้งแรก 2.5.1.1 การสรางงานนําเสนอ ท่ีแท็บ Home เราสามารถคลิกท่ี Blank Presentation เพ่ือสรางไฟลนําเสนอใหมแบบวาง ๆ ใหเราสามารถกําหนดองคประกอบตาง ๆ เองได หรือจะคลิกที่ธีมที่ไมโครซอฟตเตรียมไวใหเพ่ือ สรางไฟลนําเสนอไมไดสะดวกยิ่งข้ึน เพราะจะไดงานท่ีมีการจัดองคประกอบและรูปแบบตาง ๆ ไวให เราสามารถแกไขได ภาพท่ี 2.5 เลือกสรา งงานนําเสนอ 2.5.1.2 การเลือกธีมสาํ หรบั งานนําเสนอ ถาตองการเลือกธีมเพ่ิมเติมใหคลิกที่ More themes เพ่ือเรียกดูธีมอ่ืน ๆ ที่ Microsoft เตรยี มไวให (หรอื จะคลกิ ทีแ่ ท็บ New ทางดานซา ยก็ไดเ ชนกัน) กจ็ ะมีธมี ใหเลอื กมากมาย 19 ภาพท่ี 2.6 การเลอื กธีม PowerPoint 2019 - เราสามารถเลือกหมวดหมูและคนหาช่ือธีมได เมื่อเจอธีมท่ีชอบก็คลิกที่ธีมน้ัน ๆ แลวคลิก ปมุ Create ไดเ ลย ภาพที่ 2.7 การกดสรางงาน - ก็จะไดงานนําเสนอใหมท่ีมีการจัดรูปแบบไวใหเบื้องตนแลว เราสามารถปรับแตงไดตาม ตอ งการ ภาพที่ 2.8 ตกแตงหนางานตามท่ตี องการ - เราสามารถคลิกท่สี ว นตา ง ๆ เพ่ือกาํ หนดขอความใหมไ ดตามทเ่ี ราตอ งการ 20 ภาพที่ 2.9 การกําหนดขอความ ภาพที่ 2.10 การกาํ หนดขอความ - แตถาตอนสรา งเอกสารเราคลกิ ท่ี Blank Presentation ภาพที่ 2.11 การเลือกไฟลงานเปลา - เรากจ็ ะไดไ ฟลง านเปลา ๆ ท่ยี งั ไมม ีอะไร 21 ภาพท่ี 2.12 การกําหนดงานนําเสนอดว ยตัวเอง - เราตอ งกาํ หนดทกุ อยา งดวยตวั เอง - ทางดานขวามือจะปรากฏพาเนล Design Ideas ใหเราสามารถคลิกเลือกเพื่อออกแบบ สไลดข องเราได ภาพที่ 2.13 การแกไขขอความ - เม่ือตองการแกไขขอความ สามารถคลิกที่ Click to add title หรือ Click to add Subtitle เพ่ือแกไขขอความตามทีเ่ ราตองการ หรือถาไมต อ งการจะลบทง้ิ ไปเลยก็ได 2.5.1.3 การเพม่ิ สไลดใ หม เมอ่ื ตองการเพ่ิมสไลดใหม ใหค ลิกที่ New Slide จะมีรปู แบบสไลดป รากฏออกมาใหเลือก 22 ภาพที่ 2.14 การเพ่ิมสไลด - คลิกเลอื กรปู แบบสไลดต ามท่ีตอ งการ ก็จะไดสไลดใหมเ พิม่ เขามาทนั ที ภาพท่ี 2.15 การเพิม่ ขอความ รปู ภาพ และอน่ื ๆ - หรือวิธีที่งายและรวดเร็วที่สุดสําหรับการเพ่ิมสไลดใหมเขามาในไฟลงานก็คือ กดปุม Ctrl + M บนคยี บ อรด กจ็ ะไดส ไลดใหมเพิม่ เขา มาในไฟลง านทันที - สามารถเพิม่ ขอความ รูปภาพ หรืออ่ืน ๆ ไดตามท่ีตอ งการ 2.5.1.4 การเรียงลาํ ดบั สไลด เราสามารถจดั เรียงลําดับสไลดใ หมไดทุกเมือทต่ี องการ โดยสามารถทําไดด งั นี้ 23 ภาพที่ 2.16 จดั เรียงลําดบั สไลด - คลิกท่ีสไลดท่ีตองการเรียงลําดับคางไว แลวลากข้ึนดานบนหรือลากลงดานลางเพื่อ เรยี งลาํ ดับใหมไดท ันที 2.5.1.5 การเปลีย่ นเคาโครงสไลด (Slide Layout) เราสามารถเปลีย่ นเคา โครง หรอื Layout ของสไลดไดท กุ เมื่อท่ตี องการ โดยวิธกี ารดงั นี้ ภาพที่ 2.17 การเปลีย่ นเคา โครงสไลด 1. คลิกทสี่ ไลดท่ีตองการเปลย่ี นเคา โครง 2. คลิกที่ Layout 3. คลิกเลือกเคา โครงทีต่ องการสไลดท ่เี ลือกจะถกู เปล่ยี นเคาโครงตามท่ีเลือกทันที ภาพท่ี 2.18 เลอื กเคาโครงท่ีตอ งการสไลดทเ่ี ลือกจะถกู เปลี่ยนเคาโครงตามท่เี ลอื กทนั ที 2.5.1.6 การบนั ทึกไฟลพ รเี ซนเตชนั การบนั ทึกไฟลพรีเซนเตชันสามารถทาํ ไดดงั นี้ 24 ภาพท่ี 2.19 การบนั ทึกไฟลพรีเซนเตชัน - คลิกท่ีแท็บ File ภาพท่ี 2.20 การบนั ทึกไฟลพรเี ซนเตชัน - คลิกท่ี Save (หรอื Save As) ภาพที่ 2.21 การบันทึกไฟลพรเี ซนเตชนั 25 - เลอื กวา จะบันทึกงานไวที่ไหน ถาตองการบนั ทึกแบบออนไลนเก็บไวใ น OneDrive ใหคลิก ท่ี OneDrive แตถาตองการบันทึกไวในคอมพิวเตอรของเราเองใหคลิกที่ This PC หรือ Browse ใน ตวั อยางเลือก Browse เพ่ือไปเลอื กทบี่ นั ทึกไฟลง าน ภาพที่ 2.22 การบนั ทึกไฟลพรีเซนเตชัน - คลกิ เลือกโฟลเดอรท ่ตี องการเก็บไฟลแ ลวคลิกปุม Open ภาพท่ี 2.23 การบันทกึ ไฟลพรีเซนเตชนั - ทช่ี อ ง File name ใหต งั้ ชือ่ ไฟลตามท่ตี อ งการ - ที่ตัวเลือก Save as type ใหคลิกเพ่ือเลือกประเภทไฟลท่ีจะบันทึก โดยคาปกติจะเปน PowerPoint Presentation ซึง่ เปน คามาตรฐานทเี่ ราใชกนั จะไดไ ฟลนามสกลุ .pptx - แตถาตองการบันทึกไฟลเพ่ือใหสามารถเปดไดกับโปรแกรม PowerPoint เวอรชันเกา ๆ ต้ังแตเวอรชัน 2003 ลงไป ใหเลือกที่ PowerPoint 97-2003 Presentation (แตคุณสมบัติใหม ๆ บางอยางจะไมส ามารถใชไ ด) - ในตวั อยางใชคาตามท่โี ปรแกรมต้ังไวใ หคือ PowerPoint Presentation 26 ภาพที่ 2.24 การบันทกึ ไฟลพรเี ซนเตชนั - เมือ่ ตงั้ คา เสรจ็ เรียบรอ ยใหคลกิ ปุม Save ไดเลย 2.6 โปรแกรม Adobe Premiere Pro CC 2018 Adobe Premiere Pro เปน หนง่ึ ในชุดโปรแกรม Adobe Creative Cloud นนั่ เอง หลายคน อาจจะ รูจักกันดี เพราะเปนโปรแกรมชื่อดังจากคายพัฒนาโปรแกรมชั้นนําอยาง Adobe ที่เปนผูนํา ในการสรา ง และ พัฒนาโปรแกรมดานกราฟฟค และ สื่อตา งๆ Adobe Premiere Pro เปนซอฟแวรโปรแกรมตดั ตอ วิดีโอและบันทึกตดั ตอเสียงท่แี พรห ลาย ที่สุดสามารถผลิตผลงานไดในระดับมืออาชีพจนถึงการนําไปออกอากาศทางสถานีโทรทัศน (Broadcasting System) มีการทํางานที่ไมยุงยากซับซอนมากนัก สามารถจับภาพและเสียงมาวาง (Drag & Drop) ลงบนไทมไลน (Time line) เคล่ือนยายไดอิสระโดยไมจํากัดจํานวนครั้ง และ ไมมีการสูญเสียของสัญญาณภาพและเสียง เพียงผูผลิตจําเปนตองมีทักษะท่ีดีในการใชโปรแกรม กับความคิดสรางสรรค นอกจากน้ีแลว โปรแกรม Adobe Premiere Pro ถูกออกแบบมาให นาํ ไปใชงานไดท ั้งภาพน่ิง และ ภาพเคลือ่ นไหว เพยี งนําไฟลร ปู ทตี่ องการวางลงในโปรแกรมใสเอฟเฟค การเปล่ียนรูปเทานี้ สามารถสราง วีดีโอท่ีเคลื่อนไหวผานรูปถายของคุณไดเลย นอกจากการนํา รูปถายมาทําเปนภาพเคลื่อนไหว และ สามารถใสขอความลงไปในขณะท่ีวีดีโอกําลังเลน เรยี กไดว า เอฟเฟคน้ี เปน ส่งิ ที่หนังหรอื ภาพยนตรหลายๆเรอื่ งกน็ ําไปใชก ันอยา งมากมาย 2.6.1 ลําดบั ขน้ั ตอนของงานตดั ตอ 2.6.1.1 วางแผน คือ การเตรียมการทํางานวามีขั้นตอนใดบางเปนการรางแบบไวในกระดาษ Storyboard เพื่อใหเหน็ รายละเอยี ดทช่ี ดั เจนของงาน 2.6.1.2 เตรยี มวัตถดุ บิ คือ การเตรียมไฟลข อมูล เชน ไฟลว ดิ โี อ, ไฟลภาพ, ไฟลเสยี ง เปนตน 27 2.6.1.3 ตดั ตอ คือ การนําขอ มลู ที่เตรยี มไวมาตัดตอ เขา ดวยกนั ตามทีว่ างแผน คอื ขั้นตอนการใชโปรแกรมใน การตดั ตอ น่ันเอง 2.6.1.4 ประมวลผล คือ การประมวลผล (Render) เพอ่ื ใหช ิน้ งานเสรจ็ สมบูรณอ ยูในรปู ไฟลวิดีโอพรอ มที่จะใชงาน ดวยโปรแกรมแสดงผลวิดโี ออ่นื ๆ 2.6.1.5 สง ออก คือ การนําวิดโี อท่ตี ัดตอและประมวลผลเสร็จสมบรู ณแ ลวไปใชงาน เชน เผยแพรทางอินเทอร เนต็ , หรอื ออกอากาศไปยังสถานีโทรทศั น เปน ตน 2.6.2 การตดั ตอวีดโี อแบบงายๆ ดวยโปรแกรม Adobe Premiere Pro CC 1. อันดับแรกเปดโปรแกรมข้ึนมา จะมีคําวา New Project กดเขาไปก็จะเจอกับหนาตาง New Project ที่จะใหตั้งช่ือ Project จะตั้งชื่อตามท่ีตองการ ถัดมาอีกบรรทัดเปน Location ตรงน้ี จะเปนท่ีอยูของ Project อยากจะเซฟไวที่ไหน ก็กด Browse ไดเลย ตอไปเปน Capture สําหรับคน ท่ีโหลดมาใหมๆ จะเปน DV ก็ใหเปลี่ยนเปน HDV จากน้ันก็กด OK 2. ตอไปก็เขามาในหนาท่ีพรอมจะตัดตอวิดีโอแลว เขามาคร้ังแรกอาจจะงง แตใหดูไปทีละ สวน อันดับแรกใหไปท่ีหนาตางอันลางสุดซา ยมือ ท่ีเขียนวา Import Media to Start คลิกเขาไป จะ ปรากฎหนาตางข้ึนมา แลวจัดการเลือกคลิปวิดีโอท่ีตองการจะตัด คลิกแลวกด Open OK แลววิดีโอ จะเขา มา 3. ตอไป ไปที่หนา Timeline ก็คือหนาตางอันลางสุดขวามือ จากน้ันจัดการลากวิดีโอ มาท่ี หนาตาง Timeline เลย แลวคลิปวิดีโอ ก็จะข้ึนมาบน Timeline จะสามารถใชเมาสคลิกเลื่อนวิดีโอ ไปมาได จะยอหรือขยายก็ได โดยการกด Alt คางไว แลวก็ใช Scrollbar เล่ือน มันก็จะเปนการขยาย ยอสว น ตามที่ตอ งการ ภาพที่ 2.25 การตัดตอวีดีโอแบบงา ยๆ ดว ยโปรแกรม Adobe Premiere Pro CC 4. มาดูเรื่องปุมกัน กด Spacebar จะเปนการเลนวีดีโอ กด Spacebar อีกครั้งจะเปนการ หยุด เวลาจะตัดก็ใหกดปุม C มันจะมีรูปคัตเตอรข้ึนมา ก็ใหทําการคลิกตัดไดเลย หากตัดพลาด ก็ให กด Ctrl+Z แลว คลิปกจ็ ะกลับมาเหมือนเดิม การลบกใ็ หกด Ctrl+V ลูกศรคลมุ ดาํ แลวกด Delete ไป เลย 28 5. หากเราตัดตอจนคิดวาไดละ คลิปเราเสร็จสมบูรณพรอมจะ Save ก็ใหเลื่อนเมาสไปท่ี เวลาเริ่มตนตรงหวั คลปิ กดเคร่ืองหมายปกกาเปด และกดไปท่ที ายคลิป และเลอ่ื นเมาสมาตรงที่คลาย คลปิ แลว ก็กดเครือ่ งหมายปกกาปด คลปิ กจ็ ะถกู คลมุ วาจะเอาต้งั แตเวลานี้ ถงึ เวลาน้ี 6. วิธี Save ก็ใหไปที่ File Export Media แลวจะมีหนาตางขึ้นมา ดูท่ี Format เลือกเปน H.264 จากนั้นดูที่ Preset จัดการเปลี่ยนเปน Youtube 1080p HD ข้ันตอนตอไปมาดูท่ี Output Name ตรงนี้จะเปนการต้ังช่ือวา จะตั้งชื่อคลิปวีดีโอ จัดการคลิกเขาไป จะเปล่ียนชื่อ หรือท่ีอยูคลิป วีดีโอก็ได เมื่อเสร็จก็กด Export ไดเลย ข้นั ตอนสุดทายรอโหลดเสร็จเปนอนั เรยี บรอ ย 2.7 การใชงานโปรแกรม Microsoft Excel โปรแกรม Microsoft Excel หรือเรียกวา Excel เปนโปรแกรมประเภท สเปรดชีต (Spread Sheet) เหมาะสําหรับการจัดการเก่ียวกับการคํานวณ หาผลลัพธ การสรางกราฟ แผนภูมิ ซ่ึง Excel ยังสามารถปอ นขอความ แทรกรปู ภาพ และสญั ลักษณพ เิ ศษตา ง ๆของตวั เลข และการจดั การเกี่ยวกับ ตารางขอมูลได Excel มีฟงกชันในการคํานวณใหผูใชสามารถเลือกใชมากมาย จึงทําใหสามารถ นํามาใชในการวิเคราะหคํานวณคาตัวเลขตาง ๆไดสะดวก ดังนั้นจึงไมตองสงสัยท่ีหนึ่งในโปรแกรม ประยุกตในทองตลาดจะตองมีการนํา Excel ไปใชกับงานหลายๆ สาขาอาชีพ เชน นักบัญชี นักวิทยาศาสตร วิศวกร นักสถิติ นักวางแผน และครู อาจารย เปนตน โดยลักษณะท่ัวไปแลว Excel เปนโปรแกรมท่ีอยูในชุดของ Microsoft Office เชนเดียวกับ โปรแกรม Microsoft PowerPoint และ Microsoft Word ที่นักศึกษาไดเรียนรูไปแลว สวนใหญจะมีรูปแบบหนาจอเมนูคําส่ัง เมนูบารที่ มีการสั่งการเหมือนกัน เชน การปรับเปล่ียนขนาดตัวอักษร การปรับเปลี่ยนสีตัวอักษร การทํา ตัวอักษรใหเปนตัวหนา ตัวเอียง การสรางตารางขอมูล เปนตน ท้ังนี้จะมีขอแตกตางกันใน รายละเอียดเฉพาะท่ีเปนจุดเดนของโปรแกรมนั้น ๆ ซ่ึงในเอกสารน้ีจะไดมาเรียนรูกันในสวนการใช งานโปรแกรม Microsoft Excel 2.7.1 การเขาสกู ารใชงานโปรแกรม Microsoft Excel นาํ เมาสคลกิ เมนู start ->programs-> Microsoft Excel ดังรูป 29 ภาพท่ี 2.26 การเขาสูการใชงานโปรแกรม Microsoft Excel 2.7.2 สวนประกอบตา งๆ ของ Excel เมอ่ื เปด โปรแกรมขนึ้ มา เม่ือเปด โปรแกรม Excel แลวหนา จอที่ไดจะมีสว นตา งๆ ที่ควรรูจกั ซงึ่ จะทําใหผใู ชสามารถที่ จะใชง าน Excel ได ตามความตองการ สวนประกอบตา งๆ มดี ังนี้ แถบสูตร แถบเมนู ชอ่ื คอลมั น แถบเครื่องมือ ปมุ แถบช่อื เรือ่ ง ควบคุม ช่อื เซลล ช่ือ แถว แถบ แถบเล่อื น (Scroll Bar) แถบงาน สถานะ ชตี หรอื Work ภาพที่ 2.27 สวนประกอบตา งๆ ของ Excel แตละสว นประกอบ มรี ายละเอียดดงั น้ี 2.7.2.1 แถบชือ่ เรอ่ื ง (Title Bar) เปน สว นแสดงวา เราใชโ ปรแกรม Excel เปดแฟม ชอื่ อะไรอยู 2.7.2.2 ปุมควบคมุ โปรแกรม (Control Button) ใชค วบคมุ ขนาดหนาตา งโปรแกรม เชน ยอ ขยาย และปด 2.7.2.3 แถบเมนู (Menu bar) เปนการนาํ เอาคาํ สัง่ ทใี่ ชบอยๆ มาสรา งเปนปุม เพ่อื ใหสะดวกตอ การเรยี กใชง าน 2.7.2.4 แถบเครือ่ งมือ (Toolbar) เปนการนําเอาคําสง่ั ทใี่ ชบ อยๆ มาสรางเปน ปมุ เพื่อใหสะดวกตอ การเรยี กใชง าน 2.7.2.5 แถบสูตร (Formula bar) เปนแถบทีใ่ ชสาํ หรับใหกาํ หนดสตู รคํานวณขอมลู 2.7.2.6 ชที หรือ เวิรกชตี (Sheet or Work Sheet) 30 เปนพื้นที่ท่ีจะทํางาน ซ่ึงจะมองเห็นเปนลักษณะตาราง โดยแตละชองตารางจะเรียกวา “เซลล (Cell)” 2.7.2.7 แถบสถานะ (Status Bar) ใชแสดงสภาวะตางๆ ของโปรแกรม เชน การกดปุมพิเศษ และการพิมพงานออกทาง พรนิ เตอร เปน ตน 2.7.2.8 แถบเล่อื น (Scroll Bar) ใชเลื่อนไปยังพน้ื ทขี่ องเซลลท่ตี องการท่ีไมสามารถแสดงใหเ หน็ ทงั้ หมดในหนา จอได 2.7.2.9 ชอ่ื เซลล (Name Box) เปนชองที่แสดงถึงการระบุตําแหนงของเซลลโดยจะแสดงตําแหนงของเซลล เชน ช่ือเซลล ปรากฎช่ือ E3 ซ่ึงช่ือเซลลจะไดมาจากการนําชื่อหัวคอลัมน (Column Name) มาตอดวย ช่ือแถว (Row Name) โดยจะตองมีการอานบังคับตามลําดับ เหมือนกับการอานจุดพิกัดบนแผนท่ี ดังน้ัน E3 หมายถงึ เซลล E3 ท่เี กิดจากคอลมั น E ตดั กับแถวที่ 3 2.7.2.10 ชื่อแถว (Row Name) เปนสง่ิ ทีใ่ ชใ นการกาํ หนดการอา งองิ ตาํ แหนง ขอมูลในแนวนอน 2.7.2.11 ชือ่ คอลมั น (Column Name) เปนสง่ิ ท่ใี ชใ นการกําหนดการอางองิ ตาํ แหนง ขอมูลในแนวต้ัง 2.7.3 สว นประกอบตางๆ ของ Work Sheet Work Sheet เปนพนื้ ทีท่ ํางานที่เปรียบเสมือนเปนกระดาษทส่ี ามารถปอนขอมลู ทต่ี องการลง ไปได แต Work Sheet ของโปรแกรม Excel จะมีความสามารถเหนือกวา กระดาษท่ีสามารถปอน ขอมลู เทานนั้ เพราะสามารถทจี่ ะแกไ ขขอมลู ไดงา ยและคํานวณไดใ น Work Sheet ดวย สว นประกอบ ตา งๆ ของ Work Sheet ท่คี วรรจู กั มีดงั น้ี หวั คอลัมน หัวแถว ตําแหนง กรอกขอมูล ปา ยชอื่ ของ Work Sheet เซลล 31 ภาพที่ 2.28 สวนประกอบตางๆ ของ Work Sheet 2.7.3.1 เซลล (Cell) เปนชองสําหรับใสขอมูล ภายในหนึ่งเซลลจะมีขอมูลไดเพียงแคตัวเดียว โดยขอมูลจะเปน ตัวเลข ตัวอักษร ขอความ หรือสตู รตา งๆ 2.7.3.2 ตาํ แหนงกรอกขอมูล (Active Cell) ตําแหนงกรอกขอมูลจะเปนเซลลท่ีมีกรอบเขมกวาเซลลอ่ืนเปนพิเศษ เซลลนี้เปนเซลลท่ีผูใช สนใจจะแกไข หากผูใชพิมพขอมูลลงไป เซลลนี้จะถูกแกไขทันทีคอลัมน (Column) คือชองขอมูลท่ี เรยี งอยูทางแนวตัง้ ใน Excel จะมีท้งั หมด 256 คอลมั น 2.7.3.3 หวั คอลมั น (Column Heading) คือชื่อแทนชองขอมูลท่ีอยูในแนวต้ัง ใน Excel จะใชตัวอักษรภาษาอังกฤษเปนช่ือคอลัมน เร่มิ ตง้ั แต A, B, C-Z แลวตอ ดว ย AA, AB ไปจนถงึ IV 2.7.3.4 แถว (row) คอื ชองขอ มลู ทีเ่ รียงอยทู างแนวนอน ใน Excel จะมแี ถวทัง้ หมด 65,536 แถว 2.7.3.5 หวั แถว (row Heading) คือ ชอ่ื ของชองที่อยใู นแนวนอนเดยี วกนั ใน Excel ใชตัวเลขแทนช่ือของแถว เร่ิมไปตง้ั แต 1 ไปจนถึง 65,536 2.7.3.6 ปายชือ่ ของเวิรก ชตี (Sheet Tab) ใชแสดงชื่อของเวริ ก ชีตที่ผใู ชใ ชง านอยใู นขณะนี้ 2.7.4 การออกจากการใชง านโปรแกรม Microsoft Excel ในการออกจากโปรแกรม Excel สามารถดําเนนิ การดังนี้ - คลิกเมนู File -> เลือกคําสั่ง Exit หรือ กดปุม Alt + F4 หรือคลิกปุมควบคุมโปรแกรม เพ่อื ปดโปรแกรม ภาพที่ 2.29 การออกจากโปรแกรม Excel 32 2.7.5 การสรางงานใหม ในการสรางเอกสาร Excel เพื่อเริ่มตนทํางาน นั้นจะเรียกวาเปนการสราง WorkBook ใหม ซึ่งใน WorkBook ที่สรางใหมน้ี สามารถที่จะมี เอกสาร Work Sheet อยูภายใน WorkBook ได หลายๆ Work Sheet การสรา งงานใหมด ังน้ี 1. คลกิ ทเ่ี มนู File -> New จะเกดิ กลุมของแถบงานคาํ ส่งั ขึน้ ดา นขวามือของหนา จอ ดงั รูป ภาพท่ี 2.30 การสรา งงานใหมโดยเลอื กท่ี Blank WorkBook 2. ในสวนแถบงานคําส่ัง New ใหค ลกิ เลือก Blank WorkBook เพ่อื สรางงานใหม สังเกตท่ี Title Bar จะมีชอ่ื ของ WorkBook ใหมขึน้ มา เชน Book1, Book2 ดงั รูป ทงั้ น้ีขน้ึ อยกู บั จํานวนการ คลกิ Blank WorkBook ของผูใช ช่อื WorkBookใหม ชือ่ Book1 ภาพที่ 2.31 WorkBook ใหมท ี่เกดิ ขึน้ จากการคลิกเลอื ก Blank WorkBook 33 2.7.6 การบนั ทึกขอ มลู และการเปด แฟมขอ มูล ในการบันทึกขอมูลของโปรแกรม Excel เหมือนกันกับโปรแกรม Word น่ันคือ สามารถท่ีจะ บันทึกงานใหม ที่ยังไมเคยมีการเก็บบันทึกมากอน และสามารถบันทึกงานที่แกไขอยูแลวตองการ เปลย่ี นชอ่ื แฟมขอมูลในชว งเวลาทต่ี องการบันทึกได ปฏิบัติดงั น้ี 2.7.6.1 การบันทกึ งานใหม หรือบนั ทกึ งานซ้าํ ทแี่ ฟมขอมลู ช่ือเดิม 1. คลิกเมนู File -> เลือกคําสั่ง Save หรือกดปุม Ctrl + S หรือ คลิกแถบเครื่องมือรูป ภาพท่ี 2.32 การเลือกคําส่ัง Save เพอื่ บันทกึ งานใหม หรือบันทึกงานซ้าํ ท่ีแฟมขอมูลชื่อเดมิ new folder ภาพท่ี 2.33 การเลือกชนดิ ของเอกสารทจ่ี ะบันทึกใหเ หมาะสม จะปรากฏหนา จอ Save As Dialogเพือ่ ใหผ ใู ชก ําหนดรายละเอียดดังน้ี 2. ในชอ ง File Name พมิ พชือ่ ไฟลทีต่ องการบันทกึ 34 3. ถาตองการเปล่ียน folder หรือ drive ใหม ในชอง Save in คลิกท่ี ▼ เพื่อเลือก ตาํ แหนง ใหมที่ตอ งการ 4. ถาตองการสราง folder ใหม ใหคลิกที่ปุม new folder -> ใสชื่อ folder -> ดับเบิ้ล คลิกที่ folder ใหม 5. ในชอง Save as type คลกิ ท่ี ▼ เพื่อเลอื กรูปแบบของ WorkBook ที่ตอ งการใหบันทึก โดยในชอง Save as type ใชในการกําหนดใหเอกสารท่ีทําการบันทึกสามารถท่ีจะนําไปใชงานกับ โปรแกรม Excelในเวอรช ันที่ตองการไดโ ดยขอมลู ภายใน WorkBook จะไมเ กิดปญหาการเปลี่ยนของ ตัวหนังสือหรือ รูปแบบของเอกสารจะไมมีการเปล่ียนแปลงจากเดิม เชน นําไปใชกับ Excel เวอรชัน 97 หรอื Excel เวอรชัน 2000 เปน ตน หมายเหตุ หากผูใชทราบวาโปรแกรม Microsoft Excel ท่ีตองการใชงานเปนเวอรชัน เดียวกัน ก็ไมจําเปนท่ีจะเลือกในตัวเลือกของ save as type โดยปกติแลวโปรแกรม Microsoft Excel เวอรชันที่ใหมกวาจะเปด WorkBook ท่ีถูกสรางจากโปรแกรม Microsoft Excel ที่เปน เวอรชันต่ํากวาได แตเวอรชันตํ่ากวาอาจจะไมสามารถเปด WorkBook ท่ีสรางจากเวอรชันใหมกวา ไดถ ูกตอ ง สําหรับแฟมขอ มูลทถี่ กู บันทึกดว ยโปรแกรม Microsoft Excel จะมีนามสกลุ .xls 6. คลกิ ที่ปมุ Save เพอ่ื ทําการบนั ทกึ (หรือ คลิกทปี่ ุม Cancel เพ่อื ยกเลกิ คําส่งั ) 2.7.6.2 การบันทกึ งานขณะกาํ ลงั ทาํ งาน - คลิกท่ีเมนู File -> คลิก Save หรือ คลิกที่ปุม Save บน Standard toolbar หรือ กด Ctrl + S 2.7.6.3 การบันทกึ งานทมี่ กี ารแกไ ขและตอ งการเปลีย่ นช่ือแฟม ขอ มูลเปน ช่ืออนื่ - คลิกที่เมนู File -> คลกิ Save As จะปรากฏกลอ ง Save As Dialog บนหนาจอ หมายเหตุ ข้นั ตอนอื่นๆ ใหป ฏบิ ตั ติ ามขนั้ ตอนของการบนั ทกึ งานใหม 2.7.6.4 การเปดงานท่ีมีอยู 1. คลกิ ทเี่ มนู File -> คลิก Open หรือ คลกิ ทป่ี มุ Open บน Standard toolbar หรือ กด Ctrl + O จะปรากฏกลอ ง Open บนหนา จอ 2. เปล่ยี น folder หรอื drive ใหม ในชอ ง Look in คลิกที่ ▼ เพ่อื ไปยัง folder ท่ีไฟลอยู 3. ดับเบ้ิลคลกิ ท่ไี ฟลท ีต่ องการ หรอื คลกิ ทไ่ี ฟลทีต่ องการ -> คลกิ ท่ปี ุม Open 2.7.7 การสั่งพมิ พเอกสาร 1. คลกิ เมนู File -> คลกิ Print หรอื กด Ctrl + P จะปรากฏกลอ ง Print dialog 35 ภาพที่ 2.34 การสัง่ พมิ พเ อกสาร 2. ในสว นของ Printer ชอง Name คลกิ ที่ ▼ เพอื่ เลือกเคร่อื งพมิ พที่ตอ งการ 3. ในสวนของ Print range เลือกหนาเอกสารท่ตี อ งการพมิ พ โดยท่ี - คลกิ All ถาตอ งการพิมพทง้ั เอกสาร - คลิก Page(s) From: … To:… เปนการสั่งพิมพงานเปนชวงท่ีตองการโดยจะตองกําหนด หนาเริ่มตนในชอง From และกําหนดหนาสิ้นสุดในชอง To เชน ตองการสั่งพิมพหนา 1 หนาเดียว สามารถสง่ั ใหพ ิมพไดค ือ กําหนดให From: 1 To: 1 กจ็ ะสามารถส่ังพิมพเ ฉพาะหนา ทตี่ อ งการได 4. ในสวน Print What เปนสวนที่สามารถกําหนดใหก ารพิมพสามารถทําไดสะดวกมากขึ้น มีตัวเลือกดงั น้ี - คลกิ Selection สาํ หรบั การสง่ั พิมพเ ฉพาะสว นทีไ่ ดม ีการทําแถบสีหรือเลือกไว - คลิก Entire Workbook สําหรับสั่งพิมพทุก Work Sheet ท่ีมีอยูใน WorkBook ท่ีเปด อยู - คลิก Active Sheet(s) สําหรับการสัง่ พิมพเฉพาะ Work Sheet ทกี่ าํ ล่งั ทํางานอยูเทานนั้ 5. ในสวน Copies ที่ Number of Copies: คลิกที่ ▲ ( หรือ ▼) เพื่อกําหนดจํานวน สําเนาทตี่ องการพิมพ 6. ที่ตัวเลือก Collate เปนการสั่งใหการพิมพใหเอกสารออกเปนชุดเรียงหนาที่ละชุด หรือ พิมพเอกสาร แตละหนาใหครบจํานวนสําเนาท่ีละหนา (ใหสังเกตที่รูปที่มีการเปล่ียนแปลงดวยเมื่อ คลกิ ) 7. คลิก OK เพือ่ พมิ พเ อกสาร หรอื คลิก Cancel เพอื่ ยกเลิกการพมิ พ 2.7.8 การกาํ หนดหนา กระดาษและชนิดกระดาษ 1. คลิกเมนู File -> Page Setup จะปรากฏกลอ ง Page Setup Dialog ดังรูป 36 ภาพที่ 2.35 การกาํ หนดหนา กระดาษและชนิดกระดาษ 2. คลกิ เลือกที่เมนูยอ ย Page 3. ในสวน Orientation จะใหผูใชเลือกรูปแบบของกระดาษ แนวตั้ง (Portrait) หรือ แนวนอน (Landscape) 4. ในสวน Scaling สามารถใหผูใชกําหนดการยอหรือขยายขนาดของ Work Sheet ไดท่ี สวนของ Adjust to: และในสวน Fit to: สามารถที่จะกําหนดใหขนาดของความสูงของหนาท่ี ตอ งการใหเปนแบบคงท่ีได 5. ในสวน Paper size: สามารถใหผูใชกําหนดขนาดของกระดาษท่ีตองการทํางานได เชน A4, Letter, Legal 6. ในสวน Print Quality: สามารถใหผูใชกําหนดคุณภาพของการพิมพงานได (ขึ้นอยูกับ เคร่อื งพิมพดวย) 7. เมื่อกําหนดไดตามตองการแลว คลิก OK เพ่ือให Excel กําหนดตามที่ตองการ หรือคลิก Cancel เพือ่ ยกเลกิ 2.7.9 หนวยวดั ของโปรแกรม Microsoft Excel หนวยวัดท่ีใชในโปรแกรม Excel น้ัน จะไมสามารถเปล่ียนไปใชหนวยตาง ๆ ไดเหมือนกับ โปรแกรม Word โดยท่ัวไปแลว หนวยวัดในโปรแกรม Excel จะใชหนวยวัดเปน น้ิว (inch) ในการ กําหนด Page Setup สังเกตวาจะไมมีการแสดงหนวยวัดมาใหเห็น ดังนั้นจะตองระวังในการกําหนด ระยะตา ง ๆ ดว ย 2.7.10 การกาํ หนดระยะขอบของหนา กระดาษ 1. คลิกเมนู File -> Page Setup จะปรากฏกลอง Page Setup Dialog ขนึ้ 37 ภาพที่ 2.36 การกาํ หนดระยะขอบของ Work Sheet 2. คลิกเลือกเมนูยอย Margins 3. ทําการกาํ หนดระยะขอบทีต่ องการ (อยาลืมวา ตัวเลขทกี่ าํ หนดน้หี นวยวดั เปน นว้ิ ) 4. ในสวน Center On page เปนการกําหนดใหตารางขอมูลใน Work Sheet ใหอยูตรง กลางพ้ืนที่กระดาษโดย สามารถกําหนดใหมีการอางอิงตามแนวต้ัง (Vertically) หรือใหอางอิงตาม แนวนอน (Horizontally) หรือใหมีการอางอิงทั้งตามแนวตั้งและแนวนอน ใหผูใชคลิก ในชอง สี่เหล่ยี มเพ่ือกําหนดการจัดตารางทต่ี อ งการ 5. คลกิ OK เพ่ือให Excel กาํ หนดตามที่ตอ งการ หรือคลกิ Cancel เพื่อยกเลิก 2.7.11 การกําหนดหัวกระดาษ (Header) และทายกระดาษ (Footer) 1. คลกิ เมนู File -> Page Setup จะปรากฏกลอ ง Page Setup Dialog ขนึ้ 2. คลกิ เลอื กเมนยู อ ย Header/Footer 3. เมื่อตองการกาํ หนดในสว นหัวกระดาษ โดยเลอื กรปู แบบขอความทม่ี ีอยูแลว ใหค ลิกท่ี ▼ เพื่อเลือกรูปแบบขอความท่ีตองการ (ในการกําหนดทายกระดาษก็ปฏิบัติเหมือนกันในสวนตัวเลือก Footer) สวนแสดงขอความ เมือ่ มีการกาํ หนด ขอ มูลใหแก Header ตวั เลอื กรูปแบบของ ขอความท่ตี องการ ปรากฎ ภาพที่ 2.37 การกาํ หนดหัวกระดาษและทา ยกระดาษ 38 4. หากตองการกําหนดหวั กระดาษเอง ใหคลกิ ท่ีปุม Custom Header แลว จะปรากฎกลอง Header Dialog ดังน้ี ภาพที่ 2.38 ลักษณะของ Custom Header - สงั เกตวา จะมสี วนทใี่ หผ ใู ชพมิ พข อความ หรือกําหนดใสหนา กระดาษ วนั เหมือนกับการ กาํ หนดหัวกระดาษและทายกระดาษของโปรแกรม Word เพยี งแต ในโปรแกรม Excel จะมกี ารแบง พื้นทีใ่ หพิมพเ ปน 3 สว น คือ Left Section เม่ือตอ งการใหส ิง่ ทพี่ ิมพไปชิดซาย , Center Section เม่ือตองการใหส ิง่ ที่พมิ พไ ปอยูตรงกลางกระดาษ และ Right Section เมือ่ ตอ งการใหส ิ่งท่ีพมิ พไ ปชิด ขวา - Custom Header และ Custom Footer มี Tool ทใี่ ชแตงดังนี้ 1. การกําหนดรูปแบบ และขนาดตัวอกั ษร 2. Page (เลขหนา) &[Page] 3. Pages (เลขหนา ทัง้ หมด) &[Pages] 4. Date (วนั ท่เี ครอื่ ง) &[Date] 5. Time (เวลาเคร่อื ง) &[Time] 6. พมิ พชอื่ โฟลเดอรแ ละ Workbook &[Path]&[File] 7. File (ชอื่ File) &[File] 8. Tab (ชอื่ WorkSheet) &[Tab] 9. Picture (รปู ภาพ) &[Picture] 10. ปรบั แตงรูปภาพ - เมอื่ กาํ หนดหวั กระดาษใหไ ดตามตอ งการแลว คลิกปมุ OK หรอื ยกเลิก คลิกปมุ Cancel 5. คลิก OK เพือ่ ให Excel กาํ หนดตามท่ตี องการ หรอื คลิก Cancel เพอื่ ยกเลกิ 2.7.12 เริม่ ตน ทํางานกับ Work Sheet 2.7.12.1 การตง้ั ชื่อใหก บั Work Sheet ในการทํางานน้ันควรเปล่ียน Worksheet ใหสอดคลองกับขอมูลท่ีปอน เพื่อชวยใหเตือน ความจาํ และทําใหการเรยี กใชขอมลู ไดสะดวก วิธเี ปลี่ยนชื่อ Work Sheet มดี ังน้ี - คลกิ ขวาทแ่ี ทบ็ ชีตงานของ Work Sheet ท่ีตองการตงั้ ช่อื ใหม 39 - คลิกคําส่งั Rename - พิมพ Work Sheet ใหม และกด Enter 2.7.13 การใสข อมูลลงในเซลล ที่อยใู น Work Sheet การใสขอมูลลงในเซลล จะเหมือนกับการพิมพขอมูลที่ตองการลงไปในเซลลที่ตองการ ปฏิบัติ ดังนี้ 2.7.13.1 คลกิ เซลลทีต่ องการปอนขอมูล 2.7.13.2 ปอ นขอมลู ท่ตี องการลงในเซลล - ขอ มลู ตวั อักษร (ชดิ ซา ยของเซลล, คาํ นวณไมได) - ขอ มูลตวั เลข (ชิดขวาของเซลล, คาํ นวณได) 2.7.13.3 เม่อื ปอนขอมูลจบแลว ใหก ดแปน enter หรอื คลกิ เมาสท ่เี ซลลอ ่ืน 2.7.14 เทคนคิ การปดตวั หนังสอื ทย่ี าวๆ ใหน ําเสนอหลายๆ บรรทัดใน เซลลเดยี วกัน ในบางครั้งเมื่อปอนขอมูลท่ีมีความยาว เชน ขอความยาวๆ แตมีขนาดความกวางของเซลล จาํ กัดแตผ ใู ชต อ งการนาํ เสนอขอความยาวๆ นัน้ ใหส ามารถนาํ เสนอในชองเซลลไดครบถว นไมขาดหาย ปฏิบตั ดิ ังนี้ 1. เมือ่ พิมพขอ มูลในบรรทัดแรกในเซลลไ ปจนถึงขอบของเซลล ใหก ดปุม Alt +enter 2. สังเกตจะมีการเล่อื นบรรทัดลงมาเปน บรรทดั ที่สอง แตย งั อยใู นเซลลเ ดียวกัน ดงั รปู ขอ ความยาวๆ ที่ไม ใช Alt+enter ขอความยาวๆ ทใ่ี ช Alt+enter ภาพที่ 2.39 แสดงลักษณะของเซลลที่มีขอความยาวๆ ที่ใชเทคนิคการกด Alt+enter เทียบกับเซลล ทไ่ี มม ีการใช 40 2.7.15 การเลือกเซลล กลุมเซลล ใน Work Sheet ท่ีตองการ 2.7.15.1 การ Drag เมาสเ พอ่ื กําหนดขอบเขตของขอมลู ท่ตี องการ การ Drag เมาส หรือการทําแถบสีใหกับเซลลขอมูลที่ตองการจะมีวิธีการที่เหมือนกันกับการ ทําแถบสใี หกับขอความที่ตองการในโปรแกรม Word เพยี งแตใ น Excel จะเปนกลุมของเซลลเทาน้ัน มีวิธปี ฏิบตั ดิ งั น้ี - คลกิ เมาสป มุ ซา ยคา งไวท ี่เซลลเ ร่มิ ตน ทต่ี องการ - ทาํ การลากเมาส (Drag) ผา นเซลลท ตี่ อ งการทาํ แถบสี โดยยังไมป ลอ ยคลิก - เมื่อ Drag เมาสไปถึงเซลลสุดทายท่ีตองการแลวจึงปลอยคลิก สังเกตเซลลท่ีไดทําการ Drag จะเกิดแถบสขี ึน้ ดังรปู ภาพที่ 2.40 กลมุ เซลลท ่ีไดท ําการ Drag เมาสเพ่ือทาํ แถบสี หากตองการเลือกกลุมเซลล ที่ไมติดกัน สามารถใชการ Drag เมาสรวมกับการกดปุม Ctrl คางไว เพ่ือทําใหสามารถดําเนินการ Drag เมาสยังกลุมเซลลอื่นที่ตองการไดในครั้งเดียวกัน ปฏิบัติ ดงั นี้ - Drag เมาสก บั กลมุ เซลลท ี่ตอ งการเลือกกลมุ แรก - กดปุม Ctrl คางไว - Drag เมาสกับกลุมเซลลกลุมท่ีสองหรือกลุมอื่นท่ีตองการ สังเกตจะเกิดแถบสีเปนกลุมๆ ใหเ ห็น ดงั รูป 41 ภาพที่ 2.41 การ Drag เมาสเลอื กกลุมเซลลท ่ไี มตอ เนื่องกัน รวมกบั การใชป มุ Ctrl 2.7.16 การเลือกทั้งแถว (Row) 1. คลิกท่ชี อ่ื หัวแถวทีต่ อ งการเลอื ก สงั เกตจะเกดิ แถบสีทง้ั แถวท่ีเลือก ดังรูป ภาพท่ี 2.42 การเลือกกลุมเซลลท ้ังแถว 2.7.17 การเลอื กท้ังคอลัมน (Column) 1. คลิกทชี่ ื่อหวั คอลมั นทตี่ องการเลอื ก สังเกตจะเกิดแถบสที ้ังคอลมั นท เี่ ลอื ก ภาพท่ี 2.43 การเลือกกลมุ เซลลทั้งคอลมั น 2.7.18 การเลอื กขอ มลู ทง้ั Work Sheet 1. คลิกที่เซลลมุมบนดานซายของจุดตัดกันของหัวแถวและหัวคอลัมน หรือกดปุม Ctrl+A ดงั รปู 42 คลิกที่ตรงนี้ ภาพที่ 2.44 การเลือกขอมลู ทงั้ Work Sheet 2.7.19 การกาํ หนดคณุ สมบัติเฉพาะใหกับเซลลใ นการแสดงคา หรือทัง้ กลุมของเซลลทต่ี องการ การกาํ หนดคณุ สมบตั ิเฉพาะใหกับเซลล เพื่อใหเซลลน ั้นรบั ขอมูลท่ถี ูกตองตามชนิดของขอมูล และทําใหการแสดงผลทางหนาจอมีความถูกตองเหมาะสมตามทตี่ องการ มขี ัน้ ตอนปฏบิ ัติดังน้ี 1. ทําการ Drag เลือกกลุมเซลลท ่ตี อ งการ หรือคลิกเซลลท่ตี อ งการเพื่อใหเกดิ กรอบสเ่ี หลี่ยม เขมลอมรอบเซลลท ีต่ องการ 2. คลกิ เมนู Format -> Cells จะเกิด Format Cells Dialog ดังรูป ภาพท่ี 2.45 การกาํ หนดคุณสมบัตขิ องเซลลท่ีเก่ียวกับการแสดคา ตวั เลขแบบตางๆ 3. หากตองการปรับคุณสมบตั ิในการแสดงตวั เลขใหเปนแบบตางๆ เชนตองการใหแ สดงผล เปน ตวั เลขทศนยิ ม 2 ตําแหนง เชน 100.50 ปฏิบัตดิ งั นี้ - คลิกเมนูยอย Number ->เลือก Category เปนแบบ Number -> ในสวน Decimal Places ใหคลิกเลอื กเปนเลข 2 - หากตองการใหตัวเลขมีการใช comma ค่ันเมื่อถึงหลักพัน ใหคลิกในกลองของ use 1000 Separators(,) 43 - หากตองการใหเซลลมีการแสดงเลขจํานวนลบในรูปแบบตาง ใหคลิกเลือกรูปแบบไดใน สว น Negative Numbers - คลิก OK เพ่อื ให Excel กาํ หนดคณุ สมบตั ใิ หกบั เซลล หรือ Cancel เพอื่ ยกเลกิ ** ขอสังเกต*** ในสวนของการปรับคุณสมบัติ Number จะมีสวน Sample ใชเพ่ือแสดง ลกั ษณะของขอ มลู เม่อื ไดเ ลอื กรปู แบบ Number แตล ะ Category 4. หากตอ งการปรับคุณสมบัติในการจัดรูปแบบของขอมลู ในเซลล ใหช ิดซา ย ชิดขวา อยตู รง กลาง ตางๆ หรอื ใหขอ ความเอียงไปตามองศาทต่ี อ งการ เพ่ือใหเกดิ ความสวยงาม ปฏบิ ัติดังนี้ 1. คลิกเมนูยอ ย Alignment จะมีตวั เลอื กท่จี ะพิจารณาดังน้ี - สวน Text alignment เปน การกาํ หนดใหก ารจัดวางขอ ความอา งอิงตาํ แหนงการจัด ในแนวนอน(Horizontal) และแนวตง้ั (Vertical) ตาํ แหนง ไหนบา ง โดยมีตวั เลือกคลิก เลือกได - สวน Orientation เปนการกําหนดใหขอมูลที่อยูในเซลลมีการปรับเอียงเปนองศา ใดบา ง จะอยูในชวง -90 ถงึ 90 องศา - สวน Text control เปนการกําหนดใหรูปแบบของเซลลขอมูลท่ีแสดงเปนแบบ ตา งๆ เชน คลกิ Merge Cell จะนําเซลลท ี่ทาํ แถบสีทัง้ หมดรวมเปนเซลลเดียวกัน 2. คลกิ OK เพือ่ ให Excel กาํ หนดคณุ สมบตั ิใหก ับเซลล หรอื Cancel เพื่อยกเลิก ภาพท่ี 2.46 การกาํ หนดคุณสมบตั ิเซลลในการจัดวางรปู แบบของขอ มูลในเซลล 3. หากตองการปรบั คณุ สมบตั ขิ องตวั อกั ษรที่แสดงในเซลลใหเปนรปู แบบตาง ๆ ปฏิบัติดังน้ี 1. คลิกเมนยู อย Font มตี ัวเลือกทจี่ ะพิจารณาเหมอื นกับ โปรแกรม Word ดงั นี้ - สวน Font เปน สว นทีใ่ ชกาํ หนดรปู แบบของตวั อักษร - สวน Font Style เปนสวนท่ีใชกําหนดลักษณะของตัวอักษร ใหเปนตัวหนา (Bold), ตัว เอยี ง (Italic), ตัวปกติ (Regular) 44 - สวน Underline เปนการกาํ หนดใหขอความมีการขีดเสนใต โดยมีตัวเลอื ก 2 กลุมคอื เสน เดี่ยว (Single) และเสนคู (Double) สังเกตคําที่มี Accounting ตามทาย จะกําหนดใหขอมูลไมถูก เสนใตขดี ทับ - สว น Color เปนสว นทกี่ าํ หนดสใี หก บั ตวั อกั ษรในเซลลตามตอ งการ - สวน Effect เปนสวนที่ทําใหตัวอักษรเกิดลักษณะที่แตกตางจากปกติ เชน ตัวยก (Superscript) , ตั ว ห อ ย ( Subscript) แ ล ะ ตั ว ท่ี มี ขี ด เ ส นตั ด ก ล า ง ตัว อั ก ษ ร ใ นแ นว นอน (Strikethrough) 2. คลกิ OK เพื่อให Excel กาํ หนดคุณสมบัตใิ หก ับเซลล หรอื Cancel เพ่อื ยกเลิก ** สังเกต*ุ * ในการปรับแตล ะสว นใหด ู Preview ประกอบดวย ภาพท่ี 2.47 การกาํ หนดคุณสมบตั ิของตัวอกั ษรของขอมลู ในเซลล 3. หากตอ งการปรบั คณุ สมบัตขิ องเซลลกําหนดกรอบ (Border) ใหแ กเ ซลล ปฏบิ ตั ดิ ังน้ี 1. คลกิ เมนยู อ ย Border มตี ัวเลือกท่จี ะพจิ ารณา ดงั นี้ - สวน Presets มีตัวเลือกในการตีกรอบได 3 แบบ คือ none คือไมมีการตีกรอบหรือยกเลิก การตีเสน กรอบ , Outline คอื ตีเสน กรอบลอมรอบกลุมขอมลู ที่เลือก และ Inside คือ ตเี สนกรอบกับ เสนตดั ของกลุมเซลล - สวน Border เปนสวนที่กําหนดใหผูใชตีเสนเองโดยการคลิกเมาสในรูปที่ตองการ สังเกตวา จะมขี อบดานท่ีเขมดา นใด เม่อื คลกิ ก็จะตีเสน ใหก ับเซลลด านน้นั เชนกนั - สวน Line เปนการกาํ หนดรปู แบบของเสนทีน่ ํามาตีกรอบได - สวน Color เปนสวนท่ีกําหนดสีใหกับเสนกรอบท่ีตองการ แตมีขอกําหนดคือ ตองมีการ กําหนดสีกอนการตเี สนกรอบ 2. คลิก OK เพอ่ื ให Excel กําหนดคุณสมบตั ิใหก บั เซลล หรอื Cancel เพ่อื ยกเลกิ 45 สวนของเซลลท ี่แสดงให เหน็ เม่ือมีการสั่งตีกรอบ ในแบบตางๆ ภาพท่ี 2.48 การกาํ หนดคุณสมบตั ขิ องเซลลโดยการตีกรอบ 4. หากตองการปรบั คุณสมบตั ิของเซลลกาํ หนดสพี ้ืนใหแกเซลล ปฏิบัติดังนี้ 1. คลิกเมนยู อย Patterns -> ในสว น Cell Shading -> กําหนดสีพน้ื ท่ตี อ งการ ** หากตองการใสรูปแบบของพ้ืนสามารถเลือกไดท ี่ Patterns 2. คลกิ OK เพ่ือให Excel กาํ หนดคุณสมบตั ใิ หกับเซลล หรอื Cancel เพื่อยกเลิก ภาพท่ี 2.49 การกาํ หนดคุณสมบตั เิ ซลลใ นการใสส ีพื้นใหกับเซลลท ี่ตอ งการ 2.7.20 เริม่ ทาํ การคํานวณ กบั Ms Excel 2.7.20.1 การใสขอมูลตัวเลขใหแกเซลล และเทคนิคการใสขอมูลตัวเลขแบบ Fill โดยการให ตวั เลขเลื่อนคา อัตโนมตั ิ การใสขอมูลดิบใหกับเซลลสามารถปอนขอมูลเขาไปในเซลลไดเหมือนกับการปอนขอมูล ตัวเลข หรือขอความท่ัวไป แตกอนท่ีจะมีการคํานวน จําเปนที่จะตองมีขอมูลดิบนี้เสียกอน หาก พิจารณาลักษณะขอมูลดิบที่จะตองสรางใน Work Sheet แลวเห็นวาเปนกลุมตัวเลขที่มีคาที่ 46 เรียงลําดับตอเนื่องกัน อาจเปนตามแนวนอน หรือตามแนวตั้ง มีวิธีการสรางขอมูลดิบท่ีเปนลักษณะ ตวั เลขที่มีความตอ เน่อื งกันนน้ั ไดง า ย โดยการปฏิบตั ดิ งั น้ี 1. พมิ พขอ มลู ดบิ ที่เปน ตัวเลขลงในเซลลเริม่ ตน นนั้ 2. คลกิ เมาสท เี่ ซลลที่มีขอมูลตัวเลข -> เล่อื นเมาสมาท่ีมุมลางดานขวาของเซลลคลิกซายคาง ไว ->กดปุม Ctrl คางไว -> Drag เมาสลงมาในแนวดิ่ง (คอลัมนเดียวกัน) หรือในแนวนอน (แถว เดียวกัน) เพื่อใหคาตัวเลขที่จะใสในเซลลใหมท่ีเมาส Drag ผานมีคาที่ถูกสรางอัตโนมัติมีคาตอจาก ขอมูลเริ่มตนโดยจะเพ่ิมคาทีละ 1 ไปเรื่อยๆ ตามจํานวนของเซลลที่ Drag ผาน -> ปลอยคลิกเม่ือถึง ตําแหนงที่ตองการจบการสรางขอมูล ** สังเกต** เม่ือกดปมุ Ctrl สงั เกตที่เมาสจ ะมเี ครื่องหมายบวก (+) เลก็ ๆ เพ่อื รอการเพิ่มคาขอมูลที ละ 1 อัตโนมัติ 2.7.20.2 จากการการใสขอมูลตัวเลขแบบ Fill โดยการใหตัวเลขเล่ือนคาอัตโนมัติ ขางตน มีอีก วิธหี น่งึ ในการใสข อมูลอัตโนมัติ (Auto Fill) มวี ิธกี ารดงั นี้ 1. พมิ พข อ มูลตนฉบบั 1 Cell ถาเปนตวั เลขลําดับพิมพ 2 Cell 2. เลอื กตน ฉบับ 3. เลอื่ นเมาสไปมุมลางขวาตรงจุดส่เี หล่ียมจนเมาสเ ปลย่ี นเปน + 4. คลิก drag ลง/ ขน้ึ / ขวา/ ซา ย ตามตองการ 2.7.21 การพจิ ารณาถึงชวงขอ มลู ทีส่ นใจ (Range of Data) สําหรบั การนํามาคํานวณ 2.7.21.1 การใชเครอื่ งหมาย : (Colon) เพ่ือระบถุ งึ ชว งของขอ มลู ท่ตี องการ ในการอางถึงชวงขอมูล (Range) ที่ตองการสําหรับนํามาคํานวณ สามารถนําชื่อเซลล และ เคร่ืองหมาย : (Colon) มาใชรวมกนั มรี ูปแบบดังนี้ ตําแหนง เรมิ่ ตน ของกลุมขอมลู : ตาํ แหนง สดุ ทายของกลุมขอมูล เชน กลมุ ขอมลู เริ่มทเ่ี ซลล A1 ถงึ เซลล B5 สามารถเขยี นชวงขอมูลนี้คอื A1:B5 ดงั รูป ภาพที่ 2.50 แสดงการอางถึงชวงของขอมลู โดยใชเ ครือ่ งหมาย Colon 47 2.7.22 การคํานวณภายใน Work Sheet เดียวกัน 2.7.22.1 การคาํ นวณพื้นฐาน (จะตองมีเครื่องหมาย = ) ในการกําหนดใหโปรแกรม Excel ทําการคํานวณคาท่ีตองการไดนั้น จะตองมีการปอนสูตร เขาไปใหแกเซลลท่ีตองการใหมีการคํานวณ ซึ่งเซลลน้ันจะตางกับเซลลขอมูลท่ัวไปตรงที่เซลลท่ีจะมี การคาํ นวณจะตอ งมเี คร่ืองหมาย = อยูใ นเซลลข อมูลดว ยโดยจะอยูท ่ีชดิ ซา ยของเซลลน น้ั ๆ เสมอ แลว ถัดจากเคร่อื งหมาย = จะเปน สตู รตางๆ ท่ใี ชในการคาํ นวณเพอ่ื ใหไดผ ลลพั ธต ามตองการ เครอื่ งหมาย \= จะเปนสิ่งท่ีบอกใหโปรแกรม Excel รูวาเม่ือมีผลลัพธที่ไดจากการคํานวณของเซลลนี้แลวจะสง ผลลพั ธท ไี่ ด ผานเครื่องหมาย = แสดงออกมาท่เี ซลลนั้น ๆ 2.7.22.2 เคร่อื งหมายทางคณิตศาสตรทใี่ ชใ นการคํานวณท่ีควรรู ในการคํานวณของ โปรแกรม Excel น้ันสามารถนําเคร่ืองหมายทางคณิตศสตรพ้ืนฐานมาใช รวมกับการกําหนดสูตรเพ่ือคํานวณได นอกเหนือจากน้ันโปรแกรม Excel ยังมีฟงกชันสําเร็จรูปท่ี สามารถนํามาใชใ นการคํานวณไดอ ยางสะดวกและไมซับซอน เครื่องหมายคณิตศาสตรท่ีใชใน Excel มีดงั นี้ - เครื่องหมาย + (บวก) เชน = A1+A2 - เครอื่ งหมาย - (ลบ) เชน = B5-F5 - เครอ่ื งหมาย * (คณู ) เชน = E8*A3 - เครอื่ งหมาย / (หาร) เชน = D5-D1 - เคร่ืองหมายตดิ ลบ (Unary Operator) เชน = -A10 - เคร่อื งหมาย ^ (ยกกาํ ลัง) เชน = A1^A5 2.7.23 การคํานวณโดยการหาผลรวม (summation) สําหรับการคํานวณเพื่อหาผลรวมของกลุมตัวเลขที่ตองการ สามารถนําเครือ่ งหมาย บวก มา ใชรวมกับการอางถึงชื่อเซลลท่ีตองการนํามาหาผลรวม คิดเหมือนการต้ังสมการผลบวกของตัวแปร นั่นเอง มวี ธิ ปี ฏิบัตดิ งั น้ี ตวั อยา ง หาผลรวมของกลมุ เซลล A1, A3, B1, B5 และ B6 แสดงผลลพั ธท่เี ซลล D1 1. คลกิ เซลลท ตี่ อ งการใหแสดงผลลพั ธ 2. ปอนสูตร = A1+A3+B1+B5+B6 ลงไปในเซลล D1 ซ่ึงการปอนสูตรสามารถปอนได 2 ทาง ดังน้ี - ปอนสูตรโดยพมิ พไ ปทเี่ ซลล D1 - ปอ นสตู รโดยพมิ พไปที่แถบสูตร แตท ้งั นต้ี อ งนาํ เมาสค ลกิ ทีเ่ ซลล D1 กอนการพมิ พสูตร 48 ** สังเกต ** เมอื่ อา งถึงชอื่ เซลลในสูตรจะเกิดกรอบสีลอมรอบเซลลน นั้ ๆ เพอื่ ใหผ ปู อ นเหน็ วา เปนเซลลท่ีเลอื ก 3. เมอ่ื ปอนสตู รเสรจ็ แลว ใหกดปุม enter เพือ่ จบการปอ นขอ มลู ลักษณะดงั รปู ปอนสูตรผานแถบสตู ร ปอ นสูตรท่ีเซลล D1 ภาพที่ 2.51 การปอนสูตรสําหรบั การหาคาผลรวมของกลุมเซลลโดยใชเ ครอ่ื งหมายคณิตศาสตร 2.7.24 การคํานวณโดยใชฟ ง กช ันของ โปรแกรม Excel 2.7.24.1 การเรียกใชฟงกชันของ Ms Excel ขอสังเกตในการใชฟงกชันจาก Insert Function Dialog สาํ หรบั การใชงาน เพ่อื การศกึ ษาดว ยตวั เอง เม่ือผูใชสามารถท่ีจะกําหนดใหเซลลของ Excel ทําการคํานวณแบบพ้ืนฐานโดยสูตรใช เครื่องหมายทางคณิตศาสตรไดแลว แตบางคร้ังการคํานวณจะกระทํากับขอมูลท่ีมีขนาดใหญและมี การอางถึงช่ือเซลลที่มีจํานวนมาก อาจทําใหการพิมพสูตรมีความยาวและเกิดขอผิดพลาดข้ึนไดงาย โปรแกรม Excel ไดมีการออกแบบฟงกชันสําหรับอํานวยความสะดวกในการคํานวณมาใหมากมาย เพื่อใหเลือกใชไดอยางเหมาะสมกบั งานที่ตองการ แตท ัง้ นกี้ อ นทจี่ ะมีการใชฟงกชันของ Excel จาํ เปน ทจี่ ะตองรูว ิธกี ารใชง านฟง กชนั ของ Excel รว มกบั การคํานวณ มขี อ ปฏบิ ัตดิ งั นี้ 1. คลิกเมนู Insert -> คลิก Function จะเกิด Insert Function Dialog ดังรปู 49 ภาพท่ี 2.52 แสดงสว น Insert Function Dialog ในสวน Search for a function: เปนสวนท่ีผูใชสามารถพิมพคําสําคัญท่ีใชบอกให Excel คนหาฟงกชันท่ีเก่ียวของกับคําสําคัญนี้ หากผูใชพิมพเสร็จ ใหคลิกปุม Go หาก Excel คนหา ฟงกชันท่ีเก่ียวของกับคําสําคัญท่ีปอน ก็จะแสดงผลลัพธเปนชื่อฟงกชันใหผูใชเลือก เชน ปอนคํา สาํ คญั ลงไป คือ Summation ผลที่ไดจะปรากฎที่ชอ ง Select a function เปนช่อื ฟง กชนั SUM และ ใหส ังเกตท่ี Or select a category น้ัน จะแสดงเปนคาํ วา แนะนํา (Recommended) ดงั รูป แสดงโครงสรา งของ ฟง กชนั อารกิวเมนของ ฟง กช ัน และคําอธบิ าย หนาท่ฟี ง กชัน ภาพที่ 2.53 แสดงการปอนคําสําคัญ summation เพื่อให Excel คนหาฟง กช นั ท่ีเกี่ยวของให ในสวน Or select a category: เปนกลุมประเภทของสายงานท่ีผูใชตองการหรือเก่ียวของ เชน Statistic, Accounting เปนตน เมื่อเลือกประเภทของสายงานแลว ในสวนของ select a function จะปรากฎชื่อของฟงกช ันที่เก่ียวกับสายงานน้นั ออกมาใหเลือก ** ใตช องแสดงผล select a function น้ันจะเหน็ วา เปนเหมือนกับ การแสดงโครงสรา งของ ฟง กช นั ที่ผใู ชส ามารถท่จี ะดูรปู แบบวาฟงกชันจะมีการรับคาอยางไร และฟงกชนั ทําหนาท่ีอะไรได ซึ่ง ตรงนี้จะมีประโยชนตอ ผูใช ในกรณีท่ีตองการใชฟงกชันใหมๆ ที่ไมเคยเรียนในหอง หรืออาจารยไมได สอน กส็ ามารถจะศกึ ษาใชงานดวยตัวเองได 50 ในสวน Help on this function เปนสวนที่แสดงถึงตัวชวยเหลือในกรณีท่ีผูใชตองการ เรยี นรูถงึ ตัวอยา งการใชฟง กช ันทไี่ ดค ลกิ เลอื กเพ่อื ทําความเขาใจ ได 2. เมื่อคลิกเลือกแลวพบฟงกชันท่ีตองการแลว ใหคลิกปุม OK เพ่ือดําเนินการใชฟงกชันน้ัน ตอ ไป คํานวณหาคา ผลรวมโดยใชฟงกช นั SUM ตวั อยา ง ตอ งการหาคาผลรวมของ เซลล A1, A3, B1 ,B5 และ B6 โดยการใชฟงกช ัน 1. ผใู ชจ ะตองรูวา ตองการทํางานอะไรอยขู ณะนี้เพ่ือนาํ มาพิจารณาเลือกฟง กช นั ใหเหมาะกับ ความตองการ จากตัวอยาง ตองการหาคาผลรวม คําสําคัญที่นําไปใชในการหาฟงกชันไดคือ Summation, Sum 2. คลิกเมนู Insert -> Function แลวปอนคําสําคัญ Summation หรือ sum ลงในสวน search -> คลกิ ปุม GO 3. ดูในสวน select a function จะเห็นมีฟงกชันช่ือ SUM และมีรูปแบบการใชงานพรอม คาํ อธิบายหนา ทขี่ องฟงกชัน ใหคลิกทีฟ่ ง กช ัน SUM 4. คลกิ ปุม OK จะเกดิ Function Argument Dialog เพ่ือใหผใู ชป อ นคา ลงในฟงกช ัน ดงั รูป ภาพท่ี 2.54 แสดงการปอ นอารกิวเมนตใหก บั ฟงกช ัน SUM 5. ในชอง SUM ใหพิมพอารก ิวเมนตล งในชองขอมูล Number1 หรอื Number2 แตขอมูล ท่ีตองการใหฟงกชันคํานวณมีมากกวา 2 จํานวน ในชอง Number1 สามารถรับคาอารกิวเมนตได มากกวา 1 ตวั แตการแยกอารกวิ เมนตแ ตล ะตัวใหใชเครอื่ งหมาย ( , ) comma เปน ตัวค่ัน 6. เม่ือปอนอารกวิ เมนตเสรจ็ ใหกดปมุ OK เพ่อื จบการทํางาน ผลลัพธจะไดดงั รูป 7. เมื่อนาํ เมาสค ลกิ ท่เี ซลล D1 จะไดผลลัพธปรากฏข้นึ และท่ีแถบสูตรแสดงสูตรทใ่ี ชฟ งกชัน SUM ใหเหน็ |