ข้อใด ไม่ใช่องค์ประกอบสำคัญของหลักการพูดวิเคราะห์วิจารณ์

    ๑. พิจารณารูปแบบการประพันธ์  ว่าเป็นวรรณกรรมประเภทใด  เช่น  บันเทิงคดีประเภท สารคดี  นวนิยาย  นิทาน  เรื่องสั้น  หรือเป็นสารคดีประเภทบทความ  ความเรียง  ตำราในสาขาวิชาต่างๆ  เป็นต้น

    ส่วนร้อยกรองต้องวิเคราะห์ว่ามีลักษณะคำประพันธ์ประเภทใด  เช่น  ถ้าเป็นโคลงต้องวิเคราะห์ว่าเป็นโคลงประเภทใด (โคลงกระทู้  โคลงดั้น  โคลงสี่สุภาพ   โคลงสองสุภาพ  โคลงสามสุภาพ)  นอกจากนี้ผู้วิเคราะห์วิจารณ์จะต้องพิจารณาว่ารูปแบบกับเนื้อหาเหมาะสมกันหรือไม่
   ๒. ศึกษาประวัติผู้แต่ง  จุดมุ่งหมายในการแต่งและที่มาของเรื่อง  การรู้จักผู้แต่งจะทำให้ผู้อ่านเข้าใจเรื่องที่แต่งชัดเจนยิ่งขึ้น  การอ่านคำนำจะทำให้เข้าใจจุดประสงค์ในการแต่งและที่มาของเรื่อง  แต่ในร้อยกรองผู้แต่งจะบอกจุดประสงค์ในการแต่งไว้ในตอนท้ายเรื่อง

    การศึกษาประวัติผู้แต่งจะทำให้ผู้อ่านทราบว่าผู้แต่งมีความรอบรู้ในเรื่องที่เขียนเพียงใด  สามารถถ่ายทอดความรู้ลงไปในบทประพันธ์นั้นๆ  ได้ถูกต้องเหมาะสมเพียงใด  และจุดมุ่งหมายนั้นสอดคล้องกับวิธีแต่งหรือรูปแบบการแต่งอย่างไร

     ๓  พิจารณาองค์ประกอบของเรื่องว่าสอดคล้องเหมาะสมกันหรือขัดแย้งกัน เช่นการวิเคราะห์ร้อยแก้วประเภทบันเทิงคดี ต้องวิเคราะห์โครงเรื่อง ตัวละคร ฉาก การดำเนินเรื่องปมขัดแย้ง การคลี่คลายเรื่องและการจบเรื่อง ตลอดจนวิเคราะห์ถึงการแสดงความคิดเห็นความสอดคล้องสมเหตุสมผล พิจารณาเนื้อเรื่องอย่างละเอียดถึงคุณค่า พฤติกรรมตัวละครเหมาะสมกับเนื้อเรื่อง การใช้ภาษาเหมาะสมกับระดับบุคคลของบุคคล 

      ๔. พิจารณาเนื้อหา การนำเสนอและพฤติกรรมของตัวละคร  ว่ามีความสอดคล้องกันหรือไม่  สะท้อนภาพชีวิต  สะท้อนสภาพสังคมในสมัยที่แต่งอย่างไร

     ๕. พิจารณาแก่นเรื่อง ว่าผู้แต่งตั้งใจที่จะสื่อเรื่องราวเกี่ยวกับอะไร  ผู้แต่งแสดงความคิดเห็น  รสนิยม  และค่านิยมอย่างไร

    ๖. การวิจารณ์สรุปด้วยความคิดเห็นของผู้วิจารณ์เอง  โดยยกข้อดีให้เห็นก่อนว่าดีอย่างไร  แล้วจึงยกข้อบกพร่องว่าบกพร่องอย่างไร  จะแก้ไขอย่างไร  การวิจารณ์ควรเป็นไปอย่างสร้างสรรค์  เป็นธรรมมีใจเป็นกลางไม่มีอคติ  แล้วประเมินคุณค่าในภาพรวมว่าวรรณคดีหรือวรรณกรรมที่วิจารณ์นั้นมีคุณค่าควรแก่การอ่านหรือควรค่าแก่การศึกษาอย่างไร  ผู้อ่านสามารถนำคุณค่าที่ได้รับไปปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร

     วรรณกรรมบางเรื่องอาจมีคุณสมบัติที่ไม่ครบถ้วนตามหลักดังกล่าว  ผู้อ่านสามารถวิจารณ์ทั้งจุดเด่นและจุดด้อยได้เต็มที่  ส่วนวรรณคดีที่มีผู้วิจารณ์มาแล้วและตัดสินแล้วว่าแต่งดี  ผู้วิจารณ์อาจเห็นพ้องด้วยหรือไม่ก็ได้  แต่ทั้งนี้ผู้วิจารณ์ต้องชี้ให้เห็นว่าดีเด่น  หรือบกพร่องอย่างไร