การประเมินผลงานในแฟ้มสะสมงานมีประโยชน์อย่างไร

การจัดการเรียนรู้โดยใช้แฟ้มสะสมงาน (Portfolio)

การจัดการเรียนรู้โดยใช้แฟ้มสะสมงาน (Portfolio)

ความหมาย

แฟ้มสะสมงาน  คือ การสะสมงานอย่างมีจุดมุ่งหมายเพื่อแสดงถึงผลงาน  ความก้าวหน้าและสัมฤทธิ์ผลของนักเรียนในส่วนหนึ่งหรือหลายส่วนของการเรียนรู้ในวิชานั้นๆ การรวบรวมจะต้องคลอบคลุมถึงการที่นักเรียนมีส่วนร่วมในการเลือกเนื้อหา  เกณฑ์การคัดเลือก  และเกณฑ์การตัดสินใจในระดับคะแนน  รวมทั้งเป็นหลักฐานที่สะท้อนการประเมินตนเองของนักเรียนด้วย  (กรมวิชาการ, 2539: 68)

ทฤษฎี/แนวคิด

แนวคิดเรื่องแฟ้มสะสมงานได้ถูกนำมาใช้ในช่วงประมาณตอนปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19  โดยนักศึกษาในกลุ่มประเทศแถบอเมริกา  โดยมีประเทศแคนาดาเป็นผู้ริเริ่มการจัดการเรียนการสอนรูปแบบใหม่ที่มีหลักการสำคัญ  คือ  ยึดหลักการประเมินผู้เรียนจากการสะสมผลงาน  และได้พัฒนาสู่รูปแบบใหม่ที่ชัดเจนขึ้นในประเทศแมกซิโก  ในชื่อที่เรียกว่า  “The teaching  portfolio”  พร้อมทั้งมีการศึกษากันอย่างจริงจังในระยะต่อมาของมหาวิทยาลัยในสหรัฐอเมริกา  โดยแนวคิดเรื่องแฟ้มสะสมงานเป็นที่กล่าวขวัญในสหรัฐอเมริกาประมาณกลางปี  ค.ศ. 1980 แฟ้มสะสมงานนักเรียนได้ถูกนำมาใช้อย่างจริงจังทั้งในระดับชั้นของโรงเรียนในเขตการศึกษาในและมลรัฐโดยมีการใช้หลายรูปแบบ

1. แฟ้มรวบรวมผลผลิตจากโครงงานที่ผู้เรียนผลิตขึ้นเอง
2. แฟ้มรวบรวมผลงานประเภทต่างๆ ของผู้เรียน  และบันทึกของครู
3. แฟ้มรวบรวมผลลัพธ์ที่ได้จากการวัดผลมาตรฐานที่นำมาใช้วัดผลผู้เรียน

การนำแฟ้มสะสมงานไปใช้ในการประเมินผลได้รับการพัฒนาและใช้กันอย่างแพร่หลายในประเทศแถบตะวันตก  ทั้งในยุโรป  สหรัฐอเมริกาและออสเตรเลีย  ในราวปี 1988  เป็นต้นมาโดยเรียกว่า “การประเมินผลการเรียนโดยใช้แฟ้มสะสมงาน (Portfolio  assessment)”  ได้เป็นที่ยอมรับกันอย่างแพร่หลาย  เช่น  รัฐเวอร์มอนต์  ได้ใช้วิธีการนี้ประเมินผลการเรียนวิชาคณิตศาสตร์อย่างเป็นทางการทั่วทั้งรัฐแทนวิธีการดั้งเดิมที่ใช้แบบทดสอบ  ซึ่งจากการสอบถามครูนักการศึกษาและผู้บริหารการศึกษามีความเห็นตรงกันเป็นส่วนใหญ่ว่าเป็นวิธีการประเมินผลที่ใช้ได้ดีกว่าวิธีการเดิม ในประเด็นที่สามารถตรวจสอบได้ว่านักเรียนเรียนรู้อย่างแท้จริงหรือไม่  และนักเรียนมีความสามารถอะไรบ้างจากการแสดงออกทั้งทางด้านสติปัญญา  ร่างกายและความรู้สึก  (ชัยฤทธิ์  ศิลาเดช, 2540)

ประเภทของแฟ้มสะสมงาน

วรรณดี  ชุณหวุฒิยานนท์ (2540: 4-5) ได้แบ่งแฟ้มสะสมงานตามจุดมุ่งหมายในการใช้ไว้ดังนี้

1. Personai  portfolio  เป็น portfolio ที่รวบรวมข้อมูลสารสนเทศส่วนตัวของนักเรียน  เช่นบุคลิกภาพส่วนตัว  งานอดิเรก  งานกิจกรรม  งานท่องเที่ยว  ความสามารถพิเศษ เรื่องราวของครอบครัว  รวมทั้งงานอ่าน  งานเขียน  สิ่งที่ภาคภูมิใจ  สิ่งที่สนใจ  สิ่งที่ประสบความสำเร็จ  เป็นต้น
2. Learning  portfolio  เป็น  portfolio  ที่รวบรวมงานของนักเรียน  แสดงให้เห็นถึงความรู้  ความสามารถ ความพยายาม  ความก้าวหน้า และผลสัมฤทธิ์ในด้านใดด้านหนึ่งหรือหลายด้านของนักเรียนซึ่งเน้นกระบวนการเรียนรู้ของนักเรียนมักประกอบด้วยรายงานกระบวนการทำงานของนักเรียน  การประเมินตนเองของนักเรียน  การบันทึกของครู  ความคิดเห็นของผู้ปกครองและเพื่อนนักเรียน จุดมุ่งหมาย  คือ  ให้แนวทางแก่ครูและนักเรียนในการพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียน  และให้ผู้ปกครองมีส่วนร่วมด้วย

3.   Accountability portfolio  เป็น portfolio  ที่รวบรวมผลงานของนักเรียนที่คัดสรรแล้ว  แสดงให้เห็นผลการเรียนรู้ของนักเรียนตามจุดมุ่งหมายของหลักสูตร  มักประกอบด้วยผลการประเมินมาตรฐานการเรียนรู้  งานที่คัดเลือกแล้วซึ่งสร้างขึ้นตามเกณฑ์ที่กำหนด  และบันทึกของครู  จุดมุ่งหมาย  คือ  ประเมินผลสัมฤทธิ์ของนักเรียนเพื่อการตรวจสอบและประเมินคุณภาพการจัดการศึกษา

จากรายละเอียดของแฟ้มตามวัตถุประสงค์ต่างๆ  จะเห็นได้ว่าการนำแฟ้มสะสมงานมาใช้เป็นเครื่องมือในการศึกษาพัฒนาการของนักเรียนจากผลงานตลอดจนการเรียนการสอนและกิจกรรมในห้องเรียน  จะสามารถบอกได้ถึงพัฒนาการความก้าวหน้าและความสำเร็จในการทำงานแฟ้มสะสมงานจึงเป็นเครื่องมือหนึ่งที่จะศึกษาพัฒนาการได้อย่างต่อเนื่อง  และสามารถปรับปรุงแก้ไขพัฒนาการในด้านต่างๆ ตลอดจนเพิ่มศักยภาพในการทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ

กระบวนการจัดทำแฟ้มสะสมงาน

กระบวนการจัดทำแฟ้มสะสมงานในชั้นเรียนมีขั้นตอนดังนี้

ขั้นที่  1  ขั้นวางแผนร่วมกันในการทำงาน

ขั้นที่  2  ขั้นรวบรวมชิ้นงานและจัดการชิ้นงาน

ขั้นที่  3  ขั้นเลือกชิ้นงาน

ขั้นที่  4  ขั้นสร้างสรรค์ผลงาน

ขั้นที่  5  ขั้นสะท้อนข้อมูลย้อนกลับเกี่ยวกับชิ้นงาน

ขั้นที่  6  ขั้นตรวจสอบความสามารถของตนเอง

ขั้นที่  7  ขั้นประเมินค่าผลงาน

ขั้นที่  8  ขั้นสร้างความสัมพันธ์

ขั้นที่  9  ขั้นให้คุณค่า  นำเข้าและเอาออกของชิ้นงาน

แนวทางการจัดการเรียนรู้

จากเอกสาร  แผนแห่งความหวังและอนาคตของชาติ : แผนการพัฒนาการศึกษาแห่งชาติฉบับที่ 8  (พ.ศ.  2540 – 2544)  ของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ  สำนักนายกรัฐมนตรีได้ระบุปัญหาเกี่ยวกับการศึกษาไว้ว่า  กระบวนการเรียนการสอนยังคงมุ่งเน้นการท่องจำเพื่อสอบมากกว่ามุ่งให้นักเรียนคิด  วิเคราะห์  เสาะแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง  ทำให้เด็กไทยจำนวนมากคิดไม่เป็น  ไม่ชอบอ่านหนังสือ  ไม่รู้วิธีการเรียนรู้  การใช้แฟ้มสะสมงานจึงเป็นทางหนึ่งในการแก้ปัญหานี้  เพราะแฟ้มสะสมงานนอกจากใช้เพื่อประเมินผลงานของนักเรียนแล้ว  ยังสามารถใช้ประโยชน์อีกมากมาย  อาทิ เช่น ใช้เป็นกระบวนการเรียนการสอน  ใช้เพื่อเป็นเครื่องมือในการพัฒนาการเรียนรู้ของนักเรียน  และใช้เพื่อเป็นเครื่องช่วยให้เกิดพัฒนาการในวิชาชีพครู  เป็นต้น  (สำลี  ทองธิว, 2541) เพราะแฟ้มสะสมงานสามารถให้ข้อมูลเกี่ยวกับเจ้าของแฟ้มสมบูรณ์ครบถ้วน  ตามหลักการพัฒนาเจ้าของแฟ้มเป็นรายบุคคล  หรืออีกนัยหนึ่งเป็นการพัฒนาเจ้าของแฟ้มแต่ละคนในหลายๆ ด้าน  พร้อมๆ กัน เพราะการจัดทำแฟ้มต้องอาศัยความคิด  ความรู้  ความอดทน  วิจารณญาณ  ความอุตสาหะ  ทักษะต่างๆ  ซึ่งคลุมลักษณะทางสมอง  (cognitive)  ทางจิตใจ  (psychological)  ทางทักษะของเจ้าของแฟ้ม (อุทุมพร  จามรมาน, 2540)

นอกจากนี้  จิราภรณ์  ศิริทวี  (2540)  ได้กล่าวไว้ว่าการใช้แฟ้มสะสมงานในกระบวนการเรียนการสอน  จะช่วยให้นักเรียนเป็นผู้สร้างความรู้และรู้จักแก้ปัญหาด้วยตนเอง  การให้นักเรียนวิพากษ์วิจารณ์ผลงานของตนเอง  ทำให้นักเรียนมีความรับผิดชอบต่องานที่ทำมากขึ้น  และมุงพัฒนาคุณภาพงานให้ดีขึ้น  อีกทั้งตัวครูเองก็จะได้พัฒนาการสอนของตนเองขึ้นด้วย  การนำแฟ้มสะสมงานมาใช้ในการประเมินผลกระบวนการเรียนการสอนมีกระบวนการ  7  ขั้นตอน

ขั้นที่  1  ขั้นวางแผน  ครูผู้สอนวางแผนในการสอนดังนี้  คือ  ศึกษาหลักสูตร  จุดประสงค์  เนื้อหาและวิธีการประเมินผล  ศึกษาคู่มือเอกสารที่เกี่ยวข้องกำหนดการสอน  เนื้อหาวิชาและเวลาให้สอดคล้องกับจุดประสงค์  และการทำการสอน  ครูควรชี้แจงให้นักเรียนทราบกระบวนการเรียนตามสภาพที่แท้จริงและการนำแฟ้มสะสมงานมาใช้  กิจกรรมที่นักเรียนต้องปฏิบัติอย่างไร  และมีแผนการประเมินผลอย่างไร

ขั้นที่  2  ขั้นรวบรวมและจัดเก็บผลงาน  เป็นการจัดเก็บผลงาน  เป็นการจัดเก็บผลงานและเนื้อหาข้อมูลเอกสารที่สำคัญลงในแฟ้มสะสมงาน  ได้แก่  ใบความรู้ที่ครูแจก  หรือนักเรียนค้นคว้าเพิ่มเติม  ใบงาน ใบประเมินผลแบบสะท้อนความคิดเห็นในการจัดเก็บผลงานต้องจัดเก็บอย่างมีระบบ  แยกเก็บผลงานตามเนื้อหาและจุประสงค์การเรียนรู้

ขั้นที่  3  ขั้นการคัดเลือกผลงาน  หลังจากเก็บรวบรวมผลงานไปสักระยะหนึ่งให้นักเรียนคัดเลือกผลงานที่นักเรียนชอบและมีความหมายต่อตัวนักเรียนเก็บสะสมไว้ในแฟ้มสะสมงานโดยขอคำแนะนำจากครู  หรือร่วมกันกำหนดว่าในการเลือกผลงานนั้นควรมีหลักการใด  ผลงานที่น่าจะจัดเก็บไว้ควรมีลักษณะเช่นไร  ผลงานนั้นไม่จำเป็นว่าต้องเป็นผลงานที่ดีที่สุดเพียงอย่างเดียวแต่ต้องเป็นผลงานที่แสดงออกได้ถึงกระบวนการคิดการทำงานของนักเรียนด้วย  เพื่อดูพัฒนาการที่เกิดขึ้นในการทำงานแต่ละครั้ง

ขั้นที่  4  ขั้นตรวจสอบความสามารถตนเองของนักเรียน  การตรวจสอบความสารถของตนเองเบื้องต้นจากการสังเกตเป็นการตรวจสอบแบบง่ายที่สุด  นักเรียนสามารถเปรียบเทียบได้จากผลงานว่ามีความสารมารถในการพัฒนาทักษะในด้านใดในการทำงานแต่ละชิ้น  เช่น  ทักษะในการวาดภาพมีความคล่องแคล่วมั่นใจขึ้น  ทักษะทางการพูดการเขียน รู้จักวิเคราะห์วิจารณ์ได้ดีขึ้นตรงประเด็น  นอกจากสังเกตตัวเองแล้วยังใช้แบบประเมินและแบบสะท้อนความคิดเห็นต่อผลงานเป็นตัวตรวจสอบ  ซึ่งการประเมินตนเองจะสามารถช่วยพัฒนาทักษะในด้านต่างๆ ของนักเรียนได้ดียิ่งขึ้น  แก้ไขจุดด้อยพัฒนาจุดเด่นของตนเองได้ตรงจุด

ขั้นที่  5  ขั้นสะท้อนความคิดเห็นและความรู้สึกต่อผลงาน  การสะท้อนความคิดเห็นต่อผลงานมีผลต่อการแสดงความคิดวิเคราะห์  เป็นกิจกรรมที่กระตุ้นให้นักเรียนเกิดการเรียนรู้เป็นการบูรณาการวิชาอื่นเข้าร่วมด้วย  เช่น  วิชาภาษาไทย  คือ  การบรรยาย  การใช้คำ  นอกจากนี้จะส่งเสริมการแสดงออกให้มีความมั่นใจขึ้นในการวิพากษ์วิจารณ์  กล้าคิดกล้าทำโดยมีหลักการและเหตุผลเป็นการใช้กระบวนการคิดที่ลึกซึ้ง การสะท้อนความคิดเห็นอาจแสดงได้หลายรูปแบบ จาการบรรยาย  จากแบบสอบถาม  การตรวจสอบผลงาน  การสัมภาษณ์หรือจากการวิพากษ์วิจารณ์ผลงานตนเองหรือผู้อื่น  นอกจากจะได้ทักษะหลายด้านแล้ว  ยังได้ทักษะทางสังคมอีกด้วย  อาจมีการแลกเปลี่ยนศึกษาผลงานของเพื่อน  แลกเปลี่ยนแนวคิดและข้อปรับปรุงแก้ไขในการทำงาน

ขั้นที่  6  ขั้นการประเมินแฟ้มสะสมงาน  ประเมินรูปแบบเนื้อหา  ประเมินได้ทั้งภาคปฏิบัติ กระบวนการทำงาน  ประเมินตนเองตามเกณฑ์ที่กำหนด  ตรวจสอบพัฒนาการตั้งแต่ต้นจนจบกระบวนการสุดท้ายจากแฟ้มสะสมงาน

ขั้นที่  7  ขั้นจัดนิทัศการ  เพื่อให้นักเรียนภาคภูมิใจ  ชื่นชมในผลงานและความสามารถของตน  โดยให้นักเรียนเป็นผู้ดำเนินการวางแผนเอง

ข้อค้นพบจากการวิจัย

จากการจัดการเรียนรู้โดยใช้แฟ้มสะสมงาน  มีข้อค้นพบจากการวิจัยดังนี้

1.  ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและเจตคติทางการเรียน  สมชาย  มิ่งมิตร (2539)  วิจัยศึกษาผลของการประเมินจากพอร์ตโฟลิโอ  วิชาภาษาไทย  กับนักเรียนชั้นประถมศึกาปีที่ 5  พบว่านักเรียนที่ได้รับการประเมินผลโดยใช้พอร์ตโฟลิโอ  มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและเจตคติทางการเรียนสูงกว่านักเรียนที่ได้รับการประเมินผลแบบเดิม  และชัยฤทธิ์  ศิลาเดช  (2540)  วิจัยพัฒนาแฟ้มสะสมงานในการประเมินผลการเรียนวิชาภาษาอังกฤษในระดับชั้นมัธยมศึกาปีที่  3 พบว่า  กระบวนการของแฟ้มสะสมงานช่วยให้นักเรียนมีความก้าวหน้าในการเรียนวิชาภาษาอังกฤษทั้ง 4 ทักษะและสร้างแรงจูงใจการเรียนให้แก่ผู้เรียนมาก

2.   ความภาคภูมิใจในการสอนและทักษะทางการเรียนของผู้เรียน ชัยพฤกษ์  เสรีรักษ์ (2540)  วิจัยพัฒนารูปแบบการประเมินผลการเรียน  โดยใช้แฟ้มผลงานดีเด่นวิชาภาษาไทยกับนักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่  4  จำนวน  1 คนและชั้นประถมศึกษาปีที่  5  จำนวน  7 คน  พบว่าผู้สอนมีความเห็นว่าแฟ้มสะสมงานดีเด่นสามารถใช้ประเมินความก้าวหน้าและความสารถที่แท้จริงของนักเรียนได้ตรงกับสภาพ  หลักฐานที่แสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงในทางที่พัฒนาขึ้นของผู้เรียนผู้สอนมีความรู้สึกภาคภูมิใจที่สามารถช่วยให้ผู้เรียนมีทักษะทางการเรียนสูงขึ้นแลผู้เรียนสามารถพัฒนาตนเองได้ดียิ่งขึ้น  นักเรียนชอบวิธีการประเมินโดยใช้แฟ้มผลงานดีเด่นเพราะมีความยุติธรรม  เนื่องจากมีการพิจารณาตัดสินผลการเรียนจากผลงานที่ปฏิบัติจริง  ได้เรียนรู้เทคนิคในการประเมินตนเอง ตลอดเวลา  มีโอกาสปรับปรุงส่วนที่บกพร่องได้ทันที

3.   ทักษะการวิจารณ์  ความคิดสร้างสรรค์  และคุณลักษณะทางจิตพิสัย  พรรณวลัย  คีรีวงศ์วัฒนา (2542) วิจัยการใช้แฟ้มสะสมงานนักเรียนที่มีต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนวิชาจิตรกรรมสูงกว่านักเรียนด้วยวิธีการปกติอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ  0.05และนักเรียนที่เรียนด้วยวิธีการใช้แฟ้มสะสมงานมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนด้านทักษะพิสัยและจิตพิสัยสูงกว่านักเรียนที่เรียนโดยวิธีปกติ  และนักเรียนมีทักษะการวิจารณ์และความคิดสร้างสรรค์สูงขึ้น  มีคุณลักษณะทางจิตพิสัยในด้านความพึงพอใจในผลงานของตนเอง  สามารถยอมรับตนเอง  ยอมรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่นและปฏิบัติงานร่วมกับผู้อื่นได้ดีขึ้นรวมทั้งทำให้นักเรียนมีความรับผิดชอบเอาใจใส่แลเห็นคุณค่าในผลงานของตนมากขึ้นอีกด้วย

ความสำคัญของแฟ้มสะสมงาน แฟ้มสะสมงานเป็นการรวบรวมข้อมูลจาก

1. ตัวอย่างผลงานที่แสดงให้เห็นถึงกระบวนการ (Process Samples)

2. ตัวอย่างผลงานที่เป็นผลผลิต ( Product Samples)

3. การสังเกตของครู (Teacher Observations )

4. ข้อมูลที่รวบรวมได้จากการวัด และ ประเมินผลด้วยวิธีการหลากหลาย

5. ข้อมูลที่เป็นข้อเสนอแนะจากผู้ปกครองและผู้ที่เกี่ยวข้อง

วัตถุประสงค์ของแฟ้มสะสมงาน ในการจัดทำแฟ้มสะสมงานมีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ

1. เพื่อให้เจ้าของแฟ้มได้ประเมินตนเองว่า ผลการเรียนรู้หรืองานที่ทำเป็นอย่างไรประสบผลสำเร็จในระดับใด มีระบบหรือไม่ ควรจะปรับปรุงแก้ไขหรือไม่อย่างไร

2. เพื่อให้ผู้ที่เกี่ยวข้องได้ประเมินเจ้าของแฟ้มว่า มีความสามารถในการเรียนรู้หรือการปฏิบัติงานเป็นอย่างไร ประสบความสำเร็จในระดับใด ควรจะได้รับการช่วยเหลือหรือพัฒนาหรือไม่อย่างไร

ลักษณะของแฟ้มสะสมงาน แฟ้มสะสมงาน มีลักษณะสำคัญๆ พอสรุปได้ ดังนี้

1. แฟ้มสะสมงานสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการสอนเป็นรายบุคคลได้เป็นอย่างดี เพราะนักเรียนแต่ละคนจะมีแฟ้มสะสมงานเป็นของตนเอง มีการสร้างสรรค์ผลงานที่เป็นลักษณะเฉพาะของตนเอง ครูจะทราบ จุดเด่นและจุดด้อยของนักเรียนแต่คนจากแฟ้มสะสมงานผลงานในแฟ้มสะสมงานจะมุ่งตอบสนองต่อจุดมุ่งหมายของการสอนที่ระบุว่า อย่างไร (how) มากกว่าอะไร (what) 2. แฟ้มสะสมงานจะเน้นผลผลิตของงานมากกว่ากระบวนการทำงาน อย่างไรก็ตาม สำหรับประเด็นนี้ ฟาร์ และโทน ( Farr and Tone, 1994 : 58-59) มีความเห็นว่าถ้าเป็นแฟ้มสะสมงานทางวิชาชีพ เช่น พวกจิตรกร ช่างภาพ ก็ควรใช้แฟ้มสะสมงานที่สามารถทำให้มองเห็นกระบวนการ ความก้าวหน้า และพัฒนาการในการเรียนรู้ของนักเรียนได้ นอกจากนั้น ยังทำให้ครูได้เรียนรู้เกี่ยวกับผลงานที่เกิดจากการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนของตน แฟ้มสะสมงานที่เน้นผลผลิต เรียกว่า Show Portfolios หรือ Final Portfolios แฟ้มสะสมงานที่เน้นกระบวนการ เรียนว่า Working Portfolios

2. แฟ้มสะสมงานจะเน้นจุดเด่นมากกว่าจุดด้อยของนักเรียน ซึ่งจะช่วยให้นักเรียนเกิดความชื่นชมในผลงานของตนเอง สำหรับจุดอ่อนนั้น ครูก็จะนำไปวางแผนจัดกิจกรรมการเรียนการสอน การทดสอบแบบเดิมมักตรวจหาความผิดพลาด หรือข้อบกพร่องของนักเรียน

1. 3.  แฟ้มสะสมงานจะเน้นนักเรียนเป็นศูนย์กลาง ซึ่งนักเรียนจะเป็นผู้วางแผนลงมือทำผลงาน ประเมินและปรับปรุงผลงานด้วยตนเองอย่างต่อเนื่อง โดยมีครูจะช่วยชี้แนะ นักเรียนเป็นเจ้าของผลงาน เจ้าของแฟ้มสะสมงาน ผลงานของนักเรียนต้องมีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกับสภาพชีวิตจริงๆ

4. แฟ้มสะสมงานช่วยสื่อความหมายในเรื่องความรู้ ความสามารถ และทักษะของนักเรียนในเรื่องต่างๆ รวมทั้งความก้าวหน้าและพัฒนาการของนักเรียนแก่คนอื่น เช่น ผู้ปกครอง นักแนะแนว ครูผู้สอน และผู้บริหารโรงเรียนได้เป็นอย่างดี

5. การประเมินโดยใช้แฟ้มสะสมงานยังมีปัญหาเรื่องความเชื่อมั่น หรือความเห็นที่สอดคล้องกันในการประเมิน ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากการกำหนดเกณฑ์ในการประเมินไม่ค่อยชัดเจน หากผู้ประเมินยึดองค์ประกอบของการประเมินต่างกัน จะมีผลทำให้ความเชื่อมั่น หรือความสอดคล้องของการประเมินมีค่าต่ำ

ประโยชน์ของแฟ้มสะสมงาน

แฟ้มสะสมงานมีประโยชน์ในการแสดง หรือ นำเสนอผลงานของนักเรียนที่สอดคล้องกับความสามารถที่แท้จริงของนักเรียน เพราะแฟ้มสะสมงานให้ข้อมูลที่ครบถ้วนกว่าผลการทดสอบด้วยการทดสอบ การจัดทำแฟ้มต้องอาศัยความคิด ความรู้ ความอดทน วิจารณญาณ ความอุตสาหะ ทักษะต่างๆ ของเจ้าของแฟ้ม ดังนั้น แฟ้มสะสมงานจึงสามารถใช้ประโยชน์ได้หลายประการ คือ

1. สอนนักเรียนเป็นรายบุคคล ให้นักเรียนจัดทำด้วยตนเอง แต่ละคนสามารถเลือกทำงานแต่ละชิ้นได้อย่างอิสระตามความสนใจ และ ความสามารถของนักเรียน และสามารถนำผลงานมาปรับเปลี่ยนให้ดีขึ้นได้

1.  2.   ทำหน้าที่สะท้อนความสามารถ และ วิธีการทำงานของเด็กได้ทุกขั้นตอน

3. ทำหน้าที่แตกต่างจากแบบทดสอบ ที่ส่วนมากเป็นการสอบเพื่อหาที่ผิดพลาด แฟ้มสะสมงานจะทำให้ครูสามารถหาจุดเด่นของนักเรียนได้มากกว่าจุดด้อย

4. ทำหน้าที่สำคัญในการแจ้งผลสำเร็จของนักเรียนให้บุคคลที่เกี่ยวข้องทราบ รวมทั้งสามารถนำไปใช้ในการอภิปรายความก้าวหน้าของนักเรียนกับผู้ปกครองได้ การประเมินจากแฟ้มสะสมงานก็มีลักษณะเปิดเผยตรงไปตรงมา

5. การเก็บสะสมผลงานงานทุกชิ้นที่พิจารณาคัดเลือกไว้แล้ว ต้องเขียน ชื่อ วัน เดือน ปีติดไว้ เพื่อให้สามารถประเมินพัฒนาการของเด็กได้

การใช้แฟ้มสะสมงาน

แฟ้มสะสมงานนอกจากนำมาใช้สำหรับประเมินผลนักเรียนโดยตรงแล้ว ยังสามารถนำมาใช้ในกิจกรรมอย่างอื่นได้อีกดังนี้

1. นำมาใช้สอนนักเรียนให้รู้จัก วิพากษ์ วิจารณ์ ตนเองและสะท้อนให้เห็นความคิดของนักเรียน

2. กระตุ้นให้นักเรียนเกิดทักษะในการวิเคราะห์ และ ตัดสินใจได้ หลังจากที่นักเรียนได้พิจารณาทบทวนเลือกงานของตนเองไว้ในแฟ้มสะสมงานแล้ว

3. ให้นักเรียนพิจารณาทบทวน โดยการนำแฟ้มมาอภิปรายกับคนอื่นๆ เพื่อช่วยให้นักเรียนมองเห็นความก้าวหน้าของตนได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

4. นักเรียนสามารถนำแฟ้มของตนเองไปแลกเปลี่ยนความคิดกับผู้ปกครองตน ทำให้ผู้ปกครองทราบถึงผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน และ ความต้องการของนักเรียน

5. เมื่อสิ้นปีการศึกษา ครูสามารถนำแฟ้มสะสมงานวิชาต่าง ๆ ของนักเรียนแต่ละคนมาพิจารณาทบทวนร่วมกันกับนักเรียน ว่าจะเลือกผลงานชิ้นใดเป็นตัวแทนของผลงานทั้งหมดเพื่อนำมาเก็บไว้ในแฟ้มสะสมงานระดับโรงเรียน

6. ผลงานในแฟ้มสะสมงาน บางครั้งอาจไม่นำมารวมไว้ในแฟ้มระดับโรงเรียนแต่จะให้นักเรียนนำกลับไปบ้านให้ผู้ปกครอง และ ตัวนักเรียนเก็บไว้ ซึ่งผลงานทั้งหมดตลอดปีการศึกษา ก็จะถูกเก็บรวบรวมไว้ในแฟ้มสะสมงานของผู้ปกครองและนักเรียน

การจัดทำแฟ้มสะสมผลงานมีประโยชน์ต่อผู้จัดทำอย่างไร

การประเมินโดยใช้แฟ้มสะสมงาน คือ อะไร

แฟ้มสะสมผลงาน Portfolio สามารถนำมาใช้ในกระบวนการประเมินผลอย่างไร

ข้อใดเป็นประโยชน์ของการจัดทำแฟ้มสะสมผลงานที่ทำให้เกิดการพัฒนาตนเองต่อไป