สารต้านอนุมูลอิสระในร่างกายมีอะไรบ้าง

อนุมูลอิสระและสารต้านอนุมูลอิสระคืออะไร 
อนุมูลอิสระ (Free Radical) คือ สารหรือกลุ่มสารที่ไม่เสถียรซึ่งสามารถทำลายเซลล์หรือรบกวนระบบต่าง ๆ ของร่างกายได้ โดยอนุมูลอิสระอาจเกิดได้จากกระบวนการต่าง ๆ ของร่ายกายโดยเฉพาะอย่างยิ่งกระบวนการเผาผลาญสารอาหาร หรือได้รับมาจากภายนอกร่างกาย เช่น มลภาวะ รังสียูวี สารพิษจากบุหรี่ เป็นต้น ในภาวะที่ร่างกายได้รับอนุมูลอิสระในปริมาณมากจะทำให้ร่างกายเกิดภาวะเครียด (Oxidative stress) และอาจนำไปสู่การเกิดภาวะหรือโรคต่าง ๆ ได้ เช่น โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคมะเร็ง โรคทางระบบประสาท การอักเสบ เป็นต้น 

สารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) คือ สารหรือกลุ่มสารที่ทำหน้าที่จับและยับยั้งอนุมูลอิสระ ซึ่งในสภาวะปกติร่างกายสามารถสร้างสารต้านอนุมูลอิสระได้ในปริมาณหนึ่งเท่านั้น จึงจำเป็นต้องได้รับสารต้านอนุมูลอิสระจากภายนอกร่างกาย 

สารต้านอนุมูลอิสระเกี่ยวข้องกับโรค COVID-19 อย่างไร
การติดเชื้อ COVID-19 จะทำให้ร่างกายเกิดภาวะเครียด ทำให้ร่างกายเกิดการอักเสบและส่งผลให้การดำเนินโรครุนแรงมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังพบอีกว่าในผู้ป่วย COVID-19 มีแนวโน้มของการขาดวิตามินและเกลือแร่ที่ทำหน้าที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระในร่างกายเพิ่มสูงขึ้น เพราะฉะนั้นการได้รับสารต้านอนุมูลอิสระเป็นอีกทางเลือกหนึ่งในการป้องกันภาวะดังกล่าว ซึ่งมีส่วนช่วยลดความรุนแรงของโรค COVID-19 

สารอนุมูลอิสระในแหล่งอาหาร
สารต้านอนุมูลอิสระ พบได้ในแหล่งอาหารหลายชนิด ซึ่งอยู่ในรูปของวิตามินและแร่ธาตุ ได้แก่

วิตามินอี 

  • น้ำมันพืช เช่น น้ำมันรำข้าว น้ำมันมะกอก น้ำมันเมล็ดดอกทานตะวัน 
  • ถั่วและธัญพืช เช่น เมล็ดดอกทานตะวัน ถั่วอัลมอนด์ ถั่วฮาเซลนัท 
  • ผลไม้ เช่น อะโวคาโด กีวี่ ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่ 
  • ปลาทะเล เช่น ปลากะพง ปลาซาบะ ปลาทูน่า 

วิตามินซี
ผักและผลไม้สดทุกชนิด

วิตามินเอ
ชีส ไข่ ปลาทะเล นมและผลิตภัณฑ์ เครื่องในสัตว์ ผักสีเขียวเข้ม สีเหลือง-ส้ม

สังกะสี
หอยนางรม เมล็ดแตงโม เห็ด เนื้อแดง ไข่แดง ข้าวไม่ขัดสี ถั่วเมล็ดแห้ง

ซีลิเนียม
อาหารทะเล เครื่องในสัตว์และเนื้อแดง ไข่ ถั่วเมล็ดแห้ง จมูกข้าว

นอกจากนี้กลุ่มสารประกอบฟีนอล (phenolic compounds) เป็นสารต้านอนุมูลอิสระอีกรูปแบบหนึ่งที่พบอยู่ในผักและผลไม้หลายชนิด ได้แก่ 
แอนโทไซยานิน - กะหล่ำปลีม่วง มะเขือม่วง ดอกอัญชัน ผลไม้ตระกูลเบอร์รี่
เบต้าแคโรทีน - แครอท พริก ตำลึง กระถิน กะเพรา
ไลโคปีน - มะเขือเทศ มะละกอ แตงโม
อัลลิซิน - กระเทียม
พิเพอรีน - พริกไทยดำ

สารต้านอนุมูลอิสระในร่างกายมีอะไรบ้าง


โดย วีรวัฒน์ วรรณศักดิ์ศรี
นักกำหนดอาหารวิชาชีพ
ศูนย์โภชนาการและการกำหนดอาหาร รพ. เทพธารินทร์ x รพ. วิมุต

แหล่งที่มา
1. Muhammad, Y., Kani, Y. A., Iliya, S., Muhammad, J. B., Binji, A., El-Fulaty Ahmad, A., Kabir, M. B., Umar Bindawa, K., & Ahmed, A. (2021). Deficiency of antioxidants and increased oxidative stress in COVID-19 patients: A cross-sectional comparative study in Jigawa, Northwestern Nigeria. SAGE open medicine, 9, 2050312121991246. 
2. Lammi, C., & Arnoldi, A. (2021). Food-derived antioxidants and COVID-19. Journal of food biochemistry, 45(1), e13557. 
3. Mrityunjaya, M., Pavithra, V., Neelam, R., Janhavi, P., Halami, P. M., & Ravindra, P. V. (2020). Immune-Boosting, Antioxidant and Anti-inflammatory Food Supplements Targeting Pathogenesis of COVID-19. Frontiers in immunology, 11, 570122. 
4. Abulmeaty, M., Aljuraiban, G. S., Shaikh, S. M., ALEid, N. E., Mazrou, L., Turjoman, A. A., Aldosari, M. S., Razak, S., El-Sayed, M. M., Areabi, T. M., Alsalafi, R. M., Al-Helio, Y. S., Almutairy, A. B., & Molla, H. N. (2021). The Efficacy of Antioxidant Oral Supplements on the Progression of COVID-19 in Non-Critically Ill Patients: A Randomized Controlled Trial. Antioxidants (Basel, Switzerland), 10(5), 804.

 

บทความที่เกี่ยวข้อง

สารต้านอนุมูลอิสระในร่างกายมีอะไรบ้าง

น้ำตาล กับโควิด-19 เกี่ยวข้องกันอย่างไร

อ่านต่อ...

สารต้านอนุมูลอิสระในร่างกายมีอะไรบ้าง

โรคฝีดาษลิง โรคระบาดใหม่ที่ไม่ควรมองข้าม

อ่านต่อ...

สารต้านอนุมูลอิสระในร่างกายมีอะไรบ้าง

หลายท่านอาจเคยได้ยินคำว่า “สารต้านอนุมูลอิสระ” กันมาบ้าง เคยสงสัยไหมว่าอนุมูลอิสระและสารต้านอนุมูลอิสระคืออะไร แล้วสารต้านอนุมูลอิสระนั้นมีอยู่ในอาหารชนิดใดบ้าง มาหาคำตอบไปพร้อมกันได้เลย

อนุมูลอิสระ (Free Radicle) คือ โมเลกุลหรืออะตอมที่ไม่เสถียรเนื่องจากขาดอิเล็กตรอน โดยปกติในร่างกายของเรามีโมเลกุลหรืออะตอมที่มีอิเล็กตรอนอยู่เป็นจำนวนคู่ ในกรณีที่ร่างกายมีการสูญเสียอิเล็กตรอนจากการถูกอนุมูลอิสระแย่งจับ จะทำให้โมเลกุลของเซลล์ในร่างกายไม่เสถียร ขาดความสมดุล ซึ่งส่งผลทำให้เซลล์ร่างกายเสียหายได้

สารต้านอนุมูลอิสระ (Anti-oxidant) เป็นสารประกอบสำคัญที่ช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยปกติแล้วในกระบวนการต่าง ๆ ในร่างกายจะสร้างของเสียออกมา ซึ่งของเสียหนึ่งในนั้นก็คือสารอนุมูลอิสระ

ดังนั้นเราจึงต้องการสารต้านอนุมูลอิสระที่จะช่วยทำให้โมเลกุลที่ไม่เสถียรนี้มีความเป็นกลาง และช่วยปกป้องร่างกายจากการเสื่อมโทรมของเซลล์เหล่านี้

อาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระสูง

1. ดาร์กช็อกโกแลต (Dark Chocolate) เป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการ ซึ่งมีปริมาณโกโก้มากกว่าช็อกโกแลตทั่วไป จึงทำให้มีแร่ธาตุและสารต้านอนุมูลอิสระมากกว่า จากการวิเคราะห์หาปริมาณของสารต้านอนุมูลอิสระชองดาร์กช็อกโกแลต พบว่ามีสารต้านอนุมูลอิสระมากถึง 15 มิลลิโมล ต่อ 3.5 ออนซ์ (100 กรัม) ทั้งยังช่วยในการทำให้การอักเสบน้อยลงและลดปัจจัยเสี่ยงของโรคหัวใจ

2. ผักเคล (Kale) หรือเรียกอีกชื่อว่า “ผักคะน้าใบหยิก” เป็นผักใบเขียวที่มีคุณค่าทางโภชนาการมาก และยังอุดมไปด้วยวิตามินเอ วิตามินเค และวิตามินซีจากการวิเคราะห์หาปริมาณของสารต้านอนุมูลอิสระของผักเคล พบว่ามีสารต้านอนุมูลอิสระมากถึง 2.7 มิลลิโมล ต่อ 3.5 ออนซ์ (100 กรัม) อีกทั้งยังเป็นแหล่งแคลเซียมจากพืชซึ่งเป็นแร่ธาตุสำคัญที่ช่วยรักษาสุขภาพกระดูกและมีบทบาทในการทำงานของเซลล์อื่น ๆ

3. สตรอเบอร์รี่ (Strawberries) เป็นหนึ่งในผลเบอร์รี่ที่ได้รับความนิยม มีรสหวานหลากหลายและอุดมไปด้วยวิตามินซีและสารต้านอนุมูลอิสระ จากการวิเคราะห์หาปริมาณของสารต้านอนุมูลอิสระของสตรอเบอร์รี่ พบว่าให้สารต้านอนุมูลอิสระได้มากถึง 5.4 มิลลิโมล ต่อ 3.5 ออนซ์ (100 กรัม) นอกจากนี้สตรอเบอร์รี่ยังมีสารต้านอนุมูลอิสระชนิดหนึ่งที่เรียกว่า แอนโธไซยานิน (Anthocyanin) ซึ่งอาจช่วยลดความเสี่ยงของโรคหัวใจ

4. ผักโขม (Spinach) เป็นผักที่เต็มไปด้วยวิตามิน แร่ธาตุสารต้านอนุมูลอิสระและมีแคลอรี่ต่ำจากการวิเคราะห์หาปริมาณของสารต้านอนุมูลอิสระของผักโขม พบว่าให้สารต้านอนุมูลอิสระมากถึง 0.9 มิลลิโมล ต่อ 3.5 ออนซ์ (100 กรัม) เป็นแหล่งของลูทีนและซีแซนทีน ซึ่งเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่อาจช่วยปกป้องดวงตาของคุณจากแสงยูวีและความยาวคลื่นแสงที่เป็นอันตรายต่าง ๆ

5. ถั่วพีแคน (Pecans) เป็นแหล่งของไขมันและแร่ธาตุที่ดีต่อสุขภาพรวมทั้งมีสารต้านอนุมูลอิสระจำนวนมาก จากการวิเคราะห์หาปริมาณของสารต้านอนุมูลอิสระของถั่วพีแคน พบว่ามีสารต้านอนุมูลอิสระมากถึง 10.6 มิลลิโมลต่อ 3.5 ออนซ์ (100 กรัม) นอกจากนี้ยังอาจช่วยเพิ่มระดับสารต้านอนุมูลอิสระในเลือดและลดคอเลสเตอรอลที่ไม่ดี เพื่อให้ร่างกายของเราได้รับสารต้านอนุมูลอิสระพอเพียงกับความต้องการ เราควรกินผักและผลไม้เป็นประจำนอกจากจะได้รับสารต้านอนุมูลอิสระแล้วยังได้รับใยอาหารอีกด้วย เพราะใยอาหารจะช่วยในการขับถ่าย ช่วยป้องกันอาการท้องผูก และยังช่วยนำคอเลสเตอรอลออกจากร่างกาย เร่งการนำสารพิษที่อาจทำให้เป็นมะเร็งบางชนิดออกจากร่างกายเร็วขึ้นนั่นเอง

ที่มา

  • https://bit.ly/3xjPJmD
  • https://bit.ly/3hvmree
  • https://bit.ly/2TsIevj
  • https://bit.ly/3hy20xb
  • https://bit.ly/3dHSDtV
  • https://bit.ly/3dIO5mY