อิทธิพลของดนตรีต่อเศรษฐกิจ

ศ33101 แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงค่านิยมของสังคมไทยต่อดนตรีไทย

โลกปัจจุบันมีพัฒนาการทั้งทางด้านสังคม  วัฒนธรรม เศรษฐกิจ และการเมืองการปกครองอย่างรวดเร็ว มีการรวมกลุ่มประเทศเข้าเป็นระบบเดียวกัน  มีความเจริญก้าวหหน้าทางด้านการผลิต การค้า ด้านวิทยาการที่เกี่ยวข้องกับการค้นคว้าทางวิทยาศาสตร์ มีการสื่อสารผ่านระบบดาวเทียม ซึ่งสิ่งต่างๆเหล่าส่งผลทั้งทางตรงและทางอ้อมต่อการดำรงชีวิตของคนทั่วโลก และอาจส่งผลต่อค่านิยมของสังคมไทยที่มีต่อดนตรีได้ โดยในที่นี้จะกล่าวถึงปัจจัยสำคัญที่อาจส่งผลให้ค่านิยมของสังคมไทยต่อดนตรีไทยเปลี่ยนแปลงไป ดังนี้
      1. กระแสความนิยมวัฒนธรรมตะวันตก
กระแสวัฒนธรรมตะวันตก เป็นค่านิยมในสังคมไทยที่ปรากฏชัดเจนตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 เมื่อคนไทยได้มีโอกาสไปศึกษาต่อยังประเทศในแถบยุโรปและอเมริกา กลุ่มคนดังกล่าวได้มีโแอกาสเรียนรู้และดำเนินชีวิตตามแนววัฒนธรรมที่แตกต่างไปจากประเพณีและวัฒนธรรมไทย เมื่อกลุ่มคนเหล่านี้กลับมาประเทศไทยก้ได้นำแนวคิด รูปแบบการดำเนินชีวิต และค่านิยมตะวันตกมาสู่สังคมไทยด้วย ซึ่งค่านิยมบางประการก็ได้สืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะรสนิยมในด้านความบันเทิงของคนไทยในด้านการชม การฟัง และบรรเลงดนตรีก็ได้เปลี่ยนแปลงไป  ซึ่งลักษณะดังกล่าวได้ส่งผลกระทบอย่างมากต่อดนตรีไทย เพราะคนไทยจำนวนไม่น้อยให้ความสนใจดนตรีไทยลดลงไปจากเดิมมาก

       2.ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  เป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งต่อการเปลี่ยนแปลงดนตรีไทยและวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้อง  ค่านิยมของคนไทยในการนำวงดนตรีไทยไปบรรเลงในงานพิธีกรรมต่างๆ เริ่มลดน้อยลง แม้การประกอบอาชีพดนตรีัของศิลปินไทยยังคงมีอยู่ แต่ได้เปลี่ยนรูปแบบไปเป็นการรวมวงของศิลปินรุ่นใหม่ รับงานบรรเลงในสังคมร่วมสมัย บางส่วนรวมศิลปินมีชื่อเสียงนำเสนอเพลงไทยคุณภาพด้วยการบันทึกผลงานแผ่นซีดี หรือ ในระบบอินเตอร์เน็ต  ซึ่งความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในลักษณะดังกล่าวได้มีส่วนทำให้แนวโน้มดนตรีไทยปรับเปลี่ยนไป

      3. ระบบการศึกษาวิชาการดนตรีไทย
ในอดีตการศึกษาวิชาการดนตรี บุตรหลานของศิลปินจะได้รับการฝึกหัดและเรียนดนตรีไทยภายในครอบครัวของตนที่เป็นเสมือนสำนักดนตรี ส่วนบรรดาเด็กๆ ที่มิใช่บุตรหลานของครูดนตรี ผู้ปกครองก็จะนำไปฝากตัวเป็นศิษย์ของครู เพื่อเรียนดนตรีในสำนักดนตรีหรือประจำวงดนตรีของครู ใช้สำนักของครูเป็นที่เรียน ที่อยู่  ที่กิน และเป็นแหล่งฝึกประสบการณ์อาชีพดนตรี  เด็กเหล่านี้จึงมีโอกาสเรียนรู้ดนตรีไทยจากครูดนตรีโดยตรง  โดยการเรียนดนตรีจะเริ่มตั้งแต่เช้า เพื่อซ้อมเพลงร่วมกัน พอสายก็ต่อเพลงจากครู  ในบางวันหากมีงานบรรเลงซึ่งมีผู้ติดต่อว่าจ้าง เด็กเหล่านี้ก็จะไปปฏิบัติหน้าที่เป็นนักดนตรี  จึงได้ทั้งความรู้ ทักษะทางดนตรีและได้ฝึกฝนจนเกิดความชำนาญ เมื่อเติบโตก็กลายเป็นนักดนตรีที่ดี  มีฝีมือ และศิลปินเต็มตัว
แต่ในปัจจุบันรูปแบบการเรียนดนตรีไทยได้เปลี่ยนแปลงไป เป็นการเรียนดนตรีตามหลักสูตรการศึกษา เนื้อหาที่เรียนจะเกี่ยวกับสาระดนตรีทั่วๆไป โดยผู้ที่สนใจดนตรีไทยก็จะต้องเลือกเรียนในสถาบันการศึกษาที่เปิดสอนด้านดนตรีโดยเฉพาะ  ซึ่งในปัจจุบันมีอยู่หลายสถาบันด้วยกัน เช่น โรงเรียนมัธยมสังคีต  วิทยาลัยดุริยางคศิลป์ สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ เป็นต้น

       4. การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตของคนไทย
วิถีชีวิตของคนไทยส่วนใหญ่ได้ปรับเปลี่ยนแตกต่างไปจากโครงสร้างวิถีชีวิตวัฒนธรรมแบบดั้งเดิมประกอบกับสภาวะเศรษฐกิจและความเร่งรีบในการดำเนินชีวิต  ทำให้ผู้คนในปัจจุบันมีโอกาสน้อยที่ที่ใช้เวลากับประเพณีและกิจกรรมต่างๆอย่างที่พ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย ได้เคยใช้วิถีชีวิตเช่นนั้นมาทำให้คนไทยในปัจจุบันปรับเปลี่ยนค่านิยมของตนต่อดนตรีไทย โดยบรรดากิจกรรมที่ประกอบกันจนเป็นประเพณี พิธีกรรม  ความเชื่อ ที่มีมาแต่เดิมก็ห่างออกไป รวมทั้งเกิดช่องว่างของคนรุ่นเก่ากับคนรุ่นใหม่ ซึ่งช่องว่างดังกล่าวได้ส่งผลโดยตรงต่อการเปลี่ยนแปลงค่านิยมของสังคมไทยที่มีต่อดนตรีไทย

เครื่องหมาย และสัญลักษณ์ในดนตรีสากล

เครื่องหมาย และสัญลักษณ์ทางดนตรีสากลที่ประดิษฐ์ขึ้น  เพื่อใช้ในการบันทึกบทเพลงต่างๆมิให้สูญหาย และเป็นที่ยอมรับกันในระดับสากล มีดังนี้       1.  บรรทัด 5 เส้น  (Staff)             บรรทัด 5 เส้น เป็นสัญลักษณ์ทางดนตรีที่ผู้เรียนดนตรีสากลควรทราบต่อจากตัวโน้ตและตัวหยุด  เป็นสิ่งที่แสดงว่าตัวโน้ตที่บันทึกลงในบรรทัด  5 เส้นนี้มีระดับใด เสียงสูง  หรือต่ำ กว่าตัวโน้ตตัวอื่นๆ  หรือไม่        ลักษณะของบรรทัด 5 เส้น หรือเส้นบันทึกโน้ต เป็นเส้นตรงแนวนอน  5 เส้น ที่ขนานกันและมีระยะห่างเท่าๆกัน ใช้สำหรับบันทึกตัวโน้ตและตัวหยุด       วิธีการนับเส้นและช่อง จะนับจากเส้นข้างล่างขึ้นไปหาเส้นข้างบน ดังนี้         นอกจากบรรทัด 5 เส้น ซึ่งใช้เป็นหลักในการบันทึกตัวโน้ต  และตัวหยุดแล้ว  ยังมีเส้นที่ใช้ขีดใต้ บรรทัด 5 เส้น หรือ เหนือบรรทัด 5 เส้น เป็นเส้นสั้นๆ ที่ใช้ขีดเฉพาะตัวโน้ตที่มีระดับเสียงต่ำกว่า หรือมีระดับเสียงสูงกว่าเส้นที่ปรากฏในบรรทัด 5 เส้น เรียกเส้นสั้นๆนี้ว่า   เส้นน้อย  (Ledger Line)           2. ลักษณะตัวโน้ต และตัวหยุด               1) ตัวโน้ต   คือ เครื่องหมายที่ใช้บันทึกแสด

ปัจจัยสำคัญที่มีอิทธิพลต่อการสร้างสรรค์งานดนตรี

การสร้างสรรค์บทเพลง  หรือประพันธ์เพลงไทยแต่ละเพลง  เปรียบได้กับการประพันธืบทร้อยกรองในลักษณะต่างๆ เช่น  โคลง  ฉันท์  กาพย์   กลอน เป็นต้น เพราะการสร้งสรรค์บทเพลงไทยจะต้องพิจารณษนำเสียงแต่ละเสียงมาเรียบเรียงให้สอดประสานกลมกลืนกันอย่างเหมาะสมสามารถสื่ออารมณ์ความรู้สึกต่างๆ ตามที่ตนต้องการถ่ายทอดให้แก่ผู้ฟังได้  ขณะเดียวกันต้องคำนึงถึงรูปแบบของเพลงแต่ละประเภทให้เป็นไปตามแบบแผนที่กำหนดไว้ด้วย เช่นเดียวกับการประพันธ์บทร้อยกรองต่างๆ ที่ผู้ประพันธ์ต้องคัดสรรคำแต่ละให้มีทั้งเสียงและความหมาที่สัมผัสคล้องจองกัน  มีสัมผัสใน  สัมผัสนอก  แบ่งวรรคตอนให้ครบถ้วนตามแบบแผนที่กำหนดไว้ โดยปัจจัยสำคัญที่มีอิทธิพลต่อการสร้างสรรค์งานดนตรี มีดังนี้         ๑) ธรรมชาติ   เป็นสิ่งหนึ่งที่มีอิทธิพลอย่างยิ่งต่อจินตนาการของผู้ประพันธ์บทเพลงไทย  การได้เห็นธรรมชาติที่สวยงามไม่ว่าจะเป็นภูเขา  นำ้ตก ทะเล ต้นไม้ ดอกไม้ หรือได้ยินได้ฟังเสียงของสิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เช่น เสียงคลื่น   ลม น้ำตก ฝน ฟ้าร้อง ฟ้าผ่า เสียงร้องของสัตว์ต่างๆ เป็นต้น ย่อมทำให้ศิลปิน  หรือผู้ที่ได้สัมผัสสิ่งต่างๆเหล่า่นั้น  เกิดจิน

วิวัฒนาการของดนตรีไทยในแต่ละยุคสมัย (สุโขทัยและอยุธยา)

การศึกษาเรื่องราวของดนตรีไทยนั้น  จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องทราบถึงแหล่งกำเนิด ความเป็นมา และวิวัฒนาการของดนตรีไท่ยในแต่ละยุคสมัย เพื่อให้ผู้เรียนเกิดความซาบซึ้ง  มองเห็นคุณค่าของดนตรีไทย อันเป็นมรดกทางศิลปวัฒนธรรมประจำชาติไทย ซึ่งการแบ่งยุคสมัยทางดนตรีของไทยจะนิยมกำหนดตามยุคสมัยทางประวัติศาสตร์  ดังต่อไปนี้           1. สมัยสุโขทัย            สมัยสุโขทัยนับเป็นสมัยเริ่มต้นที่คนไทยรวตัวกันเป็นชาติอย่างสมบูรณ์  แทนที่จะเป็นเพียงอาณาจักรที่มีเขตอิทธิพลอย่างจำกัดดังแต่กอ่น เรื่องราวของสุโขทัยมีความชัดเจนมากยิ่งขึ้น เมื่อพ่อขุนรามคำแหงได้ประดิษฐ์อักษรไทยและจารึกเรื่องราวต่างๆ ลงในหลักศิลาจารึก  และจากศิลาจารึกนี้เองทำให้คนรุ่นหลังทราบว่าสมัยสุโขทัยเป็นยุคสมัยหนึ่งที่มีความเจริญก้าวหน้าทางด้านสังคม เศรษฐกิจ  การเมือง  การทหาร  ภาษา  และศิลปวัฒนธรรม  ชาวเมืองมีเครื่องเล่นสร้างควงามรื่นเริงบันเทิงใจ  และมีอิสระเสรีที่จะแสดงออกในเรื่องราวของบทเพลงและดนตรี  เพลงและเรื่องราวของดนตรีบางส่วนจึงปรากฏอยู่บนหลักศิลาจารึก  เช่น ข้อความที่ว่า "เสียงพาทย์ เสียงพิณ  เสียงเลื่อน  เสียงขับ"