เฉลยการบัญชีธุรกิจซื้อขายสินค้า บทที่5

         ธุรกิจซื้อขายสินค้า

                ธุรกิจซื้อขายสินค้า มีรายได้จากธุรกรรมซื้อสินค้าแล้วมาขายสินค้าให้กับลูกค้า จะอยู่ในรูปขายปลีก และขายส่ง
 

         การซื้อสินค้า

                ในธุรกิจของกิจการที่ขายสินค้ามีกิจกรรม 2 ด้าน คือ ด้านซื้อและด้านขาย ในธุรกิจขนาดเล็กบุคคลคนเดียวจะเป็นผู้ทำการจัดซื้อทั้งหมด แต่ถ้าเป็นกิจการขนาดใหญ่ผู้ที่มีหน้าที่ในการจัดซื้อสินค้าคือฝ่ายจัดซื้อ
 

                ขั้นตอนโดยสังเขปของการจัดซื้อสินค้า มีดังนี้

1.       ผู้จัดการของฝ่ายที่ต้องการสินค้าจัดทำใบขอซื้อ ส่งไปให้ฝ่ายจัดซื้อ

2.       ฝ่ายจัดซื้อเลือกผู้ขายและจัดทำใบสั่งซื้อ ส่งไปให้ผู้ขาย

3.       เมื่อผู้ขายได้รับใบสั่งซื้อ ก็จะจัดส่งสินค้าพร้อมกับใบกำกับสินค้ามาให้แก่ผู้ซื้อ

4.       เมื่อสินค้าส่งมาถึงมือผู้ซื้อ ก็ต้องมีการตรวจสอบทั้งปริมาณ คุณภาพ และคูณลักษณะว่าถูกต้องหรือไม่ และจัดทำใบรับสินค้า เพื่อแสดงรายละเอียดของสินค้าที่รับ

ส่วนลดการค้า

        ผู้ขายจะตั้งราคาสินค้าที่ขายไว้ในราคาสินค้า หรือในสมุดราคาสินค้าไว้เพียงราคาเดียว แต่เวลาขายจริงจะคิดราคาไม่เท่ากัน ส่วนที่ทำให้ราคาขายของสินค้าไม่เท่ากันของผู้ซื้อแต่ละราย คือ ส่วนลดการค้า

    ส่วนลดการค้า หมายถึงจำนวนเงินหรืออัตราร้อยละที่ผู้ขายยอมลดให้ผู้ซื้อจากราคาที่ตั้งไว้ส่วนลดการค้าเป็นรายการที่ไม่ต้องบันทึกบัญชีทั้งในสมุดบัญชีของผู้ซื้อและผู้ขาย ซึ่งผู้ซื้อจะบันทึกสินค้าที่ซื้อในราคาที่จ่ายเงินจริง

ตัวอย่างที่ 1  ราคาสินค้าตั้งราคาไว้ 20,000 บาท ผู้ขายให้ส่วนลด 10%

             ราคาสินค้า                                                            20,000    บาท

    หัก    ส่วนลดการค้า (20,000 x 10/100)                           2,000    บาท

             ราคาที่ขายจริง                                                      18,000    บาท

ทางด้านผู้ซื้อจะบันทึกบัญชี ดังนี้

             เดบิต    ซื้อ                                        18,000

                     เครดิต    เงินสด                                            18,000

ทางด้านผู้ขายจะบันทึกบัญชี ดังนี้

             เดบิต    เงินสด                                  18,000   

                     เครดิต    ขาย                                                18,000

ตัวอย่างที่ 2  ราคาสินค้าตั้งราคาไว้ 20,000 บาท ผู้ขายให้ส่วนลด 5% และอีก 2%

             ราคาสินค้า                                                            20,000    บาท

หัก        ส่วนลด 20,000 x 5/100                                          1,000    บาท

             คงเหลือ                                                                19,000    บาท

หัก        ส่วนลด 19,000 x 2/100                                             380    บาท

            ราคาที่ขายจริง                                                       18,620    บาท

 การส่งคืนสินค้า

    สินค้าที่ส่งมาชำรุดเสียหาย ผู้ซื้อก็จะส่งสินค้าเหล่านั้นคืนไป ซึ่งในบางครั้งผู้ขายก็อาจจะส่งสินค้าใหม่มาเปลี่ยน แต่ถ้าผู้ขายไม่ส่งสินค้ามาเปลี่ยนก็จะต้องลดยอดในบัญชีกรณีซื้อขายเป็นเงินเชื่อ หรือคืนเป็นเงินสดในกรณีซื้อขายเป็นเงินสด

    ส่วนการบันทึกบัญชี ผู้ซื้อจะบันทึกบัญชีก็ต่อเมื่อได้รับใบลดหนี้หรือใบหักหนี้จากผู้ขายเสียก่อน ใบลดหนี้จะเก็บไว้คู่กับในกำกับสินค้า เมื่อถึงเวลาชำระเงินจะได้นำไปหักจากยอดในใบกำกับสินค้า

    แต่ในบางครั้ง การคืนสินค้าหรือขอลดหนี้นั้น ผู้ซื้ออาจจะเป็นผู้จัดทำใบลดหนี้ขึ้นมาแล้วส่งให้ผู้ขายเพื่อขอลดหนี้ แล้วทางผู้ซื้อก็บันทึกบัญชีลดหนี้เลย โดยไม่รอให้ผู้ขายส่งใบลดหนี้มาให้

    การส่งคืนสินค้าจะมีผลทำให้ยอดซื้อและยอดหนี้สินของผู้ซื้อลดลง โดยบันทึกในบัญชีส่งคืนและส่วนลด หรือบัญชีสินค้าคงเหลือแล้วแต่วิธีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแต่ละวิธี

ส่วนสดเงินสด

    ปกติการขายสินค้าเป็นเงินเชื่อผู้ขายก็มักจะกำหนดระยะเวลาการให้สินเชื่อ ซึ่งอาจจะเป็น 30 วัน 60 วัน หรือ 90 วัน และผู้ขายก็อาจจะกำหนดเงื่อนไขอีกว่า ถ้าลูกหนี้ชำระหนี้ภายในกำหนดที่ให้ไว้ก็จะให้ส่วนลดแก่ลูกหนี้ ส่วนลดนี้เรียกว่าส่วนลดเงินสด ลักษณะของเงื่อนไข มีดังนี้

1/10, n/30 หมายถึง กำหนดชำระเงินตามราคาที่ปรากฏในใบกำกับสินค้าภายใน 30 วันนับจากวันที่ในใบกำกับสินค้า แต่ถ้าหากผู้ซื้อชำระเงินภายใน 10 วัน ก็จะได้ส่วนลด 1%

ส่วนลดเงินสดแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

1.  ส่วนลดรับ  เป็นจำนวนเงินที่ผู้ซื้อได้รับจากผู้ขาย กรณีที่ผู้ซื้อชำระหนี้ภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ในเงื่อนไขการชำระเงิน ส่วนลดรับจะเป็นรายการที่ทำให้ต้นทุนสินค้าที่ซื้อมาขายลดลง

2.  ส่วนลดจ่าย  เป็นจำนวนเงินที่ผู้ขายลดให้แก่ผู้ซื้อ กรณีที่ผู้ซื้อชำระหนี้ภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ในเงื่อนไขการชำระเงิน ส่วนลดจ่ายจะเป็นรายการที่ทำให้รายได้จากการขายสินค้าลดลง

ค่าขนส่ง

    ค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นจากการขนถ่ายสินค้าที่ซื้อขายกัน ในกรณีซื้อขายสินค้า ผู้ซื้อและผู้ขายจะต้องตกลงกันในเงื่อนไขการซื้อขายเกี่ยวกับการส่งมอบและกรรมสิทธิ์ให้สินค้า ซึ่งในการกำหนดเงื่อนไขต่างกัน ก็จะทำให้ราคาสินค้าที่ตกลงซื้อขายกันมีราคาแตกต่างกันด้วยขึ้นอยู่กับเงื่อนไขในการส่งมอบ

เงื่อนไขในการขาย มีดังนี้

1.  FOB Shipping Point  หมายถึง กรณีที่ผู้ขายจะรับผิดชอบในการส่งสินค้าไปถึงท่าเรือของผู้ขาย และผู้ซื้อต้องรับผิดชอบค่าขนส่งสินค้าและกรรมสิทธิ์ในสินค้าตั้งแต่ท่าเรือของผู้ขายจนถึงสถานที่ที่ผู้ซื้อกำหนดให้ไปส่ง

2.  FOB Destination หมายถึง กรณีที่ผู้ขายจะรับผิดชอบค่าขนส่งและกรรมสิทธิ์ในสินค้าจะไม่โอนไปยังผู้ซื้อจนกว่าจะถึงสถานที่ที่ผู้ซื้อกำหนดให้ไปส่ง

การบันทึกบัญชีเกี่ยวกับค่าขนส่ง

1. กรณีที่ซื้อขายกันโดยเงื่อนไข FOB Shipping Point 

ผู้ซื้อจะบันทึกรายการโดย

เดบิต    ค่าขนส่งเข้า                           xxx

        เครดิต    เงินสด                                           xxx

ส่วนผู้ขายไม่ต้องบันทึกบัญชี

แต่ถ้าเป็นกรณีที่ผู้ขายจ่ายค่าขนส่งแทนผู้ซื้อไปก่อน

ผู้ซื้อจะบันทึกรายการโดย

เดบิต    ค่าขนส่งเข้า                            xxx

        เครดิต    เจ้าหนี้การค้า                                xxx

ผู้ขายจะบันทึกรายการโดย

เดบิต    ลูกหนี้การค้า                          xxx

        เครดิต    เงินสด                                         xxx

2. กรณีที่ซื้อขายกันโดยเงื่อนไข FOB Destination

ผู้ซื้อไม่ต้องบันทึกบัญชี

ผู้ขายบันทึกบัญชีโดย

เดบิต    ค่าขนส่งออก                        xxx

        เครดิต    เงินสด                                        xxx

แต่ถ้าเป็นกรณีที่ผู้ซื้อจ่ายค่าขนส่งแทนผู้ขายไปก่อน

ผู้ซื้อจะบันทึกรายการโดย

เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                        xxx

        เครดิต    เงินสด                                        xxx

ผู้ขายบันทึกบัญชีโดย

เดบิต    ค่าขนส่งออก                        xxx

        เครดิต    ลูกหนี้การค้า                              xxx

ตัวอย่างที่3  บริษัท โท จำกัด ซื้อสินค้าจากบริษัท เอก จำกัด จำนวน 20,000 บาท มีเงื่อนไขการชำระเงิน 1/10, n/30 FOB Shipping Point  บริษัท เอก จ่ายค่าขนส่งแทนบริษัท โท ไปก่อนจำนวน 500 บาท

                จากผู้อย่างเดิม ถ้าเงื่อนไขในการซื้อขายเป็น 1/10, n/30 FOB Destination โดยบริษัท โท จ่ายค่าขนส่งแทนบริษัท เอก ไปก่อน

                จะเห็นว่าการให้ส่วนลดการค้า จะให้เฉพาะค่าสินค้าเท่านั้น ส่วนค่าขนส่งที่จ่ายแทนกันนั้นไม่คิดส่วนลดให้แก่กัน

                รายได้จากการขาย

                    รายได้หลักของธุรกิจซื้อขายสินค้า คือ รายได้จากการขายสินค้า จะเกิดขึ้นก็ต่อเมื่อผู้ขายได้ส่งมอบสินค้าให้ผู้ซื้อแล้ว โดยไม่คำนึงว่าจะได้รับเงินสดแล้วหรือไม่

ตัวอย่างที่ 4  งบกำไรขาดทุนของกิจการซื้อขายสินค้าของร้านสีทอง สำหรับงวด 1 เดือน สิ้นสุดวันที่ 31  มกราคม 25x1 มีดังนี้

ร้านสีทอง

งบกำไรขาดทุน

สำหรับงวด 1 เดือน สิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25x1

              ขาย  (2,000 x @ 100)                                                                                                                                                200,000

 หัก        ต้นทุนสินค้าขาย  (2,000 x @ 60)                                                                                                                              120,000

              กำไรขั้นต้น                                                                                                                                                                  80,000

 หัก        ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน (2,000 x @ 30)                                                                                                                 60,000

              กำไรสุทธิ  (2,000 x @ 10)                                                                                                                                           20,000

การรับคืนสินค้า

                เมื่อผู้ขายส่งสินค้าไปให้ผู้ซื้อแล้วในการตรวจรับสินค้าทางผู้ซื้ออาจพบสินค้าที่ส่งไปชำรุดเสียหายอาจผิดขนาด หรือคุณภาพไม่ตรงกับที่ส่งให้ ในบางครั้งผู้ขายก็ต้องเปลี่ยนสินค้า หรืออาจจะไม่ต้องเปลี่ยนแต่ให้ส่วนลดแก่ผู้ซื้อ แต่ถ้าลูกค้าซื้อเป็นเงินสดต้องคืนเงินให้ลูกค้า

                การรับคืนสินค้าจะมีผลทำให้ยอดขายและยอดลูกหนี้ลดลง การบันทึกบัญชีจะใช้ใบลดหนี้เป็นหลักฐานในการบันทึกบัญชี โดยบันทึกในบัญชี

            รับคืนและส่วนลด

               วิธีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือ

                วิธีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือของธุรกิจซื้อขายสินค้า อาจทำได้ 2 วิธี คือ

1. การบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง (Perpetual Inventory Method)

2. การบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด (Periodic Inventory Method)

            การบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง

                จะบันทึกการรับจ่ายสินค้าอย่างต่อเนื่อง เพื่อแสดงให้เห็นความเคลื่อนไหวของสินค้าอยู่ตลอดเวลา วิธีนี้กิจการจะได้ข้อมูลที่รวดเร็วทันต่อเหตุการณ์เพื่อใช้ในการวางแผนและควบคุมเกี่ยวกับสินค้าคงเหลือ เหมาะกับธุรกิจที่จำหน่ายสินค้าที่มีราคาต่อหน่วยสูง และมีปริมาณน้อย

           บัญชีที่สำคัญเกี่ยวกับการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่องได้แก่บัญชีสินค้าคงเหลือ และบัญชีต้นทุนสินค้าขาย

                บัญชีสินค้าคงเหลือ เป็นบัญชีประเภทสินทรัพย์หมุนเวียน ตามวิธีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง ในบัญชีสินค้าคงเหลือจะประกอบด้วย รายละเอียดดังนี้

ด้านเดบิต ประกอบด้วย

1. รายการซื้อสินค้า

2. รายการรับคืนสินค้าจากลูกค้า

3. รายการค่าขนส่งเข้า

ส่วนทางด้านเครดิต ประกอบด้วย

1.       รายการต้นทุนสินค้าที่ขายไป

2.       รายการส่งคืนสินค้า

3.       รายการส่วนลดรับที่ได้รับจากผู้ขาย

ตัวอย่าง บัญชีสินค้าคงเหลือ มีดังนี้

                                                                                    บัญชีสินค้าคงเหลือ

                บัญชีต้นทุนสินค้าขาย หรือบัญชีต้นทุนขาย เป็นบัญชีประเภทค่าใช้จ่าย ใช้สำหรับบันทึกต้นทุนสินค้าที่ขายออกไปโดยโอนต้นทุนออกจากบัญชีสินค้าคงเหลือไปเป็นค่าใช้จ่าย เพื่อไปจับคู่กับบัญชีขายตามหลักการจับคู่ราบได้กับค่าใช้จ่าย ดังนั้นทุกครั้งที่มีการขายสินค้าจะต้องบันทึกบัญชีต้นทุนสินค้าขายด้วย เช่นเดียวกันถ้ามีการรับคืนสินค้าก็ต้องมีการลดบัญชีต้นทุนสินค้าขายออก ด้านเดบิตของบัญชีต้นทุนสินค้าขายจะบันทึกต้นทุนขายที่เกิดจากรายการขายสินค้า ส่วนทางด้านเครดิตบัญชีต้นทุนสินค้าขายจะบันทึกรายการรับคืนสินค้า

ตัวอย่าง บัญชีต้นทุนสินค้าขาย มีดังนี้

                                                                                บัญชีต้นทุนสินค้าขาย

ตัวอย่างที่ 5  การบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง

             1.  เมื่อซื้อสินค้า

                วันที่ 1 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลวงซื้อวิทยุ 10 เครื่อง ราคาเครื่องละ 3,000 บาท จากบริษัท สากลการค้า จำกัด เป็นเงินเชื่อ เงื่อนไข 1/10, n/30 การบันทึกบัญชีมีดังนี้

     เดบิต    สินค้าคงเหลือ                                            xxx

         เครดิต    เจ้าหนี้การค้า                                                    xxx

                บัญชีสินค้าคงเหลือ เป็นบัญชีประเภทสินทรัพย์อยู่ในหมวดสินทรัพย์หมุนเวียน

            2.  ค่าขนส่ง

                จากตัวอย่าง เมื่อวันที่ 1 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลวงจ่ายค่าขนส่งในการซื้อสินค้าจำนวน 500 บาท

     เดบิต    สินค้าคงเหลือ                                            xxx

        เครดิต    เงินสด                                                                xxx

การจ่ายค่าขนส่งนั้นจะบันทึกบัญชีเข้าบัญชีสินค้าคงเหลือ ทำให้ต้นทุนของสินค้าคงเหลือเพิ่มขึ้น

3.   การส่งคืนสินค้าและจำนวนที่ได้ลด

     วันที่ 3 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลวงส่งวิทยุที่ซื้อมา 1 เครื่องคืนให้แก่ผู้ขายเนื่องจากชำรุด

     เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                                            xxx

            เครดิต    สินค้าคงเหลือ                                                xxx

                กรณีที่กิจการส่งคืนสินค้าให้แก่ผู้ขายจะทำให้หนี้สินและสินค้าคงเหลือมียอดลดลง

4. การจ่ายชำระหนี้ และได้รับส่วนลดเงินสด

วันที่ 11 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลวงชำระหนี้ให้แก่ บริษัท สากล การค้าจำกัด ทั้งหมด ซึ่งกรณีนี้ร้านบัวหลวงชำระหนี้ภายใน 10 วันตามเงื่อนไข ได้รับส่วนลดเงินสด

การคำนวณหาส่วนลดเงินสด

                         ซื้อสินค้า                                                   30,000

                  หัก   ส่งคืน                                                         3,000

                          เหลือคงค้าง                                              27,000

                  หัก   ส่วนลดรับ 1%                                              270

                         จำนวนเงินที่ต้องชำระ                              26,730

บันทึกบัญชีดังนี้

    เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                                        27,000

        เครดิต    เงินสด                                                                26,730

                      สินค้าคงเหลือ                                                          270

                  กิจการชำระหนี้ภายในกำหนดและได้รับส่วนลดจากผู้ขายจะทำให้ต้นทุนสินค้าลดลง แต่ถ้ากรณีกิจการไม่ชำระหนี้ตามกำหนดที่ได้ส่วนลดก็จะต้องชำระหนี้เต็มจำนวน

            5. การขายสินค้า

วันที่ 16 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลวง ขายวิทยุให้แก่ลูกค้า 3 เครื่องเป็นเงิน 12,000 บาท เงื่อนไข 1/10,n/30 สินค้ามีต้นทุน 9,000 บาท

     เดบิต    ลูกหนี้การค้า                                        12,000

         เครดิต    ขาย                                                                        12,000

    เดบิต    ต้นทุนสินค้าขาย                                     9,000

         เครดิต    สินค้าคงเหลือ                                                          9,000

                เมื่อกิจการใช้วิธีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง ทุกครั้งที่มีการขายสินค้าจะต้องมีการบันทึกบัญชี 2 คู่ โดยคู่แรกจะบันทึกเกี่ยวกับรายได้คือค่าขาย ส่วนคู่ที่ 2 จะเป็นการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือทางด้านเครดิตเป็นการลดยอดสินค้า และเดบิตบัญชีต้นทุนสินค้าขายซึ่งเป็นบัญชีค่าใช้จ่าย สำหรับกรณีที่กิจการใช้สมุดรายวันเฉพาะในการบันทึกบัญชี การบันทึกต้นทุนสินค้าขายอาจจะบันทึกเดือนละครั้ง โดยบันทึกในสมุดรายวันทั่วไป

            6.  การรับคืนสินค้าและจำนวนที่ลดให้

                วันที่ 20 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลวงได้รับใบลดหนี้จากลูกค้าที่ซื้อวิทยุ เป็นเงินเชื่อในวันที่ 16 กันยายน จำนวน 1 เครื่อง

    เดบิต    รับคืนและส่วนลด                                    4,000

        เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                                            4,000

    เดบิต    สินค้าคงเหลือ                                            3,000

        เครดิต    ต้นทุนสินค้าขาย                                                        3,000 

                ต้องบันทึกบัญชี 2 คู่ โดยคู่แรกเป็นการบันทึกรายการลดยอดขาย โดยบันทึกเดบิตบัญชีรับคืนและส่วนลด  และเครดิตบัญชีลูกหนี้การค้า แต่ถ้ากิจการขายสินค้าเป็นเงินสด เวลารับคืนก็คืนเงินสดให้แก่ลูกค้า ส่วนคู่ที่ 2 จะเป็นการบันทึกบัญชีสินค้าที่รับคืนมา

                บัญชีรับคืนและส่วนลด เป็นบัญชีประเภทบัญชีปรับมูลค่าขาย จะนำไปแสดงโดยตัดยอดบัญชีขายเพื่อนำไปคำนวณหายอดขายสุทธิ

            7.  การจ่ายค่าขนส่งในการขาย

วันที่ 17 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลาวงจ่ายค่าขนส่งในการขาย 400 บาท

เดบิต    ค่าขนส่งออก                                        400

    เครดิต    เงินสด                                                                400

 บัญชีค่าขนส่งออกเป็นบัญชีค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน จึงไม่นำไปรวมเป็นส่วนหนึ่งของต้นทุนสินค้าขาย

8.  การรับชำระหนี้ค่าสินค้าและให้ส่วนลดเงินสด

วันที่ 26 กันยายน 25x2 ร้านบัวหลวง ได้รับชำระหนี้จากลูกค้าที่ซื้อสินค้าเมื่อวันที่ 16 กันยายน ทั้งจำนวน ภายในกำหนดเวลา และได้ให้ส่วนลดแก่ลูกค้า

การคำนวณส่วนลดจ่าย

         ขาย                                                                12,000

หัก    รับคืน                                                              4,000       

         คงเหลือ                                                           8,000

หัก    ส่วนลดจ่าย 1%                                                    80

         จำนวนเงินที่จะได้รับ                                      7,920

บันทึกบัญชีดังนี้

เดบิต     เงินสด                                                7,920

             ส่วนลดจ่าย                                              80

    เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                                        8,000

บัญชีส่วนลดจ่ายเป็นบัญชีประเภทบัญชีปรับมูลค่าขาย

9. การนำสินค้าไปใช้ส่วนตัว

วันที่ 28 กันยายน 25x2 น.ส.บัว เจ้าของกิจการได้นำวิทยุ 1 เครื่องไปใช้ส่วนตัว

 เดบิต    เงินถอน น.ส.บัว                                3,000

      เครดิต    สินค้าคงเหลือ                                                    3,000

การผ่านบัญชีจากสมุดรายวันทั่วไปยังบัญชีแยกประเภททั่วไปของบัญชีสินค้าคงเหลือ และบัญชีต้นทุนสินค้าขาย เป็นดังนี้

      สินค้าคงเหลือ

     ต้นทุนสินค้าขาย

การบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด

เป็นวิธีการบันทึกบัญชีที่ไม่บันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือและบัญชีต้นทุนสินค้าขายในขณะที่มีการซื้อขายสินค้าจนกว่าจะถึงวันสิ้นงวดบัญชี ตามวิธีนี้บัญชีสินค้าคงเหลือจะไม่มีการเปลี่ยนแปลงในระหว่างงวด และบัญชีต้นทุนสินค้าขายก็จะไม่มีการบันทึกตอนที่ขายสินค้าทุกครั้ง และในวันสิ้นงวดกิจการจำเป็นที่จะต้องมีการตรวจนับสินค้าในวันสิ้นงวดเพื่อบันทึกในบัญชีสินค้าคงเหลือ และใช้ในการคำนวณต้นทุนสินค้าที่ขายไป

บัญชีที่ต้องบันทึกแทนบัญชีสินค้าคงเหลือและบัญชีต้นทุนสินค้าขาย คือ บัญชีซื้อ บัญชีค่าขนส่งเข้า บัญชีส่งคืนและส่วนลดบัญชีส่วนลดรับ

ธุรกิจที่เหมาะกับการบันทึกบัญชีวิธีนี้คือ ธุรกิจที่จำนวนสินค้าราคาต่อหน่วยค่อนข้างต่ำและขายเป็นจำนวนมาก

บัญชีสินค้าคงเหลือตามวิธีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด จะแสดงเฉพาะสินค้าคงเหลือยกมาจากงวดก่อนเท่านั้น ในระหว่างงวดจะไม่มีการบันทึกบัญชี

      สินค้าคงเหลือ

ส่วนต้นทุนสินค้าขายในวิธีนี้ ไม่ได้บันทึกบัญชีต้นทุนของทุกครั้ง ดังนั้นหากต้องการทราบว่าต้นทุนสินค้าขายเท่ากับเท่าใด คำนวณหาได้ดังนี้

 ต้นทุนสินค้าขาย :

                                สินค้าคงเหลือต้นงวด                                                                                                xx

                    บวก    ซื้อ                                                                                                    xx

                    หัก       ส่งคืนและส่วนลด                                                xx

                                ส่วนลดรับ                                                            xx                       xx

                                ซื้อสุทธิ                                                                                            xx

                    บวก    ค่าขนส่งเข้า                                                                                      xx

                                ต้นทุนซื้อระหว่างงวด                                                                                                xx

                                ต้นทุนสินค้าที่มีไว้เพื่อขาย                                                                                         xx 

                    หัก      สินค้าคงเหลือปลายงวด                                                                                              xx

                               ต้นทุนสินค้าขาย                                                                                                          xx

  หรือ  ต้นทุนสินค้าขาย  =  สินค้าคงเหลือต้นงวด +  ซื้อ +  ค่าขนส่งเข้า – ส่งคืนและส่วนลด – ส่วนลดรับ – สินค้าคงเหลือปลายงวด

ตัวอย่างที่ 6  การบันทึกสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด  (จากตัวอย่างเดิม)

1.  เมื่อซื้อสินค้า

     เดบิต    ซื้อ                                            30,000

         เครดิต    เจ้าหนี้การค้า                                                30,000

วิธีนี้จะบันทึกบัญชีซื้อแทนบัญชีสินค้าคงเหลือ บัญชีซื้อเป็นบัญชีชั่วคราวประเภทค่าใช้จ่าย และเป็นบัญชีหนึ่งที่ใช้คำนวณต้นทุนสินค้าขาย ส่วนการซื้อสินทรัพย์อื่นๆ จะไม่บันทึกในบัญชีนี้ แต่จะบันทึกบัญชีสินทรัพย์นั้นโดยตรง

2.  ค่าขนส่งเข้า

                 เดบิต    ค่าขนส่งเข้า                                  500

                     เครดิต    เงินสด                                                        500

                บัญชีค่าขนส่งเข้าเป็นบัญชีค่าใช้จ่าย และเป็นบัญชีหนึ่งที่จะต้องนำไปคำนวณต้นทุนสินค้าขาย

            3.  การส่งคืนสินค้าและจำนวนที่ได้ลด

                เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                               3,000

                     เครดิต    ส่งคืนและส่วนลด                                  3,000

                บัญชีส่งคืนและส่วนลด เป็นบัญชีประเภทบัญชีปรับมูลค่าบัญชีซื้อ เป็นบัญชีหักจากบัญชีซื้อเพื่อลดยอดของบัญชีซื้อ ในการคำนวณหายอดซื้อสุทธิของกิจการ

              4.  การจ่ายชำระหนี้และได้รับส่วนลด

                 เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                            27,000

                    เครดิต    เงินสด                                                        26,730

                                  ส่วนลดรับ                                                       270

                บัญชีส่วนลดรับเป็นบัญชีประเภทปรับมูลค่าบัญชีซื้อ และจะนำบัญชีนี้ไปหักจากบัญชีซื้อเพื่อลดยอดบัญชีซื้อในการคำนวณหายอดซื้อสุทธิ

                ซื้อ                                                                                  30,000

                หัก    ส่งคืนและส่วนลด                        3,000

                         ส่วนลดรับ                                       270                  3,270

                ซื้อสุทธิ                                                                           26,730

             5.  การขายสินค้า

     เดบิต    ลูกหนี้การค้า                        12,000

        เครดิต    ขาย                                                                12,000

วิธีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดนั้นจะไม่ต้องบันทึกต้นทุนสินค้าขายในตอนขาย

6. รับคืนและส่วนลด

     เดบิต    รับคืนและส่วนลด                4,000

         เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                                4,000

วิธีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือตามวิธีนี้ จะไม่มีการบันทึกต้นทุนสินค้าขาย และสอนค้าคงเหลือในตอนรับคืนสินค้า

7. จ่ายค่าขนส่งในการขาย

     เดบิต    ค่าขนส่งออก                           400

        เครดิต    เงินสด                                                            400

บัญชีค่าขนส่งออกเป็นบัญชีค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน

8. การรับชำระหนี้และให้ส่วนลดจ่าย

     เดบิต    เงินสด                                   7,920

                  ส่วนลดจ่าย                                80

        เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                                8,000 

บัญชีส่วนลดจ่าย เป็นบัญชีปรับมูลค่าขาย

9. การนำสินค้าไปใช้ส่วนตัว

     เดบิต    เงินถอน - น.ส.บัว                3,000

         เครดิต    ซื้อ                                                                3,000

การคำนวณหาต้นทุนสินค้าขาย

ร้านบัวหลวง มีสินค้าคงเหลือยกมา จำนวน 8,000 บาท และสินค้าคงเหลือปลายงวดตรวจนับได้และตีราคาได้จำนวน 26,230 บาท การคำนวณหาต้นทุนสินค้าขายได้ดังนี้

สินค้าคงเหลือต้นงวด                                                                                                8,000

บวก    ซื้อ (30,000 - 3,000)                                                    27,000

หัก       ส่งคืนและส่วนลด                    3,000

            ส่วนลดรับ                                   270                           3,270

ซื้อสุทธิ                                                                                   23,730

บวก    ค่าขนส่งเข้า                                                                      500

ต้นทุนซื้อระหว่างงวด                                                                                             24,230

ต้นทุนสินค้าที่มีไว้เพื่อขาย                                                                                      32,230

หัก    สินค้าคงเหลือปลายงวด                                                                                 26,230

ต้นทุนสินค้าขาย                                                                                                        6,000

                                 การเปรียบเทียบการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือทั้ง 2 วิธี

การบันทึกบัญชีกรณีกิจการที่จดทะเบียนภาษีมูลค่าเพิ่ม

ธุรกิจที่จดทะเบียนอยู่ในระบบภาษีมูลค่าเพิ่มจะต้องเรียกเก็บภาษีมูลค่าเพิ่ม (ภาษีขาย) จากผู้ซื้อทุกครั้งที่มีการขายสินค้า

ส่วนในการซื้อสินค้า ถ้าซื้อสินค้าจากผู้ขายที่จดทะเบียนในระบบภาษีมูลค่าเพิ่ม ธุรกิจจะต้องชำระภาษีซื้อแล้วได้ใบกำกับภาษี

การบันทึกบัญชี มีดังนี้

1.  การซื้อสินค้า

วันที่ 1 สิงหาคม 25x3 บริษัท ออดิโอ จำกัด ซื้อสินค้าจากบริษัท เอกชัย จำกัด 100,000 บาท เงื่อนไขการชำระเงิน 1/10, n/30

     เดบิต    ซื้อ                                        100,000

                  ภาษีซื้อ                                    7,000

            เครดิต    เจ้าหนี้การค้า                                            107,000

บัญชีภาษีซื้อเป็นบัญชีประเภทสินทรัพย์ พอสิ้นเดือนจะต้องปิดไปพร้อมกับบัญชีภาษีขาย เพื่อคำนวณหาว่าได้คืนภาษีหรือต้องชำระภาษีเพิ่ม

2.  การส่งคืนสินค้า

วันที่ 3 สิงหาคม 25x3 บริษัทออดิโอ จำกัด ส่งคืนสินค้าที่ซื้อจากบริษัทเอกชัย จำนวน 10,000 บาท เนื่องจากชำรุด ตามใบหักหนี้ เลขที่1101

     เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                        10,700

            เครดิต    ส่งคืนและส่วนลด                                    10,000

                           ภาษีซื้อ                                                          700

 3.  การขายสินค้า

วันที่7 สิงหาคม 25x3 บริษัทขายสินค้าให้แก่ร้านพิธาน จำนวน 120,000 บาทเงื่อนไขการชำระเงิน 1/10, n/40 ให้ส่วนลดการค้า 5% ภาษีขาย 7% ตามใบกำกับสินค้าเลขที่ 1178

     เดบิต    ลูกหนี้การค้า                        121,980

           เครดิต    ขาย                                                            114,000

                          ภาษีขาย                                                        7,980

บัญชีภาษีขายเป็นบัญชีประเภทหนี้สิน ตอนสิ้นเดือนต้องปิดพร้อมกับภาษีซื้อ

4.  การรับคืนสินค้า

วันที่ 8 สิงหาคม 25x3 บริษัทรับคืนสินค้าจากร้านพิธาน จำนวน 14,000 บาท เนื่องจากส่งของผิดรุ่น ตามใบหักหนี้ เลขที่ 720

     เดบิต    รับคืนและส่วนลด                14,000

                  ภาษีขาย                                     980

            เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                                14,980

5.  การจ่ายชำระหนี้และได้รับส่วนลดเงินสด

วันที่ 11 สิงหาคม 25x3 บริษัทจ่ายชำระหนี้ที่ค้างทั้งหมดให้แก่ บริษัท เอกชัย และได้รับส่วนลดตามเงื่อนไข

     เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                        96,300

             เครดิต    เงินสด                                                        95,400

                           ส่วนลดรับ                                                       900

การคำนวณส่วนลด มีดังนี้

         ซื้อ                                                                                    100,000

 หัก    ส่งคืนและส่วนลด                                                             10,000

         คงเหลือ                                                                              90,000

        ส่วนลดรับ 1% เท่ากับ 90,000 x 1%   =  900 บาท

6.  การรับชำระหนี้ และให้ส่วนลด

วันที่ 17 สิงหาคม 25x3 บริษัทได้รับชำระหนี้ที่คงค้างทั้งหมดจากร้านพิธาน และได้ให้ส่วนลดตามเงื่อนไข

 เดบิต    เงินสด                                     106,000

             ส่วนลดจ่าย                                  1,000

       เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                            107,000

 การคำนวณส่วนลดจ่าย มีดังนี้

         ขาย                                                                                    114,000    บาท

หัก    รับคืนและส่วนลด                                                               14,000    บาท

         คงเหลือ                                                                              100,000    บาท

ส่วนลดจ่าย 1% เท่ากับ 100,000 x 1% = 1,000 บาท

7. การนำส่งภาษีในวันสิ้นเดือน

เมื่อถึงวันสิ้นเดือนกิจการต้องปิดบัญชีภาษีซื้อและภาษีขายในกรณีที่ภาษีขายมากกว่าภาษีซื้อก็ต้องชำระภาษีในส่วนที่แตกต่างโดยบันทึกบัญชีเครดิตภาษีมูลค่าเพิ่มค้างจ่าย หรือเจ้าหนี้กรมสรรพากร แต่ถ้ากรณีภาษีซื้อมากกว่าภาษีขาย จะบันทึกเดบิตบัญชีภาษีมูลค่าเพิ่มรอรับคืนหรือลูกหนี้กรมสรรพากร

     เดบิต    ภาษีขาย                                        7,000

           เครดิต    ภาษีซื้อ                                                            6,300

                         ภาษีมูลค่าเพิ่มค้างจ่าย /                                       

                         เจ้าหนี้-กรมสรรพากร                                          700

 ตัวอย่าง  การบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง บริษัท เกษตรการไฟฟ้า จำกัด ได้จดทะเบียนเข้าสู่ระบบภาษีมูลค่าเพิ่มในอัตราร้อยละ 7 ในระหว่างเดือนเมษายน 25x5 มีรายการค้าเกิดขึ้น ดังนี้

เม.ย.    2          ซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อจาก หจก. สินไทย 50 หน่วย เป็นเงิน 100,000บาท เงื่อนไขในการชำระเงิน 2/10, n/40 ภาษีซื้อ 7% ตามใบกำกับภาษีเลข

                       ที่ 7890 จำนวน 7,000 บาท

            4          ส่งคืนสินค้าที่ซื้อจาก หจก. สินไทย 5 หน่วย เป็นเงิน 10,000 บาท เนื่องจากเป็นสินค้ามีตำหนิ ตามใบลดหนี้เลขที่ 112

            12       จ่ายชำระหนี้ให้ หจก. สินไทย ทั้งสิ้น ได้รับส่วนลดตามเงื่อนไข

            15       ขายสินค้าเป็นเงินเชื่อให้ร้านนันทวัน 40 หน่วย ราคาหน่วยละ 3,000 บาท เงื่อนไข 1/10, n/30 ให้ส่วนลดการค้า 5% ภาษีขาย 7% ตามใบกำกับ

                       ภาษีเลขที่ 1234 เป็นเงิน 7,980 บาท

            19       รับคืนสินค้าที่ขายให้แก่ร้านนันทวัน 10 หน่วย เพราะชำรุด ตามใบลดหนี้ เลขที่ 412

            23       จ่ายค่าโฆษณาให้แก่หนังสือพิมพ์ไทย 10,000 บาท เป็นเงินสด ภาษีซื้อ 7%

            25       รับชำระหนี้จากร้านนันทวันทั้งสิ้น และให้ส่วนลดตามเงื่อนไข

            30       ปิดบัญชีภาษีซื้อและภาษีขาย

 บันทึกบัญชีดังนี้

25x5

เม.ย.  2      เดบิต    สินค้าคงเหลือ                                                100,000

                              ภาษีซื้อ                                                               7,000

                        เครดิต    เจ้าหนี้การค้า                                                                                    107,000

        4        เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                                                   10,700

                        เครดิต    สินค้าคงเหลือ                                                                                     10,000

                                      ภาษีซื้อ                                                                                                     700

        12    เดบิต    เจ้าหนี้การค้า                                                     96,300

                        เครดิต    เงินสด                                                                                                94,500

                                      สินค้าคงเหลือ                                                                                       1,800

        15    เดบิต    ลูกหนี้การค้า                                                    121,980

                        เครดิต    ขาย                                                                                                   114,000 

                                       ภาษีขาย                                                                                               7,980

        15    เดบิต    ต้นทุนสินค้าขาย                                                 80,000

                        เครดิต    สินค้าคงเหลือ                                                                                    80,000

        19    เดบิต    รับคืนและส่วนลด                                              28,500

                             ภาษีขาย                                                                1,995

                        เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                                                                     30,495

        19    เดบิต    สินค้าคงเหลือ                                                     20,000

                        เครดิต    ต้นทุนสินค้าขาย                                                                                20,000

        23    เดบิต    ค่าโฆษณา                                                           10,000

                            ภาษีซื้อ                                                                      700

                        เครดิต    เงินสด                                                                                                10,700

        25    เดบิต    เงินสด                                                                 90,630

                            ส่วนลดจ่าย                                                               855

                        เครดิต    ลูกหนี้การค้า                                                                                      91,485

        30    เดบิต    ภาษีมูลค่าเพิ่มรอรับคืน/ลูกหนี้-กรมสรรพากร      1,015

                            ภาษีขาย                                                                  5,985

                        เครดิต    ภาษีซื้อ                                                                                                 7,000

  การบันทึกบัญชีกรณีภาษีหัก ณ ที่จ่าย

            การหักภาษี ณ ที่จ่าย เป็นบริการเสียภาษีวิธีหนึ่งของภาษีเงินได้บุคคลธรรมดา และภาษีเงินได้นิติบุคคล

                ผู้หักภาษี ณ ที่จ่าย ต้องนำเงินภาษีที่หักไว้ส่งกรมสรรพากรภายใน 7 วัน นับแต่วันสิ้นเดือนของเดือนที่จ่ายเงิน หรือภายใน7 วัน นับแต่วันที่จ่ายเงินขึ้นอยู่กับประเภทของเงินได้

ตัวอย่าง  วันที่ 30 เมษายน 25x3 กิจการจ่ายเงินเดือนให้แก่พนักงานคนหนึ่ง 10,000 บาท จะต้องหักภาษี ณ ที่จ่าย 500 บาท

     เดบิต    เงินเดือน                                    10,000

            เครดิต    เงินสด                                                      9,500

                          ภาษีหัก ณ ที่จ่าย                                          500

วันที่ 7 พ.ค. 25x3 นำภาษีหัก ณ ที่จ่ายส่งกรมสรรพากร

     เดบิต    ภาษีหัก ณ ที่จ่าย                              500

            เครดิต    เงินสด                                                        500

                บัญชีภาษีหัก ณ ที่จ่าย เป็นบัญชีหนี้สินหมุนเวียน

                กระดาษทำการสำหรับธุรกิจซื้อขายสินค้า

                    แตกต่างจากที่เรียนมาแล้วเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับสินค้าเท่านั้น ในกรณีที่กิจการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง จะมีบัญชีที่เพิ่มเติม ดังนี้

1.  บัญชีสินค้าคงเหลือในงบทดลองก่อนปรับปรุง จะเป็นยอดสินค้าคงเหลือปลายงวด และจะนำไปลงในช่องงบดุลทางด้านเดบิต

2.  บัญชีขายเป็นบัญชีรายได้ แสดงในช่องงบกำไรขาดทุน ทางด้านเครดิต

3.  บัญชีรับคืนและส่วนลดเป็นบัญชีปรับมูลค่าขายให้ลดลง แสดงในช่องงบกำไรขาดทุน ทางด้านเดบิต

4.  บัญชีส่วนลดจ่ายเป็นบัญชีปรับมูลค่าขาย แสดงในช่องงบกำไรขาดทุนทางด้านเดบิต

5.  บัญชีต้นทุนสินค้าขายเป็นบัญชีค่าใช้จ่าย แสดงในช่องงบกำไรขาดทุน ทางด้านเดบิต

ตัวอย่าง  การจัดทำกระดาษทำการ กรณีบันทึกสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง

บริษัท สหกิจ จำกัด

งบทดลองก่อนปรับปรุง

วันที่ 31 ธันวาคม 25x2

เงินสด                                                                                                                   130,000

ลุกหนี้การค้า                                                                                                          70,000

ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ                                                                                                                                                        500

สินค้าคงเหลือ                                                                                                        30,000

ค่าเบี้ยประกันจ่ายล่วงหน้า                                                                                    20,000

อุปกรณ์สำนักงาน                                                                                               100,000

เจ้าหนี้การค้า                                                                                                                                                                10,500

ทุนเรือนหุ้น                                                                                                                                                                300,000

กำไรสะสม                                                                                                                                                                   24,400

เงินปันผลจ่าย                                                                                                       10,000

ขาย                                                                                                                                                                               90,000

รับคืนและส่วนลด                                                                                                 1,000

ส่วนลดจ่าย                                                                                                               700

ต้นทุนสินค้าขาย                                                                                                  50,700

ค่าขนส่งออก                                                                                                         1,000                                                                        

ค่าใช้จ่ายดำเนินงานทั่วไป                                                                                 425,400                                           425,400

ข้อมูลเพิ่มเติม

1.       ค่าเบี้ยประกันภัยจ่ายล่วงหน้าคงเหลือ ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x2 จำนวน 16,000 บาท

2.       คิดค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์สำนักงาน 5% ต่อปี

3.       ประมาณหนี้สงสัยจะสูญ 2% ของยอดลูกหนี้คงเหลือ

                                                                                                 บริษัท สหกิจ จำกัด

กระดาษทำการ

สำหรับงวดปี สิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25x2

                 สำหรับกรณีที่กิจการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด จะทำกระดาษทำการได้ 2 แบบ คือ แบบไม่แสดงต้นทุนสินค้าขาย และแบบแสดงต้นทุนสินค้าขาย โดยแบบไม่แสดงต้นทุนสินค้าขายจะมีรายละเอียดดังนี้

1.         บัญชีสินค้าคงเหลือ ในงบทดลองก่อนปรับปรุง จะเป็นยอดสินค้าคงเหลือต้นงวดทีจะต้องโอนไปเป็นต้นทุนสินค้าขาย จะต้องนำไปแสดงในช่องงบกำไรขาดทุนทางด้านเดบิต

2.         บัญชีซื้อเป็นบัญชีค่าใช้จ่ายแสดงในช่องงบกำไรขาดทุนทางด้านเดบิต

3.         บัญชีส่งคืนและส่วนลดเป็นบัญชีปรับมูลค่าซื้อให้ลดลงแสดงในงบกำไรขาดทุนทางด้านเครดิต

4.         บัญชีส่วนลดรับเป็นบัญชีปรับมูลค่าซื้อ แสดงในช่องงบกำไรขาดทุนทางด้านเครดิต

5.         บัญชีค่าขนส่งเข้าเป็นบัญชีค่าใช้จ่าย แสดงในงบกำไรขาดทุนด้านเดบิต

6.         บัญชีสินค้าคงเหลือปลายงวดเป็นสินค้าที่ตรวจนับได้ในวันสิ้นงวด แสดงในช่องงบดุลทางด้านเดบิต เพื่อที่จะแสดงเป็นสินทรัพย์ของกิจการ และในด้านเครดิตในช่องงบกำไรขาดทุน

ตัวอย่าง  การจัดทำกระดาษทำการ กรณีบันทึกสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด

บริษัท สหกิจ จำกัด

งบทดลองก่อนปรับปรุง

วันที่ 31 ธันวาคม 25x2

เงินสด                                                                                                                                   130,000

ลูกหนี้การค้า                                                                                                                          70,000

ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ                                                                                                                                                500

สินค้าคงเหลือ                                                                                                                        40,000

ค่าเบี้ยประกันจ่ายล่วงหน้า                                                                                                    20,000

อุปกรณ์สำนักงาน                                                                                                                100,000

เจ้าหนี้การค้า                                                                                                                                                          10,500

ทุนเรือนหุ้น                                                                                                                                                          300,000

กำไรสะสม                                                                                                                                                             24,400

เงินปันผลจ่าย                                                                                                                         10,000

ขาย                                                                                                                                                                         90,000

รับคืนและส่วนลด                                                                                                                   1,000

ส่วนลดจ่าย                                                                                                                                 700                 

ซื้อ                                                                                                                                         40,000                      

ส่งคืนและส่วนลด                                                                                                                                                   1,200

ส่วนลดรับ                                                                                                                                                               1,100

ค่าขนส่งเข้า                                                                                                                             3,000
ค่าขนส่งออก                                                                                                                           1,000

ค่าใช้จ่ายดำเนินงานทั่วไป                                                                                                     12,000                                  

                                                                                                                                             427,700                   427,700

ข้อมูลเพิ่มเติม

1.       ค่าเบี้ยประกันภัยจ่ายล่วงหน้าคงเหลือ ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x2 จำนวน 16,000 บาท

2.       คิดค่าเสื่อมราคาอุปกรณ์สำนักงาน 5% ต่อปี

3.       ประมาณหนี้สงสัยจะสูญ 2% ของยอดลูกหนี้คงเหลือ

4.       สินค้าคงเหลือปลายงวดตรวจนับได้ 30,000 บาท

                                                                                                บริษัท สหกิจ จำกัด

กระดาษทำการ

สำหรับงวดปี สิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25x2

       แบบแสดงต้นทุนสินค้าขาย มีรายละเอียดคือ

1.       ในช่องรายการปรับปรุง จะต้องปรับปรุงรายการที่เกี่ยวข้องกับการคำนวณหาต้นทุนสินค้าขายโดย เดบิต บัญชีส่งคืนและส่วนลด ส่วนลดรับ และเครดิต บัญชีสินค้าคงเหลือต้นงวด ซื้อ และบันทึกสินค้าคงเหลือปลายงวดที่ตรวจนับได้ ในช่องเดบิต เมื่อปรับปรุงแล้วก็จะได้ต้นทุนสินค้าขาย แสดงในช่องเดบิต

2.       เมื่อปรับปรุงรายการตามข้อ 1 แล้วจะได้รายการต่างๆ ในช่องงบทดลองหลังปรับปรุง

                                                                                                บริษัท สหกิจ จำกัด

กระดาษทำการ

สำหรับงวดปี สิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25x2

  งบกำไรขาดทุนของธุรกิจซื้อขายสินค้า

                งบกำไรขาดทุนของกิจการที่ซื้อขายสินค้าจะแตกต่างกับงบกำไรขาดทุนของกิจการให้บริการ กิจการซื้อขายสินค้าจะแสดงรายละเอียดของรายการต่างๆ เป็นหลายขั้นตอน โดยในขั้นตอนแรกจะแสดงว่าในการขายสินค้านั้นมีกำไรหรือขาดทุนชนิดนี้เท่าใด  โดยนำยอดขายสุทธิหักด้วยต้นทุนสินค้าขาย จากนั้นจึงหักด้วยค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน และค่าใช้จ่ายหรือภาษีเงินได้อื่นๆ

                กรณีการบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง “งบกำไรขาดทุน”

บริษัท สหกิจ จำกัด

งบกำไรขาดทุน

สำหรับงวด 1 ปี สิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25x2

 ขาย                                                                                                                                                                            90,000

หัก    รับคืนและส่วนลด                                                                                            1,000

         ส่วนลดจ่าย                                                                                                          700                                          1,700

ขายสุทธิ                                                                                                                                                                      88,300

หัก    ต้นทุนสินค้าขาย                                                                                                                                                50,700

กำไรขั้นต้น                                                                                                                                                                 37,600

หัก    ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน

        ค่าขนส่งออก                                                                                                    1,000

        ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานทั่วไป                                                                   12,000

        ค่าเบี้ยประกัน                                                                                                   4,000

        ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์สำนักงาน                                                                       5,000

        หนี้สงสัยจะสูญ                                                                                                    900                                        22,900

กำไรสุทธิ                                                                                                                                                                   14,700

กรณีการบันทึกบัญชีสินค้าแบบสิ้นงวด

บริษัท สหกิจ จำกัด

งบกำไรขาดทุน

สำหรับงวด 1 ปี สิ้นสุดวันที่ 31 ธันวาคม 25x2

ขาย                                                                                                                                                                            90,000

หัก    รับคืนและส่วนลด                                                                                        1,000

         ส่วนลดจ่าย                                                                                                      700                                             1,700

         ขายสุทธิ                                                                                                                                                            88,300

หัก    ต้นทุนสินค้าขาย

         สินค้าคงเหลือต้นงวด                                                                                 40,000

        ซื้อ                                                                                        40,000

        หัก    ส่งคืนและส่วนลด                            1,200

                 ส่วนลดรับ                                        1,100                    2,300

        ซื้อสุทธิ                                                                                 37,700

        บวก    ค่าขนส่งเข้า                                                                 3,000

        ต้นทุนซื้อสินค้าระหว่างงวด                                                                         40,700

        รวมต้นทุนสินค้าที่มีไว้เพื่อขาย                                                                     80,700

        หัก    สินค้าคงเหลือปลายงวด                                                                       30,000                                           50,700

กำไรขั้นต้น                                                                                                                                                                 37,600

หัก    ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน

        ค่าขนส่งออก                                                                                                    1,000

        ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงานทั่วไป                                                                   12,000

        ค่าเบี้ยประกัน                                                                                                   4,000

        ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์สำนักงาน                                                                       5,000

        หนี้สงสัยจะสูญ                                                                                                    900                                           22,900

กำไรสุทธิ                                                                                                                                                                      14,700

งบดุล

                งบดุลของกิจการที่ซื้อขายสินค้าไม่ว่าจะบันทึกบัญชีโดยวิธีสินค้าคงเหลือแบบต่อเนื่อง หรือบรรทุกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวด จะทำเหมือนกันทั้ง 2 วิธี

บริษัท สหกิจ จำกัด

งบกำไรขาดทุน

ณ วันที่ 31 ธันวาคม 25x2

 สินทรัพย์

สินทรัพย์หมุนเวียน

        เงินสด                                                                                                              130,000

        ลูกหนี้การค้า                                                                70,000

        หัก    ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ                                            1,400                           68,600

        สินค้าคงเหลือ                                                                                                     30,000

        ค่าเบี้ยประกันจ่ายล่วงหน้า                                                                                 16,000

        รวมสินทรัพย์หมุนเวียน                                                                                                                                    244,600

ที่ดิน อาคาร และอุปกรณ์

        อุปกรณ์สำนักงาน                                                                                            100,000

        หัก    ค่าเสื่อมราคาสะสม-อุปกรณ์สำนักงาน                                                        5,000                                      95,000

                รวมสินทรัพย์                                                                                                                                             339,600

หนี้สินและส่วนของเจ้าของ

หนี้สินหมุนเวียน

        เจ้าหนี้การค้า                                                                                                                                                        10,500

ส่วนของผู้ถือหุ้น

        ทุนเรือนหุ้น                                                                                                       300,000

        กำไรสะสม                                                                     24,400

        บวก    กำไรสุทธิ                                                            14,700

                    รวม                                                                    39,100

        หัก    เงินปันผลจ่าย                                                        10,000                          29,100

รวมส่วนของผู้ถือหุ้น                                                                                                                                                    329,100

รวมหนี้สินและส่วนของผู้ถือหุ้น                                                                                                                                  339,600

การปิดบัญชีสำหรับธุรกิจซื้อขายสินค้า

                ทำการปิดบัญชีเมื่อตอนสิ้นงวด ในสมุดรายวันทั่วไป และผ่านบัญชีไปยังสมุดบัญชีแยกประเภท ดังนี้

1.       กรณีบันทึกบัญชีสินค้าแบบต่อเนื่อง ปิดบัญชี ดังนี้

1.1    ปิดบัญชีขายเข้าบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน

1.2    ปิดบัญชีต้นทุนสินค้าขาย บัญชีรับคืนและส่วนลด ส่วนลดจ่าย และบัญชีค่าใช้จ่ายต่าง ๆ เข้าบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน

1.3    ปิดบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุนเข้าบัญชีกำไรสะสมด้านเครดิต (กรณีกำไร) หรือด้านเดบิต(กรณีขาดทุน)

1.4    ปิดบัญชีเงินปันผลจ่ายเข้าบัญชีกำไรสะสมด้านเดบิต 

การปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไปมีดังนี้

                จากตัวอย่างโจทย์ บริษัท สหกิจ จำกัด

25x2

ธ.ค.  31    เดบิต    ขาย                                                                    90,000

                    เครดิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                                                90,000

                เดบิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                          75,300

                    เครดิต    ต้นทุนสินค้าขาย                                                                      50,700

                                   รับคืนและส่วนลด                                                                     1,000

                                    ส่วนลดจ่าย                                                                                  700

                                    ค่าขนส่งออก                                                                            1,000

                                    ค่าใช้จ่ายดำเนินงานทั่วไป                                                      12,000

                                    ค่าเบี้ยประกัน                                                                           4,000

                                    ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์สำนักงาน                                               5,000

                                    หนี้สงสัยจะสูญ                                                                            900

                เดบิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                         14,700

                    เครดิต    กำไรสะสม                                                                                14,700

                เดบิต    กำไรสะสม                                                        10,000

                    เครดิต    เงินปันผลจ่าย                                                                            10,000

2.       กรณีบันทึกบัญชีสินค้าคงเหลือแบบสิ้นงวดมี 2 กรณี ดังนี้

2.1    กรณีปิดบัญชีโดยไม่แสดงบัญชีต้นทุนสินค้าขาย มีดังนี้

2.1.1 ปิดบัญชีขาย ส่งคืนและส่วนลด และส่วนลดรับ เข้าบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน และบันทึกสินค้าคงเหลือปลายงวดที่ตรวจนับ

          ได้

2.1.2  ปิดบัญชีสินค้าคงเหลือต้นงวด รับคืนและส่วนลด ส่วนลดจ่าย ซื้อ ค่าขนส่งเข้า และบัญชีต่างๆ เข้าบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน

2.1.3  ปิดบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน เข้าบัญชีกำไรสะสมด้านเครดิต (กรณีกำไร) หรือด้านเดบิต (กรณีขาดทุน)

2.1.4  ปิดบัญชีเงินบันผลจ่ายเข้าบัญชี กำไรสะสมด้านเดบิต

การปิดบัญชีในสมุดรายวันทั่วไป มีดังนี้

25x2

ธ.ค.  31    เดบิต    สินค้าคงเหลือ (31 ธ.ค. 25x2)                                    30,000

                             ขาย                                                                             90,000

                             ส่งคืนและส่วนลด                                                        1,200

                             ส่วนลดรับ                                                                    1,100

                        เครดิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                                                                122,300

                เดบิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                                 107,600

                        เครดิต    สินค้าคงเหลือ (1 ม.ค. 25x2)                                                                      40,000

                                       รับคืนและส่วนลด                                                                                       1,000

                                        ส่วนลดจ่าย                                                                                                    700

                                        ซื้อ                                                                                                             40,000

                                        ค่าขนส่งเข้า                                                                                                 3,000

                                        ค่าขนส่งออก                                                                                               1,000

                                        ค่าใช้จ่ายดำเนินงานทั่วไป                                                                         12,000

                                        ค่าเบี้ยประกัน                                                                                              4,000

                                        ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์สำนักงาน                                                                  5,000

                                        หนี้สงสัยจะสูญ                                                                                            1,200

                เดบิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                                 14,700

                       เครดิต    กำไรสะสม                                                                                                   14,700

                เดบิต    กำไรสะสม                                                                10,000

                       เครดิต    เงินปันผลจ่าย                                                                                               10,000  

                2.2    กรณีปิดบัญชี โดยแสดงบัญชีต้นทุนสินค้าขาย

2.2.1  ปิดบัญชีส่งคืนและส่วนลด ส่วนลดรับ สินค้าคงเหลือต้นงวด ซื้อ และค่าขนส่งเข้า บันทึกสินค้าคงเหลือปลายงวดที่ตรวจนับ

           ได้ และบันทึกต้นทุนสินค้าขาย

2.2.2  ปิดบัญชีขายเข้าบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน

2.2.3  ปิดบัญชีต้นทุนสินค้าขาย รับคืนและส่วนลด ส่วนลดจ่ายและบัญชีค่าใช้จ่ายต่างๆ เข้าบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน

2.2.4  ปิดบัญชีสรุปผลกำไรขาดทุน เข้าบัญชีกำไรสะสมด้านเครดิต (กรณีกำไร) หรือด้านเดบิต (กรณีขาดทุน)

2.2.5  ปิดบัญชีเงินปันผลจ่ายเข้าบัญชีกำไรสะสมด้านเดบิต

25x2

ธ.ค.  31    เดบิต    สินค้าคงเหลือ (31 ธ.ค.)                                            30,000

                             ต้นทุนสินค้าขาย                                                        50,700

                             ส่งคืนและส่วนลด                                                       1,200

                             ส่วนลดรับ                                                                   1,100

                        เครดิต    สินค้าคงเหลือ (1 ม.ค.)                                                                                          40,000

                                       ซื้อ                                                                                                                         40,000

                                       ค่าขนส่งเข้า                                                                                                             3,000

                เดบิต    ขาย                                                                            90,000

                        เครดิต     สรุปผลกำไรขาดทุน                                                                                             90,000

                เดบิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                                  75,300                                          

                        เครดิต    ต้นทุนสินค้าขาย                                                                                                    50,700

                                      รับคืนและส่วนลด                                                                                                    1,000

                                      ส่วนลดจ่าย                                                                                                                  700

                                      ค่าขนส่งออก                                                                                                             1,000

                                      ค่าใช้จ่ายดำเนินงานทั่วไป                                                                                      12,000

                                      ค่าเบี้ยประกัน                                                                                                           4,000

                                      ค่าเสื่อมราคา-อุปกรณ์สำนักงาน                                                                               5,000

                                      หนี้สงสัยจะสูญ                                                                                                         1,200

                  เดบิต    สรุปผลกำไรขาดทุน                                               14,700

                        เครดิต    กำไรสะสม                                                                                                             14,700 

                  เดบิต    กำไรสะสม                                                             10,000

                        เครดิต    เงินปันผลจ่าย                                                                                                         10,000