กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับตนเองและครอบครัว ม. 2

สาระสำคัญ/ความคิดรวมยอด

การมีสภาพบุคคลทางกฎหมายทำให้บุคคลนั้นย่อมได้รับสิทธิและมีหน้าที่ต่อรัฐ การที่บุคคลบางคนด้อยความสามารถ รัฐจำเป็นต้องจำกัดความสามารถของบุคคล ก็เพื่อประโยชน์ของบุคคลเหล่านั้น  

สถาบันครอบครัวเป็นสถาบันทางสังคมที่มีความสำคัญมาก กฎหมายครอบครัวและมรดกมีส่วนในการช่วยให้นิติกรรมและการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ในครอบครัวมีผลทางกฎหมาย การที่บุคคลมีความรู้เกี่ยวกับกฎหมายดังกล่าว จะช่วยให้การดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ในสถาบันครอบครัวเป็นไปได้อย่างราบรื่น

ตัวชี้วัด/จุดประสงค์การเรียนรู้

ตัวชี้วัด

          ส 2.1 ม.2/1 อธิบายและปฏิบัติตนตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับตนเอง ครอบครัว ชุมชนและประเทศ

จุดประสงค์การเรียนรู้

ด้านความรู้

1. ผู้เรียนสามารถอธิบายถึงสภาพบุคคลได้อย่างถูกต้อง

2. ผู้เรียนสามารถระบุความแตกต่างและระบุเกณฑ์การแบ่งบุคคลธรรมดากับนิติบุคคลได้อย่างถูกต้อง

3. นักเรียนสามารถอธิบายสาระสำคัญของกฎหมายการหมั้น การสมรส การหย่าและมรดกได้อย่างถูกต้อง

4. นักเรียนสามารถอธิบายหลักการสำคัญของกฎหมายมรดก และการรับบุตรบุญธรรมได้อย่างถูกต้อง

ด้านทักษะและกระบวนการ

  1. จากใบงานที่กำหนดให้ผู้เรียนสามารถเชื่อมโยงความสัมพันธ์ของกลุ่มคำที่เกี่ยวข้องกับความสามารถของบุคคลได้อย่างถูกต้อง

  2. จากสถานการณ์ที่กำหนดให้ผู้เรียนสามารถจำแนกสินสมรสกับสินส่วนตัวได้อย่างถูกต้อง

  3. จากสถานการณ์ที่กำหนดให้ผู้เรียนสามารถระบุผู้รับมรดกได้อย่างถูกต้อง

ด้านคุณลักษณะ

1. ผู้เรียนสามารถบอกประโยชน์ของการจำกัดความสามารถของบุคคลได้อย่างสมเหตุสมผล

2. บอกประโยชน์ที่เกิดขึ้นจากการปฏิบัติตนตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับครอบครัวได้อย่างเหมาะสม

การวัดผลและประเมินผล

- คำถามสำคัญ

- กิจกรรมในชั้นเรียน

- ใบงานเรื่อง “บุคคลและความสามารถของบุคคล”

กฎหมายทั่วไป : "แจ้งเกิด แจ้งตาย ย้ายที่อยู่ รัฐจะอยากรู้ไปทำไม?"

      ความเป็นและความตายของมนุษย์นั้นเป็นเรื่องธรรมชาติที่เราต้องพบเจอกันอยู่ทุกวันแต่สิ่งที่เราต้องคำนึงถึงก็คือ
เรามีหน้าที่ตามกฏหมายอย่างไรบ้างที่ต้องกระทำเมื่อการเกิดและตายเกิดขึ้นมา

การเกิด

การตาย

การมีสภาพบุคคล

การสิ้นสภาพบุคคล

ในทางกฎหมายถือว่าเป็นการสิ้นสภาพบุคคลซึ่งอาจเกิดได้ 2 ลักษณะ คือ

การแจ้งย้ายที่อยู่

การหมั้น - การสมรส : ความสัมพันธ์แบบไทยที่ชัดเจนในสายตาของกฎหมาย?

      ความสัมพันธ์เป็นเรื่องที่เราตั้งคำถามกันอยู่เสมอ ซึ่งคำตอบนั้นอาจชัดเจนในความรู้สึก แต่ไม่แต่ไม่ชัดเจนในสายตาของกฏหมาย ซึ่งต้องบอกไว้ก่อนว่ากฎหมายไทยรับรองเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างชายหญิงเท่านั้น ก็หวังว่าในอนาคต รัฐไทยจะรับรองความสัมพันธ์ให้กับทุกเพศอย่างเท่าเทียมกัน

      เมื่อชายหญิงได้คบหากันมาระยะหนึ่ง และได้ตัดสินใจที่จะยกระดับความสัมพันธ์ระหว่างกันให้แน่นแฟ้นขึ้น ในทางกฎหมายบุคคลอาจทำได้ 2 วิธีคือ การหมั้น หรือ การสมรส

การหมั้น

การบอกเลิกสัญญาหมั้น

      ต้องไปดูว่ามีเหตุเลิกสัญญาหมั้นหรือไม่ ซึ่งก็เอาง่ายๆ ว่าถ้าฝ่ายไหนผิดสัญญาฝ่ายนั้นก็มีหน้าที่ต้องชดใช้ค่าเสียหายให้กับอีกฝ่าย เช่น ถ้าฝ่ายชายเปลี่ยนใจไม่อยากทำตามสัญญาหมั้นต่อไปแล้ว ฝ่ายชายต้องชดใช้ค่าเสียหายให้ฝ่ายหญิง ส่วนของหมั้นนั้น เนื่องจากฝ่ายหญิงไม่ได้เป็นฝ่ายผิดก็ไม่จำเป็นต้องคืนให้กับชาย ในทางกลับกัน ถ้าฝ่ายหญิงเป็นฝ่ายผิด ฝ่ายชายมีสิทธิ์บอกเลิกสัญญาหมั้นและเรียกของหมั้นคืน พร้อมทั้งเรียกค่าเสียหายคืนจากฝ่ายหญิงได้

      อย่างไรก็ดี แม้เราอยากแต่งงานกับเขาตามสัญญาหมั้นที่มีต่อกัน แต่สัญญาหมั้นที่มีก็ไม่อาจใช้ร้องต่อศาลเพื่อบังคับให้เขาแต่งงานกับเราได้ (เรื่องหัวใจนี่มันบังคับกันไม่ได้จริง ๆ)

การสมรส

บุคคลที่ไม่อาจสมรสได้

      ทั้งนี้ต้องจำไว้เสมอว่า การสมรสนั้นเป็นเรื่องของความยินยอมของบุคคลทั้งสองฝ่าย ไม่ใช่ว่าเขาอยากแต่ง แต่เราไม่อยากแต่ง แล้วเราดันลงชื่อในทะเบียนสมรสไป
แบบนี้การสมรสเป็นโมฆะ หรือก็คือการสมรสนั้นไม่ได้เกิดขึ้น 
      ดังนั้น ในหนังหรือละครที่พระเอกกับนางเอกถูกคลุมถุงชนหรือถูกบังคับให้ลงชื่อในทะเบียนสมรสนั้น จริงๆ ในสายตาของกฎหมายการสมรสนั้นตกเป็นโมฆะ

การสิ้นสุดการสมรส : อยากยุติความสัมพันธ์ต้องทำยังไง แล้วเรามีสิทธิ์จะได้อะไรบ้าง?

การสิ้นสุดการสมรส

      เมื่อความสัมพันธ์มาถึงจุดที่ต้องเลิกรากัน ไม่ว่าจะจากเป็นหรือจากตาย กฎหมายก็ต้องเข้ามาเกี่ยวข้องอยู่วันยังค่ำ ทีนี้สิ่งที่เราต้องพิจารณาอันดับแรกคือ มีเหตุหย่าตามกฎหมายหรือไม่ ซึ่งเหตุหย่าตามกฎหมายที่ให้อำนาจอีกฝ่ายฟ้องหย่าได้ มีดังต่อไปนี้

      ผลของการหย่า

• สามีหรือภรรยามีชู้ ก็ชัดเจนอยู่แล้วว่าถ้าเกิดการนอกใจกันขึ้นก็ย่อมยากที่จะอยู่ร่วมชายคากันต่อไปได้

• ประพฤติชั่วทำให้อีกฝ่ายขายหน้าอย่างร้ายแรง 
  หากอยู่กันต่อไปจะถูกเกลียดชัง หรือได้รับความเดือดร้อน เช่น เป็นนักเลงหัวไม้ ค้ายาเสพติด เป็นต้น

• ทิ้งร้างอีกฝ่ายเกิน 1 ปี ซึ่งการทิ้งร้างนี้ต้องเป็น
  การทิ้งร้างที่จงใจกระทำ ไม่ใช่ว่าทิ้งร้างไปเพราะ
  มีเหตุจำเป็น เช่น ต้องไปเกณฑ์ทหารแบบนี้ไม่ถือว่าเป็นการทิ้งร้าง

• อีกฝ่ายต้องคำพิพากษาจำคุกเกิน 1 ปี กรณีนี้ศาลต้องมีคำพิพากษาให้ลงโทษจำคุก และต้องเป็นการจำคุกจริงๆ ไม่ใช่เป็นการรอลงอาญา ทั้งนี้ความผิดที่ฝ่ายนั้น
  ถูกลงโทษ สามีหรือภรรยาต้องไม่ได้มีส่วนรู้เห็น
  ในการกระทำผิดนั้นด้วย

• แยกกันอยู่เกิน 3 ปี อาจทำโดยทั้งสองฝ่ายสมัครใจแยกกันอยู่ หรือศาลมีคำสั่งให้แยกกันอยู่ก็ได้

• ทำร้ายหรือทรมานร่างกาย และจิตใจของอีกฝ่าย เช่น เหยียดหยามหมิ่นประมาทบุพการีของอีกฝ่าย

• ถูกศาลสั่งให้เป็นคนสาบสูญ

• เสียชีวิต

• ไม่อุปการะเลี้ยงดูตามสมควร

• เป็นคนวิกลจริตเกิน 3 ปี จนไม่อาจอยู่ร่วมกันได้

• ผิดทัณฑ์บนความประพฤติที่ทำข้อตกลงกันไว้

• เป็นโรคติดต่อร้ายแรงที่ไม่อาจรักษาได้

• อีกฝ่ายไม่สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้ตลอดกาล

ผลของการหย่า มี 2 แบบ ดังนี้

1. ผลของการหย่าโดยความยินยอมของทั้งฝ่าย

      โดยการหย่าเช่นนี้ ต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อเจ้าหน้าที่ พร้อมลงชื่อพยานอย่างน้อย 2 คน ซึ่งหากต้องการตกลงกันเรื่องทรัพย์สิน หรืออำนาจในการปกครองบุตรก็สามารถตกลงกันได้เองในชั้นนี้ และเจ้าหน้าที่ผุ้มีอำนาจก็จะทำการบันทึกข้อตกลงดังกล่าวไว้ในบันทึกข้อตกลงแนบท้ายทะเบียนการหย่าไว้เป็นหลักฐาน ซึ่งก็จะเป็นประโยชน์ในกรณีที่อีกฝ่ายไม่ทำตามสิ่งที่ตกลงกันไว้ตอนที่ตกลงจะหย่ากัน ก็สามารถนำหนังสือแนบท้ายนี้ไปร้องขอต่อศาลให้ศาลบังคับให้อีกฝ่ายทำตามหน้าที่ที่ฝ่ายนั้นมีได้

• ผลต่อบุตร
  กรณีนี้เป็นเรื่องที่สามารถตกลงกันได้ว่าใครจะเป็นผู้มีอำนาจในการใช้อำนาจปกครองบุตร ใครจะเป็นผู้อุปการะจ่ายค่าเลี้ยงดู ซึ่งถ้าตกลงกันได้ก็ดีไป แต่ถ้าหากตกลงกันไม่ได้ก็แน่นอนว่าต้องให้ศาลเป็นผู้ชี้ขาด

• ผลต่อสถานะความเป็นสามี ภรรยา
  ความเป็นสามีภรรยาย่อมสิ้นสุดลงทันทีและไม่มีหน้าที่ใดๆ ต่อกันอีก

• ผลต่อทรัพย์สิน
  เรื่องเงินๆ ทองๆ นี่แหละที่ตกลงกันยาก แต่เอาง่ายๆ โดยทั่วไปทรัพย์สินก็จะแบ่งกันคนละครึ่ง โดยเอาจำนวนทรัพย์สิน ณ เวลาที่จดทะเบียนหย่ามาคำนวณสิ่งที่ต้องแบ่ง อย่างไรก็ดีทรัพย์สินบางอย่างอาจไม่สามารถนำมาแบ่งกันได้ เช่น ของที่อีกฝ่ายใช้ในการประกอบอาชีพ เช่น สามีเป็นหมอฟัน จะเอาเก้าอี้ทำฟัน หรืออุปกรณ์อื่นๆ ที่เกี่ยวข้องมาแบ่งปันไม่ได้ หรือของที่เป็นของส่วนตัวที่อีกฝ่ายใช้ในชีวิตประจำวันก็เอามาแบ่ง
  ไม่ได้ เช่น น้ำหอม นาฬิกาข้อมือ เป็นต้น

2. ผลของการหย่าโดยคำพิพากษาของศาล

      การหย่าวิธีนี้จะมีผลก็ต่อเมื่อ ศาลมีคำพิพากษาถึงที่สุดให้หย่าได้ ดังนั้นแม้จะยังไม่ได้ไปจดทะเบียนหย่ากัน ก็ถือว่าการสมรสสิ้นสุดลงแล้ว

• ผลต่อบุตร
  ก็คือการตกลงกันเรื่องอำนาจในการเลี้ยงดูบุตรนั่นเอง ซึ่งส่วนมากฝ่ายที่ชนะคดีจะได้รับอำนาจเลี้ยงดูบุตรไป ทั้งนี้ศาลย่อมตัดสินโดยเอาประโยชน์ของเด็กเป็นสำคัญ

• ผลต่อสถานะความเป็นสามีภรรยา
  นี่คือสิ่งที่น้อยคนจะรู้ว่าหย่าแล้วเรามีสิทธิได้อะไรบ้าง อย่างไรก็ดีสิ่งที่จะได้ต่อไปนี้ ต้องเป็นฝ่ายที่ไม่ผิดถึงจะมีสิทธิได้ 

  1. หย่าแล้วเราสามารถเรียกค่าเสียหายจากคนที่เป็นชู้ของสามีหรือภรรยาของเราได้ ก็คือใครที่เป็นเหตุทำให้เราหย่าเราฟ้องเรียกเงินจากเขาได้นั่นเอง

  2. เรียกค่าเลี้ยงชีพจากคู่สมรสเดิม ถ้าการหย่าจะทำให้เรายากจนลง
     เพราะไม่มีรายได้มาจุนเจือตัวเอง เนื่องจากตอนสมรสทำหน้าที่เป็นพ่อบ้านหรือแม่บ้านอย่างเดียวไม่มีรายได้
     กรณีนี้ ฝ่ายที่ต้องยากจนลงสามารถเรียกค่าเลี้ยงชีพจากสามีหรือภรรยาของตนได้ด้วย

กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับตนเองและครอบครัวมีกฎหมายอะไรบ้าง พร้อมกับยกตัวอย่างมา 2 เรื่อง *

กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับตัวเองมีอะไรบ้าง

กฎหมายคืออะไร ม.2

ความสําคัญของกฎหมาย มีอะไรบ้าง