รักษาความสะอาดของร่างกาย/เครื่องแต่งกาย

การเตรียมอุปกรณ์ทำความสะอาดร่างกายให้ผู้ป่วยติดเตียง คือการเตรียมความพร้อมในการดูแลความสะอาดของผิวหนัง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อกำจัดสิ่งสกปรก คราบเหงื่อไคล ไขมัน และกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ กระตุ้นการไหลเวียนโลหิต ทำให้ผู้ป่วยติดเตียงรู้สึกผ่อนคลาย รู้สึกสุขสบาย สดชื่น ผู้เช็ดตัวควรหมั่นสังเกตผิวหนังผู้ป่วยติดเตียงขณะเช็ดตัว เพื่อดูความผิดปกติต่างๆ ของผิวหนังทั่วร่างกาย ซึ่งเป็นการประเมินสภาพร่างกายผู้ป่วยอีกวิธีหนึ่ง นอกจากนี้ ควรสังเกตการเคลื่อนไหวร่างกายของผู้ป่วยขณะทำความสะอาดผิวหนัง การเช็ดตัวให้ผู้ป่วยยังเป็นการส่งเสริมการออกกำลังกาย และการเคลื่อนไหวของข้อต่างๆ ก่อนการดูแลความสะอาดของผิวหนังควรตรวจสอบคำสั่งการรักษาเกี่ยวกับข้อควรระวังในการเคลื่อนไหว และการจัดท่าของผู้ป่วยให้ครบถ้วน เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นกับผู้ป่วยติดเตียง

ผู้ป่วยติดเตียง คือผู้ป่วยที่มีสุขภาพร่างกายเสื่อมไม่สมบูรณ์ไม่สามารถลุกหรือขยับร่างกายได้ หรืออาจขยับได้เพียงเล็กน้อยแต่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ ต้องนอนติดอยู่บนเตียงตลอดเวลาซึ่งในขั้นตอนการดูแลผู้ป่วยติดเตียง เรื่องหนึ่งที่สำคัญคือการทำความสะอาดเช็ดตัวผู้ป่วย ผู้ป่วยที่ช่วยตัวเองไม่ได้ หรือต้องนอนอยู่บนที่นอนตลอดเวลา ต้องการอาบน้ำเช่นเดียวกับคนปกติ โดยจะต้องมีคนช่วยเหลือหรืออาบน้ำให้ เรียกว่าการอาบน้ำ/เช็ดตัวผู้ป่วยบนเตียง ผู้ดูแลสามารถคลิกเพื่อเรียนรู้เทคนิคการทำความสะอาดร่างกายให้ผู้ป่วยติดเตียง

การเช็ดตัวบนเตียง หมายถึง การเช็ดตัวให้ผู้ป่วยขณะผู้ป่วยอยู่บนเตียง ในกรณีที่ผู้ป่วยต้องนอนอยู่บนเตียงจากพยาธิสภาพของโรค ถูกจำกัดการเคลื่อนไหว หรือไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ เช่น ผู้ป่วยอัมพาต ผู้ป่วยที่อยู่ในระยะรุนแรงของโรค ผู้ป่วยโรคหัวใจในระยะเฉียบพลัน ผู้ป่วยหลังผ่าตัดในระยะแรก เป็นต้น

การเลือกวิธีปฏิบัติเพื่อดูแลความสะอาดของผิวหนังนั้น ควรเลือกให้เหมาะสมกับสภาพผู้ป่วย
ผู้ดูแลควรปฏิบัติตามหลักการดูแลความสะอาดของผิวหนังเพื่อให้เกิดความสุขสบาย และความปลอดภัยกับผู้ป่วย สามารถปรับวิธีเพื่อดูแลความสะอาดของผิวหนังปฏิบัติให้เหมาะสม โดยผู้ดูแลควรเน้นการเตรียมอุปกรณ์ในการทำความสะอาดร่างกายให้ครบ

การเตรียมอุปกรณ์ทำความสะอาดร่างกายให้ผู้ป่วยติดเตียง
อุปกรณ์ที่ต้องเตรียมมีดังนี้

1. กะละมังน้ำ 2 ใบ ใส่น้ำอุ่น 1/2 หรือ 2/3 กะละมัง (เปลี่ยนน้ำเมื่อสกปรก)
2. ผ้าถูตัว 2 ผืน ผืนแรกสำหรับเช็ดใบหน้า อีกผืนสำหรับเช็ดลำตัว แขน ขา
3. ผ้าเช็ดตัว 2 ผืน เป็นผ้าแห้งผืนแรกสำหรับเช็ดใบหน้า อีกผืนสำหรับเช็ดลำตัว แขน ขา
4. ผ้าคลุมตัว
5. สบู่ก้อน หรือสบู่เหลว
6. เสื้อผ้าชุดใหม่ เสื้อผ้าที่จะเปลี่ยนควรมีเนื้อผ้าเหมาะสมกับอากาศ ใส่ง่ายถอดง่าย ไม่ควรติดกระดุม เพราะอาจกดทับกับร่างกายทำให้บาดเจ็บ
7. ภาชนะบรรจุเครื่องใช้ส่วนตัว เช่น แป้ง หวี ครีมบำรุงผิว เป็นต้น (ควรเช็ดทำความสะอาดหลังใช้งานทุกครั้ง)
8. ถุงมือสะอาด (ขนาดไม่หลวมหรือคับไป)
9. ถุงสำหรับใส่เสื้อผ้าใช้แล้ว
10. การทำความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก เป็นส่วนสำคัญที่ผู้ดูแลควรหมั่นทำความสะอาดเมื่อปัสสาวะ/อุจจาระทันที เรียนรู้เทคนิคและขั้นตอนการดูแลการขับถ่ายให้ผู้ป่วยติดเตียง
    อุปกรณ์ทำความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกเตรียม ดังนี้
    10.1 ผ้าสะอาด หรือชุดทำความสะอาดบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
    10.2 น้ำสะอาด
    10.3 สบู่เหลว
    10.4 ภาชนะใส่น้ำ
    10.5 แผ่นรองก้น/ หม้อนอน
    10.6 ถุงมือสะอาด (ขนาดไม่หลวมหรือคับไป)
    10.7 ถุงขยะ (สำหรับใส่อุปกรณ์ที่ใช้แล้วหลังทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ )

ในบางครั้งการทำความสะอาดของผิวหนังทั่วร่างกายแก่ผู้ป่วยที่ไม่สามารถลุกออกจากเตียงได้ ผู้ดูแลควรสระผมแก่ผู้ป่วยติดเตียง 1-2 ครั้ง/สัปดาห์ด้วย จึงควรเตรียมอุปกรณ์การสระผมให้พร้อมไปครั้งเดียว

ผู้ดูแลควรเตรียมอุปกรณ์ในการสระผมให้ผู้ป่วยติดเตียง ดังนี้

1. แชมพูสระผม
2. ครีมนวดผม
3. ภาชนะใส่น้ำสะอาด
4. ภาชนะรองรับน้ำสกปรก
5. ผ้ายาง/ ผ้าพลาสติก/ แผ่นรองสระผมสำเร็จรูป
6. ผ้าเช็ดตัว 2 ผืน
7. ผ้าปิดตา
8. เครื่องเป่าผม (hair dryer)
9. หวี
10. สำลี 2 ก้อน (อุดในหูเพื่อกันน้ำเข้า)

สรุปการเช็ดตัวบนเตียงเพื่อทำความสะอาดร่างกายแก่ผู้ป่วยติดเตียงนั้น ผู้ดูแลควรเตรียมเครื่องใช้ในการอาบน้ำให้ครบถ้วน อุปกรณ์ทั้งหมดควรยกมาให้พร้อมกันและวางข้างที่นอน เพื่อผู้ดูแลไม่ต้องวิ่งไปวิ่งมาเพื่อหยิบ โดยเฉพาะถ้าต้องทำคนเดียว นอกจากนี้ในขณะทำความสะอาดร่างกายแก่ผู้ป่วยติดเตียงนั้นผู้ดูแลต้องทำความสะอาดปาก ฟัน เรียนรู้เพิ่มเติมเกี่ยวกับการดูแลช่องปากให้ผู้ป่วยติดเตียง รวมทั้งการสระผมให้ผู้ป่วยด้วย ผู้ดูแลควรจะต้องเตรียมอุปกรณ์ของใช้มาพร้อมกัน ข้อสำคัญคือควรทำความสะอาดปาก และฟัน ก่อน