กล ม ดาว นาย พราน หร อ ดาว เต า

คนไทยเห็นเป็นกลุ่มดาวเต่า และดาวไถอยู่ร่วมกัน ดาวกลุ่มนี้สวยงามที่สุดและ สังเกตเห็นได้ง่าย จะอยู่กลางท้องฟ้าเมื่อเวลา 3 ทุ่ม ในวันนี้ 25 มกราคม ของ ทุกปี

กลุ่มดาวนายพรานใหญ่ (ORION) กลุ่มดาวนายพรานใหญ่เป็นกลุ่มดาวที่สะดุดตาและสวยงามที่สุดในท้องฟ้า คนไทยเห็นกลุ่มดาวนายพรานใหญ่นี้เป็นกลุ่มดาวกลุ่มหนึ่งคือ กลุ่มดาวเต่า และกลุ่มดาวไถ โดยเห็นดาวดาวที่เป็นหัวไหล่ ข้อเท้าและหัวเข่าของนายพราน เป็นขาเต่า 4 ขา และเห็นดาวเล็ก ๆ 3 ดวงติดกันตรงคอนายพรานเป็นหัวเต่า และเห็นดาว 3 ดวงซึ่งสว่างเท่า ๆ กัน อยู่ห่างเท่า ๆ กันตรงเข็มขัดนางพราน และส่วนมีดพกของนายพรานเป็นกลุ่มดาวไถ

ฝรั่งเขาเห็นเป็นนายพรานใหญ่ชื่อ Orion จินตกวีเอก Homer บรรยายไว้ว่า ออไรออน สุภาพบุรุษรูปหล่อและสูงที่สุดผู้ซึ่งเป็นนายของบรรดาสัตว์ทั้งมวล บนโลก ออไรออนเป็นคนกล้าหาญ มีนิสัยเย่อหยิ่ง เทพเจ้า Jono ไม่พอใจ ในนิสัย ของเขา จึงใช้ให้แมงป่องมาต่อยออไรออน ออไรออนถูกแมงป่องต่อย ที่เท้า ถึงแก่ความตาย ต่อมาด้วยคำขอร้องของ Eiana ทั้งแมงป่องและออไรออนได้รับเกียรติให้ขึ้นไปอยู่บนท้องฟ้า โดยเอาไว้คนละซีกท้องฟ้า ฉะนั้น เราจึงจะไม่มีโอกาสเห็นดาว 2 กลุ่มนี้ พร้อม ๆ กันเลย เพราะอยู่คนละซีกท้องฟ้า

กลุ่มดาวนายพรานใหญ่ มีดาวที่สว่างสุกใสอยู่ 2 ดวง คือ Regel ซึ่งสว่างเป็นที่ 7 ในท้องฟ้า มองเห็นเป็นสีขาวแกมเขียว อยู่ห่างจากโลก ราว 540 ปีแสง แสงสว่างจริงสว่างกว่าดวงอาทิตย์ราว 20,000 เท่า แต่ดาวที่สะดุดตาที่สุด เห็นจะได้แก่ดาวสีแดง ตรงหัวไหล่ขาวของนายพราน ชื่อ Beltelgeuse มีความสว่างเป็นอันดับที่ 12 ในท้องฟ้า มีเส้นผ่าศูนย์กลาง 260 ล้านไมล์ อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ราว 300 ปีแสง นักดาราศาสตร์ คำนวณไว้ว่า ดาวดวงนี้ สว่างกว่าดวงอาทิตย์ราว 3,600 เท่า ดาวฤกษ์ Beltelgeuse นับเป็นดาวกฤษ์ ดวงแรกที่นักดาราศาสตร์ วัดเส้นผ่าศูนย์กลางได้

ใกล้ ๆ กับกลุ่มดาวนายพรานใหญ่ หรือ ดาวเต่าของคนไทย มีดาวธง ดาวลูกไก่ และทางทิศตะวันตกมีดาวม้า ดังคำกลอนในหนังสือพระอภัยมณีที่ว่า “.......ตรงมือชี้ดาวเต่านั่นดาวไถ ดาวธงตรงหน้าอาชาไนย ดาวลูกไก่เคียงคู่ เป็นหมู่กัน”

กลุ่มดาวนายพรานใหญ่ (Orion) นี้ จะอยู่ตรงศีรษะ เมื่อเวลา 3 ทุ่มในวันที่ 25 มกราคมของทุกปี ในระหว่างเดือนธันวาคมถึงเดือนพฤษภาคม จะเห็นกลุ่มดาว นายพรานใหญ่ได้ชัดเจนแต่หัวค่ำ

สิ่งที่น่าสนใจมากที่สุดอย่างหนึ่งในกลุ่มดาวนายพรานคือ เนบิวลานายพราน (Orion Nebula) หรือ M42 อยู่ใกล้ปลายดาบของนายพราน (ใต้เข็มขัดนายพราน) เนบิวลาคือกลุ่มฝุ่นและแก๊สในอวกาศ สามารถเห็นได้ด้วยตาเปล่า (อันดับความสว่าง +4) ในที่มืดสนิท (Procyon, -CMi) ซึ่งจะอยู่ในแนวที่ไหล่ทั้งสองข้างของนายพราน ชี้ไปทางทิศตะวันออก และเมื่อนับรวมกับดาวบีเทลจุส (Betelgeuse, -Ori) ดาวทั้งสามดวงก็จะเป็น “สามเหลี่ยมหน้าหนาว” (The Winter Triangle) ซึ่งจะมองเห็นได้ตลอดฤดูหนาวนั่นเอง นอกจากนี้ กลุ่มดาวนายพราน ยังเป็นกลุ่มดาวที่กาแล็กซีทางช้างเผือก (The Milky Way) พาดผ่

กลุ่มดาวนายพราน หรือ โอไรอัน (Orion) เป็นกลุ่มดาวที่มีชื่อเสียง คนไทยเรียกว่า ดาวเต่า มีตำแหน่งอยู่บริเวณเส้นศูนย์สูตรฟ้า ทำให้มองเห็นได้ทั่วโลก และ อาจเป็นที่รู้จักกว้างขวางที่สุด ในบรรดากลุ่มดาวบนท้องฟ้า ดาวสามดวงที่ประกอบกันเป็น "เข็มขัดของนายพราน" ซึ่งคนไทยเรียกว่า ดาวไถ และ เป็นดาวที่มีความสว่างปานกลาง แต่ก็สามารถสังเกตเห็นได้ง่าย สำหรับผู้สังเกตการณ์ ที่อยู่ในซีกโลกเหนือ จะสามารถมองเห็นกลุ่มดาวนี้ได้ ตั้งแต่ช่วงเย็นของเดือนตุลาคม ไปจนถึง เดือนมกราคม จากนั้น จะสามารถเห็นได้ ในช่วงเช้ามืด ตั้งแต่ปลายเดือนกรกฎาคม ถึง พฤศจิกายน

ตำแหน่งของ กลุ่มดาวนายพราน เทียบกับกลุ่มดาวข้างเคียง สามารถจินตนาการ ออกมาเป็นภาพ ได้ดังนี้ : - นายพรานโอไรอันยืนอยู่ข้างแม่น้ำเอริดานัส - มีหมาล่าเนื้อสองตัวอยู่เคียงข้างคือ คานิสใหญ่และคานิสเล็ก - เขากำลังสู้กับวัวเทารัส โดยมีเหยื่ออื่นอยู่ข้างๆ อีกเช่น ลีปัสกระต่ายป่า

กลุ่มดาวนายพราน มีดาวไรเจล เป็นดาวสว่างที่สุด แต่ดาวที่มีชื่อเสียงคือ ดาวบีเทลจุส ดาวยักษ์แดง ซึ่งเป็นองค์ประกอบหนึ่งในสามดวง ของดาวสามเหลี่ยมฤดูหนาว (คือดาวบีเทลจุส ดาวซิริอุส และดาวโปรซิออน) เราสามารถใช้ กลุ่มดาวนายพราน สำหรับการชี้ดาวต่างๆ ได้มากมาย เช่น - ลากจากดาวอัลนิลัม ไป ดาวเมสสา จะชี้ตรงทิศเหนือ - ใต้กลุ่มดาวนายพราน เป็นกลุ่มดาวกระต่ายป่า - ดาวไรเจล อยู่ติดกับกลุ่มดาวแม่น้ำ ที่มีดาวอะเคอร์น่าเป็นดาวเด่น (ไม่ได้อยู่ติดกัน) - เข็มขัดนายพราน ชี้ไปที่ดาวตาวัว (อัลดิบารัน) - และถ้าลากจากไรเจล ผ่านบีเทลจุส จะได้ดาวคาสเตอร์ เป็นต้น

รายชื่อดาวในกลุ่ม กลุ่มดาวนายพราน เป็นกลุ่มดาว ที่มีดาวฤกษ์สว่าง เป็นสมาชิกอยู่มาก มีดาวฤกษ์ ในตำแหน่งหลักทั้งสิ้น 8 ชุด มีรายละเอียดดังนี้ - λ Ori (ดาวเมสสา) เป็นดาวส่วนหัวของนายพราน - α Ori (ดาวบีเทลจุส) อยู่ที่ไหล่ขวาของนายพราน เป็นดาวยักษ์แดง ที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ใหญ่กว่าวงโคจร ของดาวอังคาร แม้จะได้รหัสว่า อัลฟา (α) แต่ระดับความสว่างก็ยังเป็นรอง แก่ดาวไรเจล - γ Ori (ดาวเบลลาทริกซ์) อยู่ที่ไหล่ซ้ายของนายพราน - ζ Ori (ดาวอัลนิแทค), ε Ori (ดาวอัลนิลัม) และ δ Ori (ดาวมินทาคา) ประกอบกันเป็นแนวเส้น ที่เป็นที่รู้จักว่า "เข็มขัดของนายพราน" (Orion's Belt) ซึ่งเป็นจุดสังเกต ค้นหากลุ่มดาวได้ อย่างง่ายที่สุด - η Ori (เอต้า โอไรอัน) อยู่ระหว่างดาวมินทาคา กับไรเจล - κ Ori (ดาวไซฟ์) อยู่ที่เข่าขวา ของนายพราน - β Ori (ดาวไรเจล) อยู่ที่เข่าซ้ายของนายพราน เป็นดาวสีน้ำเงินขาว ขนาดใหญ่ที่สว่างมากที่สุด ดวงหนึ่งบนท้องฟ้า มีดาวในระบบดาวสามดวง ที่สามารถมองเห็นได้ ด้วยตาเปล่า - ι Ori (ดาวฮัตซยา) อยู่ที่ตำแหน่งยอดดาบ ของนายพราน

การระบุตำแหน่งดาวอื่น กลุ่มดาวนายพราน มีประโยชน์อย่างยิ่ง ในการใช้ค้นหาตำแหน่ง ของดาวอื่นๆ - เมื่อลากเส้นจากแนวเข็มขัด นายพรานออกไป ทางตะวันออกเฉียงใต้ จะพบดาวซิริอุส ในกลุ่มดาวสุนัขใหญ่ - ถ้าลากต่อออกไป ทางตะวันตกเฉียงเหนือ จะพบดาวอัลดิบาแรน - เส้นตรงที่ลากผ่าน ไหล่ทั้งสองข้าง ของนายพราน ออกไป ทางตะวันออก จะชี้ไปยังตำแหน่งของดาวโปรซิออน ในกลุ่มดาวสุนัขเล็ก - ถ้าลากเส้น จากดาวไรเจล ผ่านดาวบีเทลจุส ต่อออกไป จะพบดาวคาสเตอร์กับดาวพอลลักซ์ ในกลุ่มดาวคนคู่ นอกจากนี้ ดาวไรเจล ยังเป็นดาวสมาชิกดวงหนึ่ง ของวงกลมฤดูหนาว ส่วน ซิริอุสและโปรซิออน เป็นส่วนหนึ่งของ ทั้งดาวสามเหลี่ยมฤดูหนาว และวงกลมฤดูหนาว

ดาวไถ ถูกล้อมรอบโดยดาวเต่า ซึ่งดาวไถเป็นเข็มขัด ของนายพราน และ ดาวเต่าเป็นตัวนายพราน จะมองเห็นชัด ในฤดูหนาว เป็นดวงดาวสามดวง เรียงกัน

ด้านล่างเป็นภาพเกี่ยวกับ กลุ่มดาวนายพราน (Orion)