คู่มือการสร้างและประเมินพื้นที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คณะที่ปรึกษากิติมศักดิ์ นพ.โอภาส การย์กวินพงศ์ น.สพ.สรวิศ ธานีโต นายประยูร รัตนเสนีย์ นพ.โสภณ เอี่ยมศิริถาวร น.สพ.ชัยวัฒน์ โยธคล นายทวี เสริมภักดีกุล ผศ.น.สพ.คงศักดิ์ เที่ยงธรรม คณะที่ปรึกษา น.สพ.พลายยงค์ สการะเศรณี น.สพ.บุญญกฤช ปิ่นประสงค์ นายสมเกียรติ พันธ์ศรี น.สพ.ยุทธนา ชัยศักดานุกูล นายวรฉัตร วิรัชลาภ นายกิตติพงษ์ เกิดฤทธิ์ คณะบรรณาธิการ นพ.วิชาญ ปาวัน นางรัตนา ธีระวัฒน์ น.สพ.พรพิรุณ ชินสอน นางสาวภัชร์จิรัสม์ ธัชเมฆรัตน์ คณะผู้จัดทา สพ.ญ.อรพิรุฬห์ ยุรชัย สพ.ญ.อรปวีณ์ สการะเศรณี นางสาวรัตนาภรณ์ สองแก้ว อธิบดีกรมควบคุมโรค อธิบดีกรมปศุสัตว์ อธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น รองอธิบดีกรมควบคุมโรค รองอธิบดีกรมปศุสัตว์ รองอธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น คณะกรรมการขบั เคลอื่ นการดา เนนิ งานโครงการสตั วป์ ลอดโรค คนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบ้า ตามพระปณิธานฯ ที่ปรึกษากองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค ผู้อานวยการสานักควบคุมป้องกันและบาบัดโรคสัตว์ กรมปศุสัตว์ ผู้อานวยการกองสวัสดิภาพสัตว์และสัตวแพทย์บริการ กรมปศุสัตว์ ผู้อานวยการกองสารวัตรและกักกัน กรมปศุสัตว์ ผู้อานวยการสานักกฎหมาย กรมปศุสัตว์ ผู้อานวยการกองสาธารณสุขท้องถิ่น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ผู้อานวยการกองโรคติดต่อท่ัวไป กรมควบคุมโรค รองผู้อานวยการกองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค ผู้อานวยการส่วนโรคสัตว์กระเพาะเดี่ยว สานักควบคุมป้องกันและบาบัดโรคสัตว์ กรมปศุสัตว์ กองสาธารณสุขท้องถิ่น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กลุ่มโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคน กองโรคติดต่อท่ัวไป กรมควบคุมโรค ส่วนโรคสัตว์กระเพาะเดี่ยว สานักควบคุมป้องกันและ บาบัดโรคสัตว์ กรมปศุสัตว์ กองสาธารณสุขท้องถิ่น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น จัดพิมพ์โดย ข้อมูลการพิมพ์ พิมพ์จานวน พิมพ์ที่ ISBN คู่มือการสร้างและประเมิน กองโรคติดต่อทั่วไป กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข พิมพ์ครงั ท่ี 1 เดือนเมษายน 2565 3,200 เล่ม สานักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์ กรุงเทพฯ 978-616-11-4810-2 4 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คํานํา โรคพิษสุนัขบ้า เป็นโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคนที่สามารถป้องกันได้ด้วยวัคซีนท่ีมีความสาคัญ ทางสาธารณสุข จากสถานการณ์โรคในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา จานวนผู้เสียชีวิตด้วยโรคพิษสุนัขบ้าลดลงอย่าง ต่อเน่ือง จนเหลือ 4 ราย ในปี พ.ศ. 2564 ทังนี เกิดจากความร่วมมือกันระหว่างหน่วยงานในการดาเนินงาน ตามบทบาทยทุ ธศาสตรโ์ ครงการสตั วป์ ลอดโรค คนปลอดภยั จากโรคพษิ สนุ ขั บา้ ตามพระปณธิ านศาสตราจารย์ ดร. สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี ประกอบกับในปี พ.ศ. 2555 กรมควบคมุ โรค กรมปศุสัตว์ กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน ตลอดจนถึงหน่วยงาน ภาคีเครือข่ายได้มีการจัดตัง เกณฑ์ก์ ารสรา้ งพนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ประกอบไปดว้ ย 5 หลกั เกณฑ์ใ์ หญ่ ไดแ้ ก่ สถานการณโ์ รคพษิ สนุ ขั บา้ ในคน สถานการณโ์ รคพษิ สนุ ขั บา้ ในสตั ว์ การสารวจจานวนประชากรสตั ว์ การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในสตั ว์ และการควบคุมจานวนประชากรสัตว์ ซึ่งเป็นกรอบแนวทาง การดา เนินงานเพื่อการเฝ้้าระวัง ป้องกัน และควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า และจากการที่สถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้า ในประเทศไทยเริ่มลดน้อยลง ส่งผลให้มีบางพืนที่ไม่พบโรคพิษสุนัขบ้าทังในคนและในสัตว์มากกว่าระยะเวลา 2 ปตี ิดต่อกัน ถือว่าเป็นพนื ท่ี ท่ีมีความพร้อมในการประกาศให้เป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า แต่ยังต้องมีการดาเนินงานบางกิจกรรม เพ่ือเพิ่มความมั่นใจว่าพืนท่ีนัน ๆ จะเป็นพืนท่ีที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ทังในคนและสัตว์อย่างยั่งยืน และสามารถประกาศเป็นพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้าโดยเป็นที่ยอมรับ จากหน่วยงานระหว่างประเทศ ดังนัน กรมควบคุมโรค ร่วมกับกรมปศุสัตว์ กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น และหน่วยงานภาคี เครือข่ายภายใต้โครงการสัตว์ปลอดโรค คนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบ้าฯ จึงได้มีการจัดทาหนังสือคู่มือ การสร้างและประเมินพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า สาหรับให้ผู้ปฏิบัติงานใช้เป็นแนวทางในการสร้างพืนที่ ปลอดโรคฯและเพอื่ ใหผ้ ปู้ ระเมนิ และรบั รองใชเ้ปน็ มาตรฐานในการประเมนิ และรบั รองใหต้ รงตามหลกั เกณฑ์์ จนนาไปสู่การประกาศเป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าได้ในที่สุด คณะผู้จัดทา คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 5 สารจาก อธิบดีกรมควบคุมโรค โรคพิษสุนัขบ้าเป็นโรคที่มีอันตรายร้ายแรง ผู้ป่วยท่ีมีอาการของโรคจะเสียชีวิตทุกราย แต่จากการ ทางานอย่างมุ่งม่ันของทุกภาคส่วนทาให้ประเทศไทยประสบความสาเร็จเป็นอย่างมากในการลดจานวน ผู้เสียชีวิตจากปีละ 300 ราย เหลือปีละ 4 รายในปีงบประมาณ 2564 แต่อย่างไรก็ดี แต่ละปียังมีการนาเข้า วัคซีนเพื่อฉีดป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในคนประมาณ 2 ล้านขวด และประมาณการว่ามีผู้ถูกกัดท่ีต้องฉีดวัคซีน ปลี ะ 1 ลา้ นคน ดงั นนั การยกระดบั ความรคู้ วามเขา้ ใจ ใหป้ ระชาชนตระหนกั ถงึ ความรนุ แรงและอนั ตรายของ โรคพิษสุนัขบ้า ให้สามารถป้องกันตนเองจากการถูกสัตว์กัด/ข่วน หรือปฏิบัติตนอย่างถูกต้องหลังสัมผัสสัตว์ จึงมีความสาคัญ รวมถึงการสอบสวนติดตามผู้สัมผัสสัตว์ยืนยันโรคพิษสุนัขบ้าให้เข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกัน หลงั สมั ผสั โรคใหค้ รบทกุ ราย ควบคกู่ บั การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคกอ่ นการสมั ผสั ใหก้ บั บคุ คลกลมุ่ เสยี่ ง เปน็ กญุ แจ สาคัญในการป้องกันไม่ให้มีผู้เสียชีวิตด้วยโรคพิษสุนัขบ้า จากการดาเนินงานภายใต้โครงการสัตว์ปลอดโรค คนปลอดภัยจากโรคพิษสุนัขบ้าตามพระปณิธาน ศาสตราจารย์ ดร. สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี มีเป้าหมายท่ีจะกาจัดโรคนี ให้หมดไปจากประเทศไทย ซึ่งดาเนินงานต่อเนื่องมาเป็นระยะที่ 2 ของโครงการฯ (ระหว่างปี 2564-2568) โดยการบูรณาการกับหน่วยงานทังจากกรมปศุสัตว์ กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กรมประชาสัมพันธ์ สานกั ตรวจราชการ สานกั นายกรฐั มนตรี และมหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ ภายใตแ้ นวคดิ “สขุ ภาพหนงึ่ เดยี ว” จนทาใหใ้ นปงี บประมาณ 2564 มอี าเภอทผ่ี า่ นเกณฑ์ก์ ารประเมนิ พนื ทป่ี ลอดโรคเปน็ แหง่ แรกของประเทศไทย นับได้ว่าเป็นบันไดขันแรกของความสา เร็จในการสร้างพืนที่ปลอดโรค และจากการประเมินสถานการณ์ใน ร ะ ด บั อ า เ ภ อ พ บ ว า่ ร อ้ ย ล ะ 9 0 ข อ ง จ า น ว น อ า เ ภ อ ไ ม พ่ บ ผ เ้ ู ส ยี ช วี ติ ด ว้ ย โ ร ค พ ษิ ส นุ ขั บ า้ เ ป น็ ร ะ ย ะ เ ว ล า น า น ก ว า่ 2 ป ี และร้อยละ 60 ไม่พบโรคในสัตว์มานานกว่า 2 ปี เข้าเกณฑ์์พืนที่ท่ีมีความพร้อมในการพัฒนาให้เป็นพืนที่ ปลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ อกี ทงั หลายพนื ท่ี มศี กั ยภาพในการเปน็ พเี่ ลยี งใหก้ บั พนื ทขี่ า้ งเคยี งในการสรา้ งพนื ทป่ี ลอดโรคฯ ดงั นนั การดา เนนิ งาน นับต่อจากนี จาเป็นอย่างย่ิงที่หน่วยงานทุกระดับต้องร่วมมือร่วมใจ สนับสนุน ผลักดัน อย่างมุ่งม่ัน เพ่ือการดาเนินงานบรรลุเป้าหมายต่อไป สดุ ทา้ ยนี ขอเปน็ กา ลงั ใจ และขอสนบั สนนุ การปฏบิ ตั งิ านเพอ่ื การปอ้ งกนั ควบคมุ โรคพษิ สนุ ขั บา้ รวมถงึ การสร้างพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ให้มีดาเนินงานอย่างราบรื่น ประสบความสาเร็จ เพ่ือให้ประเทศไทย ประกาศเป็นประเทศปลอดโรคพิษสุนัขบ้าได้อย่างยั่งยืน 6 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า นายแพทย์โอภาส การย์กวินยพงศ์ อธิบดีกรมควบคุมโรค สารจาก อธิบดีกรมปศุสัตว์ “ในอดีตประเทศไทยพบอัตราการติดเชือโรคพิษสุนัขบ้าในสุนัขและแมวเฉลี่ยอยู่ท่ีประมาณ ร้อยละ 46 ของตัวอย่างท่ีส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ กรมปศุสัตว์ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ จึงได้จัดทา แผนยุทธศาสตร์การควบคุมและป้องกัน โรคพิษสุนัขบ้า เพ่ือลดอุบัติการณ์ของโรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทย โดยได้สร้างความรู้ความเข้าใจด้านโรคพิษสุนัขบ้า รณรงค์ฉีดวัคซีน ควบคุมประชากรสุนัขและแมว รวมทังเฝ้้าระวังโรคพิษสุนัขบ้าแบบเชิงรุกและเชิงรับทั่วประเทศ และจากการดาเนินงานอย่างบูรณาการ รว่ มกบั หนว่ ยงานทเี่ กย่ี วขอ้ ง ในหลายภาคสว่ น เชน่ กรมควบคมุ โรค กระทรวงสาธารณสขุ สา นกั นายกรฐั มนตรี กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ินและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และคณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ เป็นต้น ภายใต้ “โครงการสัตว์ปลอดโรค คนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบ้า ตามพระปณิธานศาสตราจารย์ ดร. สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี” รวมไปถึง ความร่วมมือ จากหน่วยงานและองค์กรต่าง ๆ ในการกาจัดโรคพิษสุนัขบ้าให้หมดไปจากประเทศไทย ส่งผลให้สถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้าในประเทศไทยลดลงอย่างเห็นได้ชัด โดยในปี พ.ศ.2564 พบอัตรา การติดเชือโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ลดลงเหลือร้อยละ 3 และพบว่ามีจังหวัดที่ไม่พบโรคพิษสุนัขบ้าทังในคน และสตั วต์ ดิ ตอ่ กนั นานกวา่ 2 ปี จา นวนทงั สนิ 26 จังหวัด หรือหากประเมินในระดับท้องถิ่น จะพบวา่ มที อ้ งถนิ่ ทไี่ มพ่ บโรคพษิ สนุ ขั บา้ ทงั ในคนและสตั ว์ ตดิ ตอ่ กนั นานกวา่ 2 ปี จา นวนทงั สนิ 1,125 ทอ้ งถนิ่ ซงึ่ ทอ้ งถน่ิ เหลา่ นี มแี นวโนม้ ทจี่ ะสามารถผลกั ดนั ในการสรา้ งเปน็ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ไดใ้ นอนาคต และเพอื่ ใหก้ ารสรา้ งพนื ที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าเป็นไปอย่างย่ังยืน และมีประสิทธิภาพ การดาเนินงานของทุกภาคส่วนจึงควร ท่ีจะต้องสอดคล้องและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน จึงจะเกิดประโยชนส์ ูงสุด ข้าพเจ้าหวังเป็นอย่างยิ่งว่าประเทศไทยจะสามารถสร้างจุดเริ่มต้นในการประกาศเป็นพืนที่นาร่อง ปลอดต่อโรคพิษสุนัขบ้าได้ และช่วยส่งต่อความสาเร็จ รวมถึงผลักดันให้พืนท่ีข้างเคียงสามารถสร้างเป็นพืนที่ ปลอดโรคต่อไปได้อย่างย่ังยืน” นายสัตวแพทย์ สรวิศ ธานีโต อธิบดีกรมปศุสัตว์ คู่มือการสร้างและประเมิน 7 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า สารจาก อธิบดีกรมส่งเสริม การปกครองท้องถิ่น การขับเคลื่อนงานป้องกัน ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เป็นงานที่สาคัญ นอกจากเป็นงานตามอานาจหน้าที่ที่ต้องประสานการดาเนินการร่วมกับกรมควบคุมโรค สานักงานปศุสัตว์ จังหวัด อาเภอ และสานักงานสาธารณสุขในพืนท่ีแล้ว ยังเป็นงานสนองพระปณิธานศาสตราจารย์ ดร. สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน ขอขอบพระคุณส่วนราชการและภาคีทุกภาคส่วน ที่ได้ร่วมกัน ขับเคลื่อนงานภายใต้ยุทธศาสตร์ด้านการขับเคลื่อนการดาเนินงานโรคพิษสุนัขบ้าในท้องถ่ิน มีผลสารวจสัตว์ อย่างเป็นรูปธรรม ขอความร่วมมือร่วมกันขับเคลื่อนงานป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในพืนท่ี อย่างเข้มแข็งต่อเน่ือง ให้ความสาคัญในการรณรงค์ ป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า และร่วมมือกับ ทอ้ งถนิ่ จงั หวดั ทอ้ งถนิ่ อา เภอ เจา้ หนา้ ทสี่ าธารณสขุ และเจา้ หนา้ ทป่ี ศสุ ตั ว์ เพมิ่ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ โดยรณรงค์ ประชาสมั พนั ธใ์ หค้ วามรู้ ความเขา้ ใจ การปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ทงั ในคนและสตั วใ์ หแ้ กป่ ระชาชนอยา่ งทว่ั ถงึ สารวจจานวนสุนัข แมว และฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าให้ครบทุกตัว ตลอดจนถึงการเร่งดาเนินการ ออกข้อบัญญัติท้องถิ่น เพื่อการควบคุมการเลียงหรือปล่อยสัตว์ให้ครบทุกแห่ง การจัดทาคู่มือการสร้างและประเมินพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้าที่กรมควบคุมโรค กรมปศุสัตว์ และกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นร่วมเป็นเจ้าภาพ จัดทาขึนนี เป็นแนวทางการดาเนินงานให้ส่วนราชการ องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ และภาคที กุ ภาคสว่ น สรา้ งมาตรฐาน ปฏบิ ตั ติ ามหลกั เกณฑ์เ์ พอ่ื ประกาศเปน็ พืน ที่ ปลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ตามเปา้ หมาย สนองพระปณธิ านศาสตราจารย์ ดร. สมเดจ็ เจา้ ฟา้ ฯ กรมพระศรสี วางควฒั น วรขัตติยราชนารี ให้ประเทศไทยปลอดโรคพิษสุนัขบ้าอย่างย่ังยืน 8 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า นายประยูร รัตนเสนีย์ อธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น สํารบัญ คานา 3 สารจากอธิบดี 4 อธิบดีกรมควบคุมโรค 4 อธิบดีกรมปศุสัตว์ 5 อธิบดีกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น 6 7 สารบัญ บทท่ี 1 บทท่ี 2 บทที่ 3 บทท่ี 4 บทท่ี 5 ภาคผนวก บทนา 9 นิยามของพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 13 เกณฑ์์การประเมินเล่ือนระดับพืนที่ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า 17 หลกั เกณฑ์แ์ ละแนวทางการประเมนิ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ 21 และแนวทางการดาเนินงาน - แบบฟอร์มการประเมินพืนที่ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า 23 แนวทางการประกาศรับรองเป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า 43 51 นิยามพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าขององค์กรสุขภาพสัตว์โลก 53 แนวทางการควบคุมโรคจานวนประชาการสุนัขของ 59 ภาคผนวกท่ี 1 ภาคผนวกที่ 2 ภาคผนวกที่ 3 ภาคผนวกที่ 4 ภาคผนวกท่ี 5 องค์กรสุขภาพสัตว์โลก ตัวอย่างหนังสือขอและแจ้งสถานการณ์โรคพิษสนุ ัขบ้า 85 และผู้เสียชีวิตด้วยโรคไข้สมองอักเสบไม่ทราบสาเหตุ ปีงบประมาณ 256X ถึง 256X ตวั อยา่ งหนงั สอื ขอและแจง้ สถานการณโ์ รคพษิ สนุ ขั บา้ ในสตั ว์ 93 แบบรายงานคน้ หาตดิ ตามผสู้ มั ผสั โรคพษิ สนุ ขั บา้ เพอ่ื เขา้ รบั 101 การฉีดวัคซีน ป้องกันหลังสัมผัสโรค (Post-Exposure prophylaxis) คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 9 ภาคผนวกที่ 6 ภาคผนวกที่ 7 ภาคผนวกท่ี 8 ภาคผนวกที่ 9 ภาคผนวกที่ 10 ภาคผนวกที่ 11 ภาคผนวกท่ี 12 ภาคผนวกท่ี 13 ภาคผนวกที่ 14 สํารบัญ ตัวอย่างแบบเก็บข้อมูลจานวนประชากรสัตว์ 105 ตัวอย่างแบบบันทึกการเบิกจ่ายวัคซีนป้องกัน 117 โรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ แนวทางการประเมินการจัดเก็บวัคซีนตามห่วงโซ่ความเย็น 119 และแบบฟอร์มการประเมินฯ แนวทางการอบรมเรื่องการฉีดและการจัดเก็บ 125 วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าแกผ่ ู้ปฏิบัติงาน ระเบียบกระทรวงมหาดไทย ว่าด้วยค่าใช้จ่ายในการ 129 จัดสวัสดิภาพสัตว์ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2562 กระบวนการออกเทศบัญญัติ/ข้อบัญญตั ิ และตัวอย่าง 131 เทศบัญญัติ/ข้อบัญญตั ิควบคุมการเลยี ง และปล่อยสัตว์ ภายในท้องถ่ิน ตาม พ.ร.บ. สาธารณสุข พ.ศ.2535 ตัวอย่าง คาส่ังเทศบาล/อบต. เรื่อง แต่งตังคณะกรรมการ/ 141 คณะทางาน เพื่อการผลักดันและควบคุมโรคพิษสนุ ัขบ้า ระดับท้องถ่ิน แนวทางการสารวจความรู้ประชาชนเรื่องโรคพิษสนุ ัขบ้า 149 เอกสารประกอบการประเมินและรับรองพนื ที่ 155 ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า เอกสาร/หนังสืออนื่ ๆท่ีเกย่ี วข้้อง 173 10 - เอกสารอ้างอิง 175 - คาสั่งกรมควบคุมโรค เรื่อง แต่งตังคณะทีป่ รึกษา และคณะทางาน 176 จัดทาคู่มือการสร้างและประเมินพืนท่ีปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า บท1นา โรคพิษสุนัขบ้า หรือโรคกลัวนา เป็นโรคที่ยังคงเป็นปัญหา ที่สาคัญทังทางด้านปศุสัตว์และสาธารณสุข เกิดจากเชือไวรัส ซ่ึงอยู่ใน Genus Lyssavirus ในตระกูล Rhabdoviridae มีรูปร่างคล้ายกระสุนปืน ก่อให้เกิดอาการทางระบบประสาท และอันตรายถึงแก่ชีวิต คนหรือสัตว์เมื่อติดเชือและมีการแสดงอาการ จะตอ้ งเสยี ชวี ติ ทกุ ราย ในปจั จบุ นั ยงั ไมม่ ยี าทจี่ ะสามารถรกั ษาใหห้ ายได้ โรคนีสามารถติดได้ในสัตว์เลียงลูกด้วยนมทุกชนิด เช่น สุนัข แมว โค กระบอื หนู กระรอก กระตา่ ย ลงิ คา้ งคาว รวมถงึ คน ซง่ึ ตดิ ผา่ นทางการกดั ข่วน เลียบาดแผล เยื่อบุตา หรือปาก โดยเชือจะขับออกมากับนาลาย ของสัตว์ที่ติดเชือ เข้าสู่บาดแผล และเพิ่มจานวนที่ปมประสาท ท่ีบาดแผล และจะไปยังระบบประสาทส่วนกลาง ก่อให้เกิดอาการ ทางระบบประสาท และเสียชีวิตในท่ีสุด ระยะฟักตัวส่วนใหญ่อยู่ที่ ประมาณ 2-8 สัปดาห์ แตอ่ าจสนั เพยี ง 7 วนั หรอื ยาวนานกวา่ 1 ปี ขึนกับปริมาณของเชือไวรัส ความรุนแรงของบาดแผล ปริมาณของ ปลายประสาทที่บาดแผล และระยะทางจากบาดแผลไปยังสมอง สุนัขและแมวอาจแพร่เชือได้ 1-7 วันก่อนเริ่มแสดงอาการป่วย แต่อย่างไรก็ตาม ระยะเวลาตังแต่เริ่มติดเชือไวรัสจนถึงตาย รวมแล้ว จะไม่เกิน 10 วัน คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 11 อาการในสัตว์ ประกอบด้วย 3 ระยะ ได้แก่ ระยะเริ่มแรก มีอาการประมาณ 2-3 วัน โดยสุนัขจะ มีอารมณ์และอุปนิสัยเปลี่ยนไปจากเดิม มีไข้ ม่านตาขยายกว้าง กินข้าว กินนาลดลง ระยะต่ืนเต้น จะเริ่มมีอาการทางระบบประสาท กระวนกระวาย ตื่นเต้น ไม่อยู่น่ิง กัดทุกสิ่งไม่เลือกโดยไม่แสดงอาการ เจ็บปวด เสียงเห่าหอนเปล่ียนไป ตัวแข็ง บางตัวล้มชัก ระยะอัมพาต สุนัขจะมีคางห้อยตก ลินมีสีแดงคลา ห้อยออกนอกปาก นาลายไหล และไม่สามารถใช้ลินได้ สุนัขบางตัวอาจแสดงอาการขยอกหรือขย้อน คล้ายมีของติดลาคอ ทรงตัวไม่ได้เริ่มเป็นอัมพาต โดยอาการอัมพาตจะเร่ิมจากขาหลัง และตายในท่ีสุด ซึ่งโดยส่วนใหญ่สัตว์จะตายภายใน 10 วันหลังแสดงอาการ อาการในคน สามารถจา แนกไดเ้ ปน็ 3 ลกั ษณะ ไดแ้ ก่ อาการคลมุ้ คลงั่ หรอื อาการทางสมองเปน็ สา คญั ผู้ป่วยจะมีอาการสลับเปลี่ยนระหว่างสภาวะรู้ตัวและภาวะกระวนกระวาย ไวต่อสิ่งกระตุ้นเร้า อาจมี อาการอาละวาดและผุดลุกผุดนั่ง กลัวนากลัวลม นาลายมากผิดปกติ ปวดแสบปวดร้อนตรงบริเวณท่ีถูกกัด ถอนหายใจเป็นพักๆ โดยจะมีอาการประมาณ 2-3 วัน จากนันจะเริ่มซึมและไม่รู้สึกตัว และเสียชีวิต อาการแบบอัมพาต มักมีอาการไข้ กล้ามเนืออ่อนแรงเริ่มจากขาไปยังแขนและลามไปทั่วตัว มีอาการ กลวั นา หรอื ลมนอ้ ยมาก แตย่ งั คงพบอาการหายใจลา บากอยู่ อาการไมจ่ า เพาะ ซง่ึ เปน็ อาการทวี่ นิ จิ ฉยั ไดย้ าก อาจต้องมีการสอบถามประวัติการสัมผัสสัตว์ร่วมกับการวินิจฉัยแยกโรคอื่นๆ แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งที่เหมือนกันในผู้ป่วยทุกกลุ่มอาการก็คือ เมื่อมีการแสดงอาการอย่างใดอย่างหนึ่งแล้ว จะไม่สามารถ รักษาให้หายได้ และต้องเสียชีวิตทุกราย โดยทั่วไปมักเสียชีวิตภายใน 10 วันหลังจากเริ่มมีอาการ แตอ่ ยา่ งไรกต็ าม โรคนสี ามารถปอ้ งกนั ไดด้ ว้ ยการฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ทัง ในสตั วแ์ ละในคน สา หรบั การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในสตั วน์ นั ในชว่ งอายปุ แี รกของสตั วค์ วรตอ้ งไดร้ บั วคั ซนี อยา่ งนอ้ ย 2 ครัง ครังแรกเม่ืออายุ 2-4 เดือน และครังที่ 2 ในอีก 1-3 เดือนต่อมา ตามท่ีสัตวแพทย์นัด จากนันให้ ฉีดวัคซีนเพ่ือกระตุ้นภูมิคุ้มกันซาทุกปี ร่วมกับการเลียงสัตว์ให้อยู่ในรัวรอบขอบชิด เมื่อต้องออกนอกบ้าน ให้ใส่สายจูง หรือควรต้องอยู่ในสายตาของเจ้าของตลอดเวลา สาหรับการป้องกันโรคในคนนัน จะสามารถฉีดวัคซีนได้ 2 ประเภท ได้แก่ 1) การฉีดวัคซีนป้องกันโรคล่วงหน้า (Pre-exposure Prophylaxis) การฉีดวัคซีนในลักษณะนี เหมาะกับคนกลุ่มเส่ียง เช่น สัตวแพทย์ ผู้ที่ต้องทางานในห้องปฏิบัติการ ผู้ช่วยสัตวแพทย์ อาสาสมคั ร ทต่ี อ้ งมกี ารทา งานกบั สตั ว์ หรอื ตอ้ งมกี ารจบั สตั วต์ ลอดเวลา โดยจะไดร้ บั การฉดี วคั ซนี ทังหมด 2 ครัง ในวันท่ี 0 และ 7 (วันที่เร่ิมรับวัคซีนให้นับเป็นวันท่ี 0) ซ่ึงผู้ท่ีเคยได้รับวัคซีนแบบ ป้องกันโรคล่วงหน้า หรือเคยได้รับวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าหลังสัมผัสโรคที่ครบชุดมาก่อน ไ ม จ่ า เ ป น็ ต อ้ ง ก ร ะ ต น้ ุ ซ า ท กุ ป ี เ พ ยี ง แ ต เ่ ข า้ ร บั ว คั ซ นี ป อ้ ง ก นั โ ร ค พ ษิ ส นุ ขั บ า้ อ กี 1 - 2 ค ร งั ต า ม ร ะ ย ะ เ ว ล า นับจากการฉีดวัคซีนครังสุดท้าย หลังจากถูกสัตว์กัด ข่วน เลีย เท่านันก็สามารถป้องกันโรคได้ นอกจากนสี าหรบั ผทู้ ไี่ ดร้ บั การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั แบบหลงั สมั ผสั โรคมาแลว้ 3 ครงั เชน่ ไดร้ บั วคั ซนี คู่มือการสร้างและประเมิน 12 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ในวันที่ 0, 3, 7 และสังเกตอาการสุนัขหรือแมวที่กัด พบว่ามีอาการปกติภายหลัง 10 วัน ให้หยุดฉีดวัคซีน โดยใหถ้ ือว่า การฉีดดังกล่าวเป็นการฉีดวัคซีนป้องกันโรคล่วงหน้าเช่นกัน 2) การฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัข้บ้าหลังสัมผัสโรค (Post-exposure Prophylaxis) ผู้ที่ ถกู สตั วท์ ไ่ี มท่ ราบประวตั กิ ารไดร้ บั วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ หรอื สตั วท์ เี่ คยไดร้ บั วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ แตม่ โี อกาสสมั ผสั สตั วอ์ นื่ กดั ขว่ น เลยี บาดแผล ควรตอ้ งไดร้ บั การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพิษสุนัขบ้าทันที โดยแพทย์จะพิจารณาฉีดภูมิคุ้มกันสาเร็จหรือไม่ขนึ อยกู่ บั ลกั ษณะและความ รุนแรงของบาดแผล โดยภูมิค้มุ กันสา เร็จจะฉีดในวันแรกของการเข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกันโรค พษิ สนุ ขั บา้ หลงั สมั ผสั โรคเทา่ นนั โดยจะทา การฉดี รอบๆ บาดแผลทกุ แผล จากนนั จะทา การฉดี วคั ซนี ป้องกันโรคพิษสนุ ัขบ้าต่อไป โดยสามารถฉีดได้ 2 ลักษณะ ไดแ้ ก่ ฉดี เขา้ ในผวิ หนงั (Intradermal) ซึ่งฉีดทังหมด 4 ครัง หรือฉีดเข้ากล้ามเนือ (Intramuscular) ซึ่งฉีดทังหมด 5 ครัง โดยวัคซีนมีประสิทธิภาพในการป้องกันโรคสูงสุดเมื่อผู้สัมผัสโรคเข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกัน โรคพิษสุนัขบ้าตรงตามกาหนดนัด และได้รับการฉีดวัคซีน ตามแนวทางเวชปฏิบัติ จึงจะสามารถป้องกันโรคได้ โรคพิษสุนัขบ้าถึงแม้ว่าจะเป็นโรคท่ีสามารถป้องกันได้ด้วยการฉีดวัคซีนหลังสัมผัสโรคในคน และ สามารถควบคุมได้โดยการฉีดวัคซีนป้องกันโรคในสัตว์ ในแต่ละปี โรคนีทาให้คนเสียชีวิตท่ัวโลกมากกว่า 59,000 ราย มากกว่าร้อยละ 95 ของผู้เสียชีวิตเกิดจากการติดเชือจากสุนัขกัด ข่วน หรือเลีย ทาให้เชือเข้าสู่ บาดแผล เพิ่มจานวน และก่อโรคทังในคนและสัตว์เลียงลูกด้วยนมทุกชนิด องค์การอนามัยโลก (World Health Organization; WHO) องค์การสุขภาพสัตว์โลก (Office International des Epizooties; OIE) และองค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations; FAO) ได้ขอความร่วมมือให้ประเทศในแถบภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึง ประเทศไทย ปลอดจากโรคพิษสุนัขบ้าภายในปี พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) หรือ “Zero by 30” และได้มี การจัดทาแนวทางการปฏิบัติงานเพื่อการสร้างพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า รวมถึงแนวทางให้แต่ละประเทศ ประกาศตนเองเป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ในปจั จบุ นั ประเทศไทยยงั คงเปน็ พนื ทที่ พ่ี บโรคพษิ สนุ ขั บา้ ทงั ในคนและสตั ว์ ในปี 2561 พบผเู้ สยี ชวี ติ ด้วยโรคพิษสุนัขบ้า 18 ราย และมีจานวนการพบเชือในสัตว์ 1,476 ตัวอย่าง (คิดเป็นร้อยละ 15.31 ของ ตัวอย่างที่ส่งตรวจทังหมด) ซ่ึงสูงสุดในรอบ 10 ปี และด้วยการดาเนินงานการป้องกัน ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า อย่างบูรณาการทังจากปศุสัตว์ สาธารณสุข และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ทาให้ในปี 2564 พบผู้เสียชีวิต ด้วยโรคพิษสุนัขบ้าเพียง 4 ราย และพบสัตว์พบเชือจานวน 186 ตัวอย่าง (คิดเป็นร้อยละ 3.32 ของตัวอย่าง ที่ส่งตรวจทังหมด) ซึ่งถือว่าลดลงจากในปี 2561 มากถึง 6 เท่า โดยพืนที่การเกิดโรคพิษสุนัขบ้ายังคงเป็น พืนท่ีซา เดิม แต่อย่างไรก็ตาม ยังมีบางพืนที่ซ่ึงไม่มีรายงานการพบการเกิดโรคพิษสุนัขบ้าทังในคนและสัตว์ คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 13 ต่อเน่ืองมามากกว่า 2 ปี สาหรับการดาเนินงานที่ผ่านมา ในปี พ.ศ. 2555 กรมควบคุมโรค กรมปศุสัตว์ และกรมสง่ เสรมิ การปกครองทอ้ งถนิ่ ไดม้ กี ารจดั ทา หลกั เกณฑ์ก์ ารสรา้ งพนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ (Rabies Free Area) เพ่ือเป็นแนวทางในการประเมินจัดระดับความเส่ียงของพืนท่ี รวมถึงการปฏิบัติงานป้องกันควบคุม โรคพิษสนุ ัขบ้าในพืนที่ โดยใช้หลักเกณฑ์์การพิจารณา 5 หลักเกณฑ์์ ได้แก่ สถานการณ์โรคพิษสนุ ัขบ้าในคน สถานการณ์โรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ การสารวจสุนัขและแมว การฉีดวัคซีนป้องกันโรคในสัตว์ และการควบคุม ประชากรสตั ว์ และไดม้ กี ารจดั ลา ดบั พนื ทเี่ ปน็ 5 ระดบั ไดแ้ ก่ พนื ทปี่ ลอดโรค พนื ทคี่ วบคมุ โรค ระดบั A free, A, B และ C รวมทังมีการดาเนินงานควบคุมป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าเพื่อการสร้างพืนท่ีปลอดโรค ซึ่งจากการติดตามสถานการณ์ระดับพนื ที่ พบว่า ในช่วงปีที่ผ่านมามอี าเภอหลายแห่ง มีผลการประเมนิ พนื ที่ อยู่ในระดับ A free แต่ยังไม่ได้รับการประกาศให้เป็นพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้าอย่างเป็นทางการ จนกระทั่งปีพ.ศ.2561กรมควบคุมโรคกรมปศุสัตว์กรมส่งเสริมการปกครองท้องถนิ่ รวมถึงหน่วยงานภาคี เครอื ขา่ ย ภายใตโ้ ครงการสตั วป์ ลอดโรค คนปลอดภยั จากโรคพษิ สนุ ขั บา้ ตามพระปณธิ านของ ศาสตราจารย์ ดร. สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี ได้ร่วมดาเนินการเพื่อการผลักดัน การสร้างพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้สามารถประกาศให้เป็นพืนที่ปลอดโรคฯ ได้อย่างเป็นทางการ โดยเร่ิมดาเนินการที่อาเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี และอาเภอสันกาแพง จงั หวดั เชยี งใหม่ ทา ใหไ้ ดม้ าซง่ึ จดุ เดน่ รวมถงึ ปญั หาและอปุ สรรคตอ่ การประกาศเปน็ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ทงั ในแงข่ องการดาเนนิ งานเพอ่ื ใหต้ รงตามเกณฑ์ก์ ารสรา้ งพนื ทปี่ ลอดโรคฯ และแนวทางการประเมนิ และรบั รอง พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าอย่างเป็นทางการ อย่างไรก็ตาม การดาเนินการที่เกี่ยวข้องกับโรคพิษสุนัขบ้านัน จาเป็นต้องมีการดาเนินงาน รว่ มกนั อยา่ งเขม้ แขง็ ระหวา่ งสาธารณสขุ ปศสุ ตั ว์ และทอ้ งถน่ิ เพอ่ื เฝ้า้ ระวงั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในพนื ที่ ปอ้ งกนั การเกดิ โรค และไม่ให้โรคพิษสุนัขบ้าแพร่ระบาดเข้ามาในพืนที่ ติดตามผู้สัมผัสสัตว์ยืนยันโรคพิษสุนัขบ้าให้เข้ารับการฉีด วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ อยา่ งถกู ตอ้ งตามแนวทางเวชปฏบิ ตั ิ ควบคกู่ บั การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในสัตว์ และการควบคุมจานวนประชากรสัตว์ สาหรับพืนที่ที่ไม่พบโรคพิษสุนัขบ้าทังในคนและในสัตว์ และมีการดาเนินงานทต่ี รงตามนยิ ามพนื ทปี่ ลอดโรคฯ ควรมกี ารประกาศรบั รองเปน็ พนื ทป่ี ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ พร้อมทังพัฒนาองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินในรูปแบบพืนที่กันชนเป็นพี่เลียงให้คาแนะนา แก่พืนที่ที่ยัง พบโรคพษิ สนุ ขั บา้ เพอื่ ขยายการสรา้ งพนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ใหก้ บั พนื ทขี่ า้ งเคยี ง ตามกลวธิ ี “ปา่ ลอ้ มเมอื ง” อันจะทาให้ประเทศไทยสามารถรับรองเป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้าได้ ตามพระปณิธานฯ ต่อไป 14 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า นิย2ามของพ้ืนที่ปลอด โรคพิษสุนัขบ้า องค์กรสุขภาพสัตว์โลก (World Organization for Animal Health: OIE) ไดม้ กี ารกา หนดนยิ ามพนื ทโ่ี รคพษิ สนุ ขั บา้ ไวใ้ น Terrestrial Animal Health Code ในบทที่ 8.14 เรื่อง Infection with Rabies Virus ไว้ 3 นิยาม (ภาคผนวกที่ 1) ได้แก่ 1. ประเทศหรือเข้ตท่ีปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า (Country or zone free from infection with rabies virus) หมายถึง พืนที่ ที่ไม่พบสัตว์เลียงลูกด้วยนมทุกชนิดหรือคนพบเชือโรคพิษสุนัขบ้า ในช่วง 24 เดือนท่ีผ่านมา ยกเว้นกรณีที่พบสัตว์หรือคนติดเชือ โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในพนื ที่ แตม่ ผี ลทางระบาดวทิ ยายนื ยนั วา่ เปน็ การตดิ เชอื มาจากนอกพนื ที่ และต้องมีการดาเนินงาน ดังนี - มกี ารกา หนดใหโ้ รคนเี ปน็ โรคทต่ี อ้ งมกี ารเฝ้า้ ระวงั และ ตอ้ งมกี ารรายงานเมอื่ พบคนหรอื สตั วเ์ปน็ โรคพษิ สนุ ขั บา้ - สัตว์ที่มีอาการสงสัยโรคพิษสุนัขบ้า จะต้องได้รับการ ตรวจยืนยันทางห้องปฏิบัติการ และมีการดาเนินการ สอบสวนโรคอย่างเหมาะสม คู่มือการสร้างและประเมิน 1 นิยามข้ององค์กรสุข้ภาพสัตว์โลก พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 15 - มรีะบบการเฝ้า้ระวงัอยา่งตอ่เนอื่งในชว่งอยา่งนอ้ย24เดอืนทผี่า่นมาและตอ้งมรีะบบแจง้เตอืน เพ่ือดาเนินการสอบสวนโรคอย่างทันท่วงที - ต้องมีมาตรการการป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า รวมถึงต้องมีมาตรการป้องกัน การเคลื่อนย้ายสัตว์เข้าพืนที่ร่วมด้วย ตาม Terrestrial Animal Health Code Articles ที่ 8.14.5. ถึง 8.14.10. (ภาคผนวกที่ 1) - หากมีการพบเชือโรคพิษสุนัขบ้าเข้ามาในพืนที่ ต้องควบคุมให้ไม่ก่อให้เกิดการแพร่ระบาด ของเชือในวงรอบที่ 2 - พนื ทเี่ หลา่ นยี งั มกี ารดา เนนิ การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในสตั วเ์ ปน็ มาตรการตามปกติ 2. ประเทศหรือเข้ตที่ยังพบโรคพิษสุนัข้บ้า (Country or zone infected with rabies virus) หมายถึงพืนท่ีทยี่ังพบโรคพิษสุนัขบา้ทังในคนและ/หรือสัตว์อยู่ในชว่ง24เดอืนทผี่่านมาหรือยงัมีการดาเนิน งานท่ีไม่ตรงตามข้อที่ 1. 3. ประเทศหรอื เข้ตทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ข้ั บา้ ในสนุ ข้ั (Countryorzonefreefromdog-mediated rabies) หมายถึง ประเทศหรือเขตที่พิจารณาการปลอดโรคพิษสุนัขบ้าในสุนัข หรือสัตว์เลียงลูกด้วยนม ชนิดอื่นที่มีประวัติว่าติดเชือมาจากสุนัขเท่านัน ไม่ได้หมายรวมถึงสัตว์อื่นๆ ท่ีติดตามธรรมชาติ สัตว์ป่า หรอื สตั วท์ ปี่ ระวตั ริ ะบวุ า่ ไมไ่ ดต้ ดิ มาจากสนุ ขั หรอื เปน็ สตั วห์ รอื คนทมี่ ปี ระวตั ติ ดิ เชอื มาจากนอกพนื ที่ โดยตอ้ ง ไม่พบโรคในสัตว์เหล่านีรวมถึงคนในช่วง 24 เดือนท่ีผ่านมา และต้องมีการดาเนินงาน ดังนี 3.1 มีการกาหนดให้โรคนีเป็นโรคท่ีต้องเฝ้้าระวัง และต้องมีการรายงานเม่ือพบคนหรือสัตว์ เป็นโรคพิษสุนัขบ้า 3.2 สัตว์ท่ีมีอาการสงสัยโรคพิษสุนัขบ้าที่ติดเชือจากสุนัข จะต้องได้รับการตรวจยืนยันทาง ห้องปฏิบัติการ และมีการดาเนินการสอบสวนโรคอย่างเหมาะสม 3.3 มีระบบการเฝ้้าระวังอย่างต่อเนื่อง ในช่วงอย่างน้อย 24 เดือนที่ผ่านมา และต้องมีระบบ แจ้งเตือน เพ่ือดาเนินการสอบสวนโรคอย่างทันท่วงที 3.4 ต้องมีมาตรการการป้องกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า รวมถึงต้องมีมาตรการป้องกัน การเคล่ือนย้ายสัตว์เข้าพืนที่ร่วมด้วย ตาม Terrestrial Animal Health Code Articles ที่ 8.14.5. ถึง 8.14.10. (ภาคผนวกท่ี 1) 3.5 ตอ้ งมกี ารมาตรการการควบคมุ จา นวนประชากรสนุ ขั และตอ้ งมกี ารดา เนนิ งานอยา่ งตอ่ เนอื่ ง ตาม Terrestrial Animal Health Code บทท่ี 7.7 STRAY DOG POPULATION CONTROL (ภาคผนวกที่ 2) คู่มือการสร้างและประเมิน 16 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2 นิยามข้องประเทศไทย่ การจัดนิยามพืนทีโรคพิษสุนัขบ้าของประเทศไทย ได้มีการปรับให้สอดคล้องกับนิยามพืนที่ โรคพษิ สนุ ขั บา้ ขององคก์ รสขุ ภาพสตั วโ์ ลก โดยเนน้ ทก่ี ารปลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ในสนุ ขั ซงึ่ หมายรวมถงึ สตั วอ์ น่ื หรือคนที่ติดเชือจากการสัมผัสกับสุนัขเป็นสาคัญ ดังนัน ประเทศไทยจึงมีการจัดลาดับพืนที่สร้าง เขตปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า ดังนี 1. พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า หมายถึง พืนท่ีที่ไม่ปรากฏโรคพิษสุนัขบ้าในคนและสัตว์ควบคุม ภายใต้พระราชบัญญัติโรคพิษสุนัขบ้า พ.ศ. 2535 (หมายรวมถึงสัตว์ที่ติดโรคจากสัตว์ควบคุม) โดยมีการ เฝ้้าระวังค้นหาโรคอย่างทั่วถึง มีมาตรการการควบคุม และการดาเนินงานอื่นๆ ท่ีเก่ียวข้อง อย่างต่อเน่ือง มกี ารเฝ้า้ ระวงั การนา สตั วจ์ ากทงั ในพนื ทที่ พี่ บโรคและไมพ่ บโรคเขา้ มาในพนื ทอี่ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ และมกี าร ส่งตรวจตัวอย่างทังในคนและสัตว์ควบคุมทางห้องปฏิบัติการอย่างต่อเนื่อง จนผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ ไม่พบคนและสัตว์ควบคุม (หมายรวมถึงสัตว์ท่ีติดโรคจากสัตว์ควบคุม) เป็นโรคพิษสุนัขบ้าต่อเนื่องอย่างน้อย 2 ปี ติดต่อกัน1 ทังนี พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า จะต้องมีกิจกรรมต่าง ๆ รวมถึงได้รับการประเมินและรับรอง ผ่านเกณฑ์์ตามตารางหลักเกณฑ์์การประเมินพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า อีกด้วย 2. พืนที่ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า แบ่งเป็น 4 ระดับ ดังภาพที่ 1 ได้แก่ - ระดับ A free หมายถึง พืนที่ท่ีไม่พบรายงานโรคในคนและในสัตว์ควบคุม (หมายรวมถึง สัตว์ท่ีติดโรคจากสัตว์ควบคุม) เป็นระยะเวลาอย่างน้อย 2 ปี1 แต่ยังไม่ได้ได้รับการประเมิน และรับรองผ่านเกณฑ์์ตามตารางหลักเกณฑ์์การประเมินพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า - ระดับ A หมายถึง พืนท่ีท่ีไม่พบรายงานโรคในคนและในสัตว์ควบคุม (หมายรวมถึง สัตว์ที่ติดโรคจากสัตว์ควบคุม) เป็นระยะเวลาอย่างน้อย 1 ป1ี - ระดับ B หมายถึง พืนที่ที่ไม่พบรายงานคนเสียชีวิตด้วยโรคพิษสุนัขบ้า แต่ยังพบรายงาน สัตว์ควบคุม (หมายรวมถึงสัตว์ท่ีติดโรคจากสัตว์ควบคุม) ตายด้วยโรคพิษสุนัขบ้าในช่วง ระยะเวลา 1 ปีที่ผ่านมา1 - ระดับ C หมายถึง พนื ที่ที่ยังมีรายงานคนเสียชีวิตด้วยโรคพิษสนุ ัขบ้า ในช่วงระยะเวลา 1 ปี ที่ผ่านมา1 ดังนัน กล่าวโดยสรุป นิยามพืนที่ของประเทศไทย สามารถแบ่งได้เป็น 2 ระดับ ได้แก่ 1) ระดับพืนที่ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้า ซึ่งเป็นพืนท่ีที่ยังมีการพบโรคพิษสุนัขบ้าในคนหรือในสัตว์ หรือไม่พบโรคพิษสุนัขบ้าในคนและสัตว์ ต่อเนื่องน้อยกว่า 2 ปี หรือมีแนวโน้มท่ีอาจพบ โรคพิษสุนัขบ้าขึนมาใหม่ในพืนที่ 2) ระดบั พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ซงึ่ เปน็ พนื ทที่ ไี่ มพ่ บคนหรอื สตั วเ์ ปน็ โรคพษิ สนุ ขั บา้ มามากกวา่ 2ปี 1 ระยะเวลาตามปีปฏิทิน คู่มือการสร้างและประเมิน 17 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ซึ่งความแตกต่างระหว่างพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า และพืนที่ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าระดับ A free คือ พืนที่ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าระดับ A free จะสามารถเป็นพืนที่ปลอดโรค พิษสุนัขบ้าได้นัน จะต้องมีการดาเนินงานที่ตรงตามหลักเกณฑ์์การสร้างพืนท่ีปลอดโรค พษิ สนุ ขั บา้ และไดร้ บั การประเมนิ และรบั รองผา่ นตามหลกั เกณฑ์ก์ ารประเมนิ พนื ทปี่ ลอดโรค พิษสุนัขบ้า โดยคณะกรรมการประเมินและรับรองพนื ที่ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า เพอ่ื เสริมสร้าง ความมน่ั ใจ ในการเปน็ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ อยา่ งยงั่ ยนื โดยหนว่ ยของการวดั พนื ทคี่ วบคมุ โรคพิษสุนัขบ้า สามารถเป็นได้ตังแต่ระดับตาบล อาเภอ จังหวัด และประเทศได้ เนื่องจาก เปน็ การใหน้ ยิ ามโดยอา้ งองิ จากสถานการณโ์ รคในคนและสตั วเ์ ทา่ นนั แตส่ า หรบั การประเมนิ พนื ทป่ี ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ จะเปน็ การประเมนิ ถงึ ผลการดา เนนิ งานในแงต่ า่ งๆ จงึ ควรประเมนิ เป็นระดับตาบล เนื่องจากการดาเนินงานของแต่ละองค์การบริหารส่วนท้องถิ่นอาจมี ความแตกต่างกัน ภาพที่ 1 ระยะเวลาข้องการประเมินสถานะพืนที่โรคพิษสุนัข้บ้า 18 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เก3ณฑ์การประเมินเล่ือนระดับ พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า กรมปศุสัตว์ กรมควบคุมโรค และกรมส่งเสริมการปกครอง ท้องถ่ิน ได้มีการสร้างหลักเกณฑ์์การสร้างพนื ที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า โดยมีวัตถุประสงค์เพ่ือเป็นกรอบแนวทางสาหรับผู้ปฏิบัติ โดยเฉพาะ องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์การบริหารส่วนจังหวัด สานักงาน สาธารณสุขอาเภอ สานักงานสาธารณสุขจังหวัด สานักงานป้องกัน ควบคุมโรคเขต สานักงานเขตปศุสัตว์อาเภอ สานักงานเขตปศุสัตว์ จังหวัด สานักงานปศุสัตว์เขต ในการดาเนินงาน และวางแผน งบประมาณในพืนท่ีเพื่อการสร้างพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า โดยแบ่ง เป็น 6 เกณฑ์์หลัก ดังนี คู่มือการสร้างและประเมิน 19 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด ระดับ C ระดับ B ระดับ A ระดบั A free เกณฑ์พืนที่ปลอดโรค จานวนผู้เสียชีวิต มี ไม่มี ไม่มี ตอ่ เนอื่ ง 1ปี ผู้สงสัย/ผู้เสียชีวิตด้วยโรค ไขส้ มองอกั เสบไมท่ ราบสาเหตุ (A86) ไดร้ บั การวนิ จิ ฉยั การติดตามผู้สัมผัสสัตว์ ยืนยันให้เข้ารับการฉีด วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ การเฝ้้าระวังเชิงรับ หรือ เฝ้้าระวังทางอาการ (passive surveillance) โดยมีการส่งตรวจตัวอย่าง สัตว์แสดงอาการสงสัยตาม นิยามโรคพิษสุนัขบ้า การเฝ้า้ ระวงั เชงิ รกุ (active surveillance) โดยมีการ ส่งตรวจตัวอย่างสุนัขหรือ แมวจานวนร้อยละ 0.01 ของจานวนสุนัขและแมว ในพืนที่ (1:10,000 ตัว) หรือ ตัวอย่างสัตว์เลียงลูก ด้วยนมอื่นๆ ระยะเวลาที่ตรวจไม่พบ เชือ พบเชือ พบเชือ ไม่พบ เชือ 1ปี ข้อมูลประชากรสุนัขและ แมวที่ได้จากการสารวจ - - - สารวจ ครอบ คลุม พืนที่ 1. โรคพิษสุนัข บ้าในคน ไม่มีผู้เสียชีวิตต่อเนื่อง 2 ปี ทุกรายที่สงสัยได้รับการส่งตรวจ ร้อยละ 100 มีการเฝ้้าระวัง 2. โรคพิษสุนัข บ้าในสัตว์ 3. การสารวจ สนุ ขั และแมว คู่มือการสร้างและประเมิน มีการเฝ้้าระวัง ไม่พบเชือต่อเนื่อง 2 ปี ทราบจานวนสนุ ัข (มีเจ้าของ/ไม่มีเจ้าของ) และแมวครอบคลุม ทุกพืนท่ี 20 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด ระดับ C ระดับ B ระดับ A ระดบั A free เกณฑ์พืนที่ปลอดโรค ร้อยละของจานวนสุนัข และแมวได้รับการฉีด วัคซีน (Vaccination Coverage) - - - - ร้อยละของจานวนสุนัข และแมวได้รับการขึน ทะเบียน - - - - มีการบริหารจัดการสุนัข และแมวที่ไม่มีเจ้าของใน พืนที่ - - - - การเฝ้้าระวังเคลื่อนย้าย สุนัขและแมวเข้า-ออก พืนที่ - - - - 4. การฉีดวัคซีน ป้องกันโรค ในสัตว์ 5. การควบคุม ประชากร สัตว์ มากกว่า 80% มากกว่า 80% มีการบริหารจัดการ เช่น มีข้อบัญญัติท้องถ่ินหรือ เทศบัญญัติ ควบคุมการ เลียงและปล่อยสัตว์ หรือ มีสถานสงเคราะห์สัตว์ หรือ ศูนย์พักพิงสัตว์ (shelter) หรือ มขี ้อ กาหนด หรือมาตรการ ในการแก้ปัญหาสัตว์ที่ไม่มี เจ้าของ หรือ มีแนวทาง บริหารจัดการในพืนที่ สาธารณะ วัด โรงเรียน มีระบบการเฝ้้าระวังการ เคลื่อนย้ายสัตว์ เช่น ข้อ กาหนดจากประชาคมของ ชุมชน หรือ กาหนดใน เทศบัญญัติ/ข้อบัญญัติ ท้องถิ่น ในการแจ้งขึน ทะเบียน เกิด ตาย ย้าย เข้าใหม่ หรือ ประกาศเขต เฝ้้าระวังโรคระบาดสัตว์ หรือ ประกาศเขตควบคุม โรคระบาดสัตว์ คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 21 เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด ระดับ C ระดับ B ระดับ A ระดบั A free เกณฑ์พืนที่ปลอดโรค การบูรณาการระหว่าง หน่วยงาน - - - - การสื่อสารความเสี่ยงและ ประชาสัมพันธ์ - - - - ประชาชนมีความรู้เรื่อง โรคพิษสุนัขบ้า - - - - 6. ความย่ังยืน ของการ ปลอดโรค พิษสุนัขบ้า มีการบูรณาการการดาเนิน การรว่ มกบั หนว่ ยงานเครอื ขา่ ย ท่ีเกี่ยวข้อง มกี ารประชาสมั พนั ธท์ เี่ขา้ ถงึ กลุ่มเป้าหมาย ประชาชนมีความรู้เรื่อง โรคพษิ สนุ ขั บา้ อยา่ งถกู ตอ้ ง โดยพืนท่ีท่ีสามารถเป็นเขตปลอดโรคพิษสุนัขบ้าได้นัน จะต้องเป็นพืนที่ท่ีมีการดาเนินงานตรงตาม หลกั เกณฑ์อ์ ยา่ งตอ่ เนอื่ ง ทงั นี จะตอ้ งมกี ารประเมนิ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ โดยคณะกรรมการฯ ซงึ่ จะกลา่ ว ในหัวข้อต่อไป อย่างไรก็ตาม หลักเกณฑ์์เหล่านี เป็นหลักเกณฑ์์ใหญ่ซึ่งต้องมีหลักเกณฑ์์ย่อย เพื่อเป็น กรอบและมาตรฐานให้ผู้ปฏิบัติงาน รวมถึงผู้ประเมิน ใช้ในการประเมินอีกด้วย 22 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ห4ลักเกณฑ์และแนวทาง การประเมินพื้นที่ปลอด โรคพิษสุนัขบ้า และแนวทาง การดาเนินงาน เกณฑ์์การประเมินนี มีวัตถุประสงค์เพ่ือเป็นการตรวจสอบ การดาเนินงานเพื่อการสร้างพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ในระดับ องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน และทราบถึงจุดอ่อนที่ต้องดาเนินการ เพ่ิมเติมเพ่ือให้พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้ามีความยั่งยืน โดยมีเกณฑ์์ การพจิ ารณา 6 ขอ้ หลกั ไดแ้ ก่ 1) โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในคน 2) โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในสตั ว์ 3) การสา รวจสนุ ขั และแมว 4) การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคพษิ สนุ ขั บา้ ในสัตว์ 5) การควบคุมจา นวนประชากรสัตว์ และ 6) ความย่ังยืน ของการปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เป็นการวัดการดาเนินงานตามภารกิจ ภายใตย้ ทุ ธศาสตรโ์ ครงการสตั วป์ ลอดโรค คนปลอดภยั จากโรคพษิ สนุ ขั บา้ ตามพระปณธิ านศาสตราจารย์ดร.สมเดจ็ เจา้ ฟา้ ฯกรมพระศรสี วางควฒั น วรขตั ตยิ ราชนารีเพอื่ ประเมนิ ในระดบั เทศบาลและองคก์ ารบรหิ ารสว่ นตา บล โดยองค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินที่ผ่านเกณฑ์์ จะต้องมีคะแนน การประเมินไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 และจะต้องมีคะแนนที่ คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 23 ผ่านเกณฑ์์ในแต่ละข้อย่อยตามที่กาหนดในเกณฑ์์การให้คะแนน (ข้อ 2) และอาเภอ ท่ีจะประกาศเป็นพืนท่ี ผา่ นเกณฑ์พ์ นื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ได้ องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ทกุ แหง่ ของจา นวนองคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ในอาเภอนันๆ จะต้องมีผลการดาเนินงานตามเกณฑ์์การพิจารณาคะแนนตามตัวชวี ดั ทกี่ า หนดแบบฟอรม์ การประเมนิ การสรา้ งพนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ และไดร้ บั รองเปน็ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ทงั นี เอกสารชดุ นี คณะกรรมการในระดับเทศบาล/ อบต. สามารถนา ไปประเมินตนเองได้ ก่อนที่จะมีการประเมินจริง จากคณะกรรมการประเมินและรับรองพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับอาเภอและระดับจังหวัด วัตถุประสงค์ข้องหลักเกณฑ์การประเมินฯ 1. เพื่อใช้เป็นกรอบแนวทางในการดาเนินงานเพื่อการสร้างพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2. เพื่อเป็นขันตอนของการประกาศพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า สาหรับผู้ปฏิบัติงานในพืนที่ 3. เพื่อเป็นรายการตรวจสอบการดาเนินงานเพ่ือการสร้างพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ในระดับเทศบาล/องค์การบริหารส่วนตาบล 4. เพื่อใช้เป็นมาตรฐานในการประกาศรับรองพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า สาหรับคณะกรรมการ ประเมินและรับรองพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 24 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 25 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2. ผลคะแนน เกณฑ์การพิจารณา ตัวชีวัด รวมคะแนน ผลการประเมิน 1. โรคพิษสุนัขบ้าในคน 2. โรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ 1.1 จานวนผู้เสียชีวิต 14 1.2 ผู้เสียชีวิตด้วยโรคไข้สมองอักเสบไม่ทราบสาเหตุ (A86) ทุกราย ได้รับการตรวจวินิจฉัย 2 3. การสารวจสัตว์ 4. การฉีดวัคซีนป้องกัน 4.1 ความครอบคลุมของการฉีดวัคซีนในสัตว์ 4.2 การบริหารจัดการวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ 5.1 การบริหารจัดการสุนัขไม่มีเจ้าของในพืนที่ 5.2 การเฝ้้าระวังสัตว์เคล่ือนย้ายเข้า-ออก พืนที่ 6.1 การบูรณาการระหว่างหน่วยงาน 6.2 การส่ือสารความเสี่ยงและประชาสัมพันธ์ 6.3 ประชาชนมีความรู้เร่ืองโรคพิษสุนัขบ้า 1 10 4 3 3 7 1 9 2 2 รวม 59 โรคในสัตว์ 5. การควบคุมจานวน ประชากรสุนัข 6. ความย่ังยืนของการ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การประเมินพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า อบต./เทศบาล........................................ ตาบล........................... อาเภอ.............................. จังหวัด............................... วันท่ีประเมิน................................. 1. ช่ือผู้ให้ข้้อมูล 1.1 หน่วยงานด้านท้องถิ่น............................................................................................. หน่วยงาน.................................................... (ผู้รวบรวมข้อมูล) 1.2 หน่วยงานด้านปศุสัตว์........................................................................................... หน่วยงาน.................................................... 1.3 หน่วยงานด้านสาธารณสุข...................................................................................... หน่วยงาน.................................................... 2.1 จานวนสัตว์ท่ีส่งตรวจหาเชือโรคพิษสุนัขบ้าเชิงรับ เป็นระยะเวลา 2 ปี ติดต่อกัน 2.2 จานวนสัตว์ที่ส่งตรวจหาเชือโรคพิษสุนัขบ้าเชิงรุก เป็นระยะเวลา 2 ปี ติดต่อกัน 2.3 ระยะเวลาที่ตรวจไม่พบโรคในสัตว์ 3.1 สารวจจานวนสุนัขและแมวครอบคลุมพืนที่ 1 รวมผลการประเมิน จานวนข้้อที่ผ่านการประเมิน..................ข้้อ ไม่ผ่านการประเมิน ...................ข้้อ หมายเหตุ เทศบาล/อบต. ที่ผ่านเกณฑ์์การประเมินพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า หมายถึง มีการดาเนินงานที่ ผ่านเกณฑ์์ ทุกข้อ ที่ควรได้ ได้ ผ่าน ไมผ่ า่ น 26 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 3. เกณฑ์การประเมิน เกณฑ์การ ตัวชีวัด พืนที่ พิจารณา ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 1. โรค 1.1 จานวน ไม่มีผู้เสียชีวิต 1.1.1 ผู้เสียชีวิตด้วยโรค - มี = 0 หนงั สอื รบั รองจาก สา นกั งานสาธารณสขุ จงัหวดั (ภาคผนวก3) - 43 แฟม้ หรอื รง 506 สา นกั งาน สาธารณสขุ จงัหวดั พษิ สุนัขบ้า ผู้เสียชีวิต ในคน ต่อเน่ือง 2 ปี พิษสุนัขบ้า - ไม่มี 1 ปี = 5 -ไม่มีต่อเน่ือง2ปี - 1.1.2 มีการดาเนินงาน เมื่อพบคนหรือสัตว์เป็น โรคพิษสุนัขบ้าในพืนท่ี ได้แก่ กรณยี ังพบโรค ในคนหรือสัตว์ 1. รายงานการสอบสวน โรคของ สสจ./ปศจ. กรณพี บโรคพษิ สนุ ขั บา้ ในคนหรอื สตั ว์ และ - รายงานการ สอบสวนโรค และ รายงานการ ประชมุ สา นกั งาน สาธารณสขุ อา เภอ/ สา นกั งานปศสุ ตั ว์ อา เภอ 1) สอบสวนควบคุม โรคร่วมกัน ทังหน่วย งานด้านปศุสัตว์ สาธารณสุข องค์กร ปกครองส่วนท้องถ่ิน และหน่วยงานท่ี เก่ียวข้อง = 2 - ดาเนินงาน 2. รายงานการประชมุ เรง่ รดั การควบคมุ โรค ระดบั ตา บล / อา เภอ Thairabiesnet หรอื ผลการสง่ ตรวจโรคในสตั ว์ สา นกั งาน ปศสุ ตั วอ์ า เภอ 2 ) ป ร ะ ช ุ ม เ ร ่ ง ร ั ด ก า ร ก ร ณ ไี ม พ่ บ ผ เ้ ู ส ยี ช วี ติ ควบคุมป้องกันโรค ในคนหรือสัตว์ในพนื ท่ี ระดับตาบล (ตามมาตรการ 1-2-3) และสัตว์เป็นโรค พิษสุนัขบ้ามากกว่า ห ร อื เ ท า่ ก บั 1 ป ี 4. หนงั สอื รบั รองจาก สสจ. เชน่ เดยี วกบั ขอ้ 1.1.1 - มีการดาเนินงาน ครบ 2 ข้อ - ข้อใดข้อหน่ึง = 1 - ไม่มี 3. หนงั สอื รบั รองจาก ปศสุ ตั วอ์ า เภอ (กรณไี มพ่ บโรค ในสตั ว)์ (ภาคผนวก 4) การดาเนินงาน = 0 =10 =2 คู่มือการสร้างและประเมิน 27 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ ตัวชีวัด พิจารณา พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน 1.1.3 มีการติดตามผู้ การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 1. โรค 1.1 จานวน พษิ สุนัขบ้า ผู้เสียชีวิต ในคน ไม่มีผู้เสียชีวิต ต่อเนื่อง 2 ปี กรณีไม่พบโรค สัมผัสสัตว์ยืนยันให้รับ พิษสุนัขบ้าในสัตว์ 1.กรณไี มพ่ บโรคในสตั ว์ ใชห้ ลกั ฐานขอ้ 3 ของ ขอ้1.1.2 2.แบบรายงาน Rabies-1 (ภาคผนวก 5) ทุกเหตุการณ์ ย้อนหลัง 2ปี แหลง่ ขอ้ มลู เดยี วกนั กบั ขอ้3ของ ขอ้ 1.1.2 แบบรายงาน Rabies-1 - โรงพยาบาล สง่ เสรมิ สขุ ภาพ ตา บล (รพ สต.) สา นกั งาน ปศสุ ตั วอ์ า เภอ สา นกั งาน สาธารณสขุ อา เภอ 1.2 ผู้เสีย ชีวิตด้วยโรค ได้รับการตรวจ ไข้สมอง อักเสบไม่ ทราบสาเหตุ (A86) ทกุ ราย ได้รับการ วินิจฉัย 1.2.1 มีการส่งตรวจ ยืนยันโรคพิษสุนัขบ้า ทางห้องปฏิบัติการ กรณีมีรายงานผู้เสียชีวิต โรคไข้สมองอักเสบ ไม่ทราบสาเหตุ (A86) - ไม่มีการติดตาม =0 ใช้หลักฐานเดียวกับ ข้อ 1.1.1 หมายเหตุ : รหัส ICD 10 สาหรับโรค ไข้สมองอักเสบ ไมท่ ราบสาเหตุ คอื A 86 แหลง่ ขอ้ มลู เดยี วกนั กบั ขอ้ 1.1.1 สา นกั งาน สาธารณสขุ จงั หวดั ทุกรายที่สงสัย - ส่งครบทุกราย =2 การฉีดวัคซีนป้องกันโรค พิษสุนัขบ้าอย่างครบชุด ร้อยละ 100 =2 - ติดตามครบทุก เหตุการณ์ และ ฉีดครบ 100% - =2 - ติดตามครบทุก เหตุการณ์ แต่ ฉดี ไมค่ รบ 100% =1 - ติดตามไม่ครบ ทุกเหตุการณ์ =0 - ส่งไม่ครบทุกราย = 1 - ไม่มีการส่ง ตย. = 0 - ไม่มีผู้เสียชีวิต ด้วยโรคไข้สมอง อักเสบ = 2 - 28 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนที่ ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ที่ได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 2. โรค พิษสนุ ัขบ้า ในสัตว์ 2.1 มีการ เฝ้้าระวัง เชิงรับ หรือ เฝ้้าระวัง ทางอาการ สุนัขที่มีอาการ สงสัยตามนิยาม โรคพิษสุนัขบ้า ได้รับการส่ง ตรวจทางห้อง ปฏิบัติการ 2.1.1 มีการส่งตรวจสัตว์ สงสยั หาเชอื โรคพษิ สนุ ขั บา้ ทางห้องปฏิบัติการ - ไม่มีสัตว์สงสัย โรคพิษสุนัขบ้า 1. รายงานการแจ้งสัตว์ สงสยั ใน Thairabiesnet - และ 2.แอพลเิคชนั่ DLD4.0 หรือ 3. กรณีไม่มีสัตว์สงสัย โรคพิษสุนัขบ้า ใช้หนังสือรับรองจาก ปศุสัตว์อาเภอ และ อปท.(ใช้หลักฐานข้อ 3 ของข้อ 1.1.2) thairabiesnet สา นกั งาน รายงานผลการ ปศสุ ตั วอ์ า เภอ ตรวจจากห้อง ปฏิบัติการ 2.2 จานวน สัตว์ท่ีส่ง ตรวจหาเชือ โรคพิษ สุนัขบ้า เชิงรุก สุนัขหรือแมวได้ รับการส่งตรวจ ตรงตามเปา้ หมาย 2.2.1 เก็บตัวอย่าง ร้อยละ 0.01 ของ จานวนประชากรสุนัข และแมว (1:10,000) หรือ กรณีท่ีมีจานวน สุนัขและแมว น้อยกว่า 10,000 ตัว ให้ส่งตรวจอย่างน้อย 1 ตัวอย่างติดต่อกัน 2 ปี - ส่งตรวจตามเป้า หมาย 2 ปี ติดต่อกัน = 1 รายงานผลการตรวจหา เชอื โรคพษิ สนุ ขั บา้ ทาง หอ้ งปฏบิ ตั กิ าร ในปี ปจั จบุ นั และยอ้ นหลงั 1ปีรวม2ปีโดยหอ้ ง ปฏบิ ตั กิ ารทรี่ องรบั ไดแ้ ก่ เ ป น็ เ ว ล า 2 ป ี ตดิ ตอ่ กนั ตรงตาม เป้าหมาย = 0 =1 -ส่งครบทุกตัว แอพพลิเคชั่น DLD 4.0 ทสี่งสัย =1 - ส่งไม่ครบทุกตัว/ ไม่ส่งตัวอย่าง - - ดาเนินการไม่ =0 - คู่มือการสร้างและประเมิน 29 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน เอกสารประกอบการ แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 2. โรคพิษ สุนัขบ้า ในสัตว์ 2.3 ระยะ ไม่พบโรค ในสัตว์ ไม่พบเชือในสัตว์ ต่อเน่ือง 2 ปี 2.3.1 ไม่พบเชือในสัตว์ ท่ีส่งตรวจ - ไม่พบเชือต่อ - เน่ือง 2 ปี= 10 สถาบันชันสูตร โรคสัตว์ กรมปศุสัตว์ ศูนย์ชันสูตร โรคสัตว์ กรมปศุสัตว์ สถานเสาวภา สภากาชาดไทย 3. การ สา รวจสตั ว์ 3.1 สารวจ จานวนสุนัข พืนที่ และแมว ครอบคลุม พืนท่ี 3.1.1 มีการสารวจ ข้อมูลจานวนประชากร สุนัขและแมวทม่ี เี จา้ ของ และไม่มีเจ้าของในปี ปัจจบุ ัน และย้อนหลัง 1 ปี รวมเป็น 2 ปี - ข้อมูลทงั 2 ปี แยกระหว่าง 1. รายงานผลการขนึ ทะเบยี นสตั วใ์ น Rabies One Data หรือ - Rabies One Data หรอื เทศบาล/ องคก์ ารบรหิ าร สว่ นตา บล สารวครอบคลุม - ไม่พบเชือ 1 ปี =5 - พบเชือ = 0 - มีเจ้าของและ ไมม่ ีเจ้าของ - ไฟล์ Excel =2 - ข้อมูลไม่แยก 2. ไฟล์ Excel ขอ้ มลู จา นวนประชากรสตั ว์ ในปปี จั จบุ นั และ ย้อนหลัง 1 ปี (รวม 2 ปี) ทจี่ ดั ทา โดยองคก์ รปกครอง สว่ นทอ้ งถนิ่ (ภาคผนวก 6) ระหว่าง มีเจ้าของและ ไมม่ ีเจ้าของ หรือ แยกปีใด ปีหน่ึง = 1 - ไม่มี หรือข้อมูล ไม่ครบ 2 ปี =0 ท่ีได้ พิจารณา - ทงั นี สามารถใชห้ ลกั ฐาน เดยี วกบั ขอ้ 1.1.2 ได้ 30 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ ตัวชีวัด พิจารณา พืนที่ ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน เอกสารประกอบการ แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ 3. การ สา รวจสตั ว์ 3.1 สารวจ จานวนสุนัข และแมว ครอบคลุม พืนที่ มีฐานข้อมูลการ ทาทะเบียน สุนัข-แมว 3.1.2 ร้อยละของสุนัข และแมว ได้รับการ บันทึกข้อมูลทะเบียน สุนัขและแมวลงใน Rabies One data หรือ Excel -≥80% = - 50-80% = -<50% = 2 1 0 0 ยกตวัอยา่งเชน่ขอ เขา้ รบั การประเมนิ ในปงี บประมาณ 2565 จะตอ้ งใช้ ขอ้มลู1ต.ค. 2563 – ขอ้ มลู ล่าสุด ในปีงบประมาณ 2565 - Rabies One Data หรอื เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล 4. การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคในสตั ว์ 4.1 ความ ครอบคุม ของการฉีด วัคซีน ในสัตว์ ไม่ต่ากว่า ร้อยละ 80 ของ ประชากรสุนัข และแมวในพืนที่ 4.1.1 ฉีดวัคซีนให้กับ สุนัขท่ีมีเจ้าของ ร้อยละ 100 -มี = 1 0 1. รายงานผลการฉดี วคั ซนี แยกสตั วม์ ี เจา้ ของ/ไมม่ เี จา้ ของ ปปี จั จบุ นั และยอ้ น หลงั 1ปี(รวม2ป)ี บันทึกการฉีด วัคซีนสัตว์ และ ผลการสารวจ สัตว์ โดยท่ี เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล 4.1.2 สัดส่วนการฉีด วัคซีนในประชากรสัตว์ รวม มากกว่า ร้อยละ 80 - ≥ ร้อยละ 80 = รอ้ ยละการฉดี = - ไม่มี - ไฟล์ Excel - ไม่มี = 2 - ร้อยละ 50-80 2. รายงานผลการขนึ ทะเบยี นสตั วใ์ น Rabies One Data หรอื จํานวนวัคซีนท่ีฉีด จํานวนสัตวท่ีสํารวจ x 100 =1 -<ร้อยละ50=0 3. ไฟล์ Excel ขอ้ มลู จา นวนประชากร ส ตั ว ์ ป ปี จั จ บุ นั แ ล ะ ย อ้ น ห ล งั 1 ป ี (รวม2ป)ี = ที่ได้ พิจารณา ข้้อมูล คู่มือการสร้างและประเมิน 31 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 4. การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคในสตั ว์ 4.2 การ บริหาร จัดการ วัคซีน ป้องกันโรค พิษสุนัขบ้า ในสัตว์ มีการบริหาร จัดการวัคซีน และมีการจัด เก็บวัคซีนตาม มาตรฐาน ห่วงโซ่ความเย็น 4.2.1 มีระบบการ บันทึกการเบิกจ่าย วัคซีน - มี - ไม่มี = 1 = 0 แบบบันทึกการเบิกจ่าย วัคซีน (ภาคผนวก 7) บันทึกการเบิก จ่ายวัคซีน เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล 4.2.2 มีการจัดเก็บ วัคซีน ถูกต้องตาม มาตรฐานห่วงโซ่ ความเย็น - ตรงตามมาตรฐาน ผลการประเมินการจัด เก็บวัคซีนฯ (ภาคผนวก 8) Check list การ จัดเก็บวัคซีน ตามมาตรฐานฯ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล = 1 - ไม่ตรงตาม มาตรฐาน =0 32 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ที่ได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 4. การฉดี วคั ซนี ปอ้ งกนั โรคในสตั ว์ 4.2 การ บริหาร จัดการ วัคซีน ป้องกันโรค พิษสุนัขบ้า ในสัตว์ มีการบริหาร จัดการวัคซีน และมีการจัด เก็บวัคซีนตาม มาตรฐาน ห่วงโซ่ความเย็น 4.2.3 มีการอบรมเรื่อง การฉีดและการจัดเก็บ วัคซีนแก่ผู้ปฏิบัติงาน เช่น อสป. ก่อนการดาเนินการ ฉีดวัคซีน โดยมี การอบรม อสป. มากกว่าหรือเท่ากับ - มี = 1 - มีการอบรมแต่ อบรมใน อสป. นอ้ ยกวา่ 2 คน = 0 1. โครงการฯ กา หนดการอบรมฯ หรอื กิจกรรมการ ดาเนินงาน - เทศบาล/ องคก์ ารบรหิ าร ส่วนตาบล/ สานักงาน ปศสุ ตั วอ์ า เภอ/ องคก์ ารบรหิ าร ส่วนจังหวัด 2 คน ต่อ 1 อปท. - ไม่มี = 0 3. บตั รประจา ตวั และ ใบประกาศนยี บตั ร การอบรมฯ และ ใบมอบอา นาจการ ฉดี วคั ซนี ทมี่ อบโดย ป ศ อ . ท อ่ ี บ ร ม (ภาคผนวก 9) หมายเหต:ุ กรณี ดา เนนิ งานรว่ มกบั อบจ. ขอใหร้ ะบุ 2. รายงานผลการ ดา เนนิ กจิ กรรม หรอื - ร บั ร อ ง ว า่ ม ี อ ส ป . ของเทศบาล/อบต. ทขี่ อรบั ประเมนิ เขา้ รว่ มอบรม คู่มือการสร้างและประเมิน 33 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนที่ ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 5. การ ควบคมุ จา นวน ประชากร สนุ ขั มีการบริหาร จัดการสุนัขไม่มี องค์การบริหาร งานของศนู ย์ ส่วนตาบล 5.1 การ บริหาร จัดการสุนัข เจ้าของในพืนท่ี ไม่มีเจ้าของ ในพืนท่ี 5.1.1 มีการบริหาร จัดการหรือจัดตังศูนย์ พักพิงสัตว์หรือสถาน สงเคราะห์สัตว์ ในจังหวัด หรือแนวทาง การบริหารจัดการสุนัข ไม่มีเจ้าของในพืนท่ี อ่ืนๆ - มี - ไม่มี = 1 = 0 1. รายงานผลการ ดา เนนิ งานของศนู ย์ พกั พงิ /สถาน สงเคราะหส์ ตั ว์ หากมรี ะดบั จงั หวดั ใหแ้ สดงเอกสารท่ี แสดงถงึ อปท. มสี ว่ นเกยี่ วขอ้ ง เชน่ แผนงบประมาณ3ปี ทร่ี ะบคุ า่ ใชจ้ า่ ยใน การกกั สตั วแ์ ละการ จดั สวสั ดภิ าพสตั ว์ ห ร อื 1. รายงานผล การดา เนนิ เทศบาล/ 2 . ข อ้ บ ญั ญ ตั หิ ร อื เทศบญั ญตั ิ ในการ จดั การสวสั ดภิ าพ ส ตั ว ์ ห ร อื 3 . M O U ร ะ ห ว า่ ง พกั พงิ สตั ว์ หรอื สถาน สงเคราะห์ สตั ว์ 2. แนวทางการ บรหิ าร จดั การสตั ว์ ในที่ สาธารณะ อปท. และ เจา้ ของศนู ย์ พ กั พ งิ 34 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนที่ ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ที่ได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 3. แนวทางการบรหิ าร จดั การสตั วใ์ นที่ สาธารณะเชน่ วดั โรงเรยี น ตลาดสวน สาธารณะ สถานท่ี ราชการ (นบั เปน็ ส ถ า น ท ล่ ี ะ 1 แ ห ง่ ) 4. แผนงบ ประมาณ 3 หมายเหต:ุ นยิ ามการ บรหิ ารจดั การสนุ ขั ไมม่เีจา้ของ ตอ้งมี การดา เนนิ งานอยา่ ง ใดอยา่ งหนงึ่ ดงั นี สวสั ดภิ าพ ส ตั ว ์ ต า ม ระเบยี บ กระทรวง มหาดไทย วา่ ดว้ ยคา่ ใช้ จา่ ยในการ จดั สวสั ดภิ าพ สตั วข์ อง องคก์ ร ปกครองสว่ น ทอ้ งถนิ่ (ภาคผนวก 10) - ม ศี นู ย พ์ กั พ งิ / ส ถ า น สงเคราะหส์ ตั ว์ ใน จงัหวดั โดยอปท. มสี ว่ นรว่ ม หรอื - มกี ารจดั การสตั ว์ จรจดั ในทสี่ าธารณะ มากกวา่ 3แหง่ เชน่ ทา หมนั ฉดี วคั ซนี แตห่ ากมสี ตั วจ์ รจดั ในทส่ี าธารณะ น อ้ ย ก ว า่ 3 แ ห ง่ ใหด้ า เนนิ การทกุ แหง่ ปี ทรี่ ะบคุ า่ ใช้ จา่ ยในการ กกั สตั วแ์ ละ การจดั คู่มือการสร้างและประเมิน 35 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ ตัวชีวัด พิจารณา พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน เอกสารประกอบการ แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ 5. การ ควบคมุ จา นวน ประชากร สนุ ขั มีการบริหาร จัดการสุนัขไม่มี บัญญัติฯ ควบคุมการ เลียง และปล่อยสัตว์ ภายในท้องถน่ิ (ภาคผนวก 11) ข้อบัญญัติฯ 5.1 การ บริหาร จัดการสุนัข เจ้าของในพืนที่ ไม่มีเจ้าของ ในพืนท่ี 5.1.2 มีการออก เทศบัญญัติ/ข้อบัญญัติ ควบคุมการเลียง และ ปลอ่ ยสตั วภ์ ายในทอ้ งถน่ิ ตาม พ.ร.บ. สาธารณสขุ พ.ศ. 2535 - มี - ไม่มี = 1 = 0 เทศบัญญัติ/ข้อ เทศบัญญัติ/ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล 5.1.3 มีการ ประชาสัมพันธ์เพื่อให้ ประชาชนรับทราบ เทศบัญญัติ ฯ หรือ ข้อบัญญัติ ฯ สรุปรายงานผล ตามข้อ 5.1.2 - มี - ไม่มี = 1 = 0 สรปุ รายงานผลการ ประชาสมั พนั ธ์ เชน่ การ การประชาสมั พนั ธ์ ประกาศผา่ นทางหนา้ เวป็ไซต์หรอืปา้ย ประชาสมั พนั ธ์ เ ท ศ บ ญั ญ ตั ิ ห ร อื ขอ้ บญั ญตั ิ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล ท่ีได้ พิจารณา ข้้อมูล 36 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 5. การ ควบคมุ จา นวน ประชากร สนุ ขั 5.1 การ บริหาร จัดการสุนัข ไม่มีเจ้าของ ในพืนที่ มีการบริหาร จัดการสุนัขไม่มี เจ้าของในพืนท่ี 5.1.4 ทาหมันสนุ ัขและ แมวเพศผูแ้ ละเพศเมีย สะสม ไม่น้อยกว่า ร้อยละ 25 ของ ประชากรสุนัขและแมว ทังหมดในพนื ที่ ในปีงบประมาณ ท่ีขอรับประเมินพืนท่ี ปลอดโรค - ≥ ร้อยละ 25 =2 แบบสา รวจขอ้ มลู ประชากรสตั ว์ และ ประวตั กิ ารทา หมนั ของสตั วต์ วั นนั ใน ปงี บประมาณท่ี ขอรบั ประเมนิ (สามารถใชห้ ลกั ฐาน ขอ้ 2 ของขอ้ 3.1.1) ทงั นจี า นวนการ - บนั ทกึ การฉดี วคั ซนี สตั ว์ หรอื ผลการขนึ ทะเบยี นสตั ว์ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล * หมายเหตุ : ปชก.สัตว์ = ประชากรสัตว์ 5.1.5 จานวนประชากร สัตว์จากการสารวจเพ่ิม ขึนน้อยกว่าร้อยละ 10 ต่อปี - ≤ ร้อยละ 10 =2 ขอ้ มลู การสา รวจ 2 ปี ยอ้ นหลงั โดยท่ี รอ้ ยละ = (จา นวน ประชากรสนุ ขั ปี 63 จา นวน ปชก.สตั ว์ ปี 62 X 100 จา นวน ปชก.สตั ว์ ปี 63 ผลการขึน ทะเบียนสัตว์ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล - ร้อยละ 10 –24 =1 - บนั ทกึ การ ควบคมุ การ เจรญิ พนั ธ์ุ - <ร้อยละ 10 =0 - > ร้อยละ 10 = 0 ทา หมนั สะสม สามารถนบั รวมการ ทา หมนั จากสถาน พยาบาลสตั วท์ งั องคก์ รภาครฐั และ เอกชน คู่มือการสร้างและประเมิน 37 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนที่ ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ที่ได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 5. การ ควบคมุ จา นวน ประชาการ สนุ ขั 5.2 การเฝ้้า ระวังสัตว์ เคลื่อนย้าย ย้ายในระดับ 2. แนวทางการเฝ้า้ ระวงั เคลอื่ นยา้ ยสตั วข์ อง ปศสุ ตั วจ์ งั หวดั เชน่ ขอ้ กา หนดจาก ประชาคมของชมุ ชน หรอื เข้า-ออก พืนที่ จังหวัด โดยประกอบ ด้วยผู้เกี่ยวข้อง จากหน่วยงาน ต่างๆ มีระบบการเฝ้้า ระวงั สตั วเ์ คลอื่ น 5.2.1 มีการจัดทา แนวทางระบบการเฝ้้า ระวังสัตว์เคล่ือนย้าย ระหว่าง อปท. - มี - ไม่มี = 1 = 0 1. รายงานการวาง ระบบการเฝ้า้ ระวงั เคลอ่ื นยา้ ยสตั ว์ หรอื การประชุมเพื่อ เทศบาล/ วางระบบการ องค์การบริหาร เฝ้้าระวังการ ส่วนตาบล เคลอื่ นยา้ ยสตั ว์ 3. กา หนดในเทศ บญั ญตั /ิ ขอ้ บญั ญตั ิ ทอ้ งถนิ่ ในการแจง้ ขนึ ทะเบยี น เกดิ ตาย ยา้ ยเขา้ -ออก พนื ทขี่ อง สนุ ขั /แมว หรอื 4. ประกาศเขตเฝ้า้ ระวงั โรคระบาดสตั ว์ หรอื ประกาศเขตควบคมุ โรคระบาดสตั ว์ (ตาม มาตรา 17 แหง่ พรบ. โรคพษิ สนุ ขั บา้ พ.ศ. 2535) 38 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ ตัวชีวัด พิจารณา พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน เอกสารประกอบการ แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ 6. ความ 6.1 การ ยั่งยืนของ บูรณาการ การปลอด ระหว่าง โรคพิษ หน่วยงาน สุนัขบ้า มีการแต่งตัง คณะกรรม การ/ คณะ ทางาน ควบคุม โรคพิษสุนัขบ้า ในระดับท้องถ่ิน 6.1.1 มีการแต่งตังคณะ มีคาส่ังแต่งตัง กรรมการ/คณะทางาน คณะกรรมการ/ ที่ครอบคลุมหน่วยงาน คณะทางาน 1. คา สงั่ แตง่ ตงั คณะ กรรมการ/คณะ ทา งาน ทค่ี รอบคลมุ อ ย า่ ง น อ้ ย 3 คาสั่งแต่งตังฯ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล ท่ีเกี่ยวข้องอย่างน้อย 3 หน่วยงาน ได้แก่ 1) สาธารณสุข 2) ปศุสัตว์ - ระดับอปท. =5 หนว่ ยงาน 3) องค์กรปกครองส่วน ท้องถิ่น - ระดับจังหวัด =1 มตกิ ารประชมุ ฯ 3. รายงานผลการ 6.1.2 อปท. มีการจัด ทาแผนพัฒนาท้องถิ่น ที่สนับสนุนการสร้าง พนื ทป่ี ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ในปีปัจจุบันและอีก อย่างน้อย 1 ปยี ้อนหลัง - มีแผนพัฒนา ท้องถ่ินทัง 2 ปี พืนท่ีปลอดโรค พิษสุนัขบ้า ที่บรรจุในแผน พัฒนาท้องถิ่น ณ ปีที่ขอรับประเมิน ทอ้ งถนิ่ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล - ระดับอาเภอ =3 (ภาคผนวก 12) 2. การประชมุ และ/หรอื - ไมม่ี=0 ดา เนนิ งาน แผนงานโครงการสร้าง แผนพฒั นา - มีปีใดปีหน่ึง - ไม่มีแผน =2 =1 = 0 ท่ีได้ พิจารณา ข้้อมูล คู่มือการสร้างและประเมิน 39 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 6. ความ ย่ังยืนของ การปลอด โรคพิษ สุนัขบ้า 6.1 การ บูรณาการ ระหว่าง หน่วยงาน 6.1.3 อปท. มีการเบิก จ่ายงบประมาณที่ สนับสนุนการสร้างพนื ท่ี ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ในชว่ ง 3 ปที ผี่ า่ นมา เชน่ 1 ต.ค.62-30 ก.ย.64 - มีการเบิกจ่าย ข้อบัญญัติ/เทศบัญญัติ งบประมาณรายจ่าย ประจาปี ที่สนับการ สร้างพืนท่ีปลอดโรคพิษ สุนัขบ้า 3 ปีท่ีผ่านมา เช่น ข้อบัญญัติ/ เทศบัญญัติ งบประมาณ รายจา่ ยประจา ปี เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล 6.2 การส่ือ สารความ เสี่ยงและ ประชา สัมพันธ์ มีการประชา สัมพันธ์เร่ือง ที่เก่ียวข้องกับ โรคพิษสุนัขบ้า ผ่านช่องทาง ต่างๆ 6.2.1 มีการ ประชาสัมพันธ์ผ่านสื่อ ต่าง ๆ - ≥5 ช่องทาง =2 - รายงานผลการ ประชาสัมพันธ์ หรือ รายงานผลการ ประชาสัมพันธ์ เทศบาล/ องค์การบริหาร ส่วนตาบล ครบ3ปี =2 - มีการเบิกจ่าย ไม่ครบ 3 ปี =1 - ไม่มีการเบิกจ่าย (1 ต.ค.61-30 ก.ย.62 1 ต.ค.62-30 ก.ย.63 1 ต.ค.63-31 มี.ค.64) - <5 ช่องทาง -ไม่มี=0 =1- ภาพกิจกรรมการ ประชาสัมพันธ์ =0 พร้อมคาอธิบาย 40 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนที่ ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 6. ความ ยั่งยืนของ การปลอด โรคพิษ สุนัขบ้า 6.2 การส่ือ สารความ เส่ียงและ ประชา สัมพันธ์ 6.2.2 ความถ่ีของการ ประชาสัมพันธ์ของทุก ช่องทางรวมกัน - ≥10 ครัง ต่อปี =2 การประชาสัมพันธ์ หมายถึงการ ประชาสัมพันธ์โรคพิษ สุนัขบ้า ผ่านช่องทางทัง ในและนอกพืนท่ี เช่น 1. โทรทศั นแ์ ละเคเบลิ -≥5ครังต่อปี = 1 - <5 ครัง ต่อปี =0 ท วี ี เ ช น่ ส ป อ ต ส มั ภ า ษ ณ ์ ข า่ ว รายการ สารคดี 2. สถานี วทิ ยกุ ระจาย เ ส ยี ง เ ช น่ ส ป อ ต ส มั ภ า ษ ณ ์ ข า่ ว รายการ สารคดี บทความ 3. หอกระจายขา่ ว/เสยี ง ตามสาย 4. สอ่ื สงิ่ พมิ พ์ เชน่ แผน่ พบั ใบปลวิ คมู่ อื ขา่ วแจก หนงั สอื พมิ พ์ คู่มือการสร้างและประเมิน 41 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนที่ ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ที่ได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล 5. สอื่ บคุ คล เชน่ การนา บคุ คลสา คญั / ปราชญช์ าวบา้ น มาเชญิ ชวน 6. สอื่ โซเซยี ล (เฟสบคุ๊ ยทู ปู อนิ เตอรแ์ กรม) 7. ปา้ ยประชาสมั พนั ธ์ 8. การจดั กจิ กรรม เชน่ การเดนิ รณรงค์ การ จดั นทิ รรศการ รถแห่ สมั มนา จดั แถลงขา่ ว ส อื ่ ส ญั จ ร (ในกรณที มี่ ปี า้ ย ประชาสมั พนั ธ์ 1 ปา้ ย ตงั ยาว ตลอด ทงั ปี นบั เปน็ 1 ครงั ) 42 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การ พิจารณา ตัวชีวัด พืนท่ี ปลอดโรค หลักเกณฑ์การประเมิน การพิจารณา คะแนน ท่ีได้ เอกสารประกอบการ พิจารณา แหล่งข้้อมูล หน่วยงานผู้ให้ ข้้อมูล *หมายเหตุ: 6.3 ประชาชน มีความรู้ เรื่องโรค พิษสุนัขบ้า มากกว่าร้อยละ 80ของประชาชน ท่ีได้รับการ สารวจ ผ่าน เกณฑ์์ความรู้ เรื่องโรคพิษ สุนัขบ้า 6.3.1 ร้อยละของ ประชาชนท่ีได้รับการ สารวจมีความรู้มากกว่า ร้อยละ 80 หรือผ่าน เกณฑ์์ที่กาหนด - ≥ร้อยละ 80 =2 รายงานสรุปผลการ ประเมินความรู้ ประชาชน ในช่วงระยะ เวลาไม่เกิน 2 ปี (ภาคผนวก 13) แบบประมาณ เมินความรู้ ประชาชน (จานวนอย่าง น้อย 30 ตัวอย่างต่อ อปท.) - รพ.สต. -เทศบาล/องคก์าร 1. เกณฑ์์การประเมินนีเป็นเกณฑ์์ที่ใช้ประเมินในระดับเทศบาล/อบต. โดยที่ 1.1. เทศบาล/อบต. สามารถใช้ในการประเมินตนเองเพื่อให้ทราบคะแนนเบืองต้น 1.2. การประเมินเพ่ือรับรอง อปท. ปลอดโรค ต้องถูกประเมินโดยคณะกรรมการประเมินระดับอาเภอ - ร้อยละ 50–79 = 1 บรหิ ารสว่ นตา บล - <ร้อยละ 50 = 0 2. ข้อมูล 2 ปีย้อนหลัง เช่น ขอตรวจประเมินปีงบประมาณ 2565 ใช้ข้อมูล 1 ต.ค.2562 – 30 กันยายน 2563 และ 1 ต.ค.2563 – 30 กันยายน 2564 คู่มือการสร้างและประเมิน 43 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2. เกณฑ์การให้คะแนน 1. เทศบาล/อบต. ท่ีผ่านเกณฑ์์ จะต้องมีการดาเนินงาน ตามหลักเกณฑ์์ดังนี เกณฑ์การพิจารณา ตัวชีวัด เงื่อนไข้ 1. โรคพิษสุนัขบ้าในคน 1.1 จานวนผู้เสียชีวิต มีการดาเนินงานตามข้อ 1.1.1 ถึง 1.1.3 ได้คะแนนเต็มทุกข้อ หรือ = 14 คะแนน 2. โรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ 2.1 มีการเฝ้้าระวังเชิงรับ หรือ เฝ้้าระวังทางอาการ โดยมี การส่งตรวจตัวอย่างสัตว์แสดงอาการสงสัยตามนิยาม โรคพิษสุนัขบ้า เป็นเวลา 2 ปีติดต่อกัน 3. การสารวจสัตว์ มีการดาเนินงานตามข้อ 3.1.1 ถึง 3.1.2 ได้คะแนนเต็มทุกข้อ หรือ = 4 คะแนน 4. การฉีดวัคซีนป้องกัน โรคในสัตว์ 4.1 ความครอบคลุมของการฉีดวัคซีนในสัตว์ 4.2 การบริหารจัดการวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ 5.1 การบริหารจัดการสุนัขไม่มีเจ้าของในพืนที่ 5.2 การเฝ้้าระวังสัตว์เคลื่อนย้ายเข้า-ออก พืนที่ มีการดาเนินงานตามข้อ 4.1.1 ถึง 4.1.2 ได้คะแนนเต็มทุกข้อ หรือ = 3 คะแนน 5. การควบคุมจานวน ประชากรสุนัข มีการดาเนินงานตามข้อ 5.1.1 ถึง 5.1.5 ได้คะแนนเต็มทุกข้อ หรือ = 7 คะแนน 1.2ผู้เสียชีวิตด้วยโรคไข้สมองอักเสบไม่ทราบสาเหตุ(A86) ทุกราย ได้รับการตรวจวินิจฉัย มีการดาเนินงานตามข้อ1.2.1ได้คะแนนเต็มหรือ=2คะแนน มีการดาเนินงานตามข้อ 2.1.1 ได้คะแนนเต็ม หรือ = 1 คะแนน 2.2 จานวนสัตว์ท่ีส่งตรวจหาเชือโรคพิษสุนัขบ้า เชิงรุก เป็นเวลา 2 ปี ติดต่อกัน มีการดาเนินงานตามข้อ 2.2.1 ได้คะแนนเต็ม หรือ = 1 คะแนน 2.3 ระยะเวลาท่ีตรวจไม่พบโรคในสัตว์ 3.1 สารวจจานวนสุนัขและแมวครอบคลุมพืนท่ี มีการดาเนินงานตามข้อ 2.3.1 ได้คะแนนเต็ม หรือ = 10 คะแนน มีการดาเนินงานตามข้อ 4.2.1 ถึง 4.2.3 ได้คะแนนเต็มทุกข้อ หรือ = 3 คะแนน การดาเนินงานตามข้อ 5.2.1 ได้คะแนนเต็ม หรือ = 1 คะแนน 44 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เกณฑ์การพิจารณา ตัวชีวัด เง่ือนไข้ 6. ความย่ังยืนของการ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 6.1 การบูรณาการระหว่างหน่วยงาน มีการดาเนินงานตามข้อ 6.1.1 ถึง 6.1.3 ได้คะแนนเต็มทุกข้อ หรือ = 9 คะแนน 6.2 การสื่อสารความเสี่ยงและประชาสัมพันธ์ 6.3 ประชาชนมีความรู้เร่ืองโรคพิษสุนัขบ้า มีการดาเนินงานตามข้อ 6.2.1 ถึง 6.2.2 ได้คะแนนอย่างน้อย 2 คะแนน มีการดาเนินงานตามข้อ 6.3.1 ได้คะแนนเต็ม หรือ = 2 คะแนน 2. อาเภอที่จะสามารถประกาศเป็นเขตปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้าได้อย่างเป็นทางการ จะต้องมจี านวนเทศบาล/อบต. ทุกแห่งของอาเภอนนั ๆ ผ่านเกณฑ์์ การประเมินพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า สาหรับคณะกรรมการประเมินท้องถนิ่ ผ่านเกณฑพ์ ืนท่ีปลอดโรคพิษสนุ ัข้บ้า คณะกรรมการฯ ขอรับรองว่าการประเมินครงั นี ได้รับมติความเห็นชอบจากคณะกรรมการประเมินท้องถนิ่ ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้าทุกประการ ลงชื่อ............................................................ (...................................................................) ประธานคณะกรรมการประเมินท้องถิ่นปลอดโรคพิษสุนัขบ้า วันที่ลงนาม.................................................. แน5วทางการประกาศ รับรองเป็นพ้้นที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า การประกาศเป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้านัน จะสามารถ ประกาศได้ 3 ระดับ ตามภาพที่ 1 โดยมีนิยาม ดังนี 1. พืนที่ผ่านเกณฑ์์พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าระดับท้องถิ่น คือ ท้องถิ่นที่มีการดาเนินงานตรงตามเกณฑ์์การประเมินพืนที่ปลอด โรคพิษสุนัขบ้า และได้รับการประเมินและรับรองพืนที่ปลอดโรค พิษสุนัขบ้าจากคณะกรรมการรับรองท้องถนิ่ ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า 2. พนื ทผี่ า่ นเกณฑ์พ์ นื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ระดบั อา เภอ คอื อา เภอทมี่ ที กุ ทอ้ งถนิ่ ไดร้ บั การประกาศใหเ้ ปน็ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ระดบั ทอ้ งถนิ่ โดยอาเภอที่จะสามารถเป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ได้นัน ต้องได้รับการรับรองจากคณะกรรมการรับรองอาเภอปลอดโรค พิษสุนัขบ้า 3. จังหวัดปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คือ จังหวัดที่มีทุกอาเภอ ได้รับการประกาศให้เป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าระดับอาเภอ โดยจังหวัดที่จะสามารถเป็นพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าได้นันต้องได้รับ การรับรองจากคณะกรรมการรับรองจังหวัดปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 45 และหลงั จากทที่ กุ จงั หวดั ไดร้ บั การรบั รองเปน็ พนื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ แลว้ จะมกี ารขอการรบั รองเปน็ ประเทศ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าอีกครงั โดยองค์การโรคระบาดสัตว์ระหว่างประเทศ (World Organisation for Animal Health หรือ Office International des Epizooties; OIE) เนอ่ื งจากเกณฑ์ก์ ารประเมนิ ฯ ในหนงั สอื เลม่ นี เปน็ เกณฑ์ท์ พี่ จิ ารณาในระดบั ตา บล ดงั นนั ทกุ เทศบาล/ อบต. จะต้องมีการประเมินตามหลักเกณฑ์น์ ี ซึ่งในการประเมินตนเอง หน่วยงานในพืนที่ควรประชุมร่วมกัน เพ่ือตอบเกณฑ์์ท่ีกาหนดให้ เพ่ือให้ครอบคลุมในหลายๆ มิติ โดยผู้ประเมินอาจเป็นคณะกรรมการดาเนินงาน ท้องถ่ินปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ที่ประกอบไปด้วยหน่วยงานหลัก 3 หน่วยงาน ได้แก่ สาธารณสุข ปศุสัตว์ และ ท้องถิ่น ท่ีแต่งตงั โดยนายอาเภอ (ตัวอย่างคาสั่ง ภาคผนวก 14) และหลังจากที่องค์กรปกครองส่วนท้องถนิ่ มีการประเมินตนเองแล้ว สามารถยนื่ แบบฟอร์มขอรับการประเมินพนื ท่ีผ่านเกณฑ์พ์ ืนที่ปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้า ไปยังสานักงานปศุสัตว์อาเภอ ในฐานะเลขานุการคณะกรรมการประเมินท้องถิ่นปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เพื่อ ดาเนินการตรวจสอบเอกสารท่ีเกี่ยวข้อง พร้อมทังนัดหมายคณะกรรมการประเมิน ลงพืนท่ีประเมินตามแบบ ฟอร์มการประเมินพืนที่ปลอดโรค และรายงานผลการประเมินกลับไปยังหน่วยงานที่ขอประเมิน โดยการ ประเมินพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า จะทาการประเมิน 2 ครัง ระยะเวลาห่างกัน 6 เดือนและเมื่อท้องถ่ิน ผ่านเกณฑ์์การประเมินคณะกรรมการประเมินฯ จะดา เนินการประสานคณะกรรมการรับรองท้องถิ่น ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เพื่อลงมติรับรองและออกเอกสาร แจ้งผลการรับรองท้องถิ่นผ่านเกณฑ์์พืนที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าต่อไป โดยมีการมอบใบประกาศนียบัตรเพื่อการรองรับพืนท่ีผ่านเกณฑ์์พืนท่ี ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า พร้อมทังให้หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้องรายงานผลการรับรองพืนที่ผ่านเกณฑ์์พืนท่ี ปลอดโรคฯ แก่ผู้บังคับบัญชาต่อไป นอกจากนีในการรับรองพืนที่ผ่านเกณฑ์์พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าระดับอาเภอ สามารถใช้หลักการ และวิธีการเดียวกันกับการรับรองพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้าระดับท้องถิ่นได้ โดยเมื่อปศุสัตว์อาเภอได้มีการ รวบรวมทอ้ งถนิ่ ผา่ นเกณฑ์พ์ นื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ครบทกุ ทอ้ งถนิ่ จะมกี ารยนื่ แบบฟอรม์ ขอรบั การประเมนิ ฯ ไปยงั สา นกั งานปศสุ ตั วจ์ งั หวดั สา หรบั การรบั รองพนื ทผี่ า่ นเกณฑ์ป์ ลอดโรคพษิ สนุ ขั บา้ ระดบั อา เภอ จะใชเ้ พยี ง ใบประกาศพืนที่ผ่านเกณฑ์์พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าของแต่ละท้องถิ่นเท่านัน แต่สา หรับจังหวัดและ ประเทศ การประกาศพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้าจะต้องมีหลักเกณฑ์์การประเมินอื่นๆ ที่เก่ียวข้อง เชน่ การควบคมุ การเคลอื่ นยา้ ยสตั วร์ ะหวา่ งจงั หวดั หรอื ประเทศ ซง่ึ จะมกี ารจดั ทา หลกั เกณฑ์ต์ อ่ ไป ตามแผนภาพที่ 2-4 สาหรับการคงสถานะ จะดาเนินการคล้ายกับขันตอนการรับรองพืนที่ผ่านเกณฑ์์พืนที่ปลอดโรคฯ ระดบั ทอ้ งถน่ิ แตค่ ณะกรรมการประเมนิ ฯ จะตอ้ งลงประเมนิ เพอื่ คงสถานะอยา่ งนอ้ ยปลี ะ 1 ครงั โดยใชเ้ กณฑ์์ การประเมินพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าแบบเดียวกันกับขันตอนการรับรองพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับท้องถิ่น และหากผลการประเมินผ่านเกณฑ์์ เม่ือคณะกรรมการรับรองฯ มีมติรับรอง ประธานคณะ กรรมการรับรองฯ สามารถลงนามในเอกสารรับรองเพื่อคงสถานะท้องถิ่นปลอดโรคพิษสนุ ัขบ้าต่อไปได้ คู่มือการสร้างและประเมิน 46 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 47 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาพท่ี 2 แผนผังการประเมินและรับรองการสร้างพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 48 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาพท่ี 3 ขันตอนการตรวจประเมินรับรองท้องถนิ่ ผ่านเกณฑ์พ์ ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 49 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาพท่ี 4 ขันตอนการตรวจประเมินรับรองอาเภอปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 50 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาพท่ี 5 ขันตอนการคงสถานะท้องถิ่นผ่านเกณฑ์์ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาพท่ี 6 ลาดับในการประเมินพืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า และองค์ประกอบของคณะกรรมการฯ คู่มือการสร้างและประเมิน 51 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 52 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก คู่มือการสร้างและประเมิน 53 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 54 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 1 นิิยามพื้้นิที่่ปลอดโรคพื้ิษสุุนิัขบ้้า ขององค์กรสุุขภาพื้สุัตว์์โลก General provisions CHAPTER 8.14. INFECTION WITH RABIES VIRUS Article 8.14.1. Rabies is a disease caused by neurotropic viruses of the Genus Lyssavirus in the family Rhabdoviridae of the order Mononegavirales and is transmissible to all mammals. Populations of the orders Carnivora and Chiroptera are considered to be the main reservoir hosts. Rabies virus, the taxonomic prototype species in the Lyssavirus Genus formerly referred to as 'classical rabies virus, genotype-1', is found in most parts of the world, and is responsible for the vast majority of reported animal and human rabies cases. The most common source of exposure of humans to rabies virus is the dog. Other Lyssavirus species can cause clinical signs similar to those caused by rabies virus, but have more restricted geographical and host range, with the majority having been isolated only from bats, thus having limited public and animal health implications. The aim of this chapter is to mitigate the risk to the public and animal health posed by infection with rabies virus and to prevent the international spread of rabies virus. Official control programmes to reduce the economic and public health burden of rabies are recommended, even in those countries where only bat-mediated rabies or wild carnivore-mediated rabies are present. The incubation period for rabies is highly variable depending on viruses, hosts and sites of entry, and the majority of infected animals will develop disease within six months of exposure. The infective period for rabies virus is variable and can start before the onset of clinical signs. In dogs, cats and ferrets virus shedding can start up to ten days before the onset of the first clinical signs and last until death. For the purposes of the Terrestrial Code: – a case is any animal infected with rabies virus; – dog-mediated rabies is defined as any case caused by rabies virus maintained in the dog population (Canis lupus familiaris) independently of other animal reservoir species, as determined by epidemiological studies; – the incubation period of infection with rabies virus shall be six months. Standards for diagnostic tests and vaccines are described in the Terrestrial Manual. คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2021 © OIE - Terrestrial Animal Health Code - 19/07/2021 55 1 Chapter 8.14.- Infection with rabies virus Article 8.14.2. Country or zone free from infection with rabies virus 1) A country or zone may be considered free from infection with rabies virus when: a) it has a record of regular and prompt animal disease reporting in accordance with Chapter 1.1.; b) infection with rabies virus is a notifiable disease in the entire country and any change in the epidemiological situation or relevant events are reported in accordance with Chapter 1.1.; c) all susceptible animals showing clinical signs suggestive of rabies are subjected to appropriate field and laboratory investigations; d) an ongoing system of surveillance in accordance with Chapter 1.4. and Article 8.14.12. has been in place for the past 24 months, with a minimum requirement being an early warning system to ensure investigation and reporting of animals suspected of being infected; e) regulatory measures for the prevention of infection with rabies virus are implemented in accordance with the relevant recommendations in the Terrestrial Code including Articles 8.14.5. to 8.14.10.; f) no case of indigenously acquired infection with rabies virus has been confirmed during the past 24 months; g) if an imported case is confirmed outside a quarantine station, epidemological investigations have ruled out the possibility of secondary cases. 2) Preventive vaccination of animals does not affect the free status. 3) An imported human case of rabies does not affect the free status. Article 8.14.3. Country or zone infected with rabies virus A country or zone that does not fulfil the requirements of Article 8.14.2. is considered to be infected with rabies virus. Article 8.14.4. Country or zone free from dog-mediated rabies 1) A country or zone may be considered free from dog-mediated rabies when: a) it has a record of regular and prompt animal disease reporting in accordance with Chapter 1.1.; b) dog-mediated rabies is a notifiable disease in the entire country and any change in the epidemiological situation or relevant events are reported in accordance with Chapter 1.1.; c) an ongoing system of surveillance in accordance with Chapter 1.4. and Article 8.14.12. has been in place for the past 24 months, with a minimum requirement being an early warning system to ensure investigation and reporting of animals suspected of infection with rabies virus; d) regulatory measures for the prevention of infection with rabies virus are implemented in accordance with the relevant recommendations in the Terrestrial Code including Articles 8.14.5. to 8.14.10.; e) no case of indigenously acquired dog-mediated rabies has occurred during the past 24 months; f) a dog population control programme has been implemented and maintained in accordance with Chapter 7.7. 2) The following do not affect the status of a country or zone free from dog-mediated rabies: – preventive vaccination; – presence of rabies virus in wild animals; – imported human cases of rabies; – imported case outside a quarantine station whenever epidemological investigations have ruled out the possibility of secondary cases. 56 คู่มือการสร้างและประเมิน 2 พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2021 © OIE - Terrestrial Animal Health Code - 19/07/2021 Article 8.14.5. Recommendations for importation of domestic and captive wild mammals from countries or zones free from infection with rabies virus Veterinary Authorities should require the presentation of an international veterinary certificate attesting that the animals: 1) showed no clinical sign of rabies the day prior to or on the day of shipment; 2) and either: a) were kept since birth or at least six months prior to shipment in a free country or zone; or b) were imported in accordance with Articles 8.14.7., 8.14.8., 8.14.9. or 8.14.10. Article 8.14.6. Recommendations for importation of wild and feral mammals from countries or zones free from infection with rabies virus Veterinary Authorities should require the presentation of an international veterinary certificate attesting that the animals: 1) showed no clinical sign of rabies the day prior to or on the day of shipment; 2) and either: a) have been captured at a distance that precludes any contact with animals in an infected country or zone. The distance should be defined in accordance with the biology of the species exported, including home range and long distance movements; or b) have been kept in captivity for the six months prior to shipment in a country or zone free from infection with rabies virus. Article 8.14.7. Recommendations for importation of dogs, cats and ferrets from countries or zones infected with rabies virus Veterinary Authorities should require the presentation of an international veterinary certificate complying with the model of Chapter 5.11. attesting that the animals: 1) showed no clinical sign of rabies the day prior to or on the day of shipment; 2) were permanently identified and their identification number stated in the certificate; 3) and either: a) were vaccinated or revaccinated in accordance with the recommendations of the manufacturer, with a vaccine that was produced in accordance with the Terrestrial Manual and were subjected not less than 3 months and not more than 12 months prior to shipment to an antibody titration test as prescribed in the Terrestrial Manual with a positive result of at least 0.5 IU/ml; or b) were kept in a quarantine station for six months prior to shipment. Article 8.14.8. Recommendations for importation of domestic ruminants, equids, camelids and suids from countries considered infected with rabies Veterinary Authorities should require the presentation of an international veterinary certificate attesting that the animals: 1) showed no clinical sign of rabies the day prior to or on the day of shipment; 2) were permanently identified and the identification number stated in the certificate; คู่มือการสร้างและประเมิน Chapter 8.14.- Infection with rabies virus 2021 © OIE - Terrestrial Animal Health Code - 19/07/2021 3 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 57 Chapter 8.14.- Infection with rabies virus 3) EITHER a) were kept for the 6 months prior to shipment in an establishment where there has been no case of rabies for at least 12 months prior to shipment; OR b) were vaccinated or revaccinated in accordance with the recommendations of the manufacturer. The vaccine was produced and used in accordance with the Terrestrial Manual. Article 8.14.9. Recommendations for importation of susceptible laboratory animals from countries or zones infected with rabies virus Veterinary Authorities should require the presentation of an international veterinary certificate attesting that the animals: 1) showed no clinical sign of rabies the day prior to or on the day of shipment; 2) were born and kept since birth in a biosecure facility as described in the Terrestrial Manual chapter on Management of veterinary diagnostic laboratories, and where there has been no case for at least 12 months prior to shipment. Article 8.14.10. Recommendations for importation of wildlife from countries considered infected with rabies Veterinary Authorities should require the presentation of an international veterinary certificate attesting that the animals: 1) showed no clinical sign of rabies the day prior to or on the day of shipment; 2) were kept for the six months prior to shipment in an establishment where separation from susceptible animals was maintained and where there has been no case of rabies for at least 12 months prior to shipment. Article 8.14.11. OIE endorsed official control programme for dog-mediated rabies The overall objective of an OIE endorsed official control programme for dog-mediated rabies is for Member Countries to progressively improve their dog-mediated rabies situation and eventually be able to make a self-declaration in accordance with Chapter 1.6. as a country free from dog-mediated rabies. The official control programme should be applicable to the entire country even if certain measures are directed towards defined subpopulations only. Member Countries may, on a voluntary basis, apply for endorsement of their official control programme for dog-mediated rabies when they have implemented measures in accordance with this article. For its official control programme for dog-mediated rabies to be endorsed by the OIE, the Member Country should: 1) have a record of regular and prompt animal disease reporting in accordance with Chapter 1.1.; 2) submit documented evidence (including relevant legislation) of its capacity to control dog-mediated rabies. This evidence may be provided using data generated by the OIE PVS Pathway; 3) submit a detailed plan of the programme to control and eventually eradicate dog-mediated rabies in the country including: a) the timeline; b) the performance indicators for assessing the effectiveness of the control measures to be implemented; c) documentation indicating that dog-mediated rabies is a notifiable disease and that the official control programme for dog-mediated rabies is applicable to the entire country; 4) submit a dossier on dog-mediated rabies in the country describing the following: a) the general epidemiology in the country highlighting the current knowledge and gaps in knowledge and the progress that has been made in controlling dog-mediated rabies; b) the measures implemented to prevent introduction of infection; c) the rapid detection of, and response to, dog-mediated rabies cases, to reduce the incidence and to eliminate transmission in at least one zone in the country; d) dog population control programme in accordance with Chapter 7.7.; 58 คู่มือการสร้างและประเมิน 4 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2021 © OIE - Terrestrial Animal Health Code - 19/07/2021
60 คู่มือการสร้างและประเมิน Chapter 8.14.- Infection with rabies virus c) Sampling Surveillance should target suspected cases. Probability sampling strategies are not always useful, as sampling of healthy animals (e.g. not involved in human exposure) rarely returns useful surveillance data. d) Epidemiological investigation In all situations, especially in countries or zones considering self-declaration of freedom, routine epidemiological investigation of cases and molecular characterisation of virus isolates from human and animal cases is encouraged. Such an investigation allows identification of sources of infection, their geographic origin and their epidemiological significance. Article 8.14.13. Cooperation with other Competent Authorities The Veterinary Authority should coordinate in a timely manner with public health and other Competent Authorities and share information to support the decision-making process for the management of human and animal exposure. In all regions, Veterinary Authorities of neighbouring countries should cooperate in the control of dog-mediated rabies. NB: FIRST ADOPTED IN 1968; MOST RECENT UPDATE ADOPTED IN 2019. 6 2021 © OIE - Terrestrial Animal Health Code - 19/07/2021 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 2 แนิว์ที่างการคว์บ้คุมจานิว์นิประชากรสุุนิัข ขององค์กรสุุขภาพื้สุัตว์์โลก CHAPTER 7.7. STRAY DOG POPULATION CONTROL Preamble: The scope of these recommendations is to deal with stray and feral dogs, which pose serious human health, animal health and animal welfare problems and have a socio-economic, environmental, political and religious impact in many countries. Human health, including the prevention of zoonotic diseases, notably rabies, is a priority. Dog population management is an integral part of rabies control programmes. Furthermore, the OIE recognises the importance of controlling dog populations without causing unnecessary animal suffering. Veterinary Services should play a lead role in preventing zoonotic diseases and ensuring animal welfare and should be involved in dog population control, coordinating their activities with other competent public institutions and/or agencies. Guiding principles Article 7.7.1. The following recommendations are based on those laid down in Chapter 7.1. Some additional principles are relevant to these recommendations: 1. Thepromotionofresponsibledogownershipcansignificantlyreducethenumbers of stray dogs and the incidence of zoonotic diseases. 2. Becausedogecologyislinkedwithhumanactivities,controlofdogpopulations has to be accompanied by changes in human behaviour to be effective. Article 7.7.2. Definitions Carrying capacity means the upper limit of the dog population density that could be supported by the habitat based on the availability of resources (food, water, shelter), and human acceptance. คู่มือการสร้างและประเมิน 61 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Dog population control programme means a programme with the aim of reducing a stray dog population to a particular level and/or maintaining it at that level and/or managing it in order to meet a predetermined objective (see Article 7.7.3.). Person this can include more than one individual, and could comprise family/household members or an organisation. Article 7.7.3. Dog population control programme objectives The objectives of a programme to control the dog population may include the following: 1. improvehealthandwelfareofownedandstraydogpopulation; 2. reducenumbersofstraydogstoanacceptablelevel; 3. promoteresponsibleownership; 4. assistinthecreationandmaintenanceofarabiesimmuneorrabiesfreedog population; 5. reducetheriskofzoonoticdiseasesotherthanrabies; 6. manageotherriskstohumanhealth(e.g.parasites); 7. preventharmtotheenvironmentandotheranimals; 8. preventillegaltradeandtrafficking. Article 7.7.4. 1. VeterinaryAuthority The Veterinary Authority is responsible for the implementation of animal health and animal welfare legislation, in coordination with other competent government agencies and institutions. Control of endemic zoonotic diseases such as rabies and parasitic infections (e.g. Echinococcus spp.) would require technical advice from the Veterinary Authority, as animal health and some aspects of public health are within this Authority’s competence but organising and/or supervising dog control schemes can be the responsibility of non-governmental organisations and governmental agencies other than the Veterinary Authority. คู่มือการสร้างและประเมิน Responsibilities and competencies 62 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2. Othergovernmentagencies The responsibilities of other government agencies will depend on the risk being managed and the objective/nature of the dog population control measures employed. The ministry or other agency responsible for public health would normally play a leadership role and may have legislative authority in dealing with zoonotic diseases. Control of stray dogs with regard to other human health risks (e.g. stray dogs on roads; dog attacks within communities) may fall within the responsibility of the public health agency but is more likely to be the responsibility of the local government authorities or other agencies for public safety/security operating at the state/provincial or municipal level. Environment protection agencies may take responsibility for control problems associated with stray dogs when they present a hazard to the environment (e.g. control of feral dogs in national parks; prevention of dog attacks on wildlife or transmission of diseases to wildlife) or where a lack of environmental controls is giving rise to stray dog populations that threaten human health or access to amenities. For example, environmental protection agencies may regulate and enforce measures to prevent dogs from accessing waste or human sewage. 3. Privatesectorveterinarians The private sector veterinarian is responsible for providing advice to dog owners or handlers consulting the veterinarian for advice or treatment of a dog. The private sector veterinarian can play an important role in disease surveillance because he/she might be the first to see a dog suffering from a notifiable disease such as rabies. It is necessary that the private sector veterinarian follow the procedure established by the Veterinary Authority for responding to and reporting a suspected rabies case or a dog that is suffering from any other notifiable disease. Private sector veterinarians also play an important role (often in liaison with the police and/or local authorities) in dealing with cases of neglect that can lead to problems with stray and mismanaged dogs. The private veterinarian has competence and will normally be involved in dog health programmes and population control measures, including health testing, vaccination, identification, kennelling during the absence of the owner, sterilisation and euthanasia. Two-way communication between the private sector veterinarian and Veterinary Authority, often via the medium of a veterinary คู่มือการสร้างและประเมิน 63 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า professional organisation, is very important and the Veterinary Authority is responsible for setting up appropriate mechanisms for this action. 4. Non-governmentalorganisations Non-governmental organisations (NGOs) are potentially important partners of the Veterinary Services in contributing to public awareness and understanding and helping to obtain resources to contribute in a practical way to the design and successful implementation of dog control programmes. NGOs can supply local knowledge on dog populations and features of ownership, as well as expertise in handling and kennelling dogs and the implementation of sterilisation programmes. NGOs can also contribute, together with veterinarians and the authorities in educating the public in responsible dog ownership. 5. Localgovernmentauthorities Local government authorities are responsible for many services and programmes that relate to health, safety and public good within their jurisdiction. In many countries the legislative framework gives authority to local government agencies in regard to aspects of public health, environmental health/hygiene and inspection/compliance activities. In many countries local government agencies are responsible for the development and enforcement of legislation relating to dog ownership (e.g. registration, microchipping, vaccination, leash laws, abandonment), the control of stray dogs (e.g. dog catching and shelters) and the alleviation of the problems stray dogs cause in their jurisdiction. This would normally be done with advice from a higher level (national or state/provincial) authority with specialised expertise in regard to public health and animal health. Collaboration with the private sector veterinarians (e.g. in programmes to sterilise and vaccinate stray dogs) and NGOs is a common feature of dog control programmes. Regardless of the legislative basis, it is essential to have the co-operation of local government authorities in the control of stray dogs. 64 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 6. Dogowners When a person takes on the ownership of a dog, there should be an immediate acceptance of responsibility for that dog, and for any offspring it may produce, for the duration of its life or until a subsequent owner is found. The owner should ensure that the welfare of the dog, including behavioural needs, are respected and the dog is protected, as far as possible, from infectious diseases (e.g. through vaccination and parasite control) and from unwanted reproduction (e.g. through contraception or sterilisation). Owners should ensure that the dog’s ownership is clearly identified (preferably with permanent identification such as a tattoo or microchip) and, where required by legislation, registered on a centralised database. All reasonable steps should be taken to ensure that the dog does not roam out of control in a manner that would pose a problem to the community and/or the environment. Article 7.7.5. In the development of a dog population control programme it is recommended that the authorities establish an advisory group, which should include veterinarians, experts in dog ecology, dog behaviour and zoonotic diseases, and representatives of relevant stakeholders (local authorities, human health services/authorities, environmental control services/authorities, NGOs and the public). The main purpose of this advisory group would be to analyse and quantify the problem, identify the causes, obtain public opinion on dogs and propose the most effective approaches to use in the short and long term. Important considerations are as follows: 1. Identifyingthesourcesofstraydogs a. Owneddogsthatroamfreely; b. dogsthathavebeenabandonedbytheirowner,includingpuppies resulting from uncontrolled breeding of owned dogs; c. unowneddogsthatreproducesuccessfully. คู่มือการสร้างและประเมิน 65 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2. Estimatingtheexistingnumber,distributionandecology Practical tools that are available include registers of dogs, population estimates, and surveys of dogs, owners, dog shelters and veterinarians. The important factors relevant to the dog carrying capacity of the environment include food, shelter, water and human attitudes and behaviour. A methodology could be established to make an estimate of the total dog population. An overview of appropriate methodologies may be found in Article 7.7.8. The same methodology could be used at appropriate intervals to assess population trends. 3. Regulatoryframework A regulatory framework that would help authorities establish successful dog control programmes could include the following key elements: a. registrationandidentificationofdogsandlicensingofdogbreeders; b. vaccinationagainstrabiesandotherpreventivemeasuresagainst zoonotic diseases, as appropriate; c. veterinaryprocedures(e.g.surgicalprocedures); d. controlofdogmovement(nationalandinternational); e. controlofdangerousdogs; f. regulations on the breeding and sale of dogs; g. environmentalcontrols(e.g.slaughterhouses/abattoirs,rubbishdumps, dead stock facilities); h. regulationsfordogshelters; i. animal welfare obligations of owners and authorities. 4. Resourcesavailabletoauthorities a. Humanresources; b. financialresources; c. technicaltools; d. infrastructure; e. cooperativeactivities; f. public-private-NGO partnerships; g. central-stateorprovince-localpartnerships. 66 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Article 7.7.6. Control measures The following control measures could be implemented in accordance with the national context and local circumstances. Measures may be used in combination. Euthanasia of dogs, used alone, is not an effective control measure. If used, it should be done humanely (see point 11) of Article 7.7.6.) and in combination with other measures to achieve effective long term control. It is also important that authorities gain an understanding of people’s attitudes towards dog ownership so that they can develop a cooperative approach to the control of dog populations. 1. Educationandlegislationforresponsibleownership Encouraging dog owners to be more responsible will reduce the number of dogs allowed to roam, improve the health and welfare of dogs, and minimise the risk that dogs pose to the community. The promotion of responsible dog ownership through legislation and education is a necessary part of a dog population control programme. Collaboration with local government authorities, animal welfare NGOs, kennel clubs, private veterinarians and veterinary organisations will assist Veterinary Authorities in establishing and maintaining programmes. Education on responsible dog ownership (for the currently owned dog and any offspring it produces) should address the following elements: a. theimportanceofproperselectionforbehaviourandcaretoensure the welfare of the dog and any offspring; the latter may include preparing the dog to cope with its environment through attention to socialisation and training; b. registrationandidentificationofdogs(seepoint2)ofArticle7.7.6.); c. diseaseprevention,inparticularzoonoticdiseases,e.g.through regular vaccination in rabies endemic areas; d. preventingnegativeimpactsofdogsonthecommunity,viapollution (e.g. faeces and noise), risks to human health through biting or traffic accidents and risks to other dogs, wildlife, livestock and other companion animal species; คู่มือการสร้างและประเมิน 67 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 68 e. controlofdogreproduction. In order to achieve a shift towards responsible ownership, a combination of legislation, public awareness, education, and promotion of these elements will be required. It may also be necessary to improve access to resources supporting responsible ownership, such as veterinary care, identification and registration services and measures for control of zoonotic diseases. 2. Registrationandidentificationofdogs(licensing) A core component of dog population control by the Competent Authorities is the registration and identification of owned dogs. This may include granting licences to owners and breeders. Registration and identification may be emphasized as part of responsible dog ownership and are often linked to animal health programmes, for example, mandatory rabies vaccination and traceability. Registration of animals in a centralised database can be used to support the enforcement of legislation and the reuniting of lost animals with owners. The control of dog reproduction by sterilisation can be encouraged through financial incentives presented by differential licensing fees. 3. Reproductivecontrol Controlling reproduction in dogs prevents the birth of unwanted puppies and can help address the balance between demand for dogs and the size of the population. It is advisable to focus efforts to control reproduction on those individuals or groups in the dog population identified as the most productive and the most likely to be the sources of unwanted and stray dogs, to ensure best use of resources. Methods of controlling reproduction will require direct veterinary input to individual animals. Involvement of both private and public veterinary sectors may be required to meet demand for services. Subsidisation of sterilisation programmes by government or other organisations may be considered to encourage uptake. The control of reproduction is essentially the responsibility of owners and can be incorporated into education on responsible ownership (see point 1) of Article 7.7.6.). Methods for controlling reproduction in dogs include: a. surgicalsterilisation; b. chemicalsterilisation; c. chemicalcontraception; คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า
70 b. Managementshouldaddress: i. adequate fresh water and nutritious food; ii. regular hygiene and cleaning; iii. routine inspection of the dogs; iv. monitoring of health and provision of required veterinary treatments; v. policies and procedures for rehoming (adoption), sterilisation and euthanasia; vi. training of staff in safe and appropriate handling of dogs; vii. record keeping and reporting to authorities. Dogs that are removed from a community may be reunited with the owner or offered to new owners for rehoming. This provides an opportunity to promote responsible ownership and good animal health care (including rabies vaccination). Prior to rehoming, authorities may consider sterilisation of dogs as a population control measure. The suitability of new owners to adopt dogs should be assessed and owners matched with available animals. The effectiveness of rehoming may be limited due to the suitability and number of dogs. Dogs that are removed from a community may in some cases be provided with health care (including rabies vaccination), sterilised, and released to their local community at or near the place of capture. This method is more likely to be accepted in the situation where the presence of stray dogs is considered to be inevitable and is well tolerated by the local community. This method is not applicable in all situations and may be illegal in countries or regions where legislation prohibits the abandonment of dogs. Problems caused by dogs, such as noise, faecal pollution, bite injuries and traffic accidents, would not be alleviated as dogs are returned to the local community and their movements are not restricted. If the local community has owned dogs, and sterilised dogs are released, consideration should be given to the risk that this could encourage abandonment of unwanted dogs. In the situation where many dogs are owned, a population control programme that focuses on neutering and responsible ownership may be more appropriate. คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า It is recommended that before adopting this approach, a cost-benefit analysis is conducted. Factors such as the monetary costs, impact on culture of ownership and public safety should be assessed as well as the benefits for disease control and animal welfare as well as any societal benefits. c. Ifthismethodisadopted,thefollowingfactorsshouldbeaddressed: i. raising awareness of the programme within the local community to ensure understanding and support; ii. use of humane methods for catching, transporting and holding dogs; iii. correct surgical technique, anaesthesia and analgesia, followed by post-operative care; iv. disease control may include blanket vaccination (e.g. rabies) and treatments and testing for diseases (e.g. leishmaniasis) followed, as appropriate by treatment or euthanasia of the dog; v. behavioural observation may be used to assess if dogs are suitable for release; if not suitable for release or rehoming, euthanasia should be considered; vi. permanent marking (e.g. tattoo or microchip) to indicate that the animal has been sterilised; individual identification also allows for tracking of vaccination status and treatment history and identification of a level of ‘ownership’ by the organisation/authority responsible for carrying out this intervention; a visible identification (e.g. collar) may also be used to prevent unnecessary recapture; vii. the dog should be returned to a place that is as near as possible to the place of capture; viii. the welfare of dogs after release should be monitored and action taken if required. Dogs that are removed from a community may be too numerous or may be unsuitable for any rehoming scheme. If euthanasia of these unwanted animals is the only option, the procedure should be conducted in accordance with the regulations of the Competent Authority (see point 11) of Article 7.7.6.). คู่มือการสร้างและประเมิน 71 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 6. Environmentalcontrols Steps should be taken to exclude dogs from sources of food (e.g. rubbish dumps and slaughterhouses/abattoirs, and installing animal-proof rubbish containers). This should be linked to a reduction in the dog population by other methods, to avoid animal welfare problems. 7. Controlofdogmovement–international(export/import) Chapter 8.14. provides recommendations on the international movement of dogs, with respect to provisions for rabies. 8. Controlofdogmovements–withincountry(e.g.leashlaws,roamingrestrictions) Measures for the control of dog movement in a country are generally invoked for the following reasons: a. forrabiescontrolwhenthediseaseispresentinacountry; b. forpublicsafetyreasons; c. forthesafetyof‘owneddogs’inanareaorlocalitywhenastray dog control programme is in place; d. toprotectwildlifeandlivestock. It is necessary to have a regulatory framework and a national or local infrastructure comprising organisation, administration, staff and resources to encourage the finders of stray dogs to report to the Competent Authority. 9. Regulationofcommercialdogdealers Dog breeders and dealers should be encouraged to form or join an appropriate association. Such associations should encourage a commitment to the raising and selling of physically and psychologically healthy dogs, as unhealthy dogs may be more likely to be abandoned to become part of the stray population. They should encourage breeders and dealers to provide advice on proper care to all new owners of dogs. Regulations covering commercial dog breeders and dealers should include specific requirements for accommodation, provision of suitable food, drink and bedding, adequate exercise, veterinary care and disease control and may require breeders and dealers to allow regular inspection, including veterinary inspection. 72 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 10. Reduction in dog bite incidence The most effective means of reducing prevalence of dog bites are education and placing responsibility on the owner. Dog owners should be educated in principles of responsible dog ownership as described in point 1) of Article 7.7.6. Legal mechanisms that enable the Competent Authorities to impose penalties or otherwise deal with irresponsible owners are necessary. Mandatory registration and identification schemes will facilitate the effective application of such mechanisms. Young children are the group at highest risk for dog bites. Public education programmes focussed on appropriate dog-directed behaviour have been demonstrated to be effective in reducing dog bite prevalence and these programmes should be encouraged. Authorities should seek advice from dog behaviour experts in developing dog safety education programmes. 11. Euthanasia When euthanasia is practised, the general principles in the Terrestrial Code should be followed, with the emphasis on using the most practical, rapid and humane methods and ensuring operator safety. Regardless of the method used, it is important to minimise distress, anxiety and pain by ensuring that operators are appropriately trained. Table 1 shows a summary analysis of methods for the euthanasia of dogs. Comments on methods for the euthanasia of dogs: a. Restraint When a dog needs to be restrained for any procedure, including euthanasia, this should always be done with full regard for operator security and animal welfare. Some euthanasia methods should be used in association with sedation or anaesthesia in order to be considered humane. b. Specialequipment When special equipment is needed to perform euthanasia (e.g. gas chamber), the system should be designed for the purpose and regularly maintained in order to achieve operator security and animal welfare. คู่มือการสร้างและประเมิน 73 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า
iii. Chemod methods § Embu § Chlord § Nitron § Father § Forelin a) Because neonatal animals and adults with impaired breathing or low blood pressure are resistant to hypoxia, methods that depend upon achieving a hypoxic state (e.g. CO2, CO, N2, Ar) should not be used. b) These methods should not be used in animals aged less than two months, except to produce loss of consciousness and should be followed by another method to cause death. Concussion and cervical dislocation may be used in very small neonatal dogs and only in cases of emergency. c) Operators should be well trained in the use of physical techniques to ensure that they are correctly and humanely carried out. The dog should be exsanguinated immediately after concussion or cervical dislocation. d) Confirmation of death For all methods of euthanasia used, death should be confirmed before animals are disposed of or left unattended. If an animal is not dead, another method of euthanasia should be performed. e) Carcass disposal Carcasses should be disposed of in a manner that complies with legislation. Attention should be paid to the risk of residues occurring in the carcass. Incineration is generally the safest way of carcass disposal. คู่มือการสร้างและประเมิน 75 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Table 1.Summary analysis of methods for the euthanasia of dogs Euthanasia method Specific method Animal welfare concerns/ implications Key animal welfare requirements Considerations relating to operator security Advantages Disadvantages Chemical via injection Barbiturates Correct restraint is needed. IP is slow and may be irritant. IC injection is a painful procedure. Recommend to use IV injection. When using IP injection, the solution may be diluted or local anaesthetic agent used in conjunction. IC should only be performed on unconscious animal and by skilled operator. Correct restraint is needed. Administered under veterinary supervision and requires trained personnel. Speed of action generally depends on the dose, concentration, route and rate of injection. Barbiturates induce euthanasia smoothly, with minimal discomfort to the animal. Barbiturates are less expensive than many other euthanasia agents. These drugs persist in the carcass and may cause sedation or death in animals that consume the cadaver. Embutramide +Mebezonium +Tetracaine Muscle paralysis may occur before loss of consciousness if injection given rapidly. Use slow IV injection with sedation to permit slow rate of injection. Correct restraint is needed. To be administered under veterinary supervision and by trained personnel. Quite low cost. Unavailable/ unlicensed in some countries. 76 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Euthanasia method Specific method Animal welfare concerns/ implications Key animal welfare requirements Considerations relating to operator security Advantages Disadvantages Anaesthetic agent overdose (thiopentone or propofenol) Underdosing may lead to recovery. IV injection of a sufficient dose. Correct restraint is needed. To be administered under veterinary supervision and by trained personnel. Generally quick action and minimal discomfort to animal. Large volume required (cost implications). Potassium chloride (KCl) K+ is cardiotoxic and very painful if used without anaesthetic agent. Only use on anaesthetised animals, IV injection. Requires trained personnel. Readily available without veterinary control. Prior need for anaesthetic (cost and availability implications). Mechanical Free bullet Can be inhumane if shot is inaccurate and dog is only wounded; dog may also escape. Skilled operator essential. Risk of injury to operators and spectators. Not necessary to handle or capture dog. Brain tissue may be unavailable for rabies diagnosis. Risk of injury to bystanders. Legal constraints on use of firearms. Penetrating captive bolt followed by pithing where necessary to ensure death Can be inhumane if shot is inaccurate and dog is only wounded. Skilled operator essential. Animal should be restrained. Skilled operator essential. No risk to operator (see free bullet) unless risk of dog infected with rabies, due to potential contact with brain tissue. Brain tissue may be unavailable for rabies diagnosis. Legal constraints on use of firearms. May raise aesthetic objections. คู่มือการสร้างและประเมิน 77 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Euthanasia method Specific method Animal welfare concerns/ implications Key animal welfare requirements Considerations relating to operator security Advantages Disadvantages Exsanguination Onset of hypovolaemia may cause dog to become anxious. Only use on unconscious animal. Danger to operator through use of sharp instrument. Material requirements minimal. Need to render animal unconscious. Aesthetically objectionable. Gaseous Carbon monoxide (CO) Inadequate concentration ofCOisnot lethal and can cause suffering. Signs of distress (convulsions, vocalization and agitation) may occur. Compressed CO in cylinders should be used to achieve and maintain adequate concentration, which should be monitored. Note: fumes from gasoline engines are an irritant and this source of CO is not recommended. Very hazardous for operator - gas is odourless and causes toxicity at both acute high levels and chronic low levels. Dog dies quite rapidly if concentration of4to6% used. No odour (therefore no aversive effect). Gas is not flammable or explosive except at a concentration greater than 10%. Carbon dioxide (CO2) Gas is aversive. Inadequate concentration of CO2 is not lethal and can cause suffering. CO2 is heavier than air, so when incomplete filling of the chamber Compressed CO2 gas chamber is the only acceptable method because the concentration can be monitored and regulated. Minimal hazard to operator when properly designed equipment used. Gas is not flammable or explosive and causes quite rapid anaesthesia when correct concentrations used. Low cost. Readily available as compressed gas. Unconsciousness can occur in minutes, but death may take some time. Likelihood of suffering before unconsciousness. 78 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Euthanasia method Specific method Animal welfare concerns/ implications Key animal welfare requirements Considerations relating to operator security Advantages Disadvantages occurs, dogs may raise their head and avoid exposure. Few studies on adequate concentration and animal welfare. Inert gas (nitrogen, N2; argon, Ar) Loss of consciousness is preceded by hypoxemia and ventilatory stimulation, which may be distressing to the dog. Re- establishing a low concentration of O2 (i.e. greater than or equal to 6%) in the chamber before death will allow immediate recovery. Concentration above 98% should be achieved rapidly and maintained. Properly designed equipment should be used. Minimal hazard to operator when properly designed equipment used. Gas is not flammable or explosive and is odourless. Readily available as compressed gas. High cost. Little data on animal welfare implications in dogs. คู่มือการสร้างและประเมิน 79 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Euthanasia method Specific method Animal welfare concerns/ implications Key animal welfare requirements Considerations relating to operator security Advantages Disadvantages Anaesthetic gas overdose (halothane or enflurane) Animal may struggle and become anxious during induction. Vapours may be irritating and can induce excitement. Supplementationwith air or O2 required to avoid hypoxemia during induction phase. Some gases may be hazardous, especially for pregnant women. General recommendation: avoid human exposure to greater than or equal to 2 ppm to avoid narcosis. Gas is not flammable or explosive. Valuable for use with small animals (<7 kgs) and animals that are already anesthetised with gas. High cost. Anaesthetic and euthanasia properties of the gas used should be known. Isoflurane has a pungent odour. Methoxyflurane's action is slow and dog may become agitated. Electrical Electrocution Cardiac fibrillation occurs before onset of unconscious- ness, causing severe pain if dog is conscious. Pain can also be caused by violent extension of the limbs, head and neck. Only use on unconscious dogs. This can be accomplished by electrical stunning (current through the brain to produce an instantaneous stun) or anaesthesia. Electrodes should span the brain in order that the current passed through the brain May be hazardous for operator, who should use protective equipment (boots and gloves). Low cost. Need to render animal unconscious. May raise aesthetic objections. 80 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Euthanasia method Specific method Animal welfare concerns/ implications Key animal welfare requirements Considerations relating to operator security Advantages Disadvantages Method may not be effective if insufficient current applied. in order to achieve an effective stun. Death would result from current passed through the heart of an unconscious animal. Proper equipment and trained operator is essential. KEY to abbreviations used in Table 1: IV: intravenous IP: intraperitoneal IC: intracardiac คู่มือการสร้างและประเมิน 81 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า Article 7.7.7. Monitoring and evaluation of dog population control programmes 1. Monitoringandevaluationallowsforcomparisonofimportantindicatorsagainst the baselines measured during initial assessment (see Article 7.7.5.). The three main reasons for carrying out monitoring and evaluation are: a. tohelpimproveperformance,byhighlightingbothproblemsand successful elements of interventions; b. foraccountability,todemonstratethattheprogrammeisachievingits aims; c. assumingmethodsarestandardised,tocomparethesuccessof strategies used in different locations and situations. 2. Monitoringisacontinuousprocessthataimstochecktheprogrammeprogress against targets and allows for regular adjustments. Evaluation is a periodic assessment, usually carried out at particular milestones to check the programme is having the desired and stated impact. These procedures involve the measurement of ‘indicators’ that are chosen because they reflect important components of the programme at different stages. Selection of suitable indicators requires clear planning of what the programme is aiming to achieve, the best selection of indicators will be one that reflects the interest of all relevant stakeholders. Standardised methodology will facilitate comparison of data from subsequent evaluations and performance between different projects. Indicators can be direct measurements of an area targeted to change (e.g. population of free roaming dogs on public property) or indirect measures that reflect change in a targeted area. 3. Elementsthatshouldgenerallybemonitoredandevaluatedinclude: a. dogpopulationsize,separatedintosub-populationsinaccordance with ownership and restriction of movement (i.e. roaming unrestricted or restricted by an owner); b. dogwelfare,inthetargetpopulation(e.g.bodyconditionscore,skin conditions and injuries or lameness) and as a result of the programme (if interventions involve direct handling of dogs, the welfare of the dogs as result of this handling should be monitored); c. prevalenceofzoonoticdiseases,suchasrabies,inboththeanimaland human population; คู่มือการสร้างและประเมิน 82 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า
84 proportion of owned dogs it may be sufficient to consult dog registration records or to conduct household surveys. These surveys should establish the number of owned dogs and the dog to human ratio in the area. In addition, questions on dog reproduction and demographics, care provided, zoonosis prevention, dog bite incidence, etc. may be asked. Standard polling principles should be applied. If the proportion of ownerless dogs is high or difficult to assess, then one should resort to more experimental approaches. Methods borrowed from wildlife biology can be applied. Being generally diurnal and tolerant to human proximity, dogs lend themselves to direct observation and the application of mark-recapture techniques. Nevertheless, a number of caveats and limitations have to be taken into account. Firstly, the risk of zoonotic disease transmission is increased through close physical contact. Also, the methods are relatively labour intensive, they require some understanding of statistics and population biology, and most importantly, they are difficult to apply to very large areas. One should take into account that dog distribution is non- random, that their populations are not static, and that individual dogs are fairly mobile. Counting of dogs visible in a defined area is the simplest approach to getting information on population size. One has to take into account that the visibility of dogs depends on the physical environment, but also on dog and human activity patterns. The visibility of animals changes with the time of the day and with seasons as a function of food availability, shelter (shade), disturbance, etc. Repeated standardized counting of dogs visible within defined geographical localities (e.g. wards) and specific times will provide indications of population trends. Direct counting is most reliable if it is applied to small and relatively confined dog populations, e.g. in villages, where it might be possible to recognize individual dogs based on their physical appearance. Methods using mark-recapture procedures are often considered more reliable. However, they also produce trustworthy results only when a number of preconditions are met. Mortality, emigration and recruitment into the population should be minimal during the census period. One may be able to incorporate corrective factors into the calculations. It is therefore important that the recommended census procedures are applied at times of low dispersal and that one selects study plots of shape and size that minimize the effect of dog movements in and out of the observation area. Census surveys should be completed within a few days to a maximum of two weeks in order to reduce demographic changes. In addition, all individuals in the population should have an equal chance of being counted. This is a highly คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า improbable condition for dogs, whose visibility depends on ownership status and degrees of supervision. It is therefore recommended that the investigator determines what fraction of the total population he/she might cover with an observational method and how much this part overlaps with the owned dog segment that he/she assesses with household surveys. There are essentially two ways to obtain a population estimate if it is possible, in a defined area and within a few days, to tag a large number of dogs with a visible mark, e.g. a distinctive collar or a paint smudge. The first method requires that the capture (marking) effort remains reasonably constant for the whole length of the study. By plotting the daily number of dogs marked against the accumulated total of marked dogs for each day one can extrapolate the value representing the total number of dogs in the area. More commonly used in wildlife studies are mark recapture methods. Dogs are marked (tagged) and released back into the population. The population is subsequently sampled by direct observation. The number of marked and unmarked dogs is recorded. One multiplies the number of dogs that were initially marked and released by the number of subsequently observed dogs divided by the number of dogs seen as marked during the re-observation to obtain a total population estimate. Since the dog populations of entire countries, states, provinces or even cities are much too large for complete assessment, it is necessary to apply the methods summarized above to sample areas. These should be selected (using common sense) so that results can be extrapolated to larger areas. คู่มือการสร้างและประเมิน 85 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 86 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 3 ตวัั อยา่่ งหนงัั สืือ ตัว์อย่างหนิังสุือขอและแจ้งสุถานิการณ์โรคพื้ิษสุุนิัขบ้้า และผู้เสุ่ยช่ว์ิต ภาคผนวกท่ีี่ 2 ด้ว์ยโรคไข้สุมองอักเสุบ้ไม่ที่ราบ้สุาเหตุ ปีงบ้ประมาณ 256X ถึง 256X ขอและแจง้้ สถานการณโ์์ รคพิิษสนุุ ััขบา้้ และผเูู้้ สยีี ชวีี ติิ ดว้้ ยโรคไขส้้ มองอกัั เสบไม่่ทราบสาเหตุุ ปีีงบประมาณ 256X ถึึง 256X หลัักการ เนื่องจากพื้นที่ที่จะประกาศเปนเขตปลอดโรคพิษสุนัขบาไดนั้น จะตองไมพบผูเสียชีวิตดวยโรคพิษสุนัขบา เนื่อ่ งจากพื้นื่่ ที่ที่่ จ่ ะประกาศเปนื่็ เขตปลอดโรคพื้ษิ สุนืุ่ ขั บ้า้ ไดนื่้ นื่ั จะตอ้ งไม่พื้่ บ้ผู้เ้้ สุย่ ชีวิ่ ติ ดวิ้ ยโรคพื้ษิ สุนืุ่ ขั บ้า้ เปนเวลาอยางนอย 2 ป และตองมีการเฝาระวังผูเสียชีวิตโรคไขสมองอักเสบไมทราบสาเหตุ เป็นื่เวิลาอย่างนื่้อย 2 ปี และต้องม่่การเฝ้้าระวิังผู้้้เสุ่ยชี่วิิตโรคไข้สุม่องอักเสุบ้ไม่่ที่ราบ้สุาเหตุ และสุ่งตรวิจตัวิอย่าง และสงตรวจตัวอยางเพ่ือยืนยันวาผูเสียชีวิตดวยโรคไขสมองอักเสบนั้นๆ ไมไดเกิดจากเช้ือพิษสุนัขบา ซึ่งโดยท่ัวไป เพื้อ่ยนื่่ยนื่ัวิา่ผู้เ้้สุย่ชีวิ่ติดวิ้ยโรคไขสุ้ม่องอกัเสุบ้นื่นื่ัๆไม่ไ่ดเ้กดิจากเชีอ่พื้ษิสุนืุ่ขับ้า้ ซึ่ง่โดยที่วิัไปผู้ป้้วิ่ยสุงสุยัโรคพื้ษิสุนืุ่ขับ้า้ ผูปวยสงสัยโรคพิษสุนัขบา รวมถึงผูปวยโรคไขสมองอักเสบสวนใหญ รวิม่ถึง่ ผู้ป้้ วิ่ ยโรคไขสุ้ ม่องอกั เสุบ้สุวิ่ นื่ใหญ่่ จะถึก้ สุง่ ตวิั เพื้อ่ รกั ษาตอ่ ในื่โรงพื้ยาบ้าลขนื่าดใหญ่่ ตงั แตโ่ รงพื้ยาบ้าลชีมุ่ ชีนื่ขนื่่ ไป จะถูกสงตัวเพื่อรักษาตอในโรงพยาบาลขนาดใหญ ต้ังแตโรงพยาบาลชุมชนขึ้นไป ดังนั้น ดังนื่นื่ั จ่งต้องม่่การสุาํา รวิจจาํา นื่วินื่ผู้้เ้ สุ่ยชี่วิิตด้วิยโรคพื้ิษสุุนื่ัขบ้้า รวิม่ถึ่งโรคไข้สุม่องอักเสุบ้ไม่่ที่ราบ้สุาเหตุ (A86) จึงตองมีการสํารวจจํานวนผูเสียชีวิตดวยโรคพิษสุนัขบา รวมถึงโรคไขสมองอักเสบในสถานพยาบาลเหลาน้ี ในื่สุถึานื่พื้ยาบ้าลเหล่านื่่ โดยผู้้้ที่่จะที่ําาการสุําารวิจได้ครอบ้คลุม่ที่่สุุด ค่อ สุําานื่ักงานื่สุาธารณสุุขจังหวิัด จากนื่นื่ั โดยผูที่จะทําการสํารวจไดครอบคลุมที่สุด คือ สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด จากน้ันสํานักงานฯ สุสุจ. สุาม่ารถึที่าํา เปนื่็ หนื่งั สุอ่ รายงานื่สุถึานื่การณโ์ รคพื้ษิ สุนืุ่ ขั บ้า้ และผู้เ้้ สุย่ ชีวิ่ ติ โรคไขสุ้ ม่องอกั เสุบ้ไม่ที่่ ราบ้สุาเหตเุ พื้อ่ ให้ สามารถทําเปนหนังสือรายงานสถานการณโรคพิษสุนัขบา และโรคไขสมองอักเสบ เพ่ือใหเทศบาล เที่ศบ้าลหรอ่ องคก์ ารบ้รหิ ารสุวิ่ นื่ตาํา บ้ล นื่าํา ม่าประกอบ้เปนื่็ หลกั ฐานื่ประกอบ้การพื้จิ ารณาประเม่นื่ิ หลกั เกณฑ์ก์ ารสุรา้ งพื้นื่่ ที่่ หรือองคการบริหารสวนตําบล ปลอดโรคพื้ิษสุุนื่ัขบ้้า โดยใชี้สุถึานื่การณ์ 2 ปีงบ้ประม่าณย้อนื่หลัง เชี่นื่ ขอตรวิจประเม่ินื่ปีงบ้ประม่าณ 2565 นํามาประกอบเปนหลักฐานประกอบการพิจารณาประเมินหลักเกณฑการสรางพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา ใชีข้ อ้ ม่ล้ 1 ต.ค.2562 - 30 กนื่ั ยายนื่ 2563 และ 1 ต.ค. 2563 - 30 กนื่ั ยายนื่ 2564 เปนื่็ ตนื่้ นื่อกจากนื่่ ของเที่ศบ้าล โดยใชสถานการณ 2 ปงบประมาณยอนหลัง เชน ขอตรวจประเมินปงบประมาณ 2564 ใช หร่อองค่กรการบ้ริหารสุวิ่ นื่ตําาบ้ลอาจขอควิาม่อนืุ่เคราะห์สุถึานื่การณ์ ได้ตาม่ภาพื้ที่่ 1 เที่ศบ้าล/องค์การบ้ริหารสุวิ่ นื่ตําาบ้ลจัดที่ําาหนื่ังสุ่อ เร่อง ขอควิาม่อนืุ่เคราะห์รายงานื่สุถึานื่การณ์โรคพื้ิษ สุุนื่ัขบ้้าในื่คนื่ และผู้้้เสุ่ยชี่วิิตด้วิยโรคไข้สุม่องอักเสุบ้ ไม่่ที่ราบ้สุาเหตุ ปีงบ้ประม่าณ 256X ถึ่ง 256X (ภาคผู้นื่วิก 1.1) ภาพท่ีี่ 1 แนวทางการขอความอนุุเคราะหส์์ ถานการณโ์์ รคพิิษสนุุ ััขบา้้ คู่มือการสร้างและประเมิน 87 สุสุจ. ที่ําาหนื่ังสุ่อสุําารวิจ สุถึานื่การณ์โรคพื้ิษสุุนื่ัขบ้้า ในื่คนื่และผู้้เ้สุ่ยชี่วิิตด้วิยโรคไข้สุม่องอักเสุบ้ ไม่่ที่ราบ้สุาเหตุปีงบ้ประม่าณ256Xถึง่ 256X (ภาคผู้นื่วิก 1.2) สุสุจ. ที่าํา หนื่งั สุอ่ ขอแจง้ สุถึานื่การณโ์ รคพื้ษิ สุนืุ่ ขั บ้า้ ในื่คนื่ และผู้้้เสุ่ยชี่วิิตด้วิยโรคไข้สุม่องอักเสุบ้ ไม่ที่่ ราบ้สุาเหตุ ปีงบ้ประม่าณ 256X ถึง่ 256X (ภาคผู้นื่วิก 1.4) สุถึานื่การณ์โรคพื้ิษสุุนื่ัขบ้้าในื่คนื่และผู้้เ้สุ่ยชี่วิิต ด้วิยโรคไข้สุม่องอักเสุบ้ไม่่ที่ราบ้สุาเหตุ ประจําาปีงบ้ประม่าณ256Xถึง่ 256X (ภาคผู้นื่วิก 1.3) พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 88 ภาคผนวก 1.1 ตัวอยางหนังสือขอความอนุเคราะหรายงานสถานการณโรคพิษสุนัขบาในคน และผูเสียชีวิตดวย โรคไขสมองอักเสบไมทราบสาเหตุ (A86) ปงบประมาณ 256X ถึง 256X นําเรียนนายแพทยสาธารณสุขจังหวัดฯ คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 1.2 ตัวอยา งหนงั สอื ขอความอนเุ คราะหร ายงานสถานการณโ รคพษิ สนุ ัขบา ในคน และผเู สยี ชวี ติ ดว ย โรคไขส มองอักเสบไมท ราบสาเหตุ (A86) ปง บประมาณ 256X ถึง 256X นําเรียนผอู ํานวยการโรงพยาบาลศูนย/ โรงพยาบาลชุมชน/โรคพยาบาลทั่วไป คู่มือการสร้างและประเมิน 89 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (รหัส A86) 90 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 1.3 ตัวอยางหนังสือรายงานสถานการณโรคพิษสุนัขบาในคน และผูเสียชีวิตดวยโรคไขสมองอักเสบ ไมท ราบสาเหตุ (A86) ประจาํ ปง บประมาณ 256X ถงึ 256X จากโรงพยาบาลนาํ เรยี นนายแพทยส าธารณสขุ จงั หวดั ฯ คู่มือการสร้างและประเมิน 91 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (A86) 92 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 93 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 94 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 4 ตัว์อย่างหนิังสุือขอและแจ้งสุถานิการณ์โรคพื้ิษสุุนิัขบ้้าในิสุัตว์์ ภาคผนวกทีี่่ 3 ตวัั อยา่่ งหนงัั สืือขอและแจง้้ สถานการณ์์โรคพิิษสนััขบา้้ ในสตัั ว์์ุุ หลัักการ สําหรับสถานการณโรคพิษสุนัขบาในสัตว ปศุสัตวอําเภอ สามารถดึงขอมูลการสงตรวจตัวอยาง จากฐานขอมูล Thai Rabies Net ได โดยวีธีการ ดังภาพที่ 1 ภาพท่ีี่ 1 วธิิ กีี ารดึึงข้้อมลูู สถานการณโ์์ รคพษิิ สนุุ ััขบา้้ ในสตัั ว์์ และการสง่่ ตรวจตวัั อย่่างทางห้้องปฏบิิ ััตกิิ าร จากนนื่้ันนื่ั สสุามม่ารรถถึนนื่าําาขข้อ้อมม่าารราายยงางนานื่แแยกยรการยาตยาตบําาลบ้ไลดไ้ ดโด้ ยโดขย้อขม้อูลม่จ้ละเจปะ็นเปจา็นื่นจวําานนื่กวิานื่รกสา่งรตสุร่งวตจรตวิัวจอตยัวิ่าอง ยแ่าลงะ และ จจาํา านื่นวิวนื่นกกาารรพื้พบ้บเชีเชอ่ ้ือโรโรคคพื้พษิ ิษสุสนืุ่ ุนขั ัขบ้บา้ ้าในื่ในสุสตั ัตวิว์ ์ที่ทงั ั้งนื่น่ ี้สุสาม่มารถึถแนื่นบ้บผู้ผลรายงานื่นการสุสง่่งตวิััวอยา่่างสุสตััตวิวสุ์์สงสุสยััยโรคพื้พษิิษสุสนืุุ่นขััขบ้บา้้าที่ทาง หหอ้้องงปปฏิฏบ้ิิบตััตกิิกาารรซึ่ซง่่ึงอาจเเปนื่็็นผู้ผลที่ทางหอ้้องปฏิฏบ้ิิบตััตกิิการแยกรายตัววิั หรือ่ผผู้ลการรค้นนื่้หาาขข้อ้มมู่ลล้ใในนื่TThhaaiiRaRbaibeisesNeNteกt็ไดก้ไ็ด้ โดโดยยตตวิั ัวออยยา่ ่างงหหนื่นงั ังสุสอ่ ือขขออคควิวาาม่มออนื่นเุ คุเครราาะะหร์ ์ราายยงงาานื่นสุสถึถาานื่นการณโ์ ์โรรคพื้พษิ ิษสุสนืุ่ ุนขั ัขบ้บา้ ้าใในื่นสุสตั ัตวิว์ ์ และจาําานื่นวิวนื่นการสุสง่่งตรวิวจตวิััวอยา่่าง สุสตั ัตวิวที่์ ์ทาางงหหอ้ ้องงปปฏิฏบ้ิ ิบตั ัตกิ ิกาารรปปงี ีงบ้บปปรระะม่มาาณ225566XXถึถง่ ึง225566XXแแลละะหนื่นงั ังสุสอ่ ือขขออแแจจง้ ้งสุสถึถาานื่นกกาารรณโ์ ์โรรคคพื้พษิ ิษสุสนืุ่ ุนขั ัขบ้บา้ ้าใในื่นสุสตั ัตวิว์ ์ ปปงีีงบ้บปปรระะม่มาาณ225566XXถึถง่ึง225566XXดดงัังภภาาคคผู้ผนื่นวิวกกท2.่ี12.แ1ลแะล2ะ.2.2 คู่มือการสร้างและประเมิน 95 พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 2.1 96 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 97 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 98 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 99 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 1. 100 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 101 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 102 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 5 แบบราย แบ้บ้รายงานิคนิ้ หาตดิ ตามผสุู้ มั ผสุั โรคพื้ษิ สุนิุ ขั บ้า้ เพื้อื เขา้ รบ้ั การฉด่ ว์คั ซนิ่ ป้องกันิหลังสุัมผัสุโรภคาค(ผPนoวsกtท-่ี E4xposure prophylaxis) งานค้นหาตดิ ตามผู้สัมผัสโรคพษิ สุนัขบ้าเพื่อเข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกันหลังสัมผัสโรค - วัตถุประสงค์ของการค้นหาตดิ ตามผู้สัมผสั 1. ส่งเสริมผลักดัน ให้เกิดการค้นหาและติดตามผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าให้รับการฉีดวัคซีนป้องกันหลังสัมผัสโรคทุกราย 2. ติดตาม วิเคราะห์ข้อมูล ผลการดําเนินงาน ค้นหาติดตามผู้สัมผัสโรค ลดความเสี่ยงจากการเสียชีวิตด้วยโรคพิษสุนัขบ้าในพื้นที่ หลักการ หลังังจากได้ร้รับ้ับรายงานื่นพื้พบ้บสุสัตัตวิว์เ์เป็นื่็นโรคพื้พิษิษสุสุนืุ่นัขัขบ้บ้า้าแล้วิ้ว อาสุสาสุสม่มัคัครสุสาธารณสุสุขุขประจําาําหม่ม้่บู้่บ้า้านื่น โรงพพื้ยาบบ้าล สสุ่่งเสสุริิม่มสุสุขุขภาพื้พตําาําบ้บล ทที่่ีมม่ SRRT จจะะทที่ําําากกาารรคค้น้นื่หาาติดิดตามม่ผผูู้้ส้้สุัมัม่ผผู้ัสัสุโรค ตาามม่มม่าาตรรกาารการติดิดตามม่ผผูู้้ส้้สุัมัม่ผผู้ัสัสุสสุัตัตววิ์ย์ยืน่นื่ยันันื่โรค พพื้ิิษสุสุนืุ่นัขัขบ้บ้า้าให้เ้เข้า้ารับ้ับการฉีฉ่ดีดวิวัคัคซึ่ซ่นื่ีนครบ้บที่ทุกุกเเหตุกุกาารณ์แ์และะครรบ้บชีชุดุด ของกรม่มควิวบ้บคุมุ่มโรค และรายงานนื่มม่ายังังสสุําานนื่ัักงานนื่ สสุาธารณสสุุุขอําาําเภอ มม่าใในนื่รูป้ปแบบ้บบ้ของงกาารรรราายงงาานนื่RRaabbieiess11ซึงซึ่เป่งเ็บปแ็บ้บแบบ้ฟบ้อฟรอ์มรก์ม่ากราบรันบ้ทันื่ึกที่ผ่กู้สผู้ัม้้สุผัม่ัสผู้โัสุรคโรคารยาบยุคบ้คุคลคแลลแะจละ ชจะ่วยชี่ใวิหย้สใหา้มสุารม่ถาตรถึิดติดาตมากม่ากรเาขร้าเขรั้บารวับ้ัควิซัคีนซึ่ข่นื่อขงอผงู้สผู้ัม้้สุผัม่ัสผู้ไัสุดไ้อดย้อ่ายง่าคงรคบรชบุ้ดชีุดซึ่งโซึ่ด่งยโดทยั่วที่ไปัวิกไปากรตาริดติดาตมาคม่้นคห้นื่าหผาู้สผู้ัม้้สุผัม่ัสผู้ัจสุะจตะิดติดาตมาในม่ สในื่ัตสุวัต์ทวิุก์ที่ตุกัวตทัวิี่พที่บ่พื้โบ้รโครคนับนื่เับ้ปเ็นป็นื่1 1เหตเหกุ ตาุกราณร์ณด์ ังดนังั้นนื่ั้นื่เอกเอสกาสุราทรใ่ี ที่ช่่ใ้ ชีน้ใกนื่ากราปรรปะรกะอกบอบ้กากราพรพื้ิจิจารารณณาาสสุาามม่าารรถถึเเปรรยี ่ยบบ้เเทที่ยี ่ยบบ้ระหววิา่่าง จําาํานื่นวิวนื่นสุสัตัตวิว์พื้์พบ้บเชีช่อื้อใชีช่วิ่วง 2 ปีทีที่ี่ผ่ผู้่า่านนื่มม่า และจําานนื่ววินนื่เเหตุกุการณ์ท์ที่ี่ต่ติดิดตามม่ผผูู้้ส้้สุัมัม่ผผู้ัสัสุ และจําานนื่ววินนื่ผผูู้้ส้้สุัมัม่ผผู้ัสัสุทที่ี่เ่เข้า้ารับับ้การฉฉีีด่ดววิัคัคซซึ่่ีนนื่ ป้อ้องกันื่ันโโรรคคพื้พิษิษสุสุนืุ่นัขบ้ัข้าบหา้ ลหังลสุังัม่สผู้ัมัสุผโรัสคโร(คแนื่(วิแที่นาวงทการงคกนื่้ารหคาผู้้น้้สุหัม่าผู้ผสุั ู้สโัมรคผแัสลโะรคกาแรลระากยงาารนื่รตายาม่งาแนผู้นื่ตผู้ามังที่แ่ ผ2น) ผังที่ 2) การติดตามผลตรวจเชื้อพิษสุนัขบ้า (ในสัตว์) : www.thairabies.net หรือการแลกเปลี่ยนข้อมูลระหว่างหน่วยงาน ปศุสัตว์ และสาธารณสุข แนวทางการรายงานโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ตามแผนผังที่ 1 เอกสารประกอบการพิจารณา:แบบฟอรม์ Rabies1แยกรายตําบล คู่มือการสร้างและประเมิน 103 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (Post Exposure prophylaxis) แผนผแังผทนี่ผ1ังทรี่า1ยรงาายนงาหันัวหสัวัตสวัต์พวพบบเชื้เช้อื้อพษิษสุนุนัขัขบบาจ้าาจกากThTahi Raai bRieasbNieest N(TeRtN()TRN) 1. การแจงโรคและตรวจสอบสัตวสงสัย โดยประชาชนท่ัวไป แจงโรคลงในฐานขอมูล TRN พบสัตวสงสัยเปนโรคพิษสุนัขบา โดยเจาหนาที่ปศุสัตวจังหวัด/ปศุสัตวอําเภอ แจงโดยตรงกับเจาหนาที่กรมปศุสัตว เจาหนาท่ี ปศจ./ปศอ. ตรวจสอบการแจงโรค ในฐานขอมูล TRN เจาหนาที่ ปศจ./ปศอ. ดําเนินตรวจสอบในพ้ืนท่ี และการเก็บตัวอยางสงหองปฏิบัติการ 2. การเก็บตัวอยางสงตรวจ ประชาชนหรือบุคคลภายนอกดําเนินการ เก็บตัวอยางสงหองปฏิบัติการดวยตัวเอง เจาหนาที่หองปฏิบัติการกรอกขอมูลการสงตัวอยางลง TRN เจาหนาที่ ปศจ./ปศอ. กรอกขอมูล การสงตัวอยางลง TRN 3. การรายงานผลการตรวจและแจงเตือน (Alert System) เจาหนาที่หองปฏิบัติการกรอกผลทางหองปฏิบัติการเพิ่มเติมลงในระบบ TRN บวก ลบ ระบบเเจงเตือนการพบโรคมายังศูนยสารสนเทศเพื่อการเฝาระวังโรคระบาดสัตว เจาหนาที่ศูนยสารสนเทศเพื่อการเฝาระวังโรคระบาดสัตวตรวจสอบความถูกตองของขอมูลในระบบ TRN หองปฏิบัติการแจงผลกลับไป ยังผูสงตัวอยางเพื่อแจงกลับไป ยังเจาของตอไป สงอีเมลลแจงเตือนการเกิดโรคพิษสุนัขบา ไปยังผูบริหารที่เกี่ยวของ ไดแก อธิบดีกรมปศุสัตว, รองอธิบดีกรมปศุสัตว, ปศุสัตวจังหวัด และปศุสัตวเขต ทั่วประเทศ สงขอความ SMS แจงเตือนการเกิดโรคพิษสุนัขบา ไปยังผูบริหารที่เกี่ยวของ ไดแก - ปศุสัตว, ภายในเขตปศุสัตวท่ีเกิดโรค - ปศุสัตวเขต - ผูบริหารกรมปศุสัตว 104 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า แผนผังที่ 2 การคนหาติดตามผูสัมผัสโรคพษสุนัขบาเพ่อเขารับการฉีดวัคซีน แผนผังที่ 2 การค้นหัาติดตามผ้้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าเพ่่อเข้ารับการฉีีดวัคซีีน รพ. พบผูปวยสงสัยหรือเสียชีวิต ดวยโรคพิษสุนัขบา สัตวสงสัยตรวจพบผลบวกทางหองปฏิบัติการ ศูนยสารสนเทศ กรมปศุสัตว แจงเตือนไปยังหนวยงานที่เกี่ยวของ SMS ปศุสัตวเขต ปศุสัตวจังหวัด กลุมพัฒนาสุขภาพสัตว ปศุสัตวอําเภอ กองโรคติดตอท่ัวไป (กลุม Zoo / SAT คร.) แบบ Rabies 3 E-mail E-mail สํานักงานปองกันควบคุมโรค ระบาด/SAT/งาน ต./ผูรับผิดชอบ rabies แบบ Rabies 2 งานระบาดวิทยาของ รพ. ทําการสอบสวนเบื้องตน สํานักงานสาธารณสุขจังหวัด กลุมระบาดวิทยา Line/Tel สํานักงานสาธารณสุขอําเภอ ทีม SRRT สอบสวนและควบคุมโรค • คนหาผูสัมผัสโรค • ติดตามใหมารับวัคซีนครบชุด โรงพยาบาลทั่วไป/โรงพยาบาลชุมชน - ฉีดวัคซีนใหแกผูสัมผัสโรคจนครบชุด Line/Tel ดวนที่สุด แบบ Rabies 1 รพ. สต. เขารวม ขอมูลการฉีด อสม. ชวยติดตามผูสัมผัสโรค แบบรายงานการคนหาติดตามผูสัมผัสโรค แบบ Rabies 1 หมายเหตุ: ดําเนินการ ประสานงาน อาสาสมัครปศุสัตว รายงานขอมูล คู่มือการสร้างและประเมิน 105 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า รายงานขอมูล E-mail SMS 106 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า No ชื่อ-นามสกุล ที่อยู่/โทรศัพท์ 1 เข็ม 2 เข็ม สาเหตุ สรุปเหตุการณ์ สูตรคํานวณ 1. พบผู้เสียชีวิตด้วยโรคพิษสุนัขบ้า 2. จํานวนผู้สัมผัสโรคท้ังสิ้น .. ราย อายุ .. ปี เพศ .. .. ราย = ร้อยละ .. Rabies 1 : สําหรับ รพ.สต./รพ./สสอ./ทีมค้นหา แบบฟอร์มการค้นหาติดตามผู้สัมผัสโรคพิษสุนัขบ้าเพ่ือเข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกันหลังสัมผัสโรค (Post-Exposure prophylaxis) หน่วยงานท่ีทําติดตาม (รพ. / รพ.สต. / ทีมSRRT) ชนิดสัตว์ที่พบผลบวก O สุนัข O แมว O โค O อื่นๆ ระบุ วันท่ีพบผลบวก / /25 . ที่อยู่ของสัตว์ท่ีพบผลบวก : บ้าน .. วันท่ีพบผู้ป่วยสงสัย/เสียชีวิตด้วยโรคพิษสุนัขบ้า (ถ้ามี) / ท่ีอยู่ขณะถูกกัด-ข่วน : หมู่ เพศ อายุ (ปี) วันท่ี การฉีด RIG สัมผัสโรค วันท่ีรับวัคซีน (ว/ด/ป) ฉีด IM เข็มที่ ฉีด ID เข็มท่ี ฉีดกระตุ้น หมายเหตุ ร้อยละของผู้สัมผัสโรคท่ีได้รับการฉีดวัคซีนถูกต้อง จํานวนผู้สัมผัสโรคทั้งหมดต่อหนึ่งเหตุการณ์ หมู่ /25 . ที่อยู่ขณะป่วย/เสียชีวิต : หมู่ .. ตําบล .. ตําบล .. ตําบล .. อําเภอ .. อําเภอ .. อําเภอ ... จังหวัด .. ... จังหวัด .. ... จังหวัด .. .. (ว/ด/ป) ฉีด ไม่ฉีด 1 2 3 4 5 1 2 3 4 D0 D0 D3กรณีรับไม่ครบ /ล่าช้า .. ราย = จํานวนผู้สัมผัสโรคที่รับวัคซีนครบชุด X 100 ไม่ครบชุด .. ราย รับวัคซีนครบชุด หมายเหต:ุ กรุณาส่งข้อมูลตามแบบฟอร์มนี้ให้ สสจ. ทุกวันที่ 20 ของเดือน หากสงสัยสอบถาม กลมุ่ โรคติดต่อระหว่างสตั ว์และคน กองโรคตดิ ตอ่ ทั่วไป กรมควบคุมโรค โทร: 0 2590 3177-8 โทรสาร: 0 2965 9484 E-mail: [email protected] ขอขอบคุณ รพ.สต./รพ. ท่ีให้ความร่วมมือในการดําเนินงานและรายงานข้อมูลมา ณ ท่ีน้ี .. ภาคผนวก 6 ตัว์อย่างแบ้บ้เก็บ้ข้อมูลจานิว์นิประชากรสุัตว์์ ภาคผนวกที่ 5 ตัวอย่างแบบเก็บข้อมลจํานวนประชากรสตั ว์ู 1.แนวทางการดําเนนิงานการสํารวจจํานวนประชากรสัตว์และการกระตุ้นภูมิในสัตว์ดังนี้ 1) ขั้นเตรียมการได้แก่การอบรมเพื่อพัฒนาศักยภาพอาสาปศุสัตว์ด้านโรคพิษสุนัขบ้าและการ เตรียมการเพื่อการรายงานผลการสํารวจจํานวนประชากรสัตว์ผ่านทาง Rabies One Data 2) ขั้นการสํารวจจํานวนประชากรสัตว์ครั้งที่ 1 (เดือนตุลาคม – มกราคม) เพื่อให้ได้จํานวนประชากร สุนัขและแมวเพื่อการตั้งงบประมาณในการจัดซื้อวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ โดยหลังจากที่มี การสํารวจแล้ว ต้องมีการรายงานผลการสํารวจมายัง Rabies One Data ให้แล้วเสร็จภายในเดือน มกราคม เพื่อให้กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่นเก็บรวบรวม และจัดสรรงบประมาณ ต่อไป 3) ขั้นการดําเนินการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์รอบที่1โดยก่อนเริ่มการฉีดวัคซีนป้องกัน โรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ต้องมีการประกาศจังหวัด เรื่อง ประกาศกําหนดเขตท้องที่ทําการฉีดวัคซีน ป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าให้แก่สัตว์ควบคุมโดยไม่เสียค่าธรรมเนียมตามมาตร 17 แห่งพระราชบัญญัติ โรคพิษสุนัขบ้า พ.ศ. 2535 จากผู้ว่าราชการจังหวัดก่อน ซึ่งในการฉีดวัคซีนรอบที่ 1 ควรต้องมีการ ดําเนินการแล้วเสร็จภายในเดือนกรกฎาคม เพื่อให้เกิดการกระตุ้นภูมคิ ุ้มกันระดับฝูง 4) ขั้นการสํารวจจํานวนประชากรสัตว์ครั้งที่2(รอบเก็บตก)(เดือนมิถุนายน–กรกฎาคม)เป็นการ สํารวจเพื่อเก็บตกการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า ซึ่งจะต้องมีการรายงานมายัง Rabies One Data ภายในเดือน มิถุนายน เพื่อจัดสรรงบประมาณภายในเดือนกรกฎาคม 5) ขั้นดําเนินการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์รอบที่2ซึ่งจะมีการฉีดในช่วงรณรงค์วันป้องกัน โรคพิษสุนัขบ้าโลกในเดือนกันยายน 6) ขั้นสรุปผลการดําเนินงานซึ่งจะเป็นการสรุปผลการดําเนินงานทุกครั้งหลังจากที่มีการฉีดวัคซีน ป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในครั้งท่ี 1 และครั้งที่ 2 เสร็จ เพื่อการรายงานผลการดําเนินงานต่อไป 7) ขั้นเตรียมการสําหรับปีงบประมาณถัดไป(เดือนกุมภาพันธ์–สิงหาคม)เป็นการจัดตั้งงบประมาณ เพื่อการป้องกัน ควบคุมโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ ในปีงบประมาณถัดไป โดยการประมาณ การงบประมาณ สามารถนําจํานวนประชากรสัตว์ท่ีได้จากการสํารวจคร้ังล่าสุดมาต้ังงบประมาณได้ 8) ขั้นการควบคุมจํานวนประชากรสัตว์จะดําเนินการร่วมกับกรมปศุสัตว์เพื่อการทําหมันสุนขและแมว โดมีการดําเนินกิจกรรมตลอดปีงบประมาณ โดยรายละเอียดระยะเวลาการดําเนินการตั้งแต่การสํารวจจํานวนประชากรสัตว์ การรายงาน จํานวนประชากรสัตว์ลงในฐานข้อมูล การจัดซื้อวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ การดําเนินงานเพ่ือ กระตุ้นภุมิคุ้มกันในสัตว์ เป็นตารางท่ี 1 คู่มือการสร้างและประเมิน 107 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 108 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ข้ันตอน เตรยี มการ กิจกรรม ฝึกอบรมอาสาปศุสัตว์ด้านโรคพิษสุนัขบ้า หน่วยงานผู้รับผิดชอบ ปีงบประมาณท่ี 1 ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. สํารวจ จํานวน ประชากร สัตว์ รอบท่ี 1 คีย์ Rabies One Data คร้ังที่ 1 จัดสรรงบประมาณสําหรับจัดซื้อ วัคซีนตามการสํารวจรอบที่ 1 องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน ฉีดวัคซีน ป้องกันโรค พิษสุนัขบ้า ในสัตว์ รอบท่ี 1 จัดทําอนุมตั ิโครงการความร่วมมือ รณรงค์ป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า แจ้ง ผู้ว่าราชการจังหวัด กรมปศุสัตว์ กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน สํารวจการยกฐานะของ อปท. กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น กรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน ส่งรายช่ือ อปท. แก่ผู้รับผิดชอบ Rabies One Data ผู้รับผิดชอบฯ ส่งรหัส Rabies One data มาให้กรมส่งเสริมฯ แจ้งรหัสสําหรับการกรอก Rabies One Data ให้กับ อปท. สํารวจจํานวนประชากร ครั้งที่ 1 สรุปยอดการสํารวจครั้งที่ 1 คณะสัตวแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ทําหนังสือขอคําแนะนํารายละเอียด คุณลักษณะวัคซีนปองกัน โรคพิษสุนัขบาในสัตว สํานักงานปศุสัตว์เขต/ สํานักงาน ปศุสัตว์จังหวัด คู่มือการสร้างและประเมิน 109 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ข้ันตอน กิจกรรม หน่วยงานผู้รับผิดชอบ กรมปศุสัตว์ ปีงบประมาณท่ี 1 ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. สํารวจ จํานวน ประชากร สัตว์ รอบที่ 2 คีย์ Rabies One Data คร้ังที่ 2 องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน ฉีดวัคซีน ป้องกันโรค พิษสุนัขบ้า ในสัตว์ รอบที่ 2 จัดซื้อวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า ในสัตว์ รอบท่ี 2 (เก็บตก) ทําหนังสอืถึงสํานักงานปศุสัตว์จังหวัด องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรมปศุสัตว์ ออกประกาศ รายละเอียดคุณ ลักษณะเฉพาะวัคซีนป้องกัน โรคพิษสุนัขบา้ ในสัตว์ จัดซื้อวัคซีนฯ ออกประกาศจังหวัด เรื่อง ประกาศ กาํ หนดเขตทอ งท่ีทาํ การฉดี วัคซนี ปอ งกนั โรคพิษสุนัขบาใหแกสัตวควบคุม โดยไมเสียคาธรรมเนียมตามมาตร 17 แหง พระราชบัญญัติโรคพิษสุนัขบา พ.ศ. 2535 องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น สํานักงานปศุสัตวเขต/ สํานักงานปศุสัตวจังหวัด/ ผูวาราชการจังหวัด ดําเนินการฉีดวัคซีน และควบคุม จํานวนประชากรสัตว์ สํารวจจํานวนประชากร ครั้งท่ี 2 สรุปยอดการสํารวจครั้งท่ี 2 องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น จัดสรรงบประมาณสําหรับจัดซ้ือ วัคซีนลงรอบท่ี 2 (รอบเก็บตก) กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ขอให้ดําเนินการงานวันป้องกันโรค พิษสุนัขบา้ โลก 110 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ข้ันตอน กิจกรรม หน่วยงานผู้รับผิดชอบ องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน ปีงบประมาณท่ี 1 ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ควบคุม ประชากร สัตว์ ดําเนินการฉีดวัคซีนปองกันโรค พิษสุนัขบาในสัตว รอบเก็บตก ผานโครงการรณรงควันปองกัน โรคพิษสุนัขบาโลก โครงการประชารัฐร่วมใจกําจัดภัย โรคพิษสุนัขบ้าและควบคุมจํานวน ประชากรสุนัขแมว (ทําหมัน) กรมปศุสัตว์ สรุปผลการ ดําเนินงาน สรุปรายงานผลการฉีดวัคซีนป้องกัน โรคพิษสุนัขบ้า รอบที่ 1 องคกรปกครองสวนทองถิ่น/ กรมสงเสริมการปกครองทองถิ่น เตรียมการ สําหรับ ปงบถัดไป อปท. จัดทําแผนพัฒนาท้องถิ่น องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน สรุปรายงานผลการฉีดวัคซีนป้องกัน โรคพิษสุนัขบ้า รอบท่ี 2 องคกรปกครองสวนทองถ่ิน/ กรมสงเสริมการปกครองทองถิ่น อปท.จัดทําเทศบญั ญัติ/ข้อบัญญัติ งบประมาณ ประจําปี 2. ตัวอย่างแบบเก็บข้อมูลสํารวจจํานวนประชากรสัตว์ แบบที่ 1 แบบฟอร์ม Rabies One Data: ข้อมูลจํานวนสุนัขและแมวรายตัว แบบที่ 2 แบบฟอร์ม Rabies One Data: ข้อมูลจํานวนรวมสุนัขและแมวแต่ละบ้าน -ผู้้้ - เ ม่ ย่ -ไม่ร่ะบุ้ -ไม่เ่คยฉีด่ -ฉีด่ยาคมุ่ - เคยฉี่ด - ยงั ไม่เ่ คยที่าํา หม่นื่ั - ที่ าํา ห ม่ นื่ั แ ล วิ้ - เลย่ งในื่พื้นื่่ ที่จ่ าํา กดั ตลอดเวิลา - เลย่ งในื่พื้นื่่ ที่จ่ าํา กดั บ้างเวิลา - เลย่ งแบ้บ้ปลอ่ ยตลอดเวิลา - บ้้านื่พื้ักอาศัย - สุถึานื่ที่่ราชีการ - วิัด - ตลาด - เลย่ งบ้ริเวิณหม่บ้่้ ้านื่ - สุถึานื่ที่่เอกชีนื่ -ผู้้้ - เม่ย่ -ไม่ร่ะบุ้ -ไม่เ่คยฉีด่ -ฉีด่ยาคมุ่ - ตลาด - ต่กร้าง - ป่าชีุม่ชีนื่ในื่หม่้บ้่ ้านื่ - วิัด - สุถึานื่ที่่ราชีการ - บ้ริเวิณบ้้านื่ - อ่นื่ๆ - เคยฉี่ด - ยงั ไม่เ่ คยที่าํา หม่นื่ั - ที่ าํา ห ม่ นื่ั แ ล วิ้ - เลย่ งในื่พื้นื่่ ที่จ่ าํา กดั ตลอดเวิลา - เลย่ งในื่พื้นื่่ ที่จ่ าํา กดั บ้างเวิลา - เลย่ งแบ้บ้ปลอ่ ยตลอดเวิลา - บ้้านื่พื้ักอาศัย - สุถึานื่ที่่ราชีการ - วิัด - ตลาด - เลย่ งบ้ริเวิณหม่บ้้่ ้านื่ - สุถึานื่ที่่เอกชีนื่ คู่มือการสร้างและประเมิน 111 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า แบบที่ 3 แบบฟอร์ม Rabies One Data: ข้อมูลจํานวนสุนัขและแมวไม่มีเจ้าของในพื้นที่สาธารณะ - ตลาด - ต่กร้าง - ป่าชีุม่ชีนื่ในื่หม่้่บ้้านื่ - วิัด - สุถึานื่ที่่ราชีการ - บ้ริเวิณบ้้านื่ - อ่นื่ๆ หมายเหตุ: ตารางการเก็บขอมูลแบบที่ 1-3 เปนตารางรูปแบบเดียวกับการข้ึนทะเบียนสัตวในศูนยบัญชาการเพื่อ การเฝาระวังโรคพิษสุนัขบา (Rabies One Data) ซงึ่ ผูกรอกขอมูล สามารถกรอกขอมูลแบบออฟไลนผาน ไฟลขอมูลน้ีกอน และคัดลอกลงตารางของโปรแกรมเพื่อบันทึกขอมูลในฐานขอมูลได โดยข้ันตอนและแนวทางการ บันทึกขอ มูลสามารถหาขอ มูลเพ่มิ เติมไดท ่ี http://www.rabiesonedata.ku.ac.th/ และเลือกท่ี 112 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า แบบที่ 4 ตัวอย่างแบบฟอร์มขนาดย่อ หมายเหตุ: ตัวอย่างแบบสํารวจนี้ สามารถพิมพ์ออกมาให้อยู่ในรูปแบบ A4 ได้ ในขณะที่แบบสํารวจ Rabies One Data จําเป็นต้องพิมพ์ออกมาในรูปแบบกระดาษ A3 ซ่ึงมีขนาดใหญ่ หากพิมพ์ในกระดาษ A4 จะมีขนาดตัวอักษร ที่เล็ก อาจไมส่ ะดวกในการจดบันทึก นอกจากน้ี อปท. อาจใช้แบบฟอร์ท่ีตนเองมีใช้ในการสํารวจจํานวนประชากร สัตว์ได้จมแต่สะดวก 3. วธิ ีการรายงาน Rabies One Data Rabies One Data เป็นฐานข้อมูลที่ช่วยในการจัดเก็บผลการสํารวจจํานวนประชากรโรคพิษสุนัขบ้า รายตัว โดยข้อดีของ Rabies One Data มีดังนี้ 1) ช่วยจัดเก็บข้อมูลการสํารวจให้เป็นระบบ 2) สามารถดึงข้อมลู มาใช้ใหม่เพื่อการปรับปรุงข้อมูลในรอบการสํารวจถัดไปได้ 3) สามารถนําข้อมูลมาจัดตัง้ งบประมาณสําหรับการจัดซ้อื วัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ได้ 4) เพ่ือนํามาเป็นข้อมูลในการใช้ติดตามความครอบคลุมของการฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าและการ ทําหมันในกลุ่มประชากรสุนัขและแมวได้ คู่มือการสร้างและประเมิน 113 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า โดยการลงขอ มูล จะสามารถทําการลงขอ มูลไดใ นสัตว 2 ประเภท ไดแ ก สัตวท ่ีมเี จา ของ และสัตวจ รจัด สามารถบันทึกขอมูลในรูปแบบออฟไลน (ไมตองเชื่อมตอเขากับอินเตอรเน็ต) ได ทําใหมีความรวดเร็วใน การลงขอมูลดังน้ี 1) กกรรณ่สุีสัตัตวิว์ม่์ม่เจีเจ้า้าขขอองงค่อือ สุสัตัตวิว์ที่์ท่สุี่สาม่มารถึถระบ้บุผูุ้ผ้้รู้รับ้ับผู้ผิดิดชีชอบ้บ หร่อือผู้ผ้้เู้เล่ยี้ยงได้ชี้ชัดัดเจนื่น สสุามม่ารถถึรายงานนื่ได้้ ในื่ 2ในแ2บ้บ้แบฟบอฟร์ม่อรไ์มด้แไดก้แ่ กแ่บ้แบ้บฟบอฟรอ์ม่รข์ม้อขม่้อ้ลมจูลําาจนื่ําวินนื่วสุนุนื่สัขุนัขแลแะลแะม่แมวิรวารยายตตัวิัว(แ(แบ้บบ้บที่ท่ ี่ 1) ซซึ่ึ่่งเป็น็นื่การ รวิบ้รวิวม่บขร้อวม่มล้ขต้อามมู่ลชีต่อาเมจ้าชขื่ออเจงสุ้าขัตอวิ์งขส้อัตดว่ค์ ขอ่ ้อดสุีคาม่ือาสรถึามตาิดรตถาตม่ิดกตาราเมขก้าราบ้ัรเกขา้ารฉีับ่ดกวิาัครซึ่ฉ่นื่ีดปว้อคั งซกีนันื่ปโร้อคงพื้กันิษโสุรุนื่คัขพบ้ิษ้า ใ นื่ สุ ั ส ต ุ น วิ ์ ั ข ไ ด บ ้ ง ้ า ่ า ใ น ย ส ั ต แ ว ล ์ ไ ะ ด ้ ง ที่ ่ า ร ย า แ บ้ ล ชี ะ ่ อ ท เ ร จ า ้ า บ ข ช อ ื ่ อ ง เ สุ จ ั ้ า ต ข วิ อ ์ ชี ง ั ด ส เ ั ต จ ว นื่ ์ ช ั ด ก เ จ ร น ณ ก ่ ที่ ร ่ ต ณ ้ อ ี ท ง ี ่ ต ม่ ้ อ ่ ก ง า ม ร ี ก ต า ิ ด ร ต ต ิ ด า ต ม่ า ต ม ั วิ ต ั ว ใ ชี ใ ช ้ ร ้ ร า า ย ย ง ง า า นื่น ใ ใ น นื่ กรณก่ที่ร่เณป็นื่ีทสุี่เปุนื่็นัขสเลุน่ยัขงเที่ล่ที่ี้ยรงทาบ้ี่ทเรจา้าบขเอจง้าชีขัดอเงจชนื่ัดเแจลนะแลบ้ะบ้แฟบอบรฟ์ม่อขร้อ์มม่ข้ล้อจมําานืู่ลจวินื่ํานรวิวม่นสุรวุนื่มัขสแุนลัขะแลม่ะวิแมตว่ลแะตบ้่ล้าะนื่ (ตาม่บบ้้า้นานื่(ตเลาขมที่บ่้า) น(เแลบ้ขทบ้ี่)ที่(่ แ2บ)บทซึ่่ี่ง2เ)ปซ็นื่ึ่งกเปาร็นรกวิาบ้รรววิบม่รขว้อมม่ข้้อลมอูล้าองอ้างิงอติงาตม่าแมหแหล่ลงที่่งท่อี่อยย้่อู่อาาศัยัยของสสุััตววิ์์ โดยจโดะยตจ้อะงตม่้อ่กงามรีการรอกกรชีอ่อกผู้ช้้ใื่อหผ้ขู้ใ้อหม่้ข้ล้อมหูลม่หามยาเลยขเลโขที่โรทศรัพื้ศที่ัพ์ ทแ์ ลแะละหหม่มาายยเเลขบ้บัตัตรประชีชาชีชนนื่ของ ผู้ ้ ้ ร ั บ้ ผู้ ผ ิ ด ู ้ ร ชี ั บ อ ผ บ้ ิ ด ช ใ ชี อ ้ ร บ า ย ใ ช ง า ้ ร นื่ า ย ใ นื่ ง า ก น ร ณใ น ่ ที่ ก ่ เ ร ป ณ ็ นื่ ี ท สุ ั ต ี ่ เ ป วิ ็ น ์ ที่ ส ่ อ ั ต า ศ ว ั ย ์ ท อ ี ่ อ ย า ใ ้ ่ ศ นื่ ั ย แ อ ห ย ล ู ่ ใ ่ ง น สุ แ า ห ธ ล า ร ่ ง ณส า ะ ธ า ม่ ร ่ ผู้ ณ ้ ้ ร ั บ้ ะ ผู้ ม ิ ด ี ผ ชี ้ ู ร อ ั บ บ้ ผ ชี ิ ด ั ด ช เ จ อ นื่ บ ช ั ด เ จ น 2) กกรรณ่สุีสัตัตวิว์ที่์ท่ไม่ี่ไม่ม่่ม่เจีเจ้า้าขขอองงหรร่อือไไม่ม่สุ่สาาม่มาารรถึถระบ้บุผูุ้ผ้้รู้รับ้ับผู้ผิดิดชีชอบ้บ หร่อือผู้ผ้้เู้เล่ยี้ยงได้ชี้ชัดัดเจนื่น สสุามม่ารถถึรายงานนื่ได้้ ตาม่แตบ้าบ้มแฟบอบร์ม่ฟอขร้อ์มม่้ลขจ้อําามนืู่ลวิจนื่ําสุนุนื่วัขนแสลุนะัขแแม่ลวิไะม่แ่ม่ม่เวจไ้ามข่มอีเงจใ้านื่ขพื้อ่นื่งที่ใน่สุพาธื้นาทรณี่สาะธา(แรบ้ณบ้ะที่(่ แ3บ) บที่ 3) ซึ่งข้อดีของการใช้แบบฟอร์มการสํารวจจํานวนประชากรสัตว์ตาม Rabies One Data คือ ง่าย ต่อการนําเข้าข้อมูลมาใส่ลงในฐานข้อมูล และทําให้เกิดข้อผิดพลาดน้อยกว่าการสร้างแบบสํารวจเอง และ ทําให้ข้อมูลไม่สูญหายระหว่างการลงข้อมูล โดยวิธีการลงข้อมูลมีดังนี้ - ติดตั้งโปรแกรม โดยการเข้าไปยังเว็บไซต์ http://www.rabiesonedata.ku.ac.th/ หรือเข้า ไปในเว็บไซต์ google และพิมพ์หาคําว่า “Rabies One Data” 114 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า - กรอก User name และ Password ที่ได้รับ โดยรหัสที่ได้จะเป็นรหัสที่จําเพาะตัวบุคคล และจะมีการแจ้งถึงรหัสให้ทราบภายในช่วงเดือนธันวาคม - จากนั้นจะเข้าสู่หน้าตา่ งการกรอกข้อมูล o กรณีที่ยังไม่มีการบันทึกข้อมูลในไฟล์ Excel ให้ทําการกรอกข้อมูลตามชนิดของสัตว์ ได้แก่ สัตว์ที่มีเจ้าของ หรือสามารถระบุผูร้ บั ผิดชอบได้ ให้รายงานในหัวข้อ บึนทึก สัตว์รายตัว หรือ จํานวนสัตว์รายบ้าน ส่วนสัตว์ที่ไม่มีเจ้าของ ให้รายงานในสัตว์จร สําหรับคําท่ีจําเพาะตามแบบฟอร์มท่ี 1-3 o เมื่อลงข้อมูลแล้ว ให้คลิ๊กท่ีปุ่ม “บันทึก” คู่มือการสร้างและประเมิน 115 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า o excel อยู่แล้ว และต้องการบันทึกลง ไปใน Rabies One Data หลังจากที่ log in เข้าระบบแล้ว ให้เปิดไฟล์ excel ที่มีข้อมูลการสํารวจจํานวน ประชากรสัตว์ที่ต้องการคัดลอกขึ้นมา และเลือกข้อมูลที่ต้องการคัดลอกแล้ว กด Ctrl+C โดยทที่ี่ก่กาารรจจััดัดเรเรีย่ยงงตตััวัว แปรในไฟลล์์์ excel จัจะตัตอ้้องตัตรงกบัับ การจจััดัดเรีย่ยงตตััวัวปโปรโรปแรกแรกมรม กรณีทที่่ ม่ี่ท่ ก่ี่มาีกราบ้รนื่ับที่ันก่ทขึกอ้ขม่้อล้มอูลยอใ่้ยนืู่่ใไนฟไฟล์ล์ ทั้งนี้ สามารถค้นหาวิธีการลงข้อมูลอยา่ งละเอียดได้โดยการเข้าไปในเว็ปไซต์ http://www.rabiesonhetdtpast:a/./ksuit.eacs.gtho/odgolew.cnoloma/dk/uR.athb/ierasb.Oieffsloine.Mdatnauหaรl.ือ1แ.2ส.6ก1น24Q.R0.cpodfeหรือแสกน QR code 116 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 4. คุณสมบัติพื้นฐานของวัคซีนป้องกันโรคพษิ สุนัขบ้าในสัตว์ วคั ซีนปองกนั โรคพิษสุนัขบาสําหรับสัตวในประเทศไทย สวนมากจะเปนการนําเขามาใชในการ ปองกนั ควบคุมโรค มี 2 ลักษณะ คือ เปนนํ้าสีชมพูอมแดง มีตะกอนขุนขาว และเปนนํ้าสีขาวขุน โดยมี คณุ ลักษณะของวัคซีน ดังนี้ 4.1 เปนวคั ซีนทีผ่ ลิตจากเชือ้ ไวรสั โรคพิษสุนัขบา ซึง่ เพาะเลีย้ งบนเซลลเนือ้ เยือ่ (Tissue culture) 4.2 เปนวคั ซีนชนิดเชือ้ ตาย (Inactivated) โดยการผลิตจะมีการใชสาร Aluminium hydroxide หรือ Aluminium phosphate เปน Adjuvant หรือสารเสริมฤทธิเ์ พิม่ การตอบสนองทางระบบภูมิคุมกัน 4.3 เปนวัคซีนทีไ่ ดรับการขึน้ ทะเบียนตํารบั ยาจากกระทรวงสาธารณสุข 4.4 ขนาดบรรจุ สวนใหญจะมีขนาด 1 มล. ตอสตั ว 1 ตวั และ 10 มล. ตอสัตว 10 ตวั มีความเเรง (Potency) ประสิทธิภาพ ในการควบคุมโรค ของ Rabies Vaccine ไมนอยกวา 1 IU/ml. 4.5 ภมู ิคุมกันโรคภายหลังสัตวไดรับการฉดี วัคซนี ครบ ตองคงตัวอยูไดไมนอยกวา 1 ป 4.6 การเกบ็ รักษาและขนสงตองอยูในชวง +2 ถึง +8 องศาเซลเซยี ส ซึง่ คุณสมบัติเหลานี้ ถือวาเปนคุณสมบัติพืน้ ฐานของวัคซีนปองกันโรคพิษสุนัขบา แตอาจมี คุณสมบตั ิอืน่ ๆอีก ดังนัน้ อาจตดิ ตามรายละเอียดคุณลักษณะเฉพาะวัคซนี ปองกนั โรคพิษสุนัขบาสําหรับ สัตว ประจําปงบประมาณไดทีเ่ วบ็ ไซตกรมปศุสัตว http://dcontrol.dld.go.th/ ขาวประชาสัมพันธ คู่มือการสร้างและประเมิน 117 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 118 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 7 ตัว์อย่างแบ้บ้บ้ันิที่ึกการเบ้ิกจ่ายว์ัคซ่นิป้องกันิโรคพื้ิษสุุนิัขบ้้าในิสุัตว์์ ภาคผนวกที่ 7 ตัวอย่างแบบบันทึกการเบิกจ่ายวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ ในการใชวัคซีนแตละครั้ง ควรตองมีการบันทึกการเบิกจายวัคซีนเพื่อใหทราบจํานวนของการใชวัคซีน ซึ่งควรยึดหลัก “First in First out” คือ วัคซีนที่มากอน จะตองถูกใชกอน แบบบันทึกการเบิกจ่ายวัคซีนในสัตว์ ประจําปีงบประมาณ...................................... เทศบาล/อบต.............................................................. ส่วนที่ 1 แบบสรุปการเบิกจ่ายวัคซีนประจําเดือน จํานวนเบิก/ อาสาสมัคร ปศุสัตว์ เทศบาล/ ชาวบ้าน ออกหน่วย อ่ืนๆ ผูเบิก อบต. เดือน เบิก ใช้ เบิก ใช้ เบิก ใช้จริง เบิก ใช้ เบิก ใช้ เบิก ใช้ ตรา หน่วยงาน มกราคม กุมภาพันธ์ มีนาคม เมษายน พฤษภาคม มิถุนายน กรกฎาคม สิงหาคม กันยายน ตุลาคม พฤศจิกายน ธันวาคม จริง จริง จริง จริง จริง หมายเหตุ: หากมีการเบิกจ่ายกล่องวัคซีนที่เป็นกล่องวัคซีนดัชนี ให้ทําเคร่อื งหมาย * ไว้ท่ีมุมบนของตัวเลขเบิกจ่าย คู่มือการสร้างและประเมิน 119 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 120 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 8 แนิว์ที่างการประเมินิการจัดเก็บ้ว์ัคซ่นิตามห่ว์งโซ่คว์ามเย็นิ และแบ้บ้ฟอร์มการประเมินิฯ ภาคผนวกท่ี 8็็ แนวทางการประเมินการจดั เกบวคั ซีนตามห่วงโซ่ความเยน และแบบฟอร์มการประเมนิ ฯ เนื่องจากวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า เป็นวัคซีนที่ต้องมีการจัดเก็บในอุณหภูมิระหว่าง +2 ถึง +8 องศาเซลเซียสตลอดเวลา หากนอกเหนือจากนี้ เช่น จัดเก็บวัคซีนในอุณหภูมิที่ต่ําเกินไป จะทําให้วัคซีนไม่ สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันในสัตว์ได้ หรือหากจัดเก็บวัคซีนในอุณหภูมิที่สูงเกินไป จะทําให้ประสิทธิภาพในการ กระตุ้นภูมิคุ้มกันในสัตว์ลดลง ตามภาพที่ 1 ดังนั้น เพื่อให้วัคซีนมีประสิทธิภาพในการกระตุ้นภูมิคุ้มกันในสัตว์ ได้สูงสุด จึงจําเป็นต้องมีการจัดเก็บวัคซีนที่ถูกต้อง ดังนั้น การประเมินการวัดเก็บวัคซีนตามห่วงโซ่ความเย็น จะเปรียบเสมือนเครื่องมือที่จะทําให้ทราบว่าในการจัดเก็บวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ มีความ เหมาะสม และต้องมีส่วนใดที่ต้องปรับปรุงบ้าง ซึ่งในการประเมิน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น อาจ ดําเนินการประเมินได้ด้วยตนเอง หรือประสานสํานักงานสาธารณสุขอําเภอในการประเมินได้ ตัวอย่าง แบบฟอร์ม์มการประเมินินตตัามภาคผนวกท7่ี .71.1ซึ่่งซแ่ึงบ้แบ้บจบดจบ้ดันื่บที่ัน่กทกึกากราจรัดจเัดกเ็บ้กวิ็บัควซึ่ัค่นื่ซตีนาตม่าภมาภคาผู้คนื่ผวินกวก7ท.2ี่ 7.2 ภาพท่ี 1 ความสําคัญของการจัดเก็บวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าตามห่วงโซ่ความเย็น คู่มือการสร้างและประเมิน 121 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า แบบฟอร์มสํารวจระบบลูกโซ่ความเยน็ วคั ซีนป้องกนั โรคพิษสุนขั บ้าในสตั ว์ ประจําปีงบประมาณ........................... เทศบาล/อบต .............................ตําบล................................ อําเภอ................... จังหวัด...................................... ช่ือผู้ตอบแบบสอบถาม......................................... อายุ......... ปี ตําแหน่ง........................ โทรศัพท์................. คําชี้แจง แบบสอบถามน้ีจัดทําขึ้นเพื่อสํารวจการดําเนินงานในการจัดหาและดูแลระบบลูกโซ่ความเย็นวัคซีน ป้องกันโรคพิษสุนัขบา้ ในสัตว์ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น การนําเสนอข้อมูลจะทําใน ภาพรวม เพื่อนําข้อมูลที่ได้มาใช้พัฒนาระบบให้เหมาะสมย่ิงขึ้น โปรดทําเครื่องหมายüลงใน o และเติมรายละเอียดลงในช่องว่าง ส่วนที่ 1 ข้อมูลเกี่ยวกับการบริหารจัดการระบบลูกโซ่ความเย็น รายการสํารวจ 1. มีการวางแผนเพื่อจัดหาวัคซีนโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ เช่น การจัดตั้งงบประมาณ เพ่ือการจัดซื้อวัคซีนฯ 2. มีการดําเนินการสํารวจจํานวนประชากรสัตว์ 4. ความครอบคลุมของการฉีดวัคซีนในประชากรสุนัขและ แมวที่สํารวจ ผลการสํารวจ o1) มี o2) ไม่มี o1) ปีละ 1 รอบ o2) ปีละ 2 รอบ o1) ต่ํากว่า 60% o2) 60-70% o3) ไม่ได้สํารวจ o3) 70-80% o4) สูงกว่า 80% 3. มีการจัดหาวัคซีนครอบคลุมจํานวนประชากรสัตว์ตาม แผน o1) ซื้อได้ตามจํานวนที่สํารวจ o2) ซื้อไม่ครบ เนื่องจาก.............................. o3) ไม่ได้จัดซื้อ เนื่องจาก............................ 5. มอบหมายผู้รับผิดชอบงานบริหารจัดการวัคซีน เป็นลายลักษณ์อักษร รวมทั้งมีการกําหนดผู้รับผิดชอบ แทนกรณีผู้รับผิดชอบหลักไม่อยู่ปฏิบัติงาน ¨1) มีผู้รับผิดชอบหลัก และรอง ¨2) มีเฉพาะผู้รับผิดชอบหลัก ไม่มีรอง ¨3) ไม่มีการมอบหมายเป็นลายลักษณ์อักษร ¨4) ไม่มีผู้รับผิดชอบ 6. ผู้รับผิดชอบตามข้อ1ผ่านการอบรมที่เกี่ยวกับ เรื่อง มาตรฐานการบริหารจัดการลูกโซ่ความเย็น ¨1) ผู้รับผิดชอบทั้ง 2 คนผ่านการอบรม ¨2) ผู้รับผิดชอบ 1 คนผ่านการอบรม ¨3) ไม่เคยผ่านการอบรม 7. มีคู่มือ/ตํารา/เอกสารประกอบการอบรม ที่เก่ียวข้อง กับมาตรฐานการบริหารจัดการลูกโซ่ความเย็น 8. การบริหารจดการวัคซีน กรณีรับวัคซีนเข้ามาในคลัง วัคซีน มีการจดบันทึก ดังน้ี 8.1 ชื่อของวัคซีนและจํานวนวัคซีนที่รับเข้ามา 8.2 วัน เดือน ปีและเวลา ที่รับวัคซีน 8.3 สภาพของวัคซีน 8.4 บริษัทที่ผลิตวัคซีน และรุ่นการผลิต 8.5 วัน เดือน ปี ที่วัคซีนหมดอายุ 122 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ¨1)มี ¨2) ไม่มี ¨1) มีการจดบันทึก (ตอบข้อ 4.1) ¨2) ไม่มี (ข้ามไปข้อ 5) ¨ 1) จดบันทึก ¨ 1) จดบันทึก ¨ 1) จดบันทึก ¨ 1) จดบันทึก ¨ 1) จดบันทึก ¨ 2) ไม่จดบันทึก ¨ 2) ไม่จดบันทึก ¨ 2) ไม่จดบันทึก ¨ 2) ไม่จดบันทึก ¨ 2) ไม่จดบันทึก รายการสํารวจ ผลการสํารวจ 9. วัสดุอุปกรณ/์พาหนะท่ีใช้ในระบบลูกโซ่ความเย็นได้มาตรฐานและสํารองไว้เพียงพอ 9.2 ตู้เก็บวัคซีนมีขนาดความจุไม่ต่ํากว่า 10 คิว จํานวน 1 ตู้ ¨ 1) เพียงพอ ¨ 2) ไม่เพียงพอ 9.1 มีตู้เย็นสําหรับเก็บวัคซีนโดยเฉพาะ ¨ 1) ใช้เก็บเฉพาะวัคซีน/ยา ¨ 2) บริษัทจัดส่ง และใช้หมดในวันเดียวกัน ¨ 3) เก็บร่วมกับอาหาร ¨ 4) ไม่มีตู้เย็น 9.3 เทอร์โมมิเตอร์หรืออุปกรณ์ที่ใช้ในการควบคุม อุณหภูมิต้องมีคุณสมบัติ ดังนี้ ¨ 1) มี ¨ 2) ไม่มี 9.3.1 เทอร์โมมิเตอร์หรืออุปกรณ์วัดอุณหภูมิ เป็น แบบ (สามารถตอบได้หลายข้อ) ¨ 1) เครื่องวัดอุณหภูมิแบบเข็ม ¨ 2) เครื่องวัดอุณหภูมิแบบตัวเลข ¨ 3) เครื่องวัดและบันทึกข้อมูล (Data logger) 9.3.2 มีการเทียบเคียง* ทุกปี * หมายถึง นําเทอร์โมมิเตอร์ของ อปท. และ ของ รพ. วัดอุณหภูมิในตู้เย็นเดียวกัน นาน 1 ชม. ¨ 1) ค่าอุณหภูมิ เท่ากัน ¨2)ใช้เครื่องวัดและบันทึกข้อมลู (Data logger) ¨ 3) ค่าอุณหภูมิแตกต่างกัน ¨4)ไมม่ ีการเทียบเคียง 9.3.3 อุณหภูมิตู้เย็นอยู่ระหว่าง 2-8 องศา เซลเซียส ตลอดเวลา ¨ 1) อยู่ในช่วงที่กําหนดตลอดเวลา ¨ 2) ไม่อยู่ในช่วงที่กําหนด .......ครั้ง/วัน 9.4 กระติก/กล่องโฟม/Ice Pack/Data logger/ Thermometer มีปริมาณที่เพียงพอต่อการขนส่ง วัคซีน ¨ 1) เพียงพอ ¨ 2) ไม่เพียงพอ(ระบุ).................................. ............................................................ 9.5 มีเครื่องกําเนิดไฟฟ้าสํารอง หรือแหล่งพลังงานสํารอง ที่สามารถใช้งานได้ไม่ชํารุดเสียหาย ¨ 1) มี ใช้งานได้ ¨ 2) มี แต่ชํารุด ¨ 3) ไม่มีเครื่องกําเนดิ ไฟฟ้า หรือ แหล่งพลังงานสํารอง 10. การดูแลตเู้ ย็นเก็บวัคซีน 10.1 มีแผนการบํารุงรักษา ตู้เย็นเก็บวัคซีน เช่น แผนการ รักษาความสะอาด พร้อมกําหนดผู้รับผิดชอบ ¨ 1) มีแผนและมีผู้รับผิดชอบ ¨ 2) มีแผนแต่ไม่มีผู้รับผิดชอบ ¨ 3) ไม่มีแผน 10.2มีแผนบํารุงรักษาเครือ่ งกําเนิดไฟฟ้าสํารอง พร้อมกําหนดผู้รับผิดชอบเป็นลายลักษณ์อักษร ¨ 1) มีแผนและมีผู้รับผิดชอบ ¨ 2) มีแผนแต่ไม่มีผู้รับผิดชอบ ¨ 3) ไม่มีแผน 10.3มีการบันทึกอุณหภูมิทุกวัน เช้า-เย็น ไม่เว้น วันหยุดราชการ ¨ 1) มีการบันทึกทุกวันไม่เว้นวันหยุด ¨ 2) มีการบันทึกเฉพาะวันทําการ ¨ 3) ไม่มีการบันทึก คู่มือการสร้างและประเมิน 123 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า รายการสํารวจ 11. การเก็บรักษาวัคซีนอย่างถูกต้อง 11.1ไมน่ ําอาหารและเครื่องดื่ม เข้ามาแช่ปนกับวัคซีน 11.2มีการจัดทําป้ายระบุตําแหน่งที่วางวัคซีน พร้อมระบุชื่อ วันหมดอายุของวัคซีนให้ชัดเจน 11.3วางวัคซีนในบริเวณที่ความเย็นไหลเวียนได้ทั่วถึง ไม่ วางวัคซีนใกล้กับประตูหรือผนังด้านใดด้านหน่ึง 12. มีการจัดทําทะเบียนรับ-จ่ายวัคซีน 13. มีการจัดทําจํานวนวัคซีนคงเหลือท่ียอดเป็นปัจจุบัน 14. การแจกจ่ายวัคซีน/การนําวัคซีนไปใช้ 14.1 กระติก/กล่องโฟม ที่ใช้ในการขนส่งวัคซีนจากที่เก็บ ถึงผู้ฉีด มีคุณสมบัติ ดังนี้ 14.1.1สําหรับกระติกฉนวนหนาไม่ต่ํากว่า30มม. หรือ กล่องโฟม ฉนวนหนาไม่ต่ํากว่า 25 มม. 14.1.2 ไม่มีรอยแตกท้ังดา้ นในและด้านนอก 14.1.3ปิดฝาล๊อกได้สนิท 14.2 กระติก/กล่องโฟม ที่ผู้ฉีดใช้ในการรับวัคซีน เพ่ือ นําไปฉีดให้สัตว์ มีคุณสมบัติ ดังนี้ 14.2.1 สะอาด ไม่มีเชื้อรา 14.2.2 ฉนวนหนา ไม่ต่ํากว่า 30 มม. 14.2.3 ไม่มีรอยแตกทั้งดา้ นใน และด้านนอก 14.2.4ปิดฝาล๊อกได้สนิท 14.2.5 สามารถบรรจุซองน้ําแข็งได้พอดีครอบ4ด้าน 16. การตอบโต้ภาวะฉุกเฉิน ด้านวัคซีน 16.1มี Ice pack/gel pack อยู่ในช่องแช่แข็ง พร้อมใช้งานอยู่เสมอ 16.2มีแผนฉุกเฉินเช่นกรณีตู้เย็นใช้งานไม่ได้จากไฟฟ้า ดับ น้ําท่วม 17. อาสาสมัครที่ฉีดวัคซีน ผ่านการอบรม 17.1 มีใบอนุญาตการฉีดวัคซีน 124 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ผลการสํารวจ ¨1) แช่ปน ¨2) ไม่ แช่ปน ¨1) มี ¨2) ไม่มี ¨1) เก็บถูกต้อง ¨ 2) เก็บไม่ถูกต้อง ¨ 1) มี ¨ 1) มี o1) มี ¨ 2) ไม่มี ¨ 2) ไม่มี o2) ไม่มี ¨1)อยู่ในช่วงทีกําหนด o 2) ไม่อยใู่ นช่วงที่กําหนด ¨ 1) มีรอยแตก o 2) ไม่มีรอยแตก ¨1)ปิดฝาได้สนิท o2)ปิดฝาไม่สนิท ¨ 1) มี กระติก หรือกล่องโฟม ¨ 2) ไม่มี ¨ 1) สะอาด o 2) มีเชื้อรา ¨ 1) อยู่ในช่วงท่ีกําหนด ¨ 2) ไม่อยู่ ในช่วงท่ีกําหนด ¨ 1) มีรอยแตก o 2) ไม่มีรอยแตก ¨1)ปิดล๊อกสนิท o2)ปิดไม่สนิท ¨1)ครบทั้ง4ด้าน o2)ไม่ครบ ¨ 1) สภาพพร้อมใช้งาน ¨ 2) สภาพไม่พร้อมใช้งาน ¨1)มีระบุ................................................... ¨ 2) ไม่มี ¨ 1) ผ่าน o 2) ไม่ผ่าน ¨ 1) มี o 2) ไม่มี 15. การขนส่งวัคซีนจากอปท.ไปยังจุดให้บริการ ¨ 1) น้ําแข็งIce pack สัมผัสวัคซีนโดยตรง ¨ 2) ใช้ถุงพลาสติกเป่าลม หรือวัสดุอื่นกันมิให้ น้ําแข็ง/Ice pack สัมผัสขวดโดยตรง ¨ 3) ไม่ใส่น้ําแข็ง ส่วนท่ี 2 ปัญหา (การปฏิบัติที่ไม่ถูกต้อง คําถาม ข้อจํากัดหรือปัญหาในการปฏิบัตงิ าน) .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ส่วนที่ 3 ข้อค้นพบเพื่อการพฒั นา (ตัวอย่างทดี่ ี) .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ส่วนท่ี 4 ข้อเสนอแนะ / ข้อคิดเห็นจากผู้ปฏิบัติ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ผู้เก็บข้อมูล....................................................... วันที่............................................... ขอขอบคุณทุกท่านที่ร่วมให้ขอ้ มูล คู่มือการสร้างและประเมิน 125 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 126 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (ตัวอย่าง) แบบบันทึก ข้อมูลอุณหภูมิวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าสําหรับสัตว์ ประจําปงี บประมาณ......................... เดือน........................................... เทศบาล/อบต. ............................................................. วัน 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 เวลา ชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบชบ อุณหภูมิ สูงสุด / ต่ําสุด >=9°C 8°C 7°C 6°C 5°C 4°C 3°C 2°C 1°C 0°C -1 °C -2 °C < -3 °C หมายเหตุ : ช่วงเช้า วัดอุณหภูมิที่เวลา 10.00 น. ช่วงบ่าย วัดอุณหภูมิที่เวลา 14.00 น. ภาคผนวก 9 แนิว์ที่างการอบ้รมเรอื งการฉด่ และการจดั เกบ้็ ว์คั ซนิ่ ปอ้ งกนิั โรคพื้ษิ สุนิุ ขั บ้า้ แก่ผู้ปฏิบ้ัติงานิ คู่มือการสร้างและประเมิน 127 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 128 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 129 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 130 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 10 ระเบ้่ยบ้กระที่รว์งมหาดไที่ย ว์่าด้ว์ยค่าใช้จ่ายในิการจัดสุว์ัสุดิภาพื้สุัตว์์ ขององค์กรปกครองสุ่ว์นิที่้องถินิ พื้.ศ. 2562 คู่มือการสร้างและประเมิน 131 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 132 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 11 กระบวนการออกเท กระบ้ว์นิการออกเที่ศบ้ัญญัติ/ข้อบ้ัญญัติ และตัว์อย่างเที่ศบ้ัญญัติ/ ข้อบ้ัญญัติคว์บ้คุมการเล่ยง และปล่อยสุัตว์์ ภายในิที่้องถินิ ตาม พื้.ร.บ้. ภาคผนวกท่ี 11 บัญญสุัตาิ/ธขา9อบรัญณญสุัตุขิแพื้ละ.ตศัว.อ2ย5=า3งเ5ทศบญั ญัติ/ข9อบัญญัติควบคุมการเลี้ยงและปล=อยสัตวD่ ภายในท9องถินตามพ.ร.บ.สาธารณสขุ พ.ศ.2535 1. กระบวนการออกเทศบัญญัติ/ข9อบัญญัติ จุดมุ%งหมายของขอ, กําหนดท,องถิ่น คือ เพื่อการควบคุมดูแลกิจการ หรือการดําเนินการใด ๆ ของ เอกชนในพื้นที่ให,ถูกต,องตามสุขลักษณะ และไม%ก%อให,เกิดเหตุรําคาญแก%ประชาชนผู,อาศัยอยู%ในพื้นที่ ใกล,เคียง โดยเฉพาะอย%างยิ่งด,านสุขภาพของประชาชน ซึ่งข,อกําหนดท,องถิ่นนั้นต,องคํานึงถึงว%า หลักการ ออกข,อกําหนดท,องถิ่นที่จะบังคับใช,ในพื้นที่ที่รับผิดชอบ จะต,องไม%ขัด หรือแย,งกับกฎหมายที่ให,อํานาจ องคUกรปกครองส%วนท,องถิ่นในการให,บริการสาธารณุแก%ประชาชนในพื้นที่ ซึ่งในบางแห%งอาจมีข,อกําหนดที่ ได,กําหนดมากมากกว%า 10 ปY ทําให,ขาดความทันสมัยอันเนื่องมาจากสภาวะที่เปลี่ยนแปลงไป จึงอาจต,อง มีการปรับปรุงให,เกิดความทันสมัย จากบทความเทคนิคการยกร%างข,อกําหนดท,องถิ่นตามพระราชบัญญัติ การสาธารณสุข พ.ศ. 25351 ได,มีการระบุการยกร%างข,อกําหนดท,องถิ่น เป^นขั้นตอนการดําเนินการ ได, ดงั ภาพท่ี 1 ภาพท่ี 1 ข้ันตอนการดําเนินการยกรา= งข9อกําหนดท9องถิ่น 1 สุธี อยู)สถาพร, เทคนิคการยกร)างข7อกําหนดท7องถ่ินตามพระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535, วารสารกฎหมายสุขภาพ และสาธารณสุขม ปOที่ 1, ฉบับที่ 3, กันยายน-ธันวาคม, 2558 คู่มือการสร้างและประเมิน 133 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ศ ซึ่งสิ่งที่สําคัญที่สุดของการดําเนินการข,อกําหนดท,องถิ่น คือ การบังคับใช, เพื่อให,ประชาชน ในพื้นท่ีเกิดการปฏิบัติตาม ทั้งนี้ มีป`จจัยหลายอย%างที่จะนําไปสู%ให,เกิดการบังคับใช,ข,อกําหนดท,องถิ่นได, อย%างมีประสิทธิภาพ ได,แก% 1. องคUการปกครองส%วนท,องถิ่นมีความมุ%งมั่นที่จะพัฒนางานด,านสาธารณสุขอย%างจริงจัง โดย อาศัยการออกข,อกําหนดท,องถิ่น รวมถึงเจ,าหน,าที่จะต,องมีความพร,อมที่จะผลักดันในการร%างข,อกําหนด เพ่ือแก,ป`ญหาด,านสุขลักษณะ และสิ่งแวดล,อม ในชุมชน 2. คณะผู,บริหารขององคUการปกครองส%วนท,องถิ่น ต,องกล,าที่จะตราข,อกําหนดท,องถิ่นแม,ว%าจะ ขัดผลประโยชนU ผู,ประกอบการในพื้นท่ี ซึ่งทําให,สิ่งแวดล,อมในชุมชนเสียหาย 3. ประชาชน และบรรดาผู,ประกอบการเอกชนเอกชน ในเขตการปกครองขององคUกรปกครอง ส%วนท,องถิ่น ต,องเต็มใจให,ความร%วมมือ หรือสนับสนุนต%อการตราข,อกําหนด ท,องถิ่นอย%างจริงจัง 4. ประชาชน และสถานประกอบการเอกชน และผู,มีส%วนได,ส%วนเสีย ควรได,มีการแสดงความ คิดเห็นต%อร%างข,อกําหนดท,องถิ่น ทําให,ข,อกําหนดดังกล%าวเป^นที่ยอมรับ พร,อม ปฏิบัติการอย%างเต็มใจ ไม%มี การฝfาฝgนข,อกําหนดท,องถ่ินในภายหลัง 5. หลังจากที่สภาท,องถิ่น พิจารณาเห็นชอบร%างข,อกําหนดท,องถิ่น และได,มีการลงนามโดย นายกเทศมนตรี/นายกอบต. แล,ว ควรต,องมีการประชาสัมพันธU เพื่อให,ประชาชนในพื้นที่รับทราบ และ มีความเข,าใจเพ่ือให,เกิดการปฏิบัติอีกด,วย 134 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า บันทึกหลักการและเหตุผล ประกอบ (ร%าง) เทศบัญญัติเทศบาล................... เรื่อง การควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว พ.ศ. .............. ___________________ หลักการ *ให,มีเทศบัญญัติว%าด,วยการควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว เหตุผล การควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมวให,เหมาะสมกับสภาพการของพื้นที่ในชุมชน จะสามารถปmองกันไม%ให,เกิดป`ญหาเหตุเดือดร,อนรําคาญจากสุนัข และแมวเพื่อประโยชนUในการรักษา สภาวะความ เป^นอยู%ที่เหมาะสมกับการดํารงชีพของประชาชน และสามารถปmองกันอันตรายจากโรคพิษสุนัขบ,า หรือโรคระบาด ที่เกิดจากสุนัข และแมว สมควรกําหนดเขตควบคุมการเล้ียงหรือปล%อยสุนัข และแมว จึงตราเทศบัญญัตินี้ *หมายเหตุ: 1. ให,มี (กรณีออกใหม%: ไม%มีข,อ 3) 2. ให,ปรับปรุง โดยให,เพิ่มเติมข,อ 3 คู่มือการสร้างและประเมิน 135 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (ร%าง) เทศบัญญัติเทศบาล................... เรื่อง การควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว พ.ศ. .............. _________________ โดยที่เปนการสมควรให,มีเทศบัญญัติว%าด,วยการควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว อาศัยอํานาจตามความในมาตรา 60 (2) แห%งพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496 ซึ่งแก,ไข เพิ่มเติม โดยพระราชบัญญัติเทศบาล (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2510 ประกอบมาตรา 29 แห%งพระราชบัญญัติการ สาธารณสุข พ.ศ. 2535 เทศบาล.......... โดยความเห็นชอบของสภาเทศบาล.......... และผู,ว%าราชการจังหวัด ................... จึงตราเทศบัญญัติไว, ดังต%อไปนี้ ข,อ ๑ เทศบัญญัตินี้เรียกว%า “เทศบัญญัติเทศบาล.......................... เรื่อง การควบคุมการเลี้ยงหรือ ปล%อยสุนัข และแมว พ.ศ. .........” ข,อ ๒ เทศบัญญัตินี้ให,ใช,บังคับในเขตเทศบาล................... ตั้งแต%เมื่อได,ประกาศไว,โดยเปvดเผย ณ สํานักงานเทศบาล.......... แล,วเจ็ดวัน ข,อ 3 ในกรณีที่มีเทศบัญญัติอ่ืนที่ขัดหรือแย,งกับเทศบัญญัติฉบับนี้ ให,ใช,เทศบัญญัติฉบับนี้แทน ข,อ 4 ในเทศบัญญัติน้ี “การเลี้ยงสุนัข และแมว” หมายความว%า กรรมวิธีหรือวิธีการที่จะดูแลสุนัข และแมว ให,เจริญเติบโตและมีชีวิตอย%ูได,ในสถานที่เลี้ยงสัตวU “การปล%อยสุนัข และแมว” หมายความว%า การเลี้ยงสุนัข และแมวในลักษณะที่มีการปล%อย ให,อยู%นอกสถานท่ีเลี้ยงสัตวUรวมท้ังการสละการครอบครองสุนัข และแมว “สถานที่เลี้ยงสัตวU” หมายความว%า คอกสัตวU กรงสัตวU ที่ขังสัตวU หรือสถานที่ในลักษณะอ่ืน ที่ใช,ในการควบคุมสัตวUที่เลี้ยง ทั้งนี้ให,หมายความรวมถึงแนวอาณาเขตที่ดิน ซึ่งใช,ประกอบการเลี้ยงสัตวUที่มีพื้นที่ ติดกันเปนพื้นที่เดียว “เจ,าของสุนัข และแมว” หมายความว%า เจ,าของกรรมสิทธิ์ ผู,ครอบครองสุนัข และแมวทั้งน้ี ให,หมายความรวมถึงผู,เล้ียง ผ,ูให,ที่อยู%อาศัยและผู,ควบคุมสุนัข และแมวด,วย “ราชการส%วนท,องถิ่น” หมายความว%า เทศบาล.......... “เจ,าพนักงานท,องถิ่น” หมายความว%า นายกเทศมนตรี.......... ข,อ 5 ให,นายกเทศมนตรี........... เปนผู,รักษาการให,เปนไปตามเทศบัญญัตินี้ ข,อ 6 เพื่อประโยชนUในการรักษาสภาวะความเปนอยู%ที่เหมาะสมกับการดํารงชีพของประชาชน ในท,องถิ่นหรือเพื่อปmองกันอันตรายจากเชื้อโรคที่เกิดจากสุนัข และแมว ให,พื้นที่ในเขตอํานาจของเทศบาล .....................................ดังต%อไปน้ี เปนเขตควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว 6.1 ให,พื้นที่ต%อไปนี้เป^นเขตห,ามเล้ียงหรือปล%อยสุนัข และแมวโดยเด็ดขาด ดังนี้ 6.1.1 ..............(ระบุขอบเขตของพื้นท่ี)................ 6.1.2 ..........ฯลฯ 136 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 6.2 ให,พื้นท่ีต%อไปนี้เปนเขตห,ามเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมวเกินจํานวนที่กําหนด 6.2.1 ...... (ระบุขอบเขตของพื้นที่)...... เปนเขตห,ามเลี้ยงหรือปล%อยสุนัขเกิน จํานวน ............ ตัว ต%อ......(ระบุจํานวนครัวเรือน, จํานวนต%อครัวเรือน, จํานวนขนาดของพื้นที่)........ 6.2.2 ......(ระบุขอบเขตของพื้นที่)...... เปนเขตห,ามเลี้ยงหรือปล%อยแมวเกิน จํานวน ............ ตัว ต%อ.........(ระบุจํานวนครัวเรือน,จํานวนต%อครัวเรือน,จํานวนขนาดของพื้นที่)........ กรณีท่ีต,องการเลี้ยงเกินกว%าจํานวนท่ีกําหนด ต,องได,รับอนุญาตจากเจ,าพนักงานท,องถ่นิ 6.3 การเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมวต,องดําเนินการ ดังนี้ 6.3.1 การข้ึนทะเบียนสุนัข และแมว (1) ให,เจ,าของสุนัข และแมวดําเนินการขึ้นทะเบียนสุนัข และแมวทุกตัวที่อยู%ใน ครอบครองต%อเทศบาล.......... และรับบัตรประจําตัวสุนัข และแมว หรือสัญลักษณU หรือวิธีการอื่นใดตามแบบท่ี เทศบาล.................. กําหนด (2) หากเจ,าของสุนัข และแมวต,องการมอบสุนัข และแมว หรือเปลี่ยนแปลงความ เปนเจ,าของให,แก%บุคคลอื่น ต,องแจ,งต%อเทศบาล................. ภายใน .............. วัน นับแต%วันที่มอบสุนัข และแมว หรือมีการเปลี่ยนแปลงความเปนเจ,าของ เพื่อดําเนินการแก,ไขบัตรประจําตัวสุนัขและแมว หรือสัญลักษณU หรือ วิธีการกําหนดระบุตัวตนของสุนัข และแมวอ่ืนใด (3) ในกรณีที่มีสุนัข และแมวเกิดใหม% ให,เจ,าของสุนัข และแมวดําเนินการ ขึ้นทะเบียนภายใน ..... วัน และตอ, งจัดการให,สุนัข และแมวน้ันได,รับการฉีดวัคซีนโรคพิษสุนัขบ,า (4) กรณีที่เจ,าของนําสุนัข และแมวที่อยู%ในครอบครองย,ายออกนอกเขตเทศบาล ..............โดยถาวร หรือสุนัข และแมวที่อยู%ในครอบครองตาย เจ,าของสุนัข และแมว ต,องดําเนินการแจ,งให,เทศบาล ..........ทราบภายใน ..... วัน นับแต%มีการย,ายสุนัข และแมว ออกนอกเขตเทศบาลโดยถาวรหรือวันท่ีสุนัข และแมวตาย 6.3.2 การปmองกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ,า (1) เจ,าของสุนัข และแมว ต,องจัดการให,สุนัข และแมวทุกตัวได,รับการฉีดวัคซีน จากสัตวแพทยU หรือผู,ได,รับมอบหมายเปนหนังสือจากสัตวแพทยU หรือผู,ประกอบการบําบัดโรคสัตวUโดยการฉีด วัคซีนครั้งแรกต,องดําเนินการเมื่อสุนัข และแมวนั้นมีอายุตั้งแต%สองเดือนขึ้นไป แต%ไม%เกินสี่เดือนและต,องจัดการ ให,ได,รับการฉีดวัคซีนคร้ังต%อไป ตามระยะเวลาที่กําหนดในใบรับรองการฉีดวัคซีน (2) หากเจ,าของสุนัข และแมวพบเห็นอาการ หรือสงสัยว%าสุนัข และแมว ในครอบครองมีอาการของโรคพิษสุนัขบ,า ให,กักสุนัข และแมวไว, และแจ,งต%อเทศบาล.............. ภายในยี่สิบสี่ชั่วโมง เพื่อประโยชนUในการควบคุมโรค (3) ในกรณีที่เกิดการระบาดของโรคพิษสุนัขบ,าในพื้นที่ตามประกาศเขตกําหนดโรค ระบาดชั่วคราว ให,เจ,าของสุนัข และแมวทําการควบคุมสุนัข และแมวไว, ณ สถานที่เล้ียงจนกว%าจะส้ินระยะเวลาตามประกาศ 6.3.3 การควบคุมด,านสุขลักษณะ (1) เจ,าของสุนัข และแมวต,องจัดสถานที่เลี้ยงสุนัข และแมวให,เหมาะสมและดูแล สถานท่ีเล้ียงให,สะอาดถูกสุขลักษณะอย%ูเสมอ (2) เจ,าของสุนัข และแมว ต,องควบคุมดูแลสุนัข และแมว มิให,ก%อเหตุเดือดร,อน รําคาญหรือเป^นอันตรายต%อผ,ูอยู%อาศัยใกล,เคียง คู่มือการสร้างและประเมิน 137 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 6.3.4 การควบคุมเมื่อนําสุนัข และแมวออกนอกสถานที่เลี้ยงสัตวU (1) เพื่อประโยชนUในการตรวจสอบของเจ,าพนักงานตามกฎหมายว%าด,วยการ สาธารณสุข ให,เจ,าของสุนัข และแมวพกบัตร หรือติดเครื่องหมายประจําตัวสุนัข และแมว และต,องมีการ ควบคุมดูแลมิให,ก%อเหตุเดือดรอ, นรําคาญหรือเป^นอันตรายต%อบุคคลอื่น (2) เจ,าของสุนัข และแมว ต,องจัดการมูลสัตวUหรือของเสียอันเกิดจากสุนัขและ แมวในสถานที่หรือทางสาธารณะ หรือสถานที่อื่นใดให,ถูกสุขลักษณะโดยทันที ข,อ 7 ผู,ใดฝfาฝgนหรือไม%ปฏิบัติตามเทศบัญญัตินี้ต,องระวางโทษตามพระราชบัญญัติการ สาธารณสุข พ.ศ. 2535 และท่ีแก,ไขเพิ่มเติม เห็นชอบ (ลงชื่อ) ....................................... (....................................) ผู,ว%าราชการจังหวัด.................... ประกาศ ณ วันท่ี............................. (ลงชื่อ) ..................................... (...................................) นายกเทศมนตรี............................ 138 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า บันทึกหลักการและเหตุผล ประกอบ (ร%าง) ข,อบัญญัติองคUการบริหารส%วนตําบล................... เร่ือง การควบคุมการเล้ียงหรือปล%อยสุนัข และแมว พ.ศ. .............. ___________________ หลักการ *ให,มีข,อบัญญัติว%าด,วยการควบคุมการเล้ียงหรือปล%อยสุนัข และแมว เหตุผล การควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมวให,เหมาะสมกับสภาพการของพื้นที่ในชุมชน จะสามารถปmองกันไม%ให,เกิดป`ญหาเหตุเดือดร,อนรําคาญจากสุนัข และแมวเพื่อประโยชนUในการรักษา สภาวะความ เป^นอยู%ที่เหมาะสมกับการดํารงชีพของประชาชน และสามารถปmองกันอันตรายจากโรคพิษสุนัขบ,า หรือโรคระบาด ที่เกิดจากสุนัข และแมว สมควรกําหนดเขตควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว จึงตราข,อบัญญัติน้ี คู่มือการสร้างและประเมิน 139 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (ร%าง) ข,อบัญญัติองคUการบริหารส%วนตําบล................................. เรื่อง การควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว พ.ศ. .............. _________________ โดยที่เปนการสมควรให,มีข,อบัญญัติว%าด,วยการควบคุมการเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมว อาศัยอํานาจตามความในมาตรา 71 วรรคหนึ่ง แห%งพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคUการ บริหารส%วนตําบล พ.ศ. 2537 ซึ่งแก,ไขเพิ่มเติม โดยพระราชบัญญัติสภาตําบลและองคUการบริหารส%วนตําบล (ฉบับ ที่ 5) พ.ศ. 2546 ประกอบมาตรา 29 แห%งพระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 องคUการบริหารส%วนตําบล ................. โดยความเห็นชอบของสภาองคUการบริหารส%วนตําบล..........................และนายอําเภอ............................. จึงตราข,อบัญญัติไว, ดังต%อไปน้ี ข,อ 1 ข,อบัญญัติน้ีเรียกว%า “องคUการบริหารส%วนตําบล.......... เร่ือง การควบคุมการเลี้ยง หรือปล%อยสุนัข และแมว พ.ศ. ....” ข,อ 2 เทศบัญญัติน้ีให,ใช,บังคับในเขตองคUการบริหารส%วนตําบล............................... ต้ังแต%เมื่อได,ประกาศไว,โดยเปvดเผย ณ สํานักงานองคUการบริหารส%วนตําบล.................. แล,วเจ็ดวัน ข,อ 3 ในกรณีที่มีข,อบัญญัติอ่นื ที่ขัดหรือแย,งกับข,อบัญญัติฉบับนี้ ให,ใช,ข,อบัญญัติฉบับนี้แทน ข,อ 4 ในข,อบัญญัตินี้ “การเลี้ยงสุนัข และแมว” หมายความว%า กรรมวิธีหรือวิธีการที่จะดูแลสุนัข และแมว ให,เจริญเติบโตและมีชีวิตอยู%ได,ในสถานที่เลี้ยงสัตวU “การปล%อยสุนัข และแมว” หมายความว%า การเลี้ยงสุนัข และแมวในลักษณะที่มีการปล%อยให,อย%ู นอกสถานที่เลี้ยงสัตวU รวมทั้งการสละการครอบครองสุนัข และแมว “สถานที่เลี้ยงสัตวU” หมายความว%า คอกสัตวU กรงสัตวU ที่ขังสัตวU หรือสถานที่ในลักษณะอื่นที่ใช,ในการ ควบคุมสัตวUที่เลี้ยงท้ังนี้ให,หมายความรวมถึงแนวอาณาเขตท่ีดินซ่ึงใช,ประกอบการเลี้ยงสัตวUที่มีพื้นท่ีติดกนั เปนพื้นที่เดียว “เจ,าของสุนัข และแมว” หมายความว%า เจ,าของกรรมสิทธิ์ ผู,ครอบครองสุนัข และแมวทั้งนี้ ให,หมายความรวมถึงผู,เล้ียง ผู,ให,ที่อยู%อาศัยและผ,ูควบคมุ สุนัข และแมวด,วย “ราชการส%วนท,องถิ่น” หมายความว%า องคUการบริหารส%วนตําบล.......... “เจ,าพนักงานท,องถ่ิน” หมายความว%า นายกองคUการบริหารส%วนตําบล.......... ข,อ 5 ให,นายกองคUการบริหารส%วนตําบล........... เปนผู,รักษาการให,เปนไปตามข,อบัญญัติน้ี ข,อ 6 เพื่อประโยชนUในการรักษาสภาวะความเปนอยู%ที่เหมาะสมกับการดํารงชีพของประชาชน 6.1 ให,พื้นที่ต%อไปน้ีเปนเขตห,ามเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมวโดยเด็ดขาด 6.1.1 ...(ระบุขอบเขตของพื้นที่)... 6.1.2 ..........ฯลฯ 140 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ในื่นที่ทอ้,องถึถนื่ิิ่นหรรอ่ือเพื้เพอ่ื่อปปอ้ mองกงกนื่ั ันอนื่อั ันตรตารยาจยาจกาเกชีเอ่ชโื้อรคโรที่คเ่กทดิี่เกจิาดกจสุานืุ่กขัสุนแัขละแแลม่ะวิแใมหวพื้้ ในื่่หที่,พใ่นื่ื้นเทขี่ใตนขเอขงตอขงอคงก์อางรคบ้Uกราหิ ราบรสุริวิห่ นื่าตรสาํา บ้%วนล .ต..ํา..บ..ล...................................ด...ัง..ต..่อ.ดไังปตนื่%อ่ ไเปน็นื่ี้ เขปต^นคเขวิบ้ตควุม่บกคาุมรเกลา่ยรงเลหี้ยรง่อหปรลือ่อปยลสุ%อุนื่ยัขสุนแัขละแแลม่ะแวิมว 6.2 ให,พื้นท่ีต%อไปน้ีเปนเขตห,ามเลี้ยงหรือปล%อยสุนัข และแมวเกินจํานวนที่กําหนด 6.2.1 ..........(ระบุขอบเขตของพื้นที่)..................... เปนเขตห,ามเลี้ยงหรือปล%อยสุนัขเกิน จํานวน .......... ตัว ต%อ...........(ระบุจํานวนครัวเรือน,จํานวนต%อครัวเรือน,จํานวนต%อขนาดของพื้นที่).......... 6.2.2 ..........(ระบุขอบเขตของพื้นที่)........ เปนเขตห,ามเลี้ยงหรือปล%อยแมวเกินจํานวน ................ตัว ต%อ.......(ระบุจํานวนครัวเรือน,จํานวนต%อครัวเรือน,จํานวนขนาดของพื้นท่ี)........ กรณีท่ีต,องการเล้ียงเกินกว%าจํานวนท่ีกําหนด ต,องได,รับอนุญาตจากเจ,าพนักงานท,องถ่นิ 6.3 การเล้ียงหรือปล%อยสุนัขและแมวตอ, งดําเนินการ ดังนี้ 6.3.1 การขึ้นทะเบียนสุนัข และแมว (1) ให,เจ,าของสุนัข และแมวดําเนินการขึ้นทะเบียนสุนัข และแมวทุกตัวที่อยู%ใน ครอบครองต%อองคUการบริหารส%วนตําบล.......... และรับบัตรประจําตัวสุนัข และแมวหรือสัญลักษณUหรือวิธีการ กําหนดระบุตัวตนของสุนัขและแมวอ่ืนใด ตามแบบท่อี งคUการบริหารส%วนตําบล.......... กําหนด (2) หากเจ,าของสุนัข และแมวต,องการมอบสุนัข และแมว หรือเปลี่ยนแปลงความ เปนเจ,าของให,แก%บุคคลอื่น ต,องแจ,งต%อองคUการบริหารส%วนตําบล.................................ภายใน.......... วัน นับแต%วันที่ มอบสุนัขและแมวหรือมีการเปลี่ยนแปลงความเปนเจ,าของเพื่อดําเนินการแก,ไขบัตรประจําตัวสุนัข และแมว หรือ สัญลักษณU หรือวิธีการกําหนดระบุตัวตนของสุนัขและแมวอื่นใด (3) ในกรณีที่มีสุนัข และแมวเกิดใหม% ให,เจ,าของสุนัข และแมวดําเนินการขึ้น ทะเบียนภายใน ..... วัน และต,องจัดการให,สุนัข และแมวนั้นได,รับการฉีดวัคซีนโรคพิษสุนัขบ,า (4) กรณีที่เจ,าของนําสุนัข และแมวที่อยู%ในครอบครองย,ายออกนอกเขตองคUการ บริหารส%วนตําบล.......... โดยถาวร หรือสุนัข และแมวที่อยู%ในครอบครองตาย เจ,าของสุนัข และแมวต,องดําเนินการ แจ,งให,องคUการบริหารส%วนตําบล............................... ทราบภายใน ............. วัน นับแต%มีการย,ายสุนัข และแมว ออกนอกเขตองคUการบริหารส%วนตําบลโดยถาวร หรือวันที่สุนัขและแมวตาย 6.3.2 การปmองกันและควบคุมโรคพิษสุนัขบ,า (1) เจ,าของสุนัข และแมว ต,องจัดการให,สุนัข และแมวทุกตัวได,รับการฉีดวัคซีน จากสัตวแพทยU หรือผู,ได,รับมอบหมายเปนหนังสือจากสัตวแพทยU หรือผู,ประกอบการบําบัดโรคสัตวUโดยการฉีด วัคซีนครั้งแรกต,องดําเนินการเมื่อสุนัข และแมวนั้นมีอายุตั้งแต%สองเดือนขึ้นไปแต%ไม%เกินสี่เดือนและต,องจัดการให, ได,รับการฉีดวัคซีนครั้งต%อไป ตามระยะเวลาท่ีกําหนดในใบรับรองการฉีดวัคซีน (2) หากเจ,าของสุนัข และแมวพบเห็นอาการ หรือสงสัยว%าสุนัข และแมวใน ครอบครองมีอาการของโรคพิษสุนัขบ,าให,กักสุนัข และแมวไว, และแจ,งต%อองคUการบริหารส%วนตําบล......................... ภายในยี่สิบส่ีชั่วโมง เพ่ือประโยชนUในการควบคุมโรค (3) ในกรณีที่เกิดการระบาดของโรคพิษสุนัขบ,าในพื้นที่ตามประกาศเขตกําหนดโรคระบาด ชั่วคราวให,เจ,าของสุนัขและแมวทําการควบคุมสุนัขและแมวไว,ณสถานที่เล้ียงสัตวจU นกว%าจะสิ้นระยะเวลาตามประกาศ 6.3.3 การควบคุมด,านสุขลักษณะ (1) เจ,าของสุนัข และแมวต,องจัดสถานที่เลี้ยงสุนัข และแมวให,เหมาะสม และดูแล สถานท่ีเล้ียงให,สะอาดถูกสุขลักษณะอย%ูเสมอ คู่มือการสร้างและประเมิน 141 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (2) เจ,าของสุนัข และแมวต,องควบคุมดูแลสุนัข และแมว มิให,ก%อเหตุเดือดร,อน รําคาญหรือเปนอันตรายต%อผู,อยู%อาศัยใกล,เคียง 6.3.4 การควบคุมเม่ือนําสุนัข และแมวออกนอกสถานที่เลี้ยงสัตวU (1) เพื่อประโยชนUในการตรวจสอบของเจ,าพนักงานตามกฎหมายว%าด,วยการ สาธารณสุข ให,เจ,าของสุนัข และแมวพกบัตร หรือติดเครื่องหมายประจําตัวสุนัข และแมว และต,องมีการ ควบคุมดูแลมิให,ก%อเหตุเดือดร,อนรําคาญหรือเปนอันตรายต%อบุคคลอ่ืน (2) เจ,าของสุนัขและแมวต,องจัดการมูลสัตวUหรือของเสียอันเกิดจากสุนัขและแมว ในสถานท่ีหรือทางสาธารณะ หรือสถานท่ีอ่ืนใดให,ถูกสุขลักษณะโดยทันที ข,อ 7 ผู,ใดฝfาฝgนหรือไม%ปฏิบัติตามข,อบัญญัตินี้ต,องระวางโทษตามพระราชบัญญัติการสาธารณสุข พ.ศ. 2535 และที่แก,ไขเพ่ิมเติม เห็นชอบ (ลงช่ือ) ....................................... (....................................) นายอําเภอ................................ ประกาศ ณ วันท่ี......................... (ลงช่ือ) ..................................... (...................................) นายกองคUการบริหารส%วนตําบล........................ 142 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 12 ตัว์อย่าง คาสุังเที่ศบ้าล/อบ้ต. เร่อง แต่งตังคณะกรรมการ/คณะที่างานิ เพื้ือการผลักดันิและคว์บ้คุมโรคพื้ิษสุุนิัขบ้้า ระดับ้ที่้องถินิ คู่มือการสร้างและประเมิน 143 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า -- ) f;n.nJ1Li11.J\\\\Jl1JbeJ.:Jt,111J-i,,imnru\"ti'n11'1\\\{1-:itJ'\\\\Jl;'leJ11Avh'1'U'lliJ1 be:in11\"1Je:i L-u1fotJ1bi11.Jbbl;'ld'u1e:i.:ii\\\{tJ'\\\\Jl;'leJ11A ,nnArum111m11\\\{;1'\\\\JB11JleJ .n) bb.:Ji.:iAruV11.:J11.Jt,111Jbi1tJ'11JA11 <i'.) lil1b'U1.Jn11'1111'1bbi;'I :ff 'U1'1!11J'W°LJ6.:J\"11 '11'Un.:J11.Jbb1.:J.:J11.J.:J\"11 ii;'I i 1 \\\\Jl11JA111Jb\"11J1'11J fl'\\\\Ji\\\{°LJfo'l!el'U .:id i.:ibb'\\\\JdbU°LJtJ1tJ mc.1mvi1J1.J\\\\Jl/mc.1ne:i.:if'ln11um1ci11.J1ul;'I................ uvi btJc.11.J'U1'1!1m'1'U'll-bb1J11A1el'IJA1;'11Ji\\\{°LJ ct) 1i1n1101A°LJ'Uel.:Jfl°LJ11AfimJ'lliJ111.J'1'U'll-bb1J111.Ji\\\{°LJ b) 1i1n111il1b'U1.J.:J11.JA1'\\\\JA1J11.J11.J'U1'1!1m'1'U'll-bb1J1 mc.1ne:i.:if'ln11um1'111.J1'\\\\Jl;'I '11'Um11.JtJ\"'\\\\Jllei1Lne:i bb1;'1'11'Un.:i11.J'11511ru'1\"1Jei1bi1e:ifuvi11u c.io) i;i'1b'UtJn11tJ1 be:i1'1eJAe:i.:inu-i,,imnru\"ti'n11'1\\\{1-:ii\\\{tJ'Ul;'leJ11A°Vl'U\"1JU1 '' '' in) b111.:J11A°Vl'1'U'1JD111.JA°LJbbl;'l\"'\\\\Jll \\\\,li;'le)'11.Jn11'11J1el1.:J\"'\\\\Jll\\\\Jl1c.l '\\\\,1e)\"'\\\\Jll'1.:J\"'c.l 11A°Vl'U'lliJ1 beln11(,))1'11el1.:JV11.:Jel.:J'Ufln11 '' ) 11.:Jbb(!..J1.Jbbl;'li;i'1b'U1.Jn11'U1'1!1\"'1J'W°LJ6 be),:jhAfi'U'lliJ111.Ji\\\{°LJ \\\\Jl11Je)'(je).:JV11.:J1.:J1 ) 11c.1.:i11.J(!..Jl;'ln111il1b'UtJ.:J11.Jm1umntJ A1'\\\\JA1J11Afi'1'U\"1JD11tJi\\\{tJ 11.J1c.1mVl'\\\\J11;'1/ '' '' c.ic.i) 11.:Jbb(!..J1.Jn111il1b'U°LJ.:J11.Jbeln11'Uel.:Jfl°LJ A1'\\\\JA1J11A'Vi'1'U'lliJ111.J1c.lel1tJ c.i) tJfl\"111.J1(,)11J1f'U1Jel'\\\\J\"11J1c.l bVl'IJ11;'1/e).:Jfoln11'\\\\J\"111'111.J1'\\\\Ji;'I el1'1Vi'111CU1b1Jb1JArum11Jn11 AruV11.:J11.J 1;'1.:J11.Jl'l1i.:i1 \"1elel1'1bb.:Ji.:iAruV11.:J11.J'l!tJ 61 '\\\\,1e)fl(Umn11c.11'11'Un.:J11.J'U\\\\Jll.:J\"11 '11'Un.:J11.J'11511CU'1'1J.:J'\\\\-11 ,I,, ' ' '' ' t.f,.sI -ที่ที่'VงััNlน'IJ่่สำสำ\"1าําํา ห1'Vlรบัั1\\\\JเกLณfUUฑ์ฑ์'1ก์์ flาร11ปtiร1ะtเมL2J\"\"'นิิ 'IJพื้พื้'Wน ้ ้ 'IJที่ที่ 'Vlป ป .,1อ'elปtiที่ที่'VI..จัจั';Jะtผา่่ น1'1JเกLflณWฑ์ฑ์'1์์ กตัตั็็ อ่่ เมอ้้ มค่่ าําํา สำสำงัั แตัตัง่่ ตัตังัั คณะกรรมการ/คณะที่ที่าําํา งานในระดบัั อปที่ที่. เที่ที่า่่ นนัั ---- ,.f \"\" ..,..,่ ่ u· ล์ล์ Iอ'elดflโร \"i'ค1flพื้พื้'Wษิิ สำสำนqุุ 'IJขัั 'tlบ\\\\Jา้้ \"\"' 144 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 145 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 146 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 147 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 148 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 149 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ๓. คณะกรรมการระดับอําเภอ ๓.๑ นายอําเภอ ๓.๒ ทองถิ่นอําเภอ ๓.๓ นายกองคกรปกครองสวนทองถิ่น ประธานกรรมการ 150 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 13 แนิว์ที่างการสุารว์จคว์ามรู้ประชาชนิเรืองโรคพื้ิษสุุนิัขบ้้า ที่่ได้โดยอัตโนื่ม่ัติ โดยเกณฑ์์ของพื้่นื่ที่่ปลอดโรคพื้ิษสุุนื่ัขบ้้าจะต้องม่่ผู้้้ที่่ตอบ้แบ้บ้สุอบ้ถึาม่ไม่่นื่้อยกวิ่าร้อยละ 80 คู่มือการสร้างและประเมิน 151 พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 152 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 153 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 3. แบบสารวจความรู้ประชาชนเรื่องโรคพิษสุนัข้บ้า 154 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 155 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 156 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ภาคผนวก 14 เอกสุารประกอบ้การประเมินิและรับ้รองพื้ืนิที่่ปลอดโรคพื้ิษสุุนิัขบ้้า คําสั่งจังหวัด... ที่.............../๒๕๖๕ เรื่อง แตงตั้งคณะกรรมการประเมินและรับรองพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา ภายใตโครงการสัตวปลอดโรค คนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบา ตามพระปณิธาน ศาสตราจารย ดร. สมเด็จเจาฟาฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี ต า ม ท ไี ่ ด ม ี ก า ร ผ ล ั ก ด ั น ก า ร ด ํ า เ น ิ น ง า น ก ํ า จ ั ด โ ร ค พ ษิ ส ุ น ั ข บ า ใ ห ห ม ด ไ ป จ า ก ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย และการสรางพนื้ ทีป่ ลอดโรคพษิ สุนัขบา ภายใตการขบั เคลือ่ นการดําเนินโครงการสัตวปลอดโรค คนปลอดภยั จากโรคพิษสุนัขบา ตามพระปณิธาน ศาสตราจารย ดร. สมเดจ็ เจาฟาฯ กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี โดยไดออกหลักเกณฑการประเมินการสรางพนื้ ทปี่ ลอดโรคพิษสนุ ัขบา เพอื่ ใชเปน กรอบแนวทางในการดําเนินงานรวมกันระหวางหนวยงานทเี่ กีย่ วของ ใหเปนไปในแนวทางเดยี วกันอยาง มีประสิทธิภาพและย่ังยืน นั้น เพือ่ ใหการดําเนินงานในการประเมินและรับรองพืน้ ทีป่ ลอดโรคพิษสุนัขบาในระดับทองถิน่ และระดับอําเภอเปนไปอยางมปี ระสิทธิภาพ บรรลุตามวัตถุประสงค อาศัยอํานาจตามความในมาตรา ๕๔ แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดนิ พ.ศ. ๒๕๓๔ จึงแตงตงั้ คณะกรรมการประเมนิ พนื้ ที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบา ภายใตโครงการสัตวปลอดโรค คนปลอดภัย จากโรคพิษสุนัขบา ตามพระปณิธาน ศาสตราจารย ดร. สมเดจ็ เจาฟาฯ กรมพระศรีสวางควฒั น วรขัตติยราชนารี โดยมีองคประกอบ และ หนาที่และอํานาจ ดังนี้ ๑. คณะกรรมการประเมินพ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับท้องถิ่น องค์ประกอบ (๑) ปลัดอําเภอ (๒) ผู้แทนท้องถิ่นอําเภอ (๓) ผู้แทนสาธารณสุขอําเภอ (๔) กํานัน (๕) ผู้แทนปศุสัตว์อําเภอ หน้าที่และอํานาจ ประธานกรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ และเลขานุการ (๑) เรียกดู ตรวจสอบ ร้องขอเอกสารการขอประเมินเป็นพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า จากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ในพื้นที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่ขอประเมิน (๒) ประเมินพื้นที่ในระดับท้องถิ่นเพื่อเป็นพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าตามหลักเกณฑ์ การประเมินการสร้างพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ตามเอกสารหรือหลักฐานที่ได้รับ (๓) ติดตาม... คู่มือการสร้างและประเมิน 157 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า -๒- (๓) ติดตามสถานภาพการปลอดโรคพิษสุนัขบ้าและการดําเนินงานตามหลักเกณฑ์ การประเมินการสร้างพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ของพื้นที่ที่ผ่านการประเมินท้องถิ่นปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เพ่ือรักษาสถานภาพการเป็นพ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า อย่างน้อยปีละ ๒ ครั้ง หรือเม่ือพบการระบาดในพื้นท่ี (๔) ประสานคณะกรรมการรับรองพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับท้องถิ่น เพื่อพิจารณา รับรองพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ในกรณีที่พื้นที่ผ่านการประเมินตามหลักเกณฑ์การประเมินการสร้าง พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า หรือเพิกถอนการรับรองเมื่อพบพื้นที่ที่ไม่สามารถรักษาสถานภาพการเป็นพื้นที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าได้ และติดตามผล (๕) รายงานผลการประเมินและรับรองท้องถิ่นปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ให้หน่วยงานที่ขอประเมิน และรับรอง และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อรับทราบ (๖) ปฏิบัติงานอ่ืน ๆ ท่ีได้รับมอบหมาย ๒. คณะกรรมการรับรองพ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับท้องถิ่น องค์ประกอบ (๑) นายอําเภอ (๒) ท้องถิ่นอําเภอ (๓) สาธารณสุขอําเภอ (๔) เกษตรอําเภอ (๕) ปศุสัตว์อําเภอ หน้าที่และอํานาจ ประธานกรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ และเลขานุการ (๑) เรียกดู ตรวจสอบ รองขอเอกสารประกอบการขอรับรองเปนพื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา จากคณะกรรมการประเมนิ พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับทอ งถ่ินเพ่ือประกอบการพิจารณารบั รองพ้ืนท่ีปลอดโรคพษิ สุนัขบา (๒) ออกเอกสารรบั รองพนื้ ทปี่ ลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับทองถนิ่ ตามหลักเกณฑ การประเมินการสรางพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา (๓) เพิกถอนเอกสารรับรองพนื้ ทปี่ ลอดโรคพิษสุนัขบา กรณที องถนิ่ นนั้ ไมสามารถรักษา สถานภาพการปลอดโรคได ตามหลักเกณฑการประเมินการสรางพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา (๔) รายงานผลการรับรอง หรือเพิกถอนการรับรองพืน้ ทีป่ ลอดโรคพิษสุนัขบา ใหหนวยงาน ท่ีขอประเมินและรับรอง และหนวยงานที่เกี่ยวของเพื่อรับทราบ (๕) ปฏิบัติงานอื่น ๆ ที่ได้รับมอบหมาย (๑) ปลัดจังหวัด (๒) ผู้แทนท้องถ่ินจังหวัด (๓) ผู้แทนสาธารณสุขจังหวัด (๔) ผู้แทนเกษตรจังหวัด (๕) ผู้แทนปศุสัตว์จังหวัด 158 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ประธานกรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ และเลขานุการ หนาที่และ... ๓. คณะกรรมการประเมนินิ พื้พนื้น้ ที่ทปี่ป่ ล์ลอดโรคพื้พษิิษสำสนุุนขััขบา้า้ ระดบัับอาําําเภอ องคป์์ประกอบ\" -๓- หนาที่และอํานาจ (๑) เรียกดู ตรวจสอบ รองขอเอกสารการขอประเมินเปนพนื้ ทปี่ ลอดโรคพษิ สุนัขบา จากหนวยงานที่เกี่ยวของในพื้นท่ีอําเภอท่ีขอประเมิน (๒) ประเมินพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับอําเภอ ตามหลักเกณฑ์การประเมิน การสร้างพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ตามเอกสารหรือหลักฐานที่ได้รับ (๓) ติดตามสถานภาพการปลอดโรคพิษสุนัขบ้าและการดําเนินงานตามหลักเกณฑ์ การประเมินการสร้างพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ของพื้นที่ที่ผ่านการประเมินอําเภอปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เพื่อรักษาสถานภาพการเป็นพืน้ ที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า อย่างน้อยปีละ ๒ คร้ัง หรือเมื่อพบการระบาดในพื้นที่ (๔) ประสานคณะกรรมการรับรองพืน้ ทีป่ ลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับอําเภอ เพือ่ การรับรอง พื้นทปี่ ลอดโรคพิษสุนขั บา ในกรณีทีพ่ ืน้ ทีผ่ านการประเมินตามหลักเกณฑการประเมินการสรางพืน้ ทีป่ ลอดโรค พิษสุนัขบา หรอื เพิกถอนเม่ือพบพ้ืนท่ีท่ีไมส ามารถรักษาสถานภาพการเปน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา ได และติดตามผล (๕) รายงานผลการประเมินและรับรองพ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา ใหหนวยงานที่ขอประเมิน และรับรองฯ รวมท้ังหนวยงานที่เกี่ยวของเพ่ือรับทราบ (๖) ปฏิบัติงานอื่น ๆ ที่ได้รับมอบหมาย ๔. คณะกรรมการรับรองพ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับอําเภอ องค์ประกอบ (๑) ผู้ว่าราชการจังหวัด (๒) ท้องถ่ินจังหวัด (๓) สาธารณสขุ จังหวัด (๔) เกษตรแจลังหะวสัดหกรณ์์จัังหวััด (๕) ปศุสัตว์จังหวัด หน้าท่ีและอํานาจ ประธานกรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ กรรมการ และเลขานุการ (๑) เรียกดู ตรวจสอบ รองขอเอกสารประกอบการขอรับรองเปนพนื้ ทปี่ ลอดโรคพษิ สุนัขบา จากคณะกรรมการประเมนิ พ้ืนท่ปี ลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับอาํ เภอ เพ่ือประกอบการพิจารณารับรองพ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา (๒) ออกเอกสารรับรองพ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับอําเภอ ตามหลักเกณฑการประเมิน การสรางพ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา (๓) เพิกถอนเอกสารรบั รองทองถิน่ ปลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับอําเภอ กรณีทองถนิ่ นนั้ ไมสามารถรักษาสถานภาพการปลอดโรคได ตามหลักเกณฑการประเมินการสรางพ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา (๔) รายงานผลการรับรอง หรอื เพิกถอนการรบั รองพนื้ ทปี่ ลอดโรคพษิ สุนัขบา ใหหนวยงาน ท่ีขอประเมินและรับรอง รวมท้ังหนวยงานท่ีเก่ียวของเพื่อรับทราบ (๕) ปฏิบัติงานอ่ืน ๆ ที่ได้รับมอบหมาย ท้ังน้ี ต้ังแต่บัดนี้เป็นตน้ ไป สั่ง ณ วันท่ี () ผูวาราชการจังหวัด.................. คู่มือการสร้างและประเมิน 159 พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 2. ตัวอย่าง แบบข้อรับการประเมินท้องถ่ินผ่านเกณฑ์พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า (ราง) (ร่าง) ท่ี (อักษรย่อ เลขที่หน่วยงาน)/ ที่อยู่หน่วยงาน .............................................................. มกราคม ๒๕๖๕ เรือ่ ง ขอรับการประเมินทองถิน่ ผานเกณฑพืน้ ทีป่ ลอดโรคพิษสุนัขบาของ เทศบาล/องคการบริหารสวนตําบล ............................ เรียน ปศุสัตว์อําเภอ...................... สิ่งที่สงมาดวย ๑. ผลการประเมินพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา ตามแบบฟอรมการประเมินฯ จํานวน.......แผน ๒. เอกสารหลักฐานผลการดําเนินงาน ประกอบการพิจารณา จํานวน.....แผ่น ตามท่ีเทศบาล/องคการบริหารสวนตําบล................................................. ไดมีการดําเนินงานเพื่อ การสรางพืน้ ทปี่ ลอดโรคพิษสุนขั บา และไดมีการรวมกันประเมินตนเองตามแบบฟอรมการประเมินพืน้ ทีป่ ลอด โรคพิษสุนัขบาโดยคณะกรรมการ/คณะทํางานทีเ่ กีย่ วของกับโรคพิษสนุ ัขบา พบวา ผลการประเมินผานเกณฑ ที่สามารถประกาศเปนทองถ่ินผานเกณฑพ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบาได ตามส่ิงที่สงมาดวย ๑ นั้น ในการนี้ เทศบาล/องค์การบริหารส่วนตําบล...................................... ขอแสดงเจตจํานงในการขอรับการ ประเมิน และรับรองท้องถิ่นผ่านเกณฑ์พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้าในพื้นที่ความรับผิดชอบของเทศบาล/องค์การบริหารส่วน ตําบล...................................... ทั้งนี้ ได้แนบเอกสารหลักฐานผลการดําเนินงาน ประกอบการพิจารณาในการประเมินและรับรอง พื้นท่ีผานเกณฑพื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา รายละเอียดตามส่ิงที่สงมาดวย ๒ จึงเรียนมาเพ่ือโปรดทราบ และดําเนินการต่อไปด้วย ขอแสดงความนับถือ ลงลายมือช่ือ นายกเทศมนตรี/นายกองค์การบริหารส่วนตําบล...................................... ช่ือหน่วยงาน (เจ้าของเรื่อง) โทร. .............................. โทรสาร ......................... 160 คู่มือการสร้างและประเมิน พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 3. ตัวอย่าง หนังสือข้อแจ้งผลการประเมินท้องถ่ินผ่านเกณฑ์พืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า (ร่าง) ท่ี (อักษรย่อ เลขท่ีหน่วยงาน)/ มกราคม ๒๕๖๕ เรือ่ ง ขอแจงผลการประเมินทองถิน่ ผานเกณฑพืน้ ทีป่ ลอดโรคพิษสุนัขบา เรียน นายกเทศมนตรี/นายกองค์การบริหารส่วนตําบล................................... ส่ิงที่ส่งมาด้วย ผลการประเมินท้องถิ่นผ่านเกณฑ์พื้นทปี่ ลอดโรคพิษสุนัขบ้า ตามทีห่ นังสือ.......................ที.่ ............ เรือ่ ง ขอรับการประเมินทองถิน่ ผานเกณฑพืน้ ทีป่ ลอด โรคพิษสุนัขบาของเทศบาล/องคการบริหารสวนตําบล................................................ โดยไดมีการแสดงเจตจํานง ในการขอเขารับการประเมินทองถิ่นผานเกณฑพ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา นั้น ในการนี้ คณะกรรมการประเมินพืน้ ทปี่ ลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับทองถนิ่ ขอแจงผลการ ประเมนิ ทองถิน่ ผานเกณฑพืน้ ทีป่ ลอดโรคพษิ สุนัขบาของเทศบาล/องคการบริหารสวนตําบล ................................................. วาคณะกรรมการฯ มีมติใหพ้ืนท่ีดังกลาว ❏ ผานเกณฑการประเมินพืน้ ทีป่ ลอดโรคพิษสุนัขบา และจะแจง คณะกรรมการรบั รองพืน้ ที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับทองถิ่น ตอไป ❏ ไมผานเกณฑการประเมินพนื้ ทปี่ ลอดโรคพิษสุนัขบา โดยแนบผลการประเมินทองถนิ่ ปลอดโรคพิษสุนัขบา ตามสงิ่ ทสี่ งมาดวย และคณะกรรมการจะมีการประเมินครัง้ ตอไป อีก 6 เดอื น นับตอจาก วันท่ีแจง ผลขอรับการประเมินทอ งถ่นิ ผา นเกณฑพ ้ืนท่ีปลอดโรคพษิ สุนัขบา ของเทศบาล/องคก ารบริหารสว นตาํ บล ............................................... ท้งั น้ี ขอใหด าํ เนินการพรอมสง เอกสารหลักฐานผลการดาํ เนินงานเพ่มิ เติมกอ นท่จี ะมี การประเมนิ อีกคร้งั ในระยะเวลาตอ ไป จึงเรียนมาเพ่ือโปรดทราบ และดําเนินการต่อไปด้วย จะเป็นพระคุณ ขอแสดงความนับถือ ชื่อหน่วยงาน (เจ้าของเรื่อง) โทร. .............................. โทรสาร ......................... ลงลายมือช่ือ ปลัดอําเภอ........................................ ประธานคณะกรรมการประเมินพื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับท้องถ่ิน คู่มือการสร้างและประเมิน 161 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ที่อยู่หน่วยงาน .............................................................. 162 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ส่ิงท่ีส่งมาด้วย อบต./เทศบาล........................................ ตาบล........................... อาเภอ.............................. จัังหวััด............................... วัันทีี่่ประเมิิน..... ............................ เกณฑ์์การพจิิ ารณา 1. โรคพิษสุนัขบ้าในคน ผลการประเมิินท้้องถนิิ่่ ปลอดโรคพิิษสนุุ ขัั บา้้ ตวัั ชวี้้ี ดัั ผลการประเมิิน หมายเหต/ุุการดาเนิินงาน 2. โรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ 3. การสารวจสัตว์ 1.1 จานวนผู้เสียชีวิต 1.2 ผู้เสียชีวิตด้วยโรคไข้สมองอักเสบไม่ทราบสาเหตุ ทุกราย ได้รับการตรวจวินิจฉัย 2.1 จานวนสัตว์ท่ีส่งตรวจหาเชื้อโรคพิษสุนัขบ้าเชิงรับ เป็นระยะเวลา 2 ปี ติดต่อกัน 2.2 จานวนสัตว์ท่ีส่งตรวจหาเช้ือโรคพิษสุนัขบ้าเชิงรุก เป็นระยะเวลา 2 ปี ติดต่อกัน 2.3 ระยะเวลาที่ตรวจไม่พบโรคในสัตว์ 3.1 สารวจจานวนสุนัขและแมวครอบคลุมพ้ืนที่ 4.1 ความครอบคลุมของการฉีดวัคซีนในสัตว์ 4.2 การบริหารจัดการวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้าในสัตว์ 5.1 การบริหารจัดการสุนัขไม่มีเจ้าของในพ้ืนท่ี 5.2 การเฝ้าระวังสัตว์เคล่ือนย้ายเข้า-ออก พื้นท่ี 6.1 การบูรณาการระหว่างหน่วยงาน 6.2 การส่ือสารความเส่ียงและประชาสัมพันธ์ 6.3 ประชาชนมีความรู้เร่ืองโรคพิษสุนัขบ้า 4. การฉีดวัคซีนปองกัน โรคในสัตว์ 5. การควบคุมจํานวน ประชากรสุนัข 6. ความย่ังยืนของการ ปลอดโรคพิษสุนัขบา หมายเหตุุ เทศบาล/อบต. ทีี่่ผ่่านการประเมิินพืื้้นท่ีี่ปลอดโรคพิิษสุุนััขบ้้า หมายถึึง มีีการดาเนิินงานทีี่่ ผ่่านเกณฑ์์ ทุุกข้้อ ผา่่ น ไมผ่่ า่่ น หรืือเอกสารเพม่ิิ่ เตมิิ 4. ตวั อยา่ ง หนงั สอื ข้อแจง้ ผลการประเมนิ ทอ้ งถน่ิ ผา่ นเกณฑพ์ นื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ข้ั บา้ แกค่ ณะกรรมการ รับรองท้องถ่ินปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า (ร่าง) ท่ี (อักษรย่อ เลขที่หน่วยงาน)/ ที่อยู่หน่วยงาน .............................................................. มกราคม ๒๕๖๕ เรอื่ ง ขอแจงผลการประเมินทองถนิ่ ผานเกณฑพนื้ ทปี่ ลอดโรคพิษสุนัขบาของเทศบาล/องคการบริหารสวน ตําบล....................... เรียน นายอําเภอ.................................. สิ่งท่ีส่งมาด้วย ผลการประเมินท้องถิ่นปลอดโรคพิษสุนัขบ้า จํานวน ..............แผ่น ตามที่หนังสือ.......................ที่............. เรื่อง ขอรับการประเมินท้องถิ่นผ่านเกณฑ์พื้นที่ปลอด โรคพิษสุนัขบาของ เทศบาล/องคการบริหารสวนตําบล......................................... โดยไดมีการแสดงเจตจํานง ในการขอเขารับการประเมินผานเกณฑพื้นที่พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา นั้น ในการน้ี เพ่อื ใหม ีการดาํ เนินงานรบั รองทอ งถ่นิ ผา นเกณฑพ ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา คณะกรรมการ ประเมนิ พ้ืนท่ปี ลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับทอ งถ่ินไดม ีการจดั ประชมุ เพ่ือลงมตกิ ารประเมินทอ งถ่ินปลอดโรคพิษสุนัขบา และ มีมติเห็นชอบใหเทศบาล/องคการบริหารสวนตําบล............................................... ผานเกณฑการประเมินทองถิ่น ปลอดโรคพิษสุนัขบา ทั้งน้ี ไดแนบผลการประเมินทองถิ่นปลอดโรคพิษสุนัขบาตามสิ่งที่สงมาดวย จึงเรยี นมาเพือ่ โปรดทราบ และดําเนนิ การรับรองพืน้ ทีผ่ านเกณฑพืน้ ทีป่ ลอดโรคพษิ สุนัขบา ใหแกพื้นท่ีดังกลาว ตอไปดวยจะเปนพระคุณ ช่ือหน่วยงาน (เจ้าของเร่ือง) โทร. .............................. โทรสาร ......................... ขอแสดงความนับถือ ลงลายมือชื่อ ปลัดอําเภอ........................................ ประธานคณะกรรมการประเมินทองถิ่นปลอดโรคพิษสุนัขบา คู่มือการสร้างและประเมิน 163 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 1.2 ผูเสียชีวิตดวยโรคไขสมองอักเสบไมทราบสาเหตุ (A86) ไดรับการตรวจหา เชื้อโรคพิษสุนัขบาทางหองปฏิบัติการ 164 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 5.ตัวอย่างหนังสือข้อแจ้งผลการรับรองท้องถิ่นผา่นเกณฑพ์นืทปี่ลอดโรคพิษสุนัข้บ้า คู่มือการสร้างและประเมิน 165 พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (..................................) ทองถิ่นอําเภอ ................................ คณะกรรมการรับรองฯ (..................................) เกษตรอําเภอ ................................ คณะกรรมการรับรองฯ 166 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า (..................................) สาธารณสุขอําเภอ ................................ คณะกรรมการรับรองฯ (..................................) ปศุสัตวอําเภอ ................................ เลขานุการคณะกรรมการรับรองฯ / ................................................... . ...... ............. .................. . . (.................................) ...... นายอําเภอ ....................................... ประธานคณะกรรมการรับรองฯ 6.ตัวอย่างหนังสือข้อรับการประเมินอาเภอผา่นเกณฑพ์นืทปี่ลอดโรคพิษสุนัข้บ้า ท่ี (อักษรย่อ เลขที่หน่วยงาน)/ ที่อยู่หน่วยงาน .............................................................. (ร่าง) มกราคม 2565 เร่ือง ขอรับการประเมินอาเภอผานเกณฑพื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้าของอาเภอ.................................... เรียน ปศุสัตว์จังหวัด...................... ในฐานะเลขานุการคณะกรรมการประเมินอาเภอปลอดโรคพิษสุนัขบ้า สิ่งที่สงมาดวย เอกสารรับรองทองถิ่นผานเกณฑพ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบา หรือใบประกาศรับรองทองถ่ินผานเกณฑพื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา จานวน........แห่ง ตามที่สานักงานปศุสัตว์อาเภอ.............................ได้มีการดาเนินงานผลักดันการสร้างพื้นที่ ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ให้ได้รับการประกาศรับรองเป็นพ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า โดยในปีงบประมาณ พ.ศ ......................................ได้มีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทุกแห่งในอาเภอ................................... ได้รับการ รับรองเปนทองถิ่นผานเกณฑพื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบาจํานวน............แหง นั้น ในการนี้ สานักงานปศุสัตว์อาเภอ...................................... ขอแสดงเจตจานงในการขอรับการประเมิน และ รับรองอําเภอผา นเกณฑพ ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา ท้ังน้ี เอกสารรับรองทอ งถ่ินผา นเกณฑพ ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา หรอื ใบประกาศรับรองทอ งถ่ินผา นเกณฑพ ้ืนท่ี ปลอดโรคพิษสุนัขบา ตามส่ิงท่ีสง มาดว ย จึงเรียนมาเพ่ือโปรดทราบ และดาเนินการต่อไปด้วย ขอแสดงความนับถือ ชื่อหน่วยงาน (เจ้าของเรื่อง) โทร. .............................. โทรสาร ......................... ลงลายมือชื่อ ปศุสัตว์อาเภอ........................................ คู่มือการสร้างและประเมิน 167 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 7. ตัวอย่าง หนังสือข้อแจ้งผลการประเมินอาเภอผ่านเกณฑ์พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า 168 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 8. ตวั อยา่ ง หนงั สอื ข้อแจง้ ผลการประเมนิ อา เภอผา่ นเกณฑพ์ นื ทปี่ ลอดโรคพษิ สนุ ข้ั บา้ แกค่ ณะกรรมการ รับรองพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า ระดับอาเภอ ( )/ .................................. ..................... ............. ...................... / .............................................................. () . .............................. ......................... (ราง) ๒๕๖๕ ....................... ............................................................. ........................................ คู่มือการสร้างและประเมิน 169 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ........ ........ 9. ตัวอย่าง หนังสือข้อแจ้งผลการรับรองอาเภอผ่านเกณฑ์พืนท่ีโรคปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า ( )/ () . .............................. ......................... 170 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ......................................... () ..................... ............. ........................................ ................................................. ๑ .............................................................. ........................................ ....... คณะกรรมการรับรองพื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบา ระดับอําเภอ . ขอรับรองวา ................................................... ...... ............. .................. . . ...... (.................................) ผูวาราชการจังหวัด ............................. ประธานคณะกรรมการรับรองฯ () () () คู่มือการสร้างและประเมิน 171 พื้นท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ................................. สาธารณสุขจังหวัด ............................. คณะกรรมการรับรองฯ ................................. ทองถิ่นจังหวัด ............................. คณะกรรมการรับรองฯ (.................................) เกษตรและสหกรณจังหวัด ............................. คณะกรรมการรับรองฯ ................................. ปศุสัตวจังหวัด ............................. เลขานุการคณะกรรมการรับรองฯ 10. ตัวอย่าง ตัวอย่างในประกาศ รับรองพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัข้บ้า 10.1 ประกาศนียบัตร รับรองพืนที่ผ่านเกณฑ์์พืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า สาหรับท้องถ่ิน ตัวอยาง ............ ................ (.) ............................................................ . ............. .................. . . ...... (...........................................................) ......( )........... ...... 172 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 10.2 ประกาศนียบัตร รับรองพืนที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า ระดับอาเภอ ตัวอยาง . ................ . ............................................... ............. .................. . . ...... (...........................................................) ......( )...... .... คู่มือการสร้างและประเมิน 173 พื้นที่ปลอดโรคพิษสุนัขบ้า 174 คู่มือการสร้างและประเมิน พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า เอกสาร/หนังสืออื่นๆ ท่ีเกี่ยวของ คู่มือการสร้างและประเมิน 175 พ้ืนท่ีปลอดโรคพิษสุนัขบ้า |
กรมส งเสร ม หล กส ตรเจ าพน กงานสาธารณส ข
กระทู้ที่เกี่ยวข้อง
ลิขสิทธิ์ © 2024 th.ketiadaan Inc.
