การแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์เป็นทักษะการหาคำตอบที่หลากหลาย แปลกใหม่ ในการแก้ไข ปัญหาในสถานการณ์ที่จำกัด สามารถเลือกวิธีการแก้ปัญหาอย่างเหมาะสม มีเหตุมีผลสามารถอธิบาย กระบวนการแก้ปัญหาในแต่ละขั้นตอนได้ และสามารถอธิบายถึงผลกระทบจากการเลือกวิธีการแก้ไขปัญหา นั้นๆ ได้ ความสามารถในการแก้ปัญหาเชิงสร้างสรรค์เป็นทักษะที่สามารถฝึกฝน และพัฒนาให้เกิดขึ้นได้
โดยแบ่งทักษะกระบวนการแก้ไขปัญหาอย่างสร้างสรรค์ใหม่เป็น 4 ขั้นตอนใหญ่ คือ
- Clarify วิเคราะห์ข้อมูลและสาเหตุของปัญหา
- Ideate การหาไอเดียใหม่ๆในการแก้ไขปัญหาอย่างสร้างสรรค์
- Develop การนำไอเดียต่างมาประเมินและเลือกไอเดียที่แก้ไขปัญหาได้ดีที่สุดมาพัฒนาแก้ไขปัญหา
- Implement กำหนดแผนงาน และแนวทางในการแก้ไขปัญหาให้ปฏิบัติได้จริง
การแก้ไขปัญหาอย่างสร้างสรรค์ใน
ขั้นตอนแรก เราต้องวิเคราะห์ปัญหาหรือข้อมูลที่ต้องการวิเคราะห์ให้ชัดเจน (Analytical the problem/data) โดยใช้เครื่องมือ/วิธีการต่างๆ ในการวิเคราะห์ปัญหาหรือข้อมูลนี้มีขั้นตอนที่สำคัญ 3 ขั้นตอนคือ
- ขั้นแรก เข้าใจปัญหาและตั้งเป้าหมาย เป็นขั้นตอนการระบุและอธิบายความสำคัญของสถานการณ์ที่เป็นปัญหาในมุมมองของตนเองและผู้อื่น การสร้างความคิดที่เหมาะสมต่อปัญหา
โดยเข้าใจก่อนว่า
Gap หรือ ช่องว่างระหว่าง สถานการณ์ปัจจุบัน หรือสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบันนั้น กับเป้าหมายที่เราต้องการเป็นอย่างไรและสิ่งที่ต้องการคืออะไร เข้าใจประเด็นปัญหา/เป้าหมายของการแก้ปัญหาอย่างแท้จริง (Problem Concept , Challenges , Goals, Opportunities)- ขั้นตอนที่สอง คือ การรวบรวมข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับปัญหา (Analytical the problem/data)ศึกษารายละเอียดของสถานการณ์หรือสาเหตุของปัญหาที่ต้องการวิเคราะห์ให้เข้าใจอย่างชัดเจน
- ขั้นที่ 3 คือการระบุปัญหา ขั้นนี้เป็นการพิจารณาเปรียบเทียบเหตุทั้งหลาย ของปัญหาแล้วจัดลำดับความสำคัญเพื่อเลือกสาเหตุที่สำคัญที่สุดเป็นประเด็นสำหรับค้นหาวิธีแก้ไขต่อไป เป็นการตัดสินว่าสถานการณ์ที่ต้องแก้ไขนั้นปัญหาใดเป็น “ปัญหาที่แท้จริง” ที่มีผลกระทบสูง หากไม่รีบแก้ไข พร้อมกับวางเป้าหมายในการแก้ปัญหา
ในขั้นตอนของการ Clarify หรือวิเคราะห์ปัญหาที่แท้จริง ของการแก้ไขปัญหาอย่างสร้างสรรค์นี้ เราจะมุ่งความสนใจทั้งหมดไปที่สาเหตุและสถานการณ์ที่ทำให้เกิดปัญหาค่ะ
ในการวิเคราะห์ปัญหา หรือ Clarify ซึ่งต้อง เข้าใจปัญหาเป็นขั้นตอนการระบุและอธิบายความสำคัญของสถานการณ์ที่เป็นปัญหาในมุมมองของตนเองและผู้อื่น การสร้างความคิดที่เหมาะสมต่อปัญหา
เทคนิคที่ใช้ เพื่อเข้าใจปัญหาก่อนคือ เทคนิคการตั้งคำถามที่ขึ้นต้นหรือลงท้ายด้วยใคร 5Ws,1H นั่นก็คือ
- Who ใคร
- What อะไร
- When เมื่อไร
- Where ที่ไหน
- Why ทำไม
- How อย่างไร
พร้อมระบุคำตอบเพื่อรวบรวมข้อมูลที่เป็นมูลเหตุของสถานการณ์ ที่กำหนดให้ ให้ได้มากที่สุด
ตัวอย่างคำถามบางส่วน เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลที่มีอยู่ในด้านต่างๆเพื่อประมวลผลข้อมูลเบื้องต้นด้วย 5W1H
Who
- ใครคือต้นเหตุของปัญหา?
- ใครเป็นคนพูดหรือระบุปัญหานี้?
- ใครได้รับผลกระทบจากปัญหานี้?
What
- อะไรจะเกิดขึ้นถ้าปัญหานี้ไม่ได้รับการแก้ไข?
- มีอะไรเกิดขึ้นบ้าง?
- ผลที่กระทบคืออะไร?
Where
- ปัญหานี้เกิดขึ้นที่ไหน?
- ปัญหานี้เกิดผลกระทบที่ไหน?
เป็นต้น
When
- ปัญหานี้เกิดขึ้นเมื่อไร?
- เมื่อไรที่ปัญหาเริ่มเกิดขึ้น?
เป็นต้น
Why
- ทำไมปัญหานี้จึงเกิดขึ้น?
- ทำไม?
- ทำไม?
เป็นต้น
How
- คนที่อยู่กับปัญหานี้รับมืออย่างไร?
- มีกระบวนการหรือวิธีการแก้ไขอย่างไร?
เป็นต้น
เมื่อใช้คำถามเหล่านี้แล้ว คำตอบที่ออกมา ต้องพยายามหาข้อมูลมาตอบคำถามให้ชัดเจนด้วย เช่น
- ปัญหานี้เกิดขึ้นนานแล้ว แบบนี้ไม่ชัดเจน ความชัดเจนเช่น ปัญหานี้เริ่มเกิดได้ 2 เดือนแล้ว โดยเริ่มต้นปัญหาเมื่อวันที่ ... 5 พฤษภาคม
- -ลูกค้าลดลงเยอะ แบบนี้ไม่ชัดเจนนะคะ เวลาวิเคราะห์ต้องทำให้ชัดเจน เช่น ลูกค้าในไตรมาสแรก ลดลงไป 10 % หรือ มีลูกค้า complain มาจำนวน 10 รายในเดือน.... เป็นต้น
หากคำตอบที่ได้มา ชัดเจนและระบุได้จะสามารถนำไปวิเคราะห์หาสาเหตุของปัญหา และแนวทางการแก้ไขได้ต่อไปค่ะ
อ.เก๋หวังว่าบทความนี้จะมีประโยชน์กับผู้ที่สนใจเรื่องของการคิดวิเคราะห์ (Analytical thinking) และการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ (Creative Problem Solving : CPS) เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานนะคะ
สนใจ หลักสูตร การแก้ไขปัญหาอย่างสร้างสรรค์เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน (Creative Problem Solving for Performance working) กดที่นี่
หลักสูตร Growth Mindset for Performance working การสร้างกรอบแนวคิดเชิงเติบโตเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการทำงาน กดที่นี่
หลักสูตร การคิดเชิงวิเคราะห์ Analytical thinking กดที่นี่
...........................
อ.ศศิมา สุขสว่าง (เก๋)
วิทยากร ที่ปรึกษา โค้ช ด้านการพัฒนานวัตกรรมและพัฒนาองค์กร
E-mail :
Website : www.sasimasuk.com
line ID : sasimasuk.com
Facebook : //www.facebook.com/CreativetoInnovation
Tel. : 081-560-9994
หรือส่งรายละเอียดเพื่อติดต่อกลับทาง แบบฟอร์มติดต่อกลับด้านล่างค่ะ