คำสั่งพื้นฐานการรับและแสดงผลข้อมูล
คำสั่งในการแสดงผลออกทางหน้าจอ
การแสดงผลข้อมูลออกทางหน้าจอสามารถทำได้ง่าย โดยเรียกใช้คำสั่งหรือฟังก์ชันมาตรฐานที่ภาษาซีเตรียมไว้ให้ใช้
1. คำสั่ง printf()
คำสั่ง printfถือว่าเป็นคำสั่งพื้นฐานที่สุดในการแสดงผลข้อมูลทุกชนิดออกทางหน้าจอ ไม่ว่าจะเป็นจำนวนเต็ม( int ) , ทศนิยม ( float ) , ข้อความ ( string ) หรืออักขระ นอกจากนี้คำสั่งยังมีความยืดหยุ่นสูง โดยเราสามาถกำหนดหรือจัดรูปแบบการแสดงผลให้มีระเบียบหรือเหมาะสมตามความต้องการได้อีกด้วย รูปแบบการเรียกใช้คำสั่ง printfแสดงได้ดังนี้
printf(“ format ” , variable);
format :ข้อมูลที่ต้องการแสดงออกทางหน้าจอโดยข้อมูลนี้ต้องเขียนไว้ในเครื่องหมาย “ ” ข้อมูลที่สามารถแสดงผลได้มีอยู่ 2 ประเภท คือ ข้อความธรรมดา และค่าที่เก็บไว้ในตัวแปร
ซึ่งถ้าเป็นค่าที่เก็บไว้ในตัวแปรต้องใส่รหัสควบคุมรูปแบบให้ตรงกับชนิดของข้อมูลที่เก็บไว้ในตัวแปรนั้นด้วย
variable :ตัวแปรหรือนิพจน์ที่ต้องการนำค่าไปแสดงผลให้ตรงกับรหัสควบคุมรูปแบบที่กำหนดไว้
รหัสควบคุมรูปแบบการแสดงผลค่าของตัวแปรออกทางหน้าจอ แสดงได้ดังนี้
ตัวอย่างการใช้คำสั่ง printf แสดงผลข้อความธรรมดาออกทางหน้าจอ
ส่วนตัวอย่างการใช้คำสั่ง printf แสดงผลจากค่าของตัวแปรหรือนิพจน์การคำนวณออกทางหน้าจอ แสดงได้ดังนี้
โดยกำหนดให้
แสดงผลให้เป็นระเบียบด้วยอักขระควบคุมการแสดงผล
นอกจากนี้เรายังสามารถจัดรูปแบบการแสดงผลให้ดูเป็นระเบียบมากขึ้น เช่น การขึ้นบรรทัดใหม่หลังแสดงข้อความ หรือเว้นระยะแท็บระหว่างข้อความ โดยใช้อักขระควบคุมการแสดงผลร่วมกับคำสั่ง printf ในภาษาซีมี อักขระควบคุมการแสดงผลหลายรูปแบบด้วยกัน
ดังแสดงต่อไปนี้
การนำอักขระควบคุมการแสดงผลมาใช้ เราต้องเขียนอักขระควบคุมการแสดงผลไว้ภายในเครื่องหมาย “ ” ดังแสดงตัวอย่างต่อไปนี้
ควบคุมขนาดพื้นที่แสดงผล
ตามปกติในการแสดงผลโปรแกรมจะเตรียมพื้นที่ให้พอดีกับข้อความ เช่น ถ้าจะแสดงข้อความ HELLO ซึ่งมี 5 ตัวอักษร โปรแกรมจะจัดเตรียมพื้นที่ไว้ให้พอดีสำหรับ 5 ตัวอักษร ดังแสดงรูปต่อไปนี้
แต่เราสามารถเพิ่มพื้นที่ในการแสดงผลได้ตามต้องการ เช่น กำหนดให้แสดงข้อความ HELLO ในพื้นที่ขนาด 8 ตัวอักษร โปรแกรมจะแสดงข้อความชิดด้านขวาของพื้นที่ที่จองไว้ โดยจะเว้นพื้นที่ว่างทางด้านซ้ายอีก 3 ช่องที่เหลือเอาไว้ ดังรูป
วิธีกำหนดขนาดพื้นที่การแสดงผล ให้ใส่ตัวเลขขนาดของพื้นที่ที่ต้องการไว้หลังเครื่องหมาย % ในรหัสควบคุมรูปแบบ ดังแสดงตัวอย่างต่อไปนี้
ในกรณีที่ต้องการเปลี่ยนจากการแสดงผลชิดขอบด้านขวาให้ชิดขอบด้านซ้ายแทน สามารถทำได้โดยใส่เครื่องหมาย - ไว้หน้าตัวเลขระบุขนาดพื้นที่
ดังแสดงตัวอย่างต่อไปนี้
ควบคุมตำแหน่งตัวเลขหลังจุดทศนิยม
นอกจากนี้ในการแสดงผลตัวเลขหลังจุดทศนิยม ตามปกติถ้าไม่ได้กำหนดค่าใด ๆ เพิ่มเติม เมื่อใช้รหัสควบคุมรูปแบบ %f โปรแกรมจะแสดงตัวเลขทศนิยมทั้งหมด 6 ตำแหน่ง
ในกรณีที่เราต้องการตัดให้แสดงตัวเลขหลังจุดทศนิยมเท่าที่จำเป็น (เช่น 2 หรือ 3 ตำแหน่ง) ก็สามารถกำหนดค่าเพิ่มไปกับรหัสควบคุมรูปแบบได้ ดังต่อไปนี้
ตัวอย่างการแสดงผลจำนวนทศนิยม โดยที่มีการกำหนดตำแหน่งทศนิยม
คำสั่ง putchar()
ในการแสดงผลตัวอักษรหรืออักขระ ( char ) ออกทางหน้าจอ นอกจากใช้คำสั่ง printfพร้อมกับกำหนดรหัสควบคุมรูปแบบ %c แล้ว เราสามารถเรียกใช้คำสั่งสำหรับแสดงตัวอักษรหรืออักขระโดยเฉพาะได้อีกด้วย โดยคำสั่งนั้นคือ คำสั่ง putchar()
ซึ่งมีรูปแบบการเรียกใช้คำสั่ง ดังแสดงต่อไปนี้
ตัวอย่างการใช้คำสั่ง putchar() ในการแสดงผลอักขระออกทางหน้าจอ
คำสั่ง puts()
เป็นคำสั่งสำหรับแสดงผลข้อความออกทางหน้าจอ มีรูปแบบการใช้คำสั่งดังนี้
ตัวอย่างการใช้งานคำสั่ง puts() ในการแสดงข้อความออกทางหน้าจอ
คำสั่งการรับข้อมูล
การทำงานของโปรแกรมส่วนใหญ่มักจะเป็นการเชื่อมโยงกับผู้ใช้แบบ 2 ทิศทาง นั่นก็คือ ทั้งภาคของแสดงผลการทำงานออกทางหน้าจอ และภาคของการรับข้อมูลจากผู้ใช้เข้ามาทางคีย์บอร์ด เพื่อร่วมในการประมวลผลของโปรแกรม ซึ่งในภาคของการรับข้อมูลจากผู้ใช้ ภาษาซีกำหนดคำสั่งและฟังก์ชันมาตรฐานเอาไว้ให้เรียกใช้แล้ว เช่นเดียวกับภาคของการแสดงผล รายละเอียดของคำสั่งเหล่านี้ได้แก่
คำสั่ง scanf()
ในภาษาซี การรับข้อมูลจากคีย์บอร์ดสามารถทำได้โดยการเรียกใช้ฟังก์ชัน scanf() ซึ่งเป็นฟังก์ชันมาตรฐานสำหรับรับข้อมูลจากคีย์บอร์ด โดยสามารถรับข้อมูลได้ทุกประเภท ไม่ว่าจะเป็นจำนวนเต็ม ( int ) , ทศนิยม ( float ) ,อักขระ ( char ) หรือข้อความก็ตาม รูปแบบการเรียกใช้คำสั่ง scanf() คล้ายกับการเรียกใช้คำสั่ง printf() ดังแสดงต่อไปนี้
ตัวอย่างการใช้งานคำสั่ง scanf() เพื่อรับข้อมูลจากคีย์บอร์ด
คำสั่ง getchar() และ getch()
ทั้ง 2
คำสั่งนี้ใช้รับข้อมูลประเภทอักขระ( char ) โดยมีรูปแบบการเรียกใช้คำสั่งดังนี้
ตัวอย่างการเรียกใช้คำสั่ง getchar()
รับตัวอักษรเข้ามาจากคีย์บอร์ด
ถึงแม้ว่าทั้งคำสั่ง getchar() และ getch() จะใช้สำหรับรับข้อมูลชนิดอักขระเหมือนกัน แต่ทั้ง 2 คำสั่งนี้มีความแตกต่างกันอยู่ตรงที่ คำสั่ง getchar() เมื่อป้อนอักขระเข้ามาแล้ว ต้องกดปุ่ม<Enter>โปรแกรมจึงจะกลับไปทำงานต่อได้ และตัวอักขระที่เราป้อนจะแสดงขึ้นมาให้เห็นบนหน้าจอด้วย ส่วนคำสั่ง getch() ไม่ต้องกดปุ่ม<Enter>เพียงแค่เราป้อนอักขระเข้ามา
1 ตัว โปรแกรมจะกลับไปทำงานต่อทันที และตัวอักขระที่เราป้อนจะไม่แสดงขึ้นมาให้เห็น
ผลการทำงานของโปรแกรมสังเกตได้ว่า เราต้องกดปุ่ม<Enter>หลังจากที่ป้อนตัวอักษรแล้ว นอกจากนี้ตัวอักษรที่ป้อนจะแสดงขึ้นมาบนหน้าจอด้วย จากโปรแกรมเดิม เมื่อเปลี่ยนจากคำสั่ง getchar() เป็น getch()
ผลลัพธ์จากการทำงานแสดงได้ดังนี้
จะสังเกตได้ว่า เมื่อใช้คำสั่ง getch() เราไม่ต้องกดปุ่ม<Enter>ตามหลังการป้อนตัวอักษร และจะไม่เห็นตัวอักษรที่เราป้อนแสดงขึ้นมาบนหน้าจอ
คำสั่ง gets()
นอกจากคำสั่งในการรับข้อมูลชนิดอักขระหรือตัวอักษรแล้ว การรับข้อความจากคีย์บอร์ดก็มีคำสั่งให้เรียกใช้เช่นกัน คือ คำสั่ง gets() ซึ่งมีรูปแบบการเรียกใช้ดังต่อไปนี้
ตัวอย่างการเรียกใช้คำสั่ง gets() รับข้อความมาจากคีย์บอร์ด แสดงได้ดังนี้