ส 1.1 ม. 1/2 วิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือที่มีต่อสภาพแวดล้อม ในสังคมไทย รวมทั้งการพัฒนาตนและครอบครัว
ส 1.1 ม. 1/5 อธิบายพุทธคุณ และข้อธรรมสำคัญในกรอบอริยสัจ 4 หรือหลักธรรมของศาสนาที่ตนนับถือตามที่กำหนด เห็นคุณค่าและนำไปพัฒนา แก้ปัญหาของตนเองและครอบครัว
ส 1.1 ม. 1/8 วิเคราะห์และปฏิบัติตนตาม หลักธรรมทางศาสนาที่ตนนับถือในการดำรงชีวิตแบบพอเพียงและดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมเพื่อการอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข
1. สาระสำคัญ
กรรม คือ การกระทำ ในทางธรรมหมายถึง การกระทำที่ประกอบด้วยเจตนา การกระทำ ที่ปราศจากเจตนาไม่จัดเป็นกรรม แต่จะเรียกว่ากิริยา ซึ่งเป็นการเคลื่อนไหวที่ไม่มีผลทางจริยธรรม
2. จุดประสงค์การเรียนรู้
2.1 เพื่อให้นักเรียนสามารถบอกความหมายและประเภทของกรรมได้ (K)
2.2 เพื่อให้นักเรียนสามารถบอกผลของการกระทำในลักษณะกรรมได้ (K)
2.3 เพื่อให้นักเรียนเห็นคุณค่าความสำคัญ และปฏิบัติตนตามหลักกรรมได้ (P และ A)
3. สาระการเรียนรู้
3.1 ความรู้ (K-Knowledge)
3.1.1 ความหมายและประเภทของกรรม
3.1.2 ผลของการกระทำในลักษณะกรรม
3.2 กระบวนการ (P-Process)
3.2.1 การค้นคว้าความรู้จากเอกสารและใบความรู้
3.2.2 การอภิปรายระดมสมองภายในกลุ่ม
3.2.3 การสร้างข้อสรุปเป็นองค์ความรู้
3.3 คุณธรรมจริยธรรม และค่านิยมอันพึงประสงค์ (A-Attitude)
3.3.1 รักในการเรียนรู้และกระตือรือร้นในการทำงาน
3.3.2 เห็นคุณค่าความสำคัญ และปฏิบัติตนตามหลักกรรม
4. กิจกรรมการเรียนรู้
ก่อนเริ่มกิจกรรมการเรียนรู้ ให้นักเรียนทุกคนทำแบบทดสอบก่อนเรียน
4.1 ขั้นนำเข้าสู่บทเรียน
4.1.1 แบ่งนักเรียนออกเป็น 6 กลุ่ม กลุ่มละ 7 คน โดยให้นักเรียนจับสลากอักษรภาษาอังกฤษ ได้แก่ A B C D E และ F คนที่จับได้อักษรใดก็ให้ทำท่าแสดงตัวอักษรนั้น โดยห้ามส่งเสียง เมื่อเห็นคนที่คิดว่าจับได้กลุ่มเดียวกัน ก็ให้รวมกลุ่มกัน
4.1.2 นักเรียนเล่นเกม ทายภาพปริศนา โดยให้นักเรียนนั่งตามกลุ่ม จากนั้นครูจะติดชิ้นส่วนของรูปบนกระดาน แล้วให้สมาชิกกลุ่มปรึกษากันว่าเป็นรูปอะไร ถ้ากลุ่มใดถูกชนะ แต่ถ้าไม่มีกลุ่มใดตอบถูก ครูก็จะติดชิ้นส่วนจนกว่าจะมีกลุ่มตอบถูก
4.1.3 ครูเฉลยภาพ (พ่อค้าหาบเร่กำลังย่างหมูขายให้ลูกค้า) จากนั้นให้นักเรียนในแต่ละกลุ่มช่วยกันตอบคำถาม ดังต่อไปนี้
-ภาพคนเหล่านั้นคือใคร
-กำลังทำอะไร
-ทำเพราะอะไร
-ทำแล้วได้ผลอย่างไร
4.1.4 ครูเชื่อมโยงรูปภาพการกระทำเข้าสู่เรื่อง กรรม โดยชี้ให้เห็นว่า กรรม คือ การกระทำ เช่นเดียวกับพ่อค้าหาบเร่ที่กำลังย่างหมูขายให้ลูกค้าซึ่งกำลังรอคอยหมูปิ้งอยู่นี้ ที่เรากำลังจะได้เรียนต่อไป
4.2 ขั้นสอน
4.2.1 ขั้นทุกข์ (การศึกษาปัญหา)
(1) สมาชิกกลุ่มแบ่งหน้าที่กันเป็นประธาน รองประธาน กรรมการ และเลขานุการ
(2) ครูติดภาพตลาดน้ำบนกระดาน
(3) แต่ละกลุ่มช่วยกันอภิปรายในหัวข้อต่อไปนี้
- คนเหล่านั้นกำลังทำอะไร (แม่ค้ากำลังขายของในตลาดน้ำ)
- ผลที่คนเหล่านั้นได้รับจากการกระทำคืออะไร (การทำมาหากิน)
- พฤติกรรมนี้เป็นสิ่งพึงประสงค์หรือไม่ ก่อให้เกิดปัญหาอย่างไร (เป็นสิ่งพึงประสงค์ เพราะเป็นการทำมาหากินเพื่อเลี้ยงตนเองและครอบครัว)
4.2.2 ขั้นสมุทัย (การวิเคราะห์สาเหตุของปัญหา)
(1) สมาชิกกลุ่มช่วยกันพิจารณาแยกแยะสาเหตุของปัญหา โดยการอภิปราย ในประเด็นต่อไปนี้
- อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้คนในภาพต้องการทำอย่างนั้น
- ผู้ที่กระทำการดังกล่าวมีการแสดงออกอย่างไร
(2) นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์หาสาเหตุของปัญหาที่พบ และสรุปผล
4.2.3 ขั้นนิโรธ (การเลือกแนวทางปฏิบัติเพื่อหาสาเหตุของปัญหา)
ครูและนักเรียนทำกิจกรรมดังนี้
(1) ครูแจกใบความรู้ เรื่อง กรรม ให้แต่ละกลุ่ม
(2) นักเรียนตอบคำถาม
- กรรม มีความหมายอย่างไร
- ผลของกรรม มีอะไรบ้าง พร้อมยกตัวอย่างให้เห็นเป็นรูปธรรม
(3) นักเรียนร่วมกันวิเคราะห์บุคคลในภาพคนใดคนหนึ่ง โดยเลือกตามความพอใจ ด้วยหลักกรรม
4.2.4 ขั้นมรรค (การสรุปผลและกำหนดแนวทางปฏิบัติ)
(1) สมาชิกกลุ่มร่วมกันวิเคราะห์เปรียบเทียบแนวทางการแก้ปัญหาที่เก็บรวบรวมข้อมูลไว้แล้วนั้น เพื่อเลือกแนวทางที่กลุ่มเห็นว่าดีที่สุดและร่วมกันกำหนดแนวทางปฏิบัติในการแก้ปัญหา เพื่อนำไปสู่เป้าหมาย
(2) แต่ละกลุ่มนำเสนอผลการอภิปราย
4.3 ขั้นสรุป
4.3.1 สมาชิกกลุ่มร่วมกันทำใบงาน
4.3.2 ครูให้นักเรียนติดผลงานกลุ่มแต่ละกลุ่มที่บอร์ดเพื่อเผยแพร่การนำหลักธรรมเรื่อง กรรม มาใช้ในชีวิตประจำวัน
4.4 ขั้นวัดผล
นักเรียนทำแบบทดสอบย่อยประจำแผนการจัดการเรียนรู้
5. สื่อ อุปกรณ์ แหล่งเรียนรู้
5.1 สลากตัวอักษร
5.2 เกมภาพปริศนา
5.3 ภาพตลาดน้ำ
5.4 ใบความรู้
5.5 ใบงาน
5.6 แบบทดสอบก่อนเรียน - หลังเรียน
6. การวัดผลและประเมินผล
6.1 วิธีการวัดผล
6.1.1 การเข้าร่วมกิจกรรมการเรียนการสอน
6.1.2 สังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้
6.1.3 การทำแบบทดสอบหลังเรียนประจำแผนการจัดการเรียนรู้
6.2 เครื่องมือการวัดผล
6.2.1 แบบประเมินพฤติกรรมการเรียนรู้
6.2.2 แบบบันทึกผลคะแนนการสอบหลังเรียน
6.3 เกณฑ์การประเมินผล
6.3.1 การสังเกตพฤติกรรมนักเรียน ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80
6.3.2 ประเมินผลแบบทดสอบหลังเรียน ผ่านเกณฑ์ร้อยละ 80
7. ข้อเสนอแนะ
ให้นักเรียนศึกษารายละเอียดของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เรื่อง กรรม เพิ่มเติมจาก ตำราในห้องสมุด และเว็บไซต์ในระบบอินเทอร์เน็ต เช่น