กีฬาเพื่อสุขภาพ ดีต่อเราอย่างไร? โดยอ.พีรศักดิ์ วิลัยรัตน์
กีฬาเพื่อสุขภาพ หมายถึงการเล่นกีฬาและการออกกำลังกายที่มีจุดประสงค์แน่นอนในการพัฒนาสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจ ซึ่งอาจหมายถึงการดำรงรักษาสุขภาพที่ดีอยู่แล้วมิให้ลดถอยลง ปรับปรุงสุขภาพที่ทรุดโทรมให้ดีขึ้น
ป้องกันโรคที่เกี่ยวเนื่องกับการขาดออกกำลังกาย ตลอดจนช่วยแก้ไขหรือฟื้นฟูสภาพร่างกายจากโรคบางอย่าง กีฬาเพื่อสุขภาพจึงมีลักษณะที่แตกต่างจากกีฬาแข่งขันอยู่มาก เพราะมิได้เกี่ยวข้องกับชัยชนะ หรือชื่อเสียงเช่นกีฬาแข่งขัน
กีฬาทุกชนิดที่ใช้แข่งขัน เกมส์ หรือการละเล่นที่ใช้แรงกาย การบริหารร่างกายและการออกกำลังกายรูปแบบต่าง ๆ และแม้แต่การปฏิบัติงานหนัก หรืองานอดิเรกที่ใช้แรงกายสามารถนำมาใช้หรือดัดแปลงให้เป็นกีฬาเพื่อสุขภาพได้ทั้งนั้น
ลักษณะของกีฬาเพื่อสุขภาพ
อาจกล่าวได้ว่ากีฬาทุกชนิดที่ใช้แข่งขัน เกมส์ หรือการละเล่นที่ใช้แรงกาย การบริหารร่างกายและการออกกำลังกายรูปแบบต่าง ๆ หรือแม้แต่การปฏิบัติงานหนัก หรืองานอดิเรกที่ใช้แรงกายสามารถนำมาใช้หรือดัดแปลงให้เป็นกีฬาเพื่อสุขภาพได้ทั้งนั้น แต่จะต้องจัดให้เข้ากับลักษณะของกีฬาเพื่อสุขภาพ ดังต่อไปนี้
• เหมาะสมกับสภาพร่างกาย
• สามารถควบคุมความหนักเบาได้ด้วยตัวเอง
• มีการฝึกความอดทนของระบบการหายใจและระบบการไหลเวียนเลือดรวมอยู่ด้วย
•
สามารถปฏิบัติได้เป็นประจำสม่ำเสมอ
สุขภาพที่ดีเราเองต้องส่งเสริมและให้การดูแลอย่างสม่ำเสมอ
การส่งเสริมสุขภาพคือสิ่งที่ดี
สุขภาพ (Health) องค์การอนามัยโลก (WHO : World Health Organization) ได้ให้ความหมายของ สุขภาพ ไว้ดังนี้ “สุขภาพ” หมายถึง สภาวะแห่งความสมบูรณ์ของร่างกายและจิตใจ รวมถึงการดำรงชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างเป็นปกติสุข
• สรุป คำว่า สุขภาพ มิได้หมายเฉพาะสุขภาพกายและสุขภาพจิตเท่านั้น แต่ยังหมายรวมถึงสุขภาพสังคม และสุขภาพศีลธรรมอีกด้วย
ความหมายของ "สุขภาพ" ในปัจจุบันมีองค์ประกอบ 4 ส่วน ด้วยกันคือ
1. สุขภาพกาย : มีสภาพของร่างกายที่ดีมีความแข็งแรงสมบูรณ์ ทำงานได้ตามปกติ
2. สุขภาพจิต : สภาพของจิตใจที่สามารถควบคุมอารมณ์ได้ มีจิตใจเบิกบานแจ่มใส
3. สุขภาพสังคม : บุคคลที่มีสภาวะทางกายและจิตใจที่สุขสมบูรณ์ สามารถปฏิสัมพันธ์และปรับตัวให้อยู่ในสังคมได้เป็นอย่างดีและมีความสุข
4. สุขภาพศีลธรรม : มีมีความรู้ในเหตุผลแห่งความดีความชั่ว นำไปสู่ความมีจิตอันดีงามและเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
การดูแล
ส่งเสริมสุขภาพ มีวิธีการอย่างไร
• หมั่นสังเกตสุขภาพตัวเองและดูแลอวัยวะที่สำคัญ
• ระมัดระวังเกี่ยวกับสารพิษและสิ่งปลอมปน
• ป้องกันตนเองให้พ้นจากโรคภัยไข้เจ็บทั้งหลาย
• ปรับปรุงวิธีการดำเนินชีวิตและหาทางลดความเครียด
• ใช้เหตุผลทางวิทยาศาสตร์และรู้จักใช้บริการทางการแพทย์
• เป็นผู้บริโภคที่ฉลาด สามารถเลือกเชื่อ เลือกซื้อ และเลือกใช้ได้อย่างถูกต้อง
• ปรับปรุงดูแลที่อยู่อาศัยและสิ่งแวดล้อมให้ถูกสุขลักษณะ
• พยายามหลีกเลี่ยงโรคติดต่อและสัตว์นำโรค
การส่งเสริมสุขภาพ ด้วยการสร้างสมรรถภาพทางกาย ( Physical Fitness)
สมรรถภาพทางการ (Physical Fitness) คือ การสร้าง ร่างกายที่มีความเหมาะสมพอดี หรือ มีสมรรถภาพดี
• หมายถึง ความสามารถของร่างกายในการเคลื่อนไหว หรือการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ โดยกล้ามเนื้อของร่างกายมีการทำงานประสานกันอย่างดี มีจังหวะ และความสง่างาม
• หมายถึง ความสามารถของบุคคลในการรักษาร่างกายของตนเองให้คงที่ สภาพดี และสามารถทำงานหนักได้ดี เป็นเวลานานโดยไม่รู้สึกเหน็ดเหนื่อยและไม่ทำให้ประสิทธิภาพของงานที่ทำลดน้อยลง
สมรรถภาพทางร่างกายที่ดีที่เหมาะสมเป็นอย่างไร
หมายความว่า ความสามารถของบุคคลในการใช้กล้ามเนื้อ (MUSCLES) ประสาท(NERVES) เนื้อเยื้อ(TISSUES) กระดูก (BONES) ข้อต่อ(JOINTS) และอวัยวะ(ORGANS) อื่นที่เกี่ยวข้องในการทำให้ร่างกายเกิดการเคลื่อนไหวเพื่อกระทำหรือเข้าร่วมกิจกรรมได้เป็นอย่างดี และทำให้บรรลุผลในเวลาอันเหมาะสม นอกจากนี้บุคคลที่ได้ชื่อว่ามีสมรรถภาพทางกายที่ดีจะต้องเป็นผู้ที่มี อารมณ์(EMOTION) สังคม(SOCIAL) จิตใจ(MIND) และร่างกาย(PHYSICAL) ที่ดี ปราศจากโรค(DECEASE) ภัยไข้เจ็บ
หรือที่หลายคนชอบเรียกว่า “มีสุขภาพและพลานามัยที่สมบูรณ์” นั่นเอง
การส่งเสริมสุขภาพ ด้วยการออกกำลังกาย (Exercise)
การออกกำลังกาย (EXERCISE) คือ การเคลื่อนไหว อวัยวะส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย
• หมายถึง การทำให้ กล้ามเนื้อส่วนต่างๆ ของร่างกายได้มีการหดตัวขยายตัว จากการออกกำลังกาย
• หมายถึง การออกแรงเพื่อกิจกรรมทางร่างกายในทุกๆ ลักษณะ ไม่ว่าจะเป็นการเล่นกีฬาหรือทำงานใดๆ ไม่ว่าจะเป็นกิจกรรมที่สมัครใจหรือฝืนใจ และไม่ว่ากิจกรรมนั้นๆ จะทำเป็นอาชีพหรือสมัครเล่น
การออกกำลังกายที่ดีจำเป็นต้องออกแรงให้มากพอจนรู้สึกเหนื่อย เพื่อให้ร่างกายเกิดการเคลื่อนไหว (Isotonic exercise) หรือบางครั้งอาจจะอยู่กับที่ก็ตาม (Isometric exercise)
ประโยชน์ของการออกกำลังกาย
เมื่อกล้ามเนื้อใหญ่หดตัว จะทำให้อวัยวะสำคัญต่างๆ ของร่างกายมีการทำงานเพิ่มขึ้น
• ทำให้ สมอง มีการตัดสินใจและควบคุมการเคลื่อนไหวดีขึ้น
• ทำให้ หัวใจ ส่งโลหิตไปหล่อเลี้ยงร่างกายได้ดีขี้น
• ทำให้ ปอด ดูดซึมออกซิเจน และขับถ่ายคาร์บอนไดออกไซด์ได้ดีขึ้น
• ทำให้
กระเพาะอาหาร มีระบบการย่อยอาหารทำงานดีขึ้น
• ทำให้ ไต ขับถ่ายของเสียได้ดีขึ้น
• ทำให้ ต่อมไร้ท่อ หลั่งฮอร์โมนมากขึ้น
• ทำให้ เส้นประสาทส่วนกลาง ส่งความรู้สึกและปฎิกิริยาต่อร่างกายได้ดีขึ้น
• ทำให้ กระดูก ทำหน้าที่ยึดได้ดีขึ้น
สรุป
การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ ยังทำให้เรามีรูปร่างที่ดี ไม่อ้วนหรือผอมจนเกินไป มีกล้ามเนื้อที่กระชับ มีทรวดทรงที่ดีและได้สัดส่วนอีกด้วย โดยการออกกำลังกายเป็นการลดความอ้วน และควบคุมน้ำหนักตัวที่ได้ผลดีที่สุด
ทำให้เรานอนหลับได้ดีขึ้น เนื่องจากการออกกำลังกายมีการใช้พลังงานมากร่างกายจึงต้องพักผ่อน (คนที่นอนหลับยาก ก็จะไม่ต้องใช้ยาประเภท “ยานอนหลับ” )
การออกกำลังกายเพื่อสุขภาพยังช่วยให้ผู้ที่เจ็บป่วยมีอาการดีขึ้น ในกรณีของที่เป็นเบาหวานก็จะมีน้ำตาลในระดับต่ำลงเมื่อร่างกายได้ออกกำลังกายเป็นประจำ หรือผู้ที่แรงดันเลือดสูงก็จะมีแรงดันเลือดลดลง (ความดันสูง) ส่วนผู้ที่มีแรงดันเลือดต่ำก็จะช่วยให้แรงดันเลือดสูงขึ้น (ความดันต่ำ)
ทราบกันอย่างนี้แล้วเรามาออกกำลังกาย เพื่อสุขภาพกันนะครับ