บทที่ 4 ระบบนิเวศ
1.ในระบบนิเวศแห่งหนึ่งมีสิ่งมีชีวิตหลายชนิดอยู่ร่วมกันดังนี้
หญ้า ตั๊กแตน หนอน นกกางเขน กระต่าย เหยี่ยว กบ
1.1.ให้นักเรียนเขียนสายใยอาหารในระบบนิเวศนี้
แนวคำตอบ หญ้า หนอน นกกางเขน
กระต่าย เหยี่ยว
ตั๊กแตน
กบ
1.2.สิ่งมีชีวิตชนิดใดเป็นผู้ผลิต เพราะเหตุใด
- แนวคำตอบ
หญ้า เป็นผู้ผลิต เพราะหญ้าสามารถสร้างอาหารเองได้
1.3.สิ่งมีชีวิตใดเป็นทั้งผู้บริโภคอันดับ1 และอันดับ2 เพราะเหตุใด
- แนวคำตอบ
ผู้บริโภคลำดับที่1 ได้แก่ หนอน ตั๊กแตน กระต่าย เนื่องจากบริโภคหญ้าเป็นอาหาร
ผู้บริโภคลำดับ 2 ได้แก่ นกกางเขน กบ เหยี่ยว
1.4.สิ่งมีชีวิตลำดับแรกในโซ่อาหารต้องเป็นพืชเสมอไปหรือไม่
- แนวคำตอบ
ไม่จำเป็นต้องเป็นพืชเสมอไป อาจเป็นสิ่งมีชีวิตอื่นที่สามารถสังเคราะห์ด้วยแสงได้ เช่น สาหร่ายสีเขียว แพลงตอนพืช สิ่งมีชีวิตเหล่านี้เป็นผู้ผลิตเพราะสามารถใช้พลังงานแสงอาทิตย์ร่วมกับน้ำและก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เพื่อสร้างอาหาร
1.5.ถ้าหญ้าถูกทำลายไปจนสูญพันธุ์ไปจากระบบนิเวศนี่ นักเรียนคิดว่าจะมีผลต่อสิ่งมีชีวิตในสายใยอาหารนี้หรือไม่ อย่างไร
- แนวคำตอบ
มีผลต่อสิ่งมีชีวิตทุกชนิดในสายใยอาหารนี้ ถ้าหญ้าสูญพันธุ์ไป สิ่งมีชีวิตในสายใยอาหารนี้จะตายหมด หรืออพยพไปอยู่ในแหล่งที่อยู่อื่น
2.จากสายใยอาหารข้างล่างนี้
สิ่งมีชีวิตชนิดใดเป็นผู้ผลิต สิ่งมีชีวิตกินพืช สิ่งมีชีวิตกินสัตว์ หรือสิ่งมีชีวิตกินทั้งพืชและสัตว์
แนวคำตอบ สิ่งมีชีวิต ก และ จ เป็นผู้ผลิต
สิ่งมีชีวิต ข และ ฉ เป็นสิ่งมีชีวิตกินซากพืช
สิ่งมีชีวิต ค เป็นสิ่งมีชีวิตกินสัตว์
สิ่งมีชีวิต ง เป็นสิ่งมีชีวิตกินพืชและสัตว์
พืช แมลง
กบ
แนวคำตอบ ในเวลาเริ่มต้น ประชาชนเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อยๆ ในขณะที่ประชากรแมลงลดจำนวนลง เนื่องจากกบกินแมลงเป็นอาหาร เมื่อแมลงลดจำนวนลงจึงทำให้พืชซึ่งเป็นอาหารของแมลงมีจำนวนเพิ่มขึ้น เมื่อประชากรกบเพิ่มจำนวนขึ้นเรื่อยๆ อาหารของกบซึ่งได้แก่แมลงมีจำนวนไม่เพียงพอต่อการบริโภค กบจึงลดจำนวนลง เมื่อกบลดจำนวนลงทำให้แมลงมีจำนวนเพิ่มขึ้น ส่วนจำนวนของพืชไม่ค่อยมีความสัมพันธ์กับจำนวนของแมลง
3.ให้นักเรียนพิจารณาโซ่อาหาร และกราฟต่อไปนี้แล้วตอบคำถาม
4.จงพิจารณาความสัมพันธ์ของสิ่งมีชีวิตในแต่ละข้อที่ให้ไว้ว่า เป็นความสัมพันธ์แบบใด
- 4.1.กุ้งดอกไม้ทะเลซ่อนตัวอยู่ใกล้ๆกับดอกไม้ทะเลเพื่อพรางตัวจากศัตรู
- แนวคำตอบ ภาวะแบบอิงอาศัย
- 4.2.แบคทีเรียในปมรากถั่วตรึงไนโตรเจนจากอากาศเพื่อเป็นธาตุอาหารแก่พืช แบคทีเรียได้รับคาร์โบไฮเดรตจากรากพืช
- แนวคำตอบ ภาวะพึ่งพากัน
- 4.3.พยาธิตัวตืดอาศัยอยู่ที่ผนังลำไส้ของสุนัขคอยดูดสารอาหารภายในลำไส้ของสุนัข
- แนวคำตอบ ภาวะปรสิต
- 4.4.ผีเสื้อหนอนใบรักดูดกินน้ำหวานของดอกรัก ขณะที่ผีเสื้อบินไปกินน้ำหวานจากดอกรักดอกอื่นๆ ก็เป็นการช่วยผสมเกสรให้กับดอกรัก
- แนวคำตอบ ภาวะพึ่งพากัน
- 4.5.นกเอี้ยงเกาะอยู่บนหลังควายจิกกินเห็บที่เกาะอยู่ตามตัวของควาย
- แนวคำตอบ นกเอี้ยงกับควาย มีความสัมพันธ์แบบ ภาวะพึ่งพากัน
นกเอี้ยงกับเห็บ มีความสัมพันธ์แบบ การล่าเหยื่อ
ควายกับเห็บ มีความสัมพันธ์แบบ ภาวะปรสิต
- 4.6.ต้นตำลึงใช้มือเกาะยึดเกาะไปตามลำต้นของต้นไม้เพื่อให้ได้รับแสงมากขึ้น
- แนวคำตอบ แบบภาวะอิงอาศัย
- 5.ให้นักเรียนใช้ข้อมูลจากแผนภาพวัฎจักรของคาร์บอนประกอบการตอบคำถาม
- 5.1.หมายเลข 1 และ2 เป็นกระบวนการใด
- แนวคำตอบ หมายเลข1 เป็นกระบวนการสังเคราะห์แสง
หมายเลข 2 เป็นกระบวนการการเผาไหม้
- 5.2.การเพิ่มขึ้นของประชากรโลก ทำให้ความต้องการอาหารเพิ่มขึ้นตามไปด้วย นับเป็นเหตุหนึ่งส่งผลให้มีการรุกพื้นที่ป่า เพื่อใช้ในการเพาะปลูก
- 5.2.1.การรุกพื้นที่ป่าโดยการเผาป่าจะมีผลอย่างไรต่อวัฏจักรคาร์บอน
- แนวตำตอบ การเผาไหม้ส่งผลให้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในบรรยากาศเพิ่มขึ้นและยังทำให้ต้นไม้ลดลง การสังเคราะห์ด้วยแสงจึงลดลงตามไปด้วย ดังนั้นในบรรยากาศจึงมีการสะสมของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มากขึ้น ซึ่งส่งผลให้อุณหภูมิโลกสูงขึ้น
- 5.2.2.เหตุใดเราจึงต้องอนุรักษ์ป่าไม้ไว้
- แนวคำตอบ ป่าไม้ช่วยควบคุมปริมาณแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ในบรรยากาศ โดยพืชใช้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง
- 6.ผู้ล่าแตกต่างจากปรสิตอย่างไร
- แนวคำตอบ ผู้ล่าจะต้องฆ่าสิ่งมีชีวิตที่เป็นเหยื่อก่อนจึงจะเป็นอาหารของผู้ล่าได้ ส่วนปรสิตได้อาหารจากสิ่งมีชีวิตที่เป็นผู้ถูกอาศัยยังมีชีวิตอยู่
- 7.ผู้ย่อยสลายสารอินทรีย์แตกต่างจากสัตว์กินซากอย่างไร
- แนวคำตอบ สัตว์กินซาก เป็นสิ่งมีชีวิตที่บริโภคซากพืชและสัตว์ที่ตายแล้วเป็นอาหาร เช่น แร้ง หนอน ไส้เดือน ส่วนผู้ย่อยสลายสารอินทรีย์ นั้นจะปล่อยเอนไซม์ออกมาย่อยซากพืชสิ่งมีชีวิตให้เป็นสารอนินทรีย์ที่มีโลเลกุลเล็กก่อนที่จะดูดซึมไปใช้เป็นสารอาหาร เช่น เห็ดรา แบคทีเรีย
- 8.ระบบนิเวศ ก ประกอบด้วยสายใยอาหารที่มีสิ่งมีชีวิต 10 ชนิด ส่วนระบบนิเวศ ข ประกอบด้วยสายใยอาหารที่มีสิ่งมีชีวิต 30 ชนิด เมื่อสภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลงระบบนิเวศใดน่าจะรักษาสมดุลไว้ได้ดีกว่ากัน เพราะเหตุใด
- แนวคำตอบ สายใยอาหารที่มีสิ่งมีชีวิตหลายชนิดเป็นสายใยอาหารที่มีความซับซ้อนกว่าสายใยอาหารที่มีสิ่งมีชีวิตน้อยชนิด จึงจะรักษาสมดุลได้ดีกว่า เพราะถ้าหากว่าสิ่งมีชีวิตใดสูญไปจากระบบนิเวศก็ยังมีสิ่งมีชีวิตอื่นที่เป็นอาหารทดแทนกันได้
- 9.1.จากแผนภาพนักเรียนจะสรุปได้ว่าอย่างไร
- แนวคำตอบ ในระบบนิเวศที่อยู่ในภาวะสมดุล ผู้ผลิตจะมีมวลมากที่สุด ส่วนผู้บริโภคลำดับสูงขึ้น จะมีมวลลดลงตามลำดับ
- 9.2.ถ้าผู้บริโภคอันดับที่ 1 มีมวลเท่ากับผู้ผลิต นักเรียนคิดว่าจะเกิดอะไรขึ้นกับระบบนิเวศนี้
- แนวคำตอบ ถ้าผู้บริโภคลำดับที่1 มีมวลเท่ากับผู้ผลิต จะทำให้ผู้บริโภคลำดับที่1 แย่งกันกินอาหาร ในที่สุดทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภคอันดับ1 จะลดจำนวนลงมาก ผู้บริโภคลำดับที่2 มีอาหารไม่เพียงพอก็จะแย่งอาหารกันกิน และลดจำนวนลงในที่สุด ผู้บริโภคลำดับสุดท้ายก็เช่นเดียวกัน จึงอาจทำให้ระบบนิเวศนี้เสียสมดุลได้
- 9.3.ถ้าผู้บริโภคลำดับสุดท้ายถูกทำลายหมด นักเรียนคิดว่าระบบนิเวศนี้จะเป็นอย่างไร
- แนวคำตอบ ผู้บริโภคลำดับที่2 จะไม่มีผู้มากินสามารถอยู่รอดได้มากขึ้นจึงมีมวลเพิ่มมากขึ้น
- 10.ประชากร กลุ่มสิ่งมีชีวิต และระบบนิเวศ เกี่ยวข้องหรือสัมพันธ์กันอย่างไร
- แนวคำตอบ โดยประชากรของสิ่งมีชีวิตหลายๆชนิดที่อาศัยอยู่ในแหล่งที่อยู่เดียวกันรวมกันเป็นกลุ่มสิ่งมีชีวิต ซึ่งสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดในกลุ่มสิ่งมีชีวิต จะมีความสัมพันธ์กันในด้านต่างๆ เช่น การกินกันเป็นอาหาร การได้ประโยชน์ร่วมกัน การพึ่งพา เป็นต้น