สาวๆ หลายคนยังมีความเข้าใจผิดเกี่ยวกับการใช้ยาคุมกำเนิด บ้างก็ไม่รู้ว่าต้องกินอย่างไร หรือควรเริ่มกินตอนไหนของการมีประจำเดือน สำหรับคนที่คิดว่ากินถูกวิธีแล้ว มาลองเช็คกัน จะเริ่มตอนไหน ถึงจะถูกต้อง... เพื่อคลายความสงสัยและทำความเข้าใจให้ถูกต้องเกี่ยวกับการใช้ยาคุมกำเนิด นี่คือ 10 ข้อควรรู้ก่อนเริ่มใช้
10 ข้อควรรู้เกี่ยวกับการใช้ยาคุมกำเนิด
- ยาคุมกำเนิดแบบเม็ด (Birth Control Pill) ประกอบไปด้วยฮอร์โมน 2 ชนิด คือ เอสโตรเจน (Estrogen) และโปรเจสเตอโรน (Progesterone) ที่มีความสำคัญต่อการป้องกันการตั้งครรภ์
- ยาคุมกำเนิดมีผลทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางลง ทำให้ตัวอ่อนไม่สามารถฝังตัวได้ นอกจากนี้ยังทำให้เมือกบริเวณปากมดลูกมีความเหนียวข้นมากยิ่งขึ้น ซึ่งจะทำให้อสุจิไม่สามารถเข้ามาผสมกับไข่เพื่อปฏิสนธิได้นั่นเอง
- ยาคุมกำเนิดแบบเม็ด มีทั้งแบบ 21 เม็ด และแบบ 28 เม็ด โดยแบบ 21 เม็ด เมื่อกินจนหมดแผงแล้ว จะต้องเว้นไป 7 วันจึงจะสามารถเริ่มแผงใหม่ได้ ส่วนแบบ 28 เม็ด จะมีตัวยาจริงเพียง 21 เม็ด และมีเม็ดแป้งอีก 7 เม็ด (ซึ่งเสมือนเป็นยาหลอก) เหมาะสำหรับคนที่กลัวจะนับวันผิด จึงต้องกินต่อกันจนหมดแผง แต่ไม่ว่าจะกินแบบใด21 หรือ 28 เม็ด ก็ได้ผลในการคุมกำเนิดเท่ากัน
- สำหรับการใช้ยาคุมกำเนิดครั้งแรก หรือการเริ่มใช้อีกครั้งหลังหยุดคุมกำเนิดไประยะหนึ่ง ควรเริ่มกินภายในวันที่ 1-5 ของช่วงที่มีประจำเดือน เพื่อให้มั่นใจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์อยู่ เพราะอาจเสี่ยงทำให้ตัวอ่อนทารกพิการได้หากกำลังตั้งครรภ์อยู่พอดี
- การกินยาคุมกำเนิดจะต้องกินเวลาเดิมทุกวัน หากลืมกินยาจะทำให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดลดลง และหากลืมกินยาคุมกำเนิดมากกว่า 3 ชั่วโมง ให้กินทันทีที่นึกขึ้นได้ และกินเม็ดต่อไปในเวลาเดิม
- การกินยาคุมกำเนิดอาจมีผลข้างเคียง เช่น คลื่นไส้ อาเจียน คัดเต้านม อารมณ์แปรปรวน หรือมีเลือดออกผิดปกติ อาการเหล่านี้บางคนอาจจะมีหรือไม่มีก็ได้
- วิธีกินยาคุมกำเนิดที่ถูกต้อง ควรดูวันที่ตามจริงและวันที่บนแผงอย่างละเอียด ซึ่งบนแผงยาจะระบุวันไว้ตั้งแต่วันจันทร์ถึงอาทิตย์ หากวันที่จะเริ่มกินยาเม็ดแรกเป็นวันพุธก็ให้แกะยาเม็ดแรกของวันพุธมากิน แล้วกินต่อไปเรื่อยๆ จนกว่าจะหมดแผง ที่ต้องให้กินแบบนี้เพื่อจะได้ไม่หลงลืมว่าในวันนั้นๆ กินยาไปแล้วหรือยัง
- ยาคุมกำเนิดฉุกเฉิน ควรใช้ในกรณีฉุกเฉินเท่านั้น เช่น ในกรณีถูกข่มขืน หรือมีเพศสัมพันธ์โดยที่ไม่ตั้งใจ
- ในแผงของยาคุมกำเนิดฉุกเฉินจะมี 2 เม็ด เม็ดแรกให้กินทันทีหลังจากมีเพศสัมพันธ์ ส่วนเม็ดที่ 2 ให้กินหลังจากนั้น 12 ชั่วโมง ซึ่งยาคุมกำเนิดฉุกเฉินนั้นอาจมีประสิทธิภาพต่ำกว่ายาคุมกำเนิดชนิดแผง
- ก่อนกินยาคุมกำเนิดแผงใหม่ทุกครั้ง ควรตรวจเช็คดูวันหมดอายุก่อนใช้ยา เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด
การคุมกำเนิดเป็นส่วนหนึ่งของการวางแผนครอบครัว ซึ่งในปัจจุบันนอกจากการใช้ถุงยางอนามัยแล้ว การกินยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดยังเป็นวิธีที่นิยมใช้กัน แต่การจะใช้ยาได้นั้น ก็ควรรู้วิธีกินยาคุมอย่างถูกวิธี หรือปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้การคุมกำเนิดมีประสิทธิภาพสูงสุด
วิธีกินยาคุม ควรกินอย่างไร จึงจะป้องกันการตั้งครรภ์ได้
วิธีกินยาคุมมีหลายแบบด้วยกัน มีทั้งกินยาคุมฉุกเฉิน, ยาคุมแบบ 21 เม็ด และยาคุมแบบ 28 เม็ด ซึ่งยาคุมกำเนิดชนิดเม็ดแต่ละแผง จะมีส่วนประกอบของฮอร์โมนเพศหญิง ที่มีคุณสมบัติในการยับยั้งการตกไข่ ช่วยป้องกันไม่ให้เกิดการตั้งครรภ์ หากหยุดกินก็สามารถกลับมามีโอกาสตั้งครรภ์ได้ตามปกติ การจะคุมกำเนิดด้วยวิธีนี้ให้ได้ผลมากที่สุด ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรผู้เชี่ยวชาญ อย่าลืมเช็กวันหมดอายุที่ระบุไว้บนแผง เพราะหากยาหมดอายุแล้ว ก็จะทำให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดลดลง
ควรกินยาคุมตอนไหน หากลืมกินยาต้องทำอย่างไร?
วิธีกินยาคุม ควรกินอย่างสม่ำเสมอ และกินในเวลาเดิมของทุกวัน หากลืมกินยา ให้กินทันทีที่นึกได้ และกินเม็ดต่อไปในเวลาเดิมตามปกติ แต่หากลืมกินยา 2 เม็ดติดต่อกัน ให้กินยา 2 เม็ดทันทีที่นึกขึ้นได้ และกินยาอีก 2 เม็ดในวันถัดไป จากนั้นจึงค่อยกินเวลาเดิมตามปกติ
สำหรับคนที่ลืมกินยาหลายเม็ด ควรคุมกำเนิดด้วยการใช้ถุงยางอนามัยร่วมด้วย หรือไม่ก็หยุดกินยาแผงนั้นไปเลย แล้วจึงค่อยเริ่มต้นกินใหม่เมื่อมีประจำเดือน
วิธีกินยาคุมครั้งแรก ยาคุมแบบ 21 เม็ด และ 28 เม็ด แตกต่างกันไหม?
วิธีกินยาคุมครั้งแรก หรือสำหรับคนที่หยุดกินไปนานแล้ว เพิ่งจะมาเริ่มกินใหม่อีกครั้ง ควรเริ่มกินภายในวันที่ 1-5 ของช่วงที่มีประจำเดือน (ให้นับวันที่มีประจำเดือนวันแรก เป็นวันที่ 1) สำหรับยาคุมกำเนิดชนิดเม็ด ที่ได้รับความนิยม มี 2 แบบ ได้แก่ แบบแผง 21 วัน และแบบแผง 28 วัน โดยมีวิธีกิน ดังนี้
วิธีกินยาคุม 21 เม็ด
สำหรับยาคุมแบบ 21 เม็ด ให้กินเม็ดแรกภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน หลังจากนั้นจึงกินติดต่อกัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผง โดยกินตามลูกศรที่ปรากฏบนแผงยา เมื่อหมดแผงเก่า ให้หยุดกินยา 7 วัน แล้วจึงเริ่มแผงใหม่
วิธีกินยาคุม 28 เม็ด
วิธีกินยาคุม 28 เม็ดครั้งแรก ก็ให้เริ่มกินเม็ดแรกภายใน
5 วันแรกของการมีประจำเดือนเช่นเดียวกับแบบ 21 เม็ด โดยเมื่อกินจนหมดแผง สามารถเริ่มกินยาคุมแผงใหม่ได้ทันทีเลย
หมายเหตุ : จริงๆ แล้ว ยาคุมแบบ 21 เม็ด และ 28 เม็ด ไม่ได้แตกต่างกัน เพียงแต่แบบ 28 เม็ดนั้น จริงๆ แล้ว มียาจริง 21 เม็ด และยาหลอกอีก 7 เม็ด เพื่อป้องกันการนับวันผิดนั่นเอง ดังนั้นจึงเป็นสาเหตุว่า ทำไมจึงควรกินยาคุมตามลูกศรนั่นเอง
วิธีกินยาคุมฉุกเฉินที่ถูกต้อง
ยาคุมฉุกเฉิน ต้องกินภายใน 72 ชั่วโมง หลังมีเพศสัมพันธ์ มักใช้ในกรณีมีเพศสัมพันธ์ โดยไม่ได้คุมกำเนิด หรือใช้ในกรณีผู้ที่ถูกบังคับมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้สมัครใจ บนแผงยาคุมฉุกเฉินจะมี 2 เม็ด สำหรับวิธีกินยาคุมฉุกเฉิน 2 เม็ด ควรกินเม็ดแรกทันทีหลังมีเพศสัมพันธ์ ส่วนเม็ดที่ 2 ให้กินอีก 12 ชั่วโมงต่อมา
อย่างไรก็ตาม เพื่อให้การกินยาคุมมีประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดมากที่สุด ควรปรึกษาเรื่องวิธีการกินยาคุมจากแพทย์และเภสัชกรผู้เชี่ยวชาญ โดยหากกินแล้วมีอาการผิดปกติ หรือสงสัยว่าอาจกำลังตั้งครรภ์ ควรหยุดกิน และปรึกษาแพทย์ทันที เพราะในบางรายอาจมีผลข้างเคียง เช่น อาเจียน คลื่นไส้ ปวดหัว เป็นต้น