ฝ่ายโภชนาการ เป็นหน่วยงานสนับสนุนที่สำคัญของโรงพยาบาลกลาง รับผิดชอบจัดบริการอาหารผู้ป่วย เพื่อเป็นการดำรงชีวิตให้อยู่รอด และมีสุขภาพดีตลอดระยะเวลาที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ทั้งนี้ต้องอยู่ในความควบคุมของนักโภชนาการ ที่จัดอาหารให้ถูกหลักโภชนาการ และตามคำสั่งของแพทย์
ปัจจุบันฝ่ายโภชนาการมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องพัฒนาในหลายๆด้าน เพื่อให้องค์กรเจริญก้าวหน้า และมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น สิ่งที่หน่วยงานได้พัฒนาขึ้นมาอย่างเห็นได้ชัดคือ
1. พัฒนาด้านการบริหารงาน ได้จัดแยกหน่วยงานที่รับผิดชอบตามแผนงานโภชนาการ
และมาตรฐานวิชาชีพคือ
- หน่วยโภชนบำบัด (อาหารเฉพาะโรค, อาหารเหลว, อาหารสายยาง ฯลฯ)
- หน่วยบริการอาหาร (จัดสำรับอาหารพิเศษ, อาหารสามัญ)
- หน่วยประกอบอาหาร (ปรุงอาหาร, หุงข้าว)
- หน่วยจัดเลี้ยงอาหาร (จัดอาหารว่าง, อาหารกลางวัน สำหรับเลี้ยงเจ้าหน้าที่ในการประชุมอบรม ในวาระต่าง ๆ)
2. พัฒนาด้านโภชนบำบัด
- จัดทำเอกสารอาหารเฉพาะโรคต่าง ๆ โรคเบาหวาน โรคไต โรคความดันโลหิตสูง ฯลฯ เผยแพร่โดยจัดปูถาดอาหารผู้ป่วย
- จัดทำเอกสารเผยแพร่ เช่น อาหารทางสายยาง โดยบอกสัดส่วนและวิธีทำเพื่อเป็นความรู้ สำหรับแจกให้ญาติผู้ป่วยที่เข้ามารับบริการ รักษาในโรงพยาบาล และก่อนกลับบ้าน ญาติผู้ป่วยได้มาเรียนรู้อย่างถูกวิธีและ หลักโภชนาการ
- จัดนิทรรศการอาหารและโภชนาการ ร่วมกับกลุ่มงานเภสัชกรรมโรงพยาบาลกลาง สำหรับผู้ป่วยนอก ชื่อโครงการ “การพัฒนาคุณภาพ การบริบาลผู้ป่วยนอก โรคเบาหวานแบบสหสาขาวิชาชีพ” เดือนละ 1 ครั้ง (นักโภชนาการให้ความรู้ สาธิต แนวปฏิบัติตัวด้านเบาหวาน “ใส่ใจเพื่อนเบาหวาน”
- เข้าร่วมกับกลุ่มงานอายุรศาสตร์ PCT มะเร็ง
3. พัฒนาด้านวิชาการ และบุคลากร
- จัดนักโภชนาการ, โภชนากร, เข้าร่วมประชุมวิชาการโภชนาการ, อบรมหลักสูตรนักกำหนดอาหาร, หลักสูตรโภชนบำบัด, อบรมการให้ความรู้โรคเบาหวาน, อบรมอาหารเพื่อสุขภาพ,อบรมความก้าวหน้าของโครงการโภชนบำบัด ฯลฯ
สำหรับสายรักสุขภาพ นอกจากอาชีพเทรนเนอร์แล้ว ก็ต้องอาชีพ นักโภชนาการ นี่แหละ ที่ตอบโจทย์คนรักสุขภาพมากที่สุด เพราะการที่เราจะมีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรงได้นั้น ไม่ใช่แค่การออกกำลังกายเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึง การรับประทานอาหารที่ดี ถูกกับร่างกายของเราด้วย โดยนักโภชนาการจะเป็นผู้ดูแลในส่วนนั้น หากคุณอยากรู้ว่า อาชีพนี้ เป็นอย่างไร ทำงานอะไรบ้าง เดี๋ยว JobsChiangrai จะพาไปทัวร์เอง
รู้จักอาชีพ ‘นักโภชนาการ’
นักโภชนาการ (Nutritionist) หนึ่งในสายอาชีพทางด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพ ซึ่งเป็นอีกสายงานที่กำลังมาแรงในยุคที่ทุกคนหันมาใส่ใจสุขภาพกันมากยิ่งขึ้น หากให้เปรียบเทียบง่ายๆ ก็คือ ‘อาหารคลีน’ เมนูสุขภาพที่หลายคนกินกัน โดยมีนักโภชนาการเป็นผู้คิดค้นและพัฒนาสูตรอาหารเหล่านี้ เพื่อให้อาหารที่กินไปได้คุณค่าทางโภชนาการอย่างถูกต้อง มีหน้าที่ตั้งแต่การวางแผน ให้คำปรึกษา คิดสูตรอาหาร เตรียมอาหารตามร่างกายของผู้รับประทาน สามารถเป็นบุคคลทั่วไปหรือเป็นผู้ป่วยก็ได้ รวมไปถึงการเผยแผ่ความรู้ทางด้านโภชนาการให้แก่ประชาชน
ลักษณะงานของนักโภชนาการ
ส่วนใหญ่แล้ว นักโภชนาการ มักจะทำงานอยู่ในโรงพยาบาล โดยมีหน้าที่หลัก คือ จัดอาหารให้ถูกต้องตามหลักโภชนาการให้กับคนไข้แต่ละประเภท ตามใบคำสั่งแพทย์ โดยจัดสรรวัตถุดิบต่างๆ ให้กับพ่อครัวแม่ครัวในโรงพยาบาล เพื่อปรุงอาหารออกมาให้ได้สารอาหารที่ครบถ้วนและเหมาะสมกับผู้ป่วย
หากนักโภชนาการทำงานในส่วนของคลินิก จะต้องมีการตรวจสอบคนไข้เกี่ยวกับภาวะขาดสารอาหารของผู้ป่วยบางราย เช่น การฉายรังสี การใช้เคมีบำบัด อาการข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น มีการทำงานคู่กับแพทย์ โดยให้คำแนะนำในเรื่องของอาหารการกิน เพื่อฟื้นฟูร่างกายของคนไข้ให้แข็งแรงสมบูรณ์
นอกจากนี้ นักโภชนาการยังทำหน้าที่ในการให้ความรู้พื้นฐานทางด้านสุขอนามัยเกี่ยวกับโภชนาการให้กับประชาชนทั่วไป มีการรวบรวมข้อมูลต่างๆ ใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย และทำการเผยแผ่ออกไปให้กับผู้บริโภค ต้องทำงานร่วมกับทั้งภาครัฐและภาคเอกชน
คุณสมบัติของการเป็นนักโภชนาการ
- มีความเอาใจใส่ต่อผู้อื่น เข้าใจคนอื่น
- มีความอดทน อดกลั้น
- เป็นคนละเอียดรอบคอบ ใส่ใจรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ
- สามารถรับแรงกดดันได้เป็นอย่างดี
- มีการค้นคว้าหาความรู้อยู่เสมอ สามารถปรับใช้ความรู้ต่างๆ ได้เป็นอย่างดี
- มีความสามารถในการพูดคุย เพราะบางครั้งต้องคุยกับคนไข้ เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน
- สามารถแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้เป็นอย่างดี เช่น ถ้าเกิดผักบางชนิดหมด สามารถผักชนิดไหน ในการทำอาหาร แล้วมีคุณค่าทางโภชนาการเหมือนกันได้บ้าง
- ความสามารถในการคิดคำนวณสิ่งต่างๆ เพื่อคำนวณสารอาหารที่คนไข้แต่ละคนควรได้รับ
อยากเป็นนักโภชนาการ ต้องเรียนอะไรบ้าง
ในระดับการเรียนชั้นมัธยม ผู้ที่ต้องการจะเป็นนักโภชนาการ ต้องมีเรียนจบมัธยมปลาย สายวิทย์-คณิต เท่านั้น จากนั้น จึงเลือกเรียนต่อในระดับมหาวิทยาลัย สาขาที่มีความเกี่ยวกับโภชนาการ ดังตัวอย่างต่อไปนี้
- คณะสหเวชศาสตร์ สาขาวิชาโภชนาการและการกำหนดอาหาร จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
- คณะเกษตร สาขาอาหารและโภชนาการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (วิทยาเขตบางเขน กรุงเทพฯ)
- คณะวิทยาศาสตร์ สาขาคหกรรมศาสตร์ การกำหนดอาหารและโภชนบำบัด หลักสูตรอาหารปลอดภัยและโภชนาการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (วิทยาเขตเฉลิมพระเกียรติ จังหวัดสกลนคร)
- คณะอุตสาหกรรมเกษตร สาขาวิชาวิทยาศาสตร์การอาหารและโภชนาการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ
- หลักสูตรโภชนาการและการกำหนดอาหาร มหาวิทยาลัยพะเยา คณะวิทยาศาสตร์การแพทย์
- คณะสาธารณสุขศาสตร์ สาขาวิชาโภชนศาสตร์ การกำหนดอาหารและอาหารปลอดภัย มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
- คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สาขาวิชาวิทยาศาสตร์การอาหารและโภชนาการ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
- คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ วิชาเอกอาหารและโภชนาการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลกรุงเทพ
- คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ สาขาวิชาอาหารและโภชนาการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
- คณะเทคโนโลยีคหกรรมศาสตร์ สาขาวิชาอาหารและโภชนาการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลพระนคร
เงินเดือนนักโภชนาการ
แม้ว่าส่วนใหญ่ นักโภชนาการจะทำงานตามโรงพยาบาลต่างๆ แต่ก็มีบางส่วนที่ออกไปทำตามองค์กรเช่นกัน โดยสามารถแบ่งเรทเงินเดือนโดยประมาณ ได้ตามนี้
- ทำงานโรงพยาบาล เงินเดือนเริ่มต้นที่ 20,000 บาท หากทำงานวิจัย จะสามารถเลื่อนขั้นหรือเพิ่มเงินเดือนได้มากขึ้น
- ทำงานองค์กรเอกชน เงินเดือนเริ่มต้นที่ 18,000 – 30,000 บาท
- ทำงานทางด้านการให้ความรู้ หรือ การไปเป็นวิทยากรในการให้ความรู้ทางด้านโภชนาการตามองค์กรต่างๆ มักได้เงินแบบเป็นรายครั้ง ประมาณ 5,000 – 6,000 บาทต่อครั้ง
สรุป
นักโภชนาการ ผู้วางแผนการกินอาหารของเรา เพื่อให้มีสุขภาพที่ดีและแข็งแรง การกินอาหาร ถือเป็นเรื่องที่ใกล้ตัวเรามาก แต่มีหลายครั้งที่เรามักจะมองข้ามไปเสมอ การได้รับสารอาหารที่ดี เหมาะสมกับร่างกาย และได้สารอาหารที่ครบถ้วน ถือว่าเป็นสิ่งสำคัญ เพราะสารอาหารที่ดี จะช่วยฟื้นฟูร่างกายของเราได้อย่างรวดเร็ว และหน้าที่เหล่านั้น ก็เป็นของนักโภชนาการ ส่วนใหญ่จะทำงานในโรงพยาบาล ทำงานใกล้ชิดกับหมอ โดยเฉพาะในบางกรณี ที่ต้องการโภชนาการมากเป็นพิเศษ เช่น คนที่ป่วยเป็นมะเร็ง หรือ คนที่มีอาการไม่สู้ดีนัก โดยนักโภชนาจะทำการคำนวณว่า ควรทำอาหารแบบใด ใส่อะไรลงไปบ้าง เพื่อช่วยให้ร่างกายของคนไข้ฟื้นฟูอย่างรวดเร็ว